Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη,

Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερή. Περιέργως όμως η μητέρα μου, καθηγήτρια, με διακόπτει. "Έλα τώρα να δεις στην τηλεόραση μου λέει", μιλάει ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος. Η ιστορική σου ομιλία στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είχε μόλις ξεκινήσει και την είδα ολόκληρη. Έτσι σε γνώρισα, εντυπωσιασμένος από το 1ο δευτερόλεπτο.

Ήσουν διαφορετικός. Δεν μιλούσες για αυτά που μιλούσαν οι άλλοι. Αναφερόσουν στην πατρίδα μιλώντας για τα όνειρα σε ενεστώτα χρόνο. Τίποτα δεν μπορεί να ενθουσιάσει περισσότερο ένα νέο παιδί.

Τα χρόνια πέρασαν. Από τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς ήμουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Άκουγα πολλά για σένα, για αυτήν την διαφορετική προοπτική που προτείνει ένα "λαμπρό μυαλό". Ήρθε το 2000, σε άκουσα να μιλάς στο κέντρο του Ηρακλείου, ήμουν με τον συναθλητή σου Νεκτάριου Μουμουτζή. Σε ακούσαμε να μιλάς για τους σιδηροδρόμους, που η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει για να είναι σύγχρονο κράτος και που πρέπει να συνδέουν τα δέκα διεθνή λιμάνια που οφείλουμε να δημιουργήσουμε, ξεκινώντας από τη νότια Κρήτη. Κανείς δεν είχε ξαναμιλήσει για αυτά. 

Σε καλέσαμε στο Πανεπιστήμιο και μας τίμησες ερχόμενος. Είπες για τη συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τα τοπικά οικονομικά πλεονεκτήματα. Για την επιστροφή του Τόπου και για το Συμβολικό Κεφάλαιο, το πεδίο που καθορίζει την οικονομία του 21ου αιώνα και που η Ελλάδα είναι υπερδύναμη. Σε ακούγαμε με προσοχή.

Παράλληλα υποστηρίξαμε το εγχείρημα της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης, μιας κίνησης πολύ μπροστά από την εποχή της. Είχες τεράστιο δίκιο να λες πως το 0.4% ήταν μια μεγάλη ηθική νίκη καθότι η ολοκληρωτικού τύπου αντιμετώπιση από το σύστημα ξεπερνούσε την πιο νοσηρή φαντασία. Η ιδιότυπη εξορία σου από την ενημερωτική σφαίρα, στην οποία σε καταδίκασαν Σημίτης, Τσουκάτος και τα συμφέροντα που εκπροσωπούσαν διήρκεσε μέχρι και σήμερα.

Η προσπάθεια στις Ευρωεκλογές ήταν τίμια και ειλικρινής. Το αποτέλεσμα βέβαια προδιαγεγραμμένο. Τότε ξεκίνησες έναν αγώνα που έδειξε πως είσαι άνθρωπος υψηλότερης ποιότητας. Άρχισες να γυρίζεις την Ελλάδα και να συνομιλείς. Να αναστήσεις τους ομίλους. Να κανείς την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου και να την επανασυστήσεις στον τόπο που αυτή γεννήθηκε. Η προσπάθεια αυτή, που διήρκεσε είκοσι χρόνια, είναι μοναδική και θα μας εμπνέει σε όλη τη διάρκεια του βίου μας.

Συνδύασες την Ομιλία, τη δια ζώσης επικοινωνία απαλλαγμένη από ηλεκτρονικά ή άλλα φίλτρα, με την επιστροφή του Λόγου. Είναι μοναδική στα παγκόσμια χρονικά η περίπτωση ενός Πολιτικού που αποκλείστηκε από το καθεστώς και συνέγραψε σε σχετικά σύντομο χρόνο περισσότερα από δώδεκα βιβλία για να καταθέσει με σαφήνεια, εύρος, βάθος και παρρησία τις πολιτικές του θέσεις σε όλα τα ζητήματα που αφορούν τη δημόσια συζήτηση: Γεωπολιτική, διεθνείς σχέσεις και ανθρώπινα δικαιώματα, τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, πολιτισμική και αγροδιατροφική οικονομία και πολλά άλλα. Παράλληλα, έκανες ένα ανεπανάληπτο εγκώμιο στην Πολιτική επαναδιατυπώνοντας και επαναφέροντας την ύψιστη των τεχνών, με τον αυθεντική, ελληνικό της τρόπο επιστημονικά και μεθοδολογικά. 

Ο γραπτός αυτός λόγος είναι ένα μεγάλο σου δώρο, τόσο στους σημερινούς Έλληνες όσο και στις επόμενες γενιές. Δεν μπορούμε να σε ευχαριστήσουμε επαρκώς. Η ιστορία σε έχει ήδη δικαιώσει και αυτή η δικαίωση θα φτάσει στα αυτιά κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδας τα επόμενα χρόνια.

Στα τέλη της δεκαετίας του '90 μας είπες "να γίνουμε όλοι μάστορες". Ακούσαμε τη συμβουλή σου και 25 χρόνια μετά αναγνωρίζουμε πως αυτή η προτροπή άλλαξε τη ζωή μας, μας βοήθησε να διατηρήσουμε την οικονομική μας ανεξαρτησία, την ελευθερία του λόγου μας και μας έδωσε τη δυνατότητα να είμαστε χρήσιμοι για τους ανθρώπους που αγαπάμε και για την κοινωνία συνολικά. Ήταν η πιο εμπνευσμένη προτροπή που θα μπορούσε να δώσει κανείς, ειπωμένη μάλιστα την στιγμή εκείνη που η κάστα στην κατοχή της οποίας ήταν το κράτος μας καλούσε να τζογάρουμε στο χρηματιστήριο.

Οι νέοι επιχειρηματίες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις σε τίμησαν καλώντας σε διαδοχικά σε συνέδριά τους, σε Ελλάδα και Ευρώπη το 2009, 2010, 2011 και 2012. Ανταπέδωσες την  τιμή ερχόμενος να μας μιλήσεις και απολαύσαμε κάθε στιγμή μάθησης μαζί σου. Μας έδειξες πως μπορούμε να έχουμε τη δική μας αυτόχθονη επιχειρηματική στρατηγική, να σεβόμαστε τους πάντες αλλά να έχουμε αυτοπεποίθηση. Να μην παγκοσμιοποιούμαστε αλλά να παγκοσμιοποιούμε. Η συνεισφορά σου στην άνθιση του νέου ελληνικού επιχειρείν ήταν καθοριστική και έχει ήδη αναγνωριστεί.

Πέρσι με κάλεσες για να κάνουμε μια σειρά οχτώ διαλέξεων πάνω σε όλο το φάσμα των ζητημάτων που έχεις αναπτύξει. Ήθελες η σκέψη και οι ιδέες σου να έρθουν σε όσμωση με τη νεολαία, με τους ανθρώπους που αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες για τη διεθνή αγορά με πολύ μεγάλη επιτυχία. Να δώσεις το θεωρητικό και οραματικό πλαίσιο τόσο για αυτά που κάνουμε ήδη όσο και για εκείνα που θα κάνουμε στο μέλλον. 

Η μοίρα θέλησε, Δάσκαλε, να κάνουμε τις έξι από τις οχτώ διαλέξεις που προγραμματίζαμε. Η υποδοχή των ιδεών σου, δεδομένης της πειραματικής φύσης του εγχειρήματος ήταν εντυπωσιακή. Σχηματίστηκε μια συμπαγής ομάδα που ανέμενε την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα να συνομιλήσει μαζί σου. Η επόμενη θα ήταν η Τρίτη 2 Απριλίου και θα κλείναμε την Τρίτη 14 Μαΐου. Η ζωή όμως είχε άλλα σχέδια. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε. Θα μελετήσουμε το έργο σου, θα το εμπεδώσουμε και θα μας εμπνέει τις δεκαετίες που έρχονται, τόσο στο επιχειρείν και στη δημιουργία όσο και στην πολιτική ζωή μας.

Μιχάλη, είσαι ένας Γίγαντας του Ποντιακού Ελληνισμού. Ένας Τιτάνας του Πόντου. Από την Τετάρτη το βράδυ, οι Κομνηνοί και οι Υψηλάντηδες έχουν πλαισιωθεί με έναν ισάξιο τους. Ήσουν όμως πολύ περισσότερα από αυτό. Ήσουν η καθαρή σκέψη για την Ελλάδα και για όλη την Ευρώπη. Ενσάρκωνες την επιστροφή του Λόγου, την προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει Άνθρωπος και να οικοδομήσει έναν καλύτερο κόσμο.

Ξέρω πως ίσως θυμώσεις με την παρατήρηση αυτή, πρέπει όμως να την κάνω. Είδα σήμερα εδώ στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών πολλούς από τους ανθρώπους για τους οποίους μιλάς στα βιβλία σου περί της κρίσης της πολιτικής στην Ελλάδα. Απ' όσο ξέρω, δεν πρόλαβαν να σου ζητήσουν συγγνώμη όσο ήσουν στη ζωή και, φαντάζομαι, για αυτό είναι εδώ σήμερα, για να σου τη ζητήσουν έστω και τώρα.

Όταν ενημέρωσα τους συναδέλφους για την απώλεια σου, ένας εκ των νεότερων με ρώτησε "έχει παιδιά ο Μιχάλης;". Κοντοστάθηκα για μια στιγμή και απάντησα "ναι, έχει, είναι μάλιστα χιλιάδες". Όλοι εμείς μεγάλε Δάσκαλε, θα φροντίσουμε η ανεπανάληπτη και ανεκτίμητη κληρονομιά σου να φτάσει σε κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδα. Η πολιτική να ξαναγίνει Πολιτική στον Τόπο που τη γέννησε. Να έχουμε ξανά Πόλεις και Πολιτισμό. Να ξαναγίνουμε όλοι Πολίτες, Όλα αυτά θα τα κάνουμε χάρη σε σένα.

Χαίρε, αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη. 

Ως τη Νίκη, Πάντοτε. 

Οκτώβριος 2023, Διάλεξη Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Starttech Ventures

Άρση απαγορευτικού

Γράφουν σήμερα για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη η Καθημερινή, το Πρώτο Θέμα, ο ΣΚΑΪ, η Ναυτεμπορική, ακόμα και το ΕΡΤ News. Όλα τα δημοφιλή μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως και πολλά άλλα μικρότερης εμβέλειας. 

Για χρόνια όμως ο Μιχάλης ήταν εκκωφαντικά απών από τη λεγόμενη δημόσια σφαίρα, όπως αυτήν την ορίζουν τα μέσα "ενημέρωσης". Πότε τον είδατε τελευταία φορά κεντρικό προσκεκλημένο σε τηλεοπτική εκπομπή; Πότε του πήρε συνέντευξη μια μεγάλη εφημερίδα; Πότε του έκανε αφιέρωμα ένα ψηφιακό μέσο;

Πώς γίνεται να μην βλέπαμε και να μην ακούγαμε τον κατά τεκμήριο κορυφαίο πολιτικό της μεταπολιτευτικής περιόδου; Ποιος από τους λεγόμενους πολιτικούς πρώτης γραμμής έχει αντίστοιχο συγγραφικό έργο; Ποιος έχει ασχοληθεί με τέτοιο εύρος θεμάτων, από γεωπολιτική και ανθρώπινα δικαιώματα μέχρι αγροδιατροφή, πολεοδομία και υψηλή τεχνολογία; Ποιος άλλος πολιτικός κατέθεσε συγκροτημένα, επώνυμα και με παρρησία τις απόψεις του;

Πολλοί πιστεύουμε πως η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι "κανείς πέραν του Μιχάλη Χαραλαμπίδη", για αυτό και νομίζουμε πως η μακρόχρονη απουσία - ή μάλλον εξορία - του από τη δημόσια σφαίρα συνιστά όνειδος για την ελληνική δημοσιογραφία.

Έπρεπε φαίνεται να πεθάνει πρώτα για να θυμηθούν πως υπάρχει. Με την εκδημία του έγινε επιτέλους άρση του απαγορευτικού που επέβαλλε ο Σημίτης - ο γεννήτορας της έννοιας του μιζοκόμματος - το 2000 και μετά ακολούθησαν γενιές πολιτικών και δημοσιογράφων σαν μια διαβολική παράδοση.

Νομίζουν ίσως κάποιοι πως ο Μιχάλης νεκρός είναι πια ακίνδυνος. Πλανώνται πλάνην οικτράν. Η ιστορία των έχει ήδη δικαιώσει και η δικαίωσή του θα φτάσει στα αυτά όλων κατά τρόπο εκκωφαντικότερο της βάρβαρης εξορίας που του επεβλήθη.

υγ. Επειδή κάποιοι εξακολουθούν να ρωτούν:

Καριερίστες, Κεμαλιστές, Κοσκωτάς, Ασόβαροι, Σημίτης, Οτσαλάν, Ρεπούση.

Έτσι το Πανελλήνιο Σοσιαλιτικό Κίνημα κατάντησε ΚΚΚΑΣΟΡ. Λεπτομέρειες στο "Από το ΠΑΣΟΚ στο ΚΚΚΑΣΟΡ: Ο εκφυλισμός ενός ιστορικού εγχειρήματος", του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Εκδόσεις Στράβων.

Αποχαιρετώντας έναν μεγάλο Πολιτικό, σπουδαίο Διανοούμενο και μοναδικό Άνθρωπο

Με τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη μιλήσαμε πριν λίγες ημέρες. Με καλούσε πάντοτε για μια επιβεβαίωση πριν την επόμενη διάλεξή μας, που ήταν προγραμματισμένη για την επόμενη Τρίτη 2 Απριλίου με θέμα "Παραγωγική Μνήμη και Σύγχρονη Ανάπτυξη". Ήταν η 7η κατά σειρά σε ένα πρόγραμμα 8 διαλέξεων με γενικό θέμα “Ανάπτυξη και Ποιότητα – Η Νέα Συμμαχία: Νέα Πολιτική Εθνική Αναπτυξιακή Παιδεία”. Επισυνάπτω την ανακοίνωση του προγράμματος, που έμελλε να ολοκληρωθεί κατά τα 6/8, για ιστορικούς λόγους, μαζί με μια φωτογραφία από την πρώτη διάλεξη. 

Είναι λοιπόν πολύ δύσκολο που η ζωή μας καλεί, αντί για την πρόσκληση στη διάλεξη αυτή, να πούμε αντίο σε αυτόν τον μεγάλο Πολιτικό, τον σπουδαίο Επιστήμονα και πραγματικά μοναδικό Άνθρωπο.

Ο ίδιος έλεγε πως θεωρούσε το πρόγραμμα αυτό σημαντικό, ήθελε να συνομιλήσει με τη νεολαία, με τους ανθρώπους της δημιουργίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Προσωπικά το βρίσκω ως ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχω κάνει από το 2000 που ξεκίνησε η διαδρομή μας καθώς, τελικά, το επιχειρείν, το να "γίνουμε μάστορες" όπως ο Μιχάλης μας προέτρεψε στα τέλη της δεκαετίας του '90, για να αποκτήσει νόημα οφείλει να κοιτάξει κατάματα στο κέντρο της ανθρώπινης υπόστασής μας -- στο οποίο δεν βρίσκεται κάτι άλλο παρά η ύψιστη των τεχνών, η Πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου.

Ο Χαραλαμπίδης μιλούσε για "τη συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο". Μιλούσε για την Πόλη και για το πόσο αυτή είναι απαραίτητη για να έχουμε πολίτες και πολιτισμό. Μιλούσε ακόμα για την ανάγκη της αρμονικής συνύπαρξης και αμφίδρομης σχέσης της πόλης με την ύπαιθρο, καταφέρνοντας να συνδέσει και να συνθέσει ζητήματα από την αρχιτεκτονική και τη γαστρονομία μέχρι τις μεταφορές, τα δίκτυα επιχειρήσεων, την εκπαίδευση και την έρευνα αλλά και τις γεωπολιτικές εξελίξεις.

Πάνω απ' όλα προσέφερε έναν πρωτότυπο και αυτόχθονο τρόπο σκέψης και ανάλυσης καλώντας μας να βλέπουμε τις προκλήσεις της εποχής πάντοτε με ένα μείγμα ρεαλισμού και αυτοπεποίθησης αλλά και με μια μεγάλη αισιοδοξία, ιδιαίτερα εντυπωσιακή για κάποιον που βρίσκεται στην όγδοη δεκαετία της ζωής τους.

Ο Μιχάλης ήταν ένας μεγάλος διεθνιστής. Ένας αληθινός φίλος των λαών, όχι μόνο σε απομακρυσμένα μέρη όπως η Λατινική Αμερική, όπου είχε σημαντική δράση σε προηγούμενες δεκαετίες, αλλά και εδώ κοντά μας, που τα πράγματα ήταν και παραμένουν πολύ περισσότερο ευαίσθητα: Στην Ανατολία και συνολικα στην Ανατολική Μεσόγειο. "Η Ελλάδα θα ανήκει στους Έλληνες όταν οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου θα ανήκουν στους Λαούς τους" είχε πει και η ιστορία των δικαιώνει. Η εμπλοκή του αυτή στο πεδίο, είχε ένα τεράστιο προσωπικό τίμημα που το πλήρωσε δίχως δεύτερες σκέψεις. Η έκφραση "walk the talk" έβρισκε σε αυτόν το κορυφαίο της παράδειγμα.

Πολλοί έχουν μιλήσει για τη συνεισφορά του Μιχάλη στην ποντιακή υπόθεση, ειδικότερα στην αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας. Το ίδιο και για την καινοτόμο πρότασή του για τη "Ρωμανία", μια νέα πόλη στην Θράση ενώ αποτελεί κοινό τόπο πως αποτέλεσε τον ισχυρότερο ιστορικό σύμμαχο των Κούρδων, ενός αρχαίου λαού που μάχεται για την ελευθερία του και που μόλις τα τελευταία χρόνια ο δυτικός κόσμος αναγνωρίζει την τεράστια αξία του, αφού οι Κούρδοι με το αίμα τους σταμάτησαν τον ISIS. 

Όμως, κατά την ταπεινή μου γνώμη η σημαντικότερη ίσως συμβολή του - τουλάχιστον όσον αφορά τις σχέσεις της Ελλάδας με τις γειτονικές μας χώρες - έχει να κάνει με την Ιταλία και την στρατηγική, οργανική σχέση που οφείλουμε να έχουμε, αφού μας ενώνει η γεωργαφία, η ιστορία και ο πολιτισμός. Η πρόσφατη παρουσίαση στην Ιταλία του δίγλωσσου "Καλαβρία - Η Βαθειά Ελλάδα * Calabria - Ellade Profonda" ήταν μια μεγάλη ιστορική στιγμή που θα αναγνωριστεί μελλοντικά ως κομβική για τη συνεργασία των δυο αυτών λαών που τους ενώνουν απείρως περισσότερα απ΄ όσα τους χωρίζουν. 

Η Ευρώπη που ονειρευόμαστε δεν μπορεί να θεμελιωθεί παρά πάνω στην ελληνο-ιταλική σύμπλευση.

Παρουσίαση βιβλίου Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Ιταλία, Οκτώβρης 2023

Κλείνοντας θέλω να τονίσω πως ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης ήταν ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που βρέθηκε τόσο κοντά στην εξουσία, πολύ συγκεκριμένα τόσο κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου το '70 και το '80, και ουδέποτε ανέλαβε κυβερνητική θέση ούτε ποτέ πληρώθηκε για οποιοδήποτε λόγο από το δημόσιο ταμείο. Περίπτωση ιδιαίτερα σπάνια αν όχι μοναδική. 

Θυμάμαι έναν φίλο του να περιγράφει μια θυελλώδη συνεδρίαση λίγο πριν τις εκλογές του 1981 με τον Χαραλαμπίδη να αναρωτιέται "αν τα κορυφαία στελέχη θέλουν να γίνουν υπουργοί, πως γίνεται τα μέλη, οι ψηφοφόροι, να μην θέλουν να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι;". Η ιστορία τον δικαίωσε και εκεί.

Σήμερα το μόνο που έχω να πω ότι ότι σκοπεύω να κάνω ότι μπορώ ώστε να τιμήσουμε και να εξελίξουμε την τεράστια κληρονομιά που αφήνει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Θα μελετήσουμε τα δεκάδες βιβλία του και τις συνεισφορές του στον δημόσιο λόγο και θα εμπνεόμαστε από το παράδειγμα της ζωής του, προσπαθώντας να αφήσουμε και εμείς ένα θετικό αποτύπωμα στο πέρασμά μας από αυτόν τον κόσμο.

Αντίο Δάσκαλε. Hasta la victoria siempre. 

Οκτώβριος 2023, Διάλεξη Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Starttech Ventures

Σκέψεις από την παρουσίαση του βιβλίου "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου" του Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Ήταν μεγάλη τιμή και χαρά για μένα που μπόρεσα χθες να είμαι παρών στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Μιχάλη Χαραλαμπίδη με τίτλο  "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου". 

Από την εξαίρετη συνολικά εκδήλωση, θα ήθελα να ξεχωρίσω την παρέμβαση του Καθηγητή Γεωργίου Πανέτσου. Πραγματικά, τέτοια ποιότητα λόγου έχει λείψει πολύ από την ελληνική δημόσια σφαίρα, ιδιαίτερα μάλιστα από το πανεπιστήμιο.

Καθώς λόγω ενός εκτάκτου προσωπικού ζητήματος χρειάστηκε να φύγω λίγο πριν τις 22:00 και δεν πρόλαβα να μοιραστώ κάποιες πολύ σύντομες σκέψεις μου, θέλησα να το κάνω σήμερα με την  ανάρτηση αυτή. Σημειώνω λοιπόν τα ακόλουθα, που ήθελα να μοιραστώ με τους υπολοίπους παρισταμένους χθες:

1. Συνάδελφοι και φίλοι νωρίτερα σήμερα (χθες), πριν την εκδήλωση, με ρωτούσαν «τι είναι ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης;». Μια είναι η απάντηση που μου ήρθε στο μυαλό: Δάσκαλος. Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης είναι ένας μεγάλος δάσκαλος τον οποίον πρέπει να συγχαρούμε από τα βάθη της καρδιάς μας για το ευρύτατο συγγραφικό του έργο, μια αληθινή συνομιλία με την ιστορία που έχει τεράστια ανάγκη ο τόπος. Η Ελλάδα και η Ευρώπη. 
2. Πολλοί θα έχετε ακούσει για τις λεγόμενες «νεοφυείς επιχειρήσεις», τα «startups». Είναι γνωστό πως ένα μεγάλο τμήμα της εν λόγω κοινότητας στην Ελλάδα, στην οποία πολλοί έχουν εναποθέσει τις ελπίδες για την ανάκαμψή μας (και που για να μπορέσει να γίνει αυτό θα πρέπει τα ελληνικά startups να ανακαλύψουμε κι εκείνα τον «ελληνικό τρόπο»), ξεκίνησε από το Ηράκλειο, στις κοινότητες του Πανεπιστημίου Κρήτης και τοθυ Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας πριν από 15-20 χρόνια. Αυτό που όμως δεν είναι γνωστό και πρέπει σήμερα να αναγνωριστεί είναι πως σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη αυτής της κοινότητας οφείλει πολλά στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη που την ενέπνευσε με το γνωστό «να γίνουμε όλοι μάστορες», δέκα χρόνια πριν η τηλεοπτική κάστα των Αθηνών αρχίσει να ψελλίζει διστακτικά, δίχως να καταλαβαίνει τίποτα επί της ουσίας, περί «επιχειρηματικότητας».
3. Παγκοσμίως μια από τις αναμφισβήτες «βίβλους» των νεοφυών επιχειρήσεων είναι το βιβλίο «Zero to One», που έχει γράψει ο διάσημος επιχειρηματίας και επενδυτής Peter Thiel, ιδρυτής της PayPal και βασικός επενδυτής & μέλος Δ.Σ. στο facebook. Στο βιβλίο αυτό ο Thiel κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την απουσία οράματος τόσο στην πολιτική όσο και στην επιχειρηματική ηγεσία. Λέει πως οι δημιουργοί, οι οραματιστές, πρέπει να επικρατούν των τεχνητών του χρήματος (‘financial engineering’), ώστε να υπάρχει υγιής ανάπτυξη και μακρόχρονη ευημερία. Ο Thiel απευθύνει έκκληση για μεγαλεπήβολα σχέδια, για μεγάλα έργα (φέρνοντας ως παράδειγμα τη δεκαετία του ’60 με τα μεγάλα σχέδια κατάκτησης του διαστήματος και θεραπείας ασθενειών, αντιπαραβάλλοντάς τα με την παρακμή των αρχών του 2000, τις τιτλοποιήσεις δανείων, τα ‘μπουκέτα’ ομολόγων και όλες τις τεχνικές που οδήγησαν στην κατάρρευση του 2008). Τα αναφέρω όλα αυτά γιατί είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που διαπιστώνω ότι ο Peter Thiel έχει έναν συνομιλητή, έναν συναθλητή, τον μοναδικό ίσως στην Ευρώπη, τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το εμπνευσμένο σχέδιο για την «Ρωμανία» είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα, η Ευρώπη, η Ανατολική Μεσόγειος.

Κλείνω την παρέμβαση αυτή εκφράζοντας την αγωνία μου για να φτάσει ο λόγος που εκφράζει η «Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία» καθώς και όλο το συγγραφικό έργο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στη νεολαία. Σίγουρα εκδηλώσεις σαν την αποψινή βοηθούν πολύ, είναι στη σωστή κατεύθυνση, νομίζω όμως πως, στο μέτρο που δεν θα χαθεί η ποιότητα, απαιτείται ταυτόχρονα και κάποια μαζικότητα.

Από το ΤΙ στο ΓΙΑΤΙ: Οι σκέψεις μου για τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου

Η στρέβλωση των λέξεων είναι ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά, ή μάλλον καλύτερα, μια από τις κύριες παθογένειες της πολιτικής περιόδου που ονομάσαμε «μεταπολίτευση». Από την «Αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου, στην «Κάθαρση» του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, στον «Εκσυγχρονισμό» του Κωνσταντίνου Σημίτη και μετά στην «Επανίδρυση» του Κωνσταντίνου Καραμανλή του νεωτέρου.

Η στρέβλωση των λέξεων, όπως και η οικειοποίηση των συμβόλων, δεν είναι νέα τακτική. Εφαρμοζόταν συστηματικά στο παρελθόν, ιδιαίτερα μάλιστα από απολυταρχικά, ανελεύθερα καθεστώτα. Έχει σκοπό να μπερδέψει τη μάζα. Επί παραδείγματι, τα ένοπλα ελληνικά  τμήματα των ναζί οικειοποιήθηκαν τη φορεσιά του τσολιά, ενός συμβόλου αντίστασης και ελευθερίας του ελληνικού λαού, ο δικτάτορας Παπαδόπουλος οικειοποιήθηκε το σύμβολο του Φοίνικα, και πολλά άλλα παραδείγματα.

Το φαινόμενο βέβαια έλαβε κωμικές διαστάσεις τα τελευταία έξι χρόνια. Ο Γεώργιος Παπανδρέου ο νεώτερος μας βεβαίωνε ότι «λεφτά υπάρχουν» και στη συνέχεια ο Αντώνης Σαμαράς ανταγωνιζόταν επάξια τις διάφορες θεατρικές επιθεωρήσεις με τις παραστάσεις που έδινε στο Ζάππειο Μέγαρο. 

Μιλάμε για παρακμή που κανείς μας δεν περίμενε να ζήσει.

Μετά όμως ήρθε η περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα ο οποίος πήγε τη μέθοδο αυτή στο απόγειό της. Ο νέος, συμπαθής και συνήθως χαμογελαστός πολιτικός, κατά δήλωσή του «Αριστερός», υποσχέθηκε στον ελληνικό λαό ότι «θα σκίσει τα μνημόνια το πρώτο βράδυ της εκλογής του» και ότι «με ένα νόμο, σε ένα άρθρο, θα καταργήσει τα μνημόνια και όλους τους εφαρμοστικούς τους νόμους». Τον θυμόμαστε μάλιστα ως αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να επιχειρηματολογεί πως «ακόμα και αν βγούμε από το μνημόνιο», όπως, μάλλον κάνοντας μαύρο χιούμορ, ισχυριζόταν ο Αντώνης Σαμαράς, «θα πρέπει να καταργηθούν όλοι οι εφαρμοστικοί τους νόμοι» για να αναπνεύσει ο ελληνικός λαός.

Ο ελληνικός λαός ο οποίος τον πίστεψε και τον ψήφισε.

Τι συνέβη τελικά; Τίποτα δεν σκίστηκε. Τίποτα δεν καταργήθηκε. Έγινε μια διαπραγμάτευση – παρωδία όπου περισσότερο διαπραγματευόταν ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και λιγότερο με τους δανειστές της χώρας. Μετά, οδηγηθήκαμε σε ένα δημοψήφισμα – παρωδία, το οποίο διενεργήθηκε σε διάστημα …πέντε ημερών, δίχως σαφές και πλήρες ερώτημα, με ερώτημα ακόμα χειρότερα που είχε ανατραπεί από την ίδια την πραγματικότητα και που εν τέλει κάθε πολίτης απάντησε διαφορετικά και για άλλους λόγους. Μια πραγματικά μαύρη σελίδα της δημοκρατίας μας.

Το καλύτερο όμως ήρθε μετά. Εκεί ο Έλληνας πρωθυπουργός βροντοφώναξε με τις πράξεις του ότι «σας δουλεύω κανονικά» και σε λίγες μέρες μετά το ΟΧΙ στα μέτρα των 8 δις, είπε το μεγάλο ΝΑΙ στα μέτρα των 14 δις.

Ίσως τελικά αυτό να σήμαινε το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. «ΌΧΙ, δεν μου φτάνουν 8 δις, θέλω παραπάνω».

Αυτό που ακολούθησε την υπογραφή του 3^ου μνημονίου ήταν μια ιδιαίτερα άβολη για όλους, αποκαλυπτική της αλήθειας διαδικασία. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μετατραπεί και αυτός σε μια ομάδα που αυτοσκοπό της έχει τη διατήρηση του ελέγχου της εξουσίας – πράγμα που πιθανότατα θα καταφέρει για κάποιο διάστημα ακόμα. Οι υπόλοιπες ομάδες (είναι ντροπή να τις λέμε κόμματα …) δεν κατάφεραν να εκφράσουν τίποτα νέο, κανένα ουσιαστικό εναλλακτικό σχέδιο για τη χώρα. Η πολιτική απουσιάζει από τις εκλογές αυτές. Η πολιτική απουσιάζει από τη δημόσια σφαίρα γενικότερα. Η δημοκρατία μας δεν λειτουργεί – έχουμε με άλλα λόγια μια μπλοκαρισμένη δημοκρατία.

Ο μεγάλος διανοητής και δάσκαλος της Πολιτικής Μιχάλης Χαραλαμπίδης, ένας από τους ελαχίστους – αν όχι ο μόνος – πολιτικός της μεταπολίτευσης με την αυθεντική έννοια του όρου, μιλά στα βιβλία του για την «πολιτική ως απάτη». Αυτό που περιγράφει και αναλύει ο Χαραλαμπίδης, ήρθε ο Αλέξης Τσίπρας να μας το επιδείξει με τον πλέον παραστατικό τρόπο. Η πολιτική ως απάτη και ο πολιτικός ως απατεώνας.

Η παρακμή του συστήματος έχει φτάσει σε μεγέθη που είναι δύσκολο πια ακόμα και να περιγραφούν.

Αποτελεί μεγάλη πρόκληση προς όλους εμάς, προς οποιονδήποτε έχει έστω και μικρό ενδιαφέρον να γίνει κάτι καλό σε αυτόν τον τόπο, να ανακτήσουμε την αυθεντική έννοια των λέξεων που περιγράφουν τη δημόσια σφαίρα. Να απελευθερώσουμε τις έννοιες από την στρέβλωση που έχουν υποστεί. Όχι, η πολιτική δεν είναι απάτη. Αντίθετα, η πολιτική είναι η ύψιστη των τεχνών. Επίσης όχι, το κυβερνώ δεν σημαίνει διορίζω ούτε μοιράζω το δημόσιο χρήμα σε μια κλειστή ομάδα μεσαζόντων και εργολάβων. Κυβερνώ σημαίνει σχεδιάζω και υλοποιώ, σημαίνει εν τέλει δημιουργώ ένα καλύτερο αύριο ξεκινώντας από σήμερα.

Στο ιστολόγιο αυτό έχω πολλές φορές δημοσιεύσει κείμενα που παρουσιάζω τις απόψεις μου για το σύστημα εξουσίας που έφερε την Ελλάδα στην καταστροφή («Τρίγωνο της Καταστροφής»: Εγκληματική οικονομική ολιγαρχία – «πολιτικό» σύστημα – μέσα «ενημέρωσης»), για την ανάγκη της μαζικής επιστροφής μας στην πολιτική με την αυθεντική έννοια τουόρου (ακούγοντας, επιτέλους, τον Αριστοτέλη που μας φωνάζει από το παρελθόν ότι «ὁ ἄνθρωπος φύσει πολιτικὸν ζῷον») και για ένα σχέδιο δράσης που θα μπορέσει να ανασυντάξει τη χώρα και σιγά σιγά να την ξαναφέρει στην πρόοδο και στην ανάπτυξη (κυβέρνηση ειδικών – ενίσχυση διάκρισης εξουσιών – απόδοση ευθυνών – απλή αναλογική – οικονομία γνώσης, συνεργασίας & δημιουργικότητας – προώθηση ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, κλπ). Δεν σκοπεύω να τα επαναλάβω εδώ. Έχω επίσης εξηγήσει γιατί κανένα από τα «παλιά» κόμματα (που δεν είναι κόμματα με την αυθεντική έννοια του όρου αλλά απλές ομάδες διεκδίκησης της εξουσίας) δεν μπορεί να προσφέρει λύση στην παρούσα δύσκολη κατάσταση.

Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να παρουσιαστεί ως νέο, δυστυχώς όμως στην πορεία του από το 2012 μέχρι σήμερα, ειδικά τους τελευταίους οχτώ μήνες, μας έπεισε όλους ότι δεν είναι μια μεταμόρφωση του παλιού. Οπότε τι μένει;

Τίποτα. 

Από τα κόμματα που κατέρχονται στις εκλογές σήμερα, Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2015, νομιζω πως κανένα δεν δικαιούται την ψήφο ενός ορθολογικά σκεπτόμενου πολίτη. Ακόμα και αν υπάρχουν (πολύ λίγες) περιπτώσεις που θεωρώ συμπαθείς (όπως π.χ. ο συνασπισμός Δημοκρατικοί – Κοινωνία Αξιών – Κόμμα Πειρατών), φοβάμαι πως υπό τις παρούσες συνθήκες ακόμα και ειλικρινείς προσπάθειες είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.

Η χώρα χρειάζεται επανεκκίνηση. Χρειάζεται μιας μορφής «αποχουντοποίηση». Μια καθεστωτική αλλαγή (Προσοχή: Αυτό δεν έχει σε τίποτα να κάνει με πολιτειακά θέματα. Έχει να κάνει με το που βρίσκεται η ισχύς επί της διαδικασίας  λήψης και εφαρμογής πολιτικών αποφάσεων).

Η μεγάλη ήττα των τελευταίων οχτώ μηνών, που επικυρώθηκε με την υπογραφή του 3^ου μνημονίου, προσέφερε μιας πρώτης τάξεων ευκαιρία για καθεστωτική αλλαγή. Επιτέλους, ακόμα και οι δικτάτορες όταν συνέβη η κυπριακή τραγωδία αποσύρθηκαν και παρέδωσαν σε ένα νέο καθεστώς. Αντίθετα, το τηλεοπτικό πριγκιπάτο των Αθηνών, έχοντας επιφέρει μια αντιστοίχου μεγέθους τραγωδία στη χώρα, ευτυχώς ακόμα μόνο στο επίπεδο της οικονομίας, μένει σφιχτά γαντζωμένο στις καρέκλες του και δεν λέει να αποχωρήσει.

Τα πράγματα είναι απλά: Η κυβέρνηση όφειλε να παραιτηθεί αφού η κύρια προγραμματική της υπόσχεση εκ των πραγμάτων απεδείχθη απατηλή. Θα μπορούσε κάλλιστα να σχηματιστεί μια εξωκοινοβουλευτική κυβέρνηση ειδικών με ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη και διετή τουλάχιστον εντολή η οποία θα μπορούσε να κάνει τις μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που χρειάζονται ώστε η δημοκρατία μας να ξαναλειτουργήσει, η οικονομία μας να ξανασταθεί στα πόδια της και η κοινωνία μας να αρχίσει να ξαναβρίσκει τη συνοχή της.

Η κάστα των Αθηνών επέλεξε να μην προχωρήσει σε αυτήν τη λύση αλλά αντίθετα να μας ξαναπάει σε μια διαδικασία άνευ περιεχομένου, σε εκλογές – παρωδία. Εκτίμησή μου είναι πως αργά ή γρήγορα στην παραπάνω λύση θα οδηγηθούμε, αφού οποιαδήποτε κυβέρνηση και να προκύψει από τις εκλογές είναι εκ των πραγμάτων αδύνατο να κάνει τα παραπάνω, μόνο που δυστυχώς το σημείο επανεκκίνησης θα είναι τελικά ακόμα δυσμενέστερο.

Κάποιοι φίλοι σχολιάζοντας απόψεις μου είπαν πως η εξωκοινοβουλευτική κυβέρνηση (τύπου π.χ. Παπαδήμου, μου είπαν), έχει αντιδημοκρατικά χαρακτηριστικά, ίσως ακόμα και να αποτελεί εκτροπή. Νομίζω πως απόψεις σαν και αυτές είναι ενδεικτικές της σύγχυσης που υπάρχει. Πρώτα απ’ όλα, ο Λουκάς Παπαδήμος, ένας άνθρωπος άρρηκτα συνδεδεμένος με το σύστημα Σημίτη που έφερε την καταστροφή στη χώρα, ήταν ο μόνος (μάλλον) εξωκοινοβουλευτικός στην κυβέρνησή του, στην οποία πρωτοστατούσαν κορυφαία στελέχη των δυο μιζοκομμάτων. Από εκεί και μετά, πουθενά το σύνταγμά μας δεν λέει ότι στις εκλογές επιλέγουμε την εκτελεστική μας εξουσία. Αντίθετα λέει πως επιλέγουμε τους νομοθέτες μας και επίσης μιλά σαφέστατα για διάκριση της εκτελεστικής από τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία. Η πραγματικότητα που βιώνουμε όμως είναι εκείνη της απολύτου κυριαρχίας της εκτελεστικής επί της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας, κυριαρχία που κατ’ εμέ είναι από τις κυρίαρχες αιτίας της παρακμής μας. Νομίζω μάλιστα πως το ασυμβίβαστο μεταξύ θέσεως υπουργού και βουλευτή θα ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά.

Κατά την γνώμη μου λοιπόν η ΑΠΟΧΗ είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή  στις σημερινές εκλογές – παρωδία. ΑΠΟΧΗ ως πολιτική κίνηση αποδοκιμασίας του συστήματος που έφερε την καταστροφή και επιμένει να κρατά την εξουσία. ΑΠΟΧΗ για την πλήρη απονομιμοποίηση του συστήματος αυτό και ως καταλύτης για το ξεμπλοκάρισμα της δημοκρατίας μας.

Δεν έχω καμία ψευδαίσθηση σχετικά με το αν το ένοχο σύστημα εξουσίας θα πάρει το μήνυμα της αποχής ή όχι. Εννοείται πως δεν θα το πάρει και θα μείνει γαντζωμένο στις καρέκλες του. Όλοι εμείς όμως  που πιστεύουμε στη χώρα αυτή πρέπει να διαφυλάξουμε την αξιοπιστία μας για την επόμενη μέρα. Η συμμετοχή στη διαδικασία παρωδία της 20^ης Σεπτεμβρίου είναι συνενοχή που δεν μας αξίζει. Η αποχή είναι συνεπής στάση διαμαρτυρίας και κραυγή αγωνίας ώστε να κλείσει επιτέλους αυτός ο κύκλος της μεταπολίτευσης, που τον ακούμε να κλείνει από το 1996 αλλά ακόμα κυριαρχεί στη χώρα συνεχίζοντας την καταστροφική ιστορική διαδρομή του.

Ήθελα να γράψω κάποια ιδιαίτερα σχόλια για το Ποτάμι, τους Ανεξάρτητους Έλληνες και την Ένωση Κεντρώων. «Κόμματα» στα οποία έχουν εγκλωβιστεί πολλοί συμπολίτες μας εναποθέτοντας ελπίδες για το μέλλον. Δεν θα το κάνω αναλυτικά, θα παραπέμψω μόνο στα αντίστοιχα κείμενά μου για τις προηγούμενες εκλογές και θα αναφέρω ακόμα μια φράση του Μιχάλη Χαραλαμπίδη: Είναι καιρός από το μύθο να περάσουμε στο λόγο.

Κλείνοντας την παρουσίαση των σκέψεών μου για τις σημερινές εκλογές, που είμαι βέβαιος πως θα μείνουν στην ιστορία ως εκλογές παρωδία, ως διαδικασία άνευ περιεχομένου, θα ήθελα να σας προτρέψω να επανέλθουμε στον ελληνικό τρόπο. Θεμέλιο του ελληνικού τρόπου σκέψης και πράξης νομίζω πως είναι το «οὐδεὶς ἑκὼν κακός».

Ας μην επιτιθέμεθα λοιπόν  σε ανθρώπους, αλλά σε πολιτικές, σε ιδέες και εν τέλει σε πράξεις. Διαφορετικά, το σύστημα εξουσίας απλώς θα επιλέξει δυο-τρία «μαύρα πρόβατα», όπως πρόσφατα έκανε με τον Τσοχατζόπουλο, και μέσω της τιμωρίας και διαπόμπευσής τους θα επιχειρήσει να παραμείνει στην εξουσία. Στην Ελλάδα όμως χρειαζόμαστε ουσιαστική αλλαγή εξουσίας.

Εύχομαι η επανεκκίνηση της δημοκρατίας και της οικονομίας μας να συμβεί δίχως να απαιτηθεί πρώτα μια καταστροφή που θα ξεφεύγει από την σφαίρα της οικονομίας. Μακάρι να ήμουν και βέβαιος για αυτό, δυστυχώς όμως δεν είμαι.

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μην περιμένουμε την καταστροφή να συμβεί και να επανέλθουμε μαζικά στην αυθεντική πολιτική. Να περάσουμε από το μύθο στο λόγο.

Συνάντηση στον Ισθμό της Κορίνθου, 7 Οκτωβρίου 2012

Εχθές στο ξενοδοχείο Ίσθμια, σε έναν τόπο με πολύ ισχυρούς συμβολισμούς, πραγματοποιήθηκε συνάντηση ανθρώπων που έχουν ως κύριο μέλημά τους την ανάκτηση της ιδιότητας του Πολίτη, την επιστροφή του αυθεντικού νοήματος στις λέξεις Πόλις, Πολιτισμός, τη μεγάλη επιστροφή της Πολιτικής.

Κοινή πεποίθηση και στόχος όλων είναι η προσπάθεια δημιουργίας ενός Πανελλαδικού Δικτύου Πολιτών, με κοινές αφετηρίες και σκέψεις, για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας.

Συζητήσαμε για τον συντονισμό της νέας αυτής προσπαθείας και το πως μπορούμε να έχουμε συμβολή θετική στις εξελίξεις, ανακτώντας την ιδιότητα του Πολίτη.

Συζητήσαμε για τις ενέργειες, δράσεις μας και τον συντονισμό μας σε αυτό το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό τοπίο που διαμόρφωσαν και συνεχίζουν να διαμορφώνουν με ξένα προς εμάς συμφέροντα και στρατηγική.

Το νέο πρέπει να ενσωματώνει την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας, τις αξίες μας.

Το νέο μπορεί να δημιουργηθεί από ανθρώπους που δεν συμβιβάζονται και δεν ενσωματώνονται σε αδιαφανείς μηχανισμούς και λόμπι συμφερόντων.

Επιβάλλεται οι Πολίτες σε αυτές τις δύσκολες ώρες για την πατρίδα μας να έχουν τον πρώτο λόγο, ξεκάθαρο προσανατολισμό, σχέδιο για το μέλλον και αποφασιστικότητα για την εφαρμογή του.

Η αισιοδοξία μας είναι μεγάλη ότι στην πορεία αυτοί θα συνταντηθούμε πολλοί, ικανοί και αποφασισμένοι να πετύχουμε.

Μυστήριο τραίνο

Ήταν Πέμπτη 28 Απριλίου 2011. Το ραντεβού με τη MEDEF είχε οριστεί για τις 11:30. Ρώτησα τι ώρα θα βρεθούμε στο Αεροδρόμιο, η Chiara όμως μου απάντησε να είμαι στις 9:00 στο Midi Stations. Δεν ρώτησα τίποτα παραπάνω. Πράγματι, 9:00 ήμουν στο Midi Station, πήραμε το τραίνο THALYS περίπου στις 9:15 και πριν τις 11:00 ήμασταν στο Paris Nord και από εκεί με ένα taxi περίπου 11:20 στη MEDEF.

Η συνάντηση - δεν είχε μεγάλη επιτυχία, δυστυχώς - τελείωσε στη 1:30, οι φιλόξενοι (!) Γάλλοι μας κέρασαν ένα business lunch και στις 3:15 περίπου πάλι στον THALYS γιατί στις 5:00 μας περίμενε ένα ακόμα ρ/β στο γραφείο του YES που τότε ήταν δίπλα στο Berlaymont.

Kαταλάβατε τι λέμε; Μπαίνεις στο μετρό 9:00 στις Βρυξέλλες, κάνεις μια-δυο συναντήσεις στο Παρίσι και επιστρέφεις για μια ακόμα συνάντηση στο γραφείο σου στις Βρυξέλλες στις 5:00!

Κόστος; Ασύγκριτα χαμηλότερο από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο.
Χρόνος: Ασύγκριτα λιγότερος από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο.
Άνεση: Ασύγκριτα περισσότερη από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο (εννοείται δωρεάν wi-fi που δούλευες κανονικά στο laptop σου όση ώρα διαρκούσε το ταξίδι).

Θα μου πείτε πως τα τραίνα έχουν αναπτυχθεί στη Δυτική Ευρώπη διότι εκεί "είναι μια πεδιάδα, δεν έχουν βουνά". Ρωτήστε τότε αν είναι για το τραίνο Μαδρίτη - Σεβίλλη που σε πάει σε 2,5 ώρες μια απόσταση 530 χλμ που έχει πολλά βουνά! Ή ακόμα καλύτερα δείτε τους Ελβετικούς Σιδηροδρόμους - Έχει άραγε βουνά η Ελβετία;

Έλεγε το 2000 ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης πως "ακόμα και στα western, ο εκσυγχρονισμός ξεκινά από τα τραίνα" - για να δείξει πως ψευδεπίγραφος ήταν ο "εκσυγχρονισμός" του Κωνσταντίνου Σημίτη.

Είναι λοιπόν λυπηρό αντί στην Ελλάδα το 2012 να συζητάμε για το πως θα ενώσουμε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με τις περιφέρειές τους, για το πως η Πάτρα, η Καλαμάτη, η Τρίπολη, η Σπάρτη, το Νάυπλιο θα μπορούσαν να είναι προάστια τις Αθήνας και αντίστοιχα οι πόλεις τις Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας για τη Θεσσαλονίκη, να επικεντρώνουμε στα μιζοκόμματα και στη λογική "πονάει δόντι - βγάλει δόντι".

Δεν είναι σκοπός του άρθρου αυτού να επιχειρηματολογήσει για το αν "ο σιδηρόδρομος πρέπει να είναι κρατικός ή ιδιωτικός". Αντίθετα, θέλει να πει κάτι πολύ σημαντικότερο:

Επιτέλους, η Ελλάδα έχει ανάγκη πραγματικό σιδηρόδρομο.

Η Ελλάδα, η αληθινή Ελλάδα, όχι εκείνη που ξεκινά στο Σύνταγμα και σταματά στο Κολωνάκι.