Για τον Κώστα Μπουγιατιώτη

Σήμερα, παραμονή πρωτοχρονιάς του 2021, μας άφησε ο θείος μου, μικρός και αγαπημένος αδερφός της μητέρας μου, Κώστας Μπουγιατιώτης σε ηλικία 81 ετών. Απεβίωσε μετά από σύντομη νοσηλεία στο Θριάσιο Νοσοκομείο λόγω επιπλοκών του νέου κορωνοϊού. Η δύσκολη αυτή στιγμή γίνεται ακόμα δυσκολότερη από το γεγονός της αδιανόητης μοναξιάς που βιώνουν τα θύματα της πανδημίας στο τελευταίο στάδιο της ζωής τους. 

Σχεδόν ολόκληρη η οικογένεια του θείου μου νοσεί από τον κορωνοϊό. Η σύζυγος, τα παιδιά και τα εγγόνια του. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε απότομα, έγινε εισαγωγή στο νοσοκομείο και μόλις δυο μέρες αργότερα εξέπνευσε. Βάσει των κανονισμών για τον περιορισμό της πανδημίας, δεν μπορούσε να έχει συνοδό στο νοσοκομείο. Επίσης, δεδομένου ότι η οικογένειά του νοσεί, δεν θα μπορέσουν να τηρηθούν τα νεκρικά έθιμα και οι σχετικές παραδόσεις της περιοχής και στην εξόδιο ακολουθία δεν θα μπορέσουν να παρευρεθούν οι στενοί συγγενείς του. Μια μοναξιά που αναμφίβολα γεννά μεγάλη θλίψη.

Ο Κώστας Μπουγιατιώτης γεννήθηκε στον Ασπρόπυργο το 1939, τρίτο παιδί του Φώτη Μπουγιατιώτη και της Σιδερής Τσίγκου. Ο παππούς μου χάρηκε που "επιτέλους έκανε παιδί", αφού είχε ήδη δυο κόρες, την Ξανθή το 1935 και την Ελένη το 1936, φράση που στα αυτιά μας τώρα ηχεί απολύτως απαράδεκτη, τότε όμως ήταν απολύτως φυσιολογική.

Η οικογένεια ήταν πολύ φτωχή και τα παιδιά χρόνια δύσκολα. Ο παππούς μου ήταν τσοπάνος και τα πρόβατα σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν σταθερό εισόδημα ενώ η εκμετάλλευση που υφίσταντο οι κτηνοτρόφοι της εποχής από τους μεσάζοντες ξεπερνά τη χειρότερη σημερινή φαντασία. Οι μεγάλες δυσκολίες της παιδικής ηλικίας όμως είχαν και μια θετική συνέπεια: Τα τρία αδέρφια, η Ξανθή, η Ελένη και ο Κωστάκης (καθότι ο μικρός της οικογένειας, συνεχίσαμε να τον αποκαλούμε έτσι μέχρι τα γεράματά του) ανέπτυξαν έναν ισχυρότατο δεσμό. Μια σχέση αλληλοϋποστήριξης και ενδιαφέροντος που συχνά έφτανε στην αυταπάρνηση. Έχω την εντύπωση πως σήμερα ένας ειδικός θα έκρινε την σχέση αυτή ως 'υπερβολική', ότι ίσως έφτανε μερικές φορές να είναι βάρος παρά βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση ήταν απαραίητη για την επιβιωσή τους στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και στα μαύρα χρόνια που την ακολούθησαν.

Το ενδιαφέρον ήταν πως ο Κωστάκης εξελίχθηκε σε άριστο μαθητή. Ήμουν περίπου 25 ετών όταν έτυχε να δω τον θείο μου, που εργαζόταν ως ηλεκτρολόγος στα Ναυπηγεία Σκαραμαγά, να γράφει ένα χειρόγραφο σημείωμα και εξεπλάγην από τον άριστο γραφικό του χαρακτήρα και την ορθογραφία του - Σίγουρα κάτι πολύ ανώτερο εκείνου που περιμένεις από έναν άνθρωπο με τη δική του τυπική μόρφωση και επάγγελμα.

Δυστυχώς όμως η φτώχεια είναι σκληρή: Η μητέρα μου ήταν άριστη μαθήτρια, όπως και ο θείος. Ήταν όμως πρακτικά αδύνατον για οικονομικούς λόγους να σπουδάσουν και οι δυο, η οικογένεια χρειαζόταν χέρια στις δουλειές. Ο Κωστάκης έκανε πίσω και εκείνη που σπούδασε ήταν η μητέρα μου, η Ελένη. Είναι τόσο περίεργο να συνειδητοποιώ πως η ίδια μου η ύπαρξη εν τέλει καθορίστηκε από μια απόφαση που πάρθηκε σε ένα φτωχό κτηνοτροφικό σπίτι στις αρχές της δεκαετίας του '50. Πέρα από κάθε αμφιβολία, αν η μητέρα μου δεν είχε σπουδάσει θα είχε ζήσει μια εντελώς διαφορετική ζωή, με ότι αυτό συνεπάγεται. Ξέρω ότι η μητέρα μου ένιωθε μέχρι το τέλος της ζωής της μεγάλη ευγνωμοσύνη για το γεγονός αυτό, που ίσως συνετέλεσε στο πόσο δεμένοι που φαινόταν με τον αδερφό της.

Η συνέχεια για τον θείο μου ήταν η εξής: Στα τέλη της δεκαερίας του '50 έκανε τη θητεία του στην αεροπορία όπου ειδικεύτηκε ως ηλεκτρολόγος ενώ συνέχισε την εκπαίδευσή του στο ίδιο αντικείμενο, στην αρχή της δεκαετίας του '60 στις "Τεχνικές Σχολές Αθηνών και Περιστερίου 'Ο Αϊνστάιν'". Εργάστηκε στη συνέχεια σαν ηλεκτρολόγος σε ένα νοσοκομείο των Αθηνών και κάποια στιγμή προσελήφθη στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά την εποχή που εκείνα άνηκαν στον Σταύρο Νιάρχο και εξειδικεύτηκε στην ηλεκτρολογία της ναυπηγικής. Έζησε όλη τη διαδρομή της μεγάλης αυτής επιχείρησης, που εν τέλει έγινε προβληματική, ένα διάστημα έμεινε κλειστή και στη συνέχεια πέρασε στο ελληνικό δημόσιο - τα προβλήματά της όμως συνεχίζονται μέχρι σήμερα, δυστυχώς.

Το 1976 ο Κώστας Μπουγιατιώτης παντρεύτηκε την Φωτεινή Αγαθή και έκανε μια πολύ όμορφη οικογένεια αποκτώντας μάλιστα δυο κόρες, την Ισιδώρα και την Κατερίνα. Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές έρχεται στο μυαλό μου ένας ορμητικός χείμαρρος αναμνήσεων από τα παιδιά μου χρόνια, τις επισκέψεις στο πατρικό της μαμάς για να δούμε τον παππού και τη γιαγιά, τις εκδρομές 'στο μαντρί' που κάναμε κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα και την πρωτομαγιά, τον τρύγο που γινόταν στα αμπέλια στα Σκούρτα και αμέτρητες άλλες βόλτες, εκδρομές και διακοπές που κάναμε μαζί. Νιώθω πραγματικά πολύ τυχερός που οι άνθρωποι αυτοί εμπλούτισαν την παιδική μου ηλικία, ενώ μεγαλώνοντας έβλεπα στον θείο μου έναν άνθρωπο με τον οποίο μπορούσα πάντοτε να κάνω μια αξιόλογη συζήτηση, με τον λόγο του να είναι πάντα σοβαρός, ρεαλιστικός και μετρημένος. 

Τα εργασιακά προβλήματα βέβαια συνεχίστηκαν και κάποια διαστήματα εντάθηκαν ιδιαίτερα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ που κάποια στιγμή στα μέσα της δεκαετίας του '80 τα ναυπηγεία είχαν μείνει κλειστά για πολλούς μήνες και οι εργαζόμενοί τους πρακτικά ήταν άνεργοι. Σε κάποια στιγμή απόγνωσης, άκουσα τον θείο μου να λέει στον πατέρα μου ότι "το να παίρνεις μικρό μισθό, είναι πρόβλημα αλλά κάπως παλεύεται. Το να είσαι άνεργος όμως και να μην παίρνεις τίποτα, όχι, δεν παλεύεται". Πρέπει να ήμουν ίσως 8 ή 9 ετών τότε όταν είδα στα μάτια και στον τόνο της φωνής ενός δικού μου ανθρώπου τι σημαίνει η ανεργία.

Ευτυχώς δόθηκε κάποια λύση τότε στα αδιέξοδα των ναυπηγείων και ο θείος μου συνέχισε να εργάζεται μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε. Εργαζόμενος σκληρά και με πενιχρά μέσα, κατάφερε να κάνει ένα πραγματικό άλμα στο βιοτικό επίπεδο της οικογένειάς του: Και οι δυο του κόρες απέκτησαν ανώτερη μόρφωση και βρήκαν μια καλή εργασία, έχτισε ένα υπέροχο σπίτι επαρκές για να στεγάσει την οικογένειά του και αργότερα τις οικογένειες των παιδιών του και, όταν πλέον είχε συνταξιοδοτηθεί, έφτιαξε έναν καταπληκτικό ελαιώνα στα κτήματα που ο πατέρας του παλιότερα χρησιμοποιούσε για τα πρόβατα.

Διάβασα πρόσφατα ένα γνωστό μυθιστόρημα, τον "Στόουνερ" του John Williams. O ήρωας του μυθιστορήματος εκείνου εκ πρώτης όψεως ζει μια απλή, προβλέψιμη, για κάποιους ίσως μέτρια και βαρετή ζωή. Μετά από λίγο όμως καταλαβαίνει ο αναγνώστης πως αυτή ακριβώς η "ζωή του απλού ανθρώπου" μπορεί να είναι έμπλεη νοήματος και συναισθημάτων σε βαθμό που δύσκολα μπορεί κανείς να περιμένει, ενώ αντίθετα άνθρωποι που πέτυχαν την καταξίωση, την αναγνωρισιμότητα και την προβολή μπορεί εν τέλει να στερήθηκαν αυτά ακριβώς τα βασικά: Το νόημα και το συναίσθημα.

Ο θείος μου έζησε μέχρι τα 81 του χρόνια. Είδε δυο εγγόνια, τα οποία σήμερα είναι 11 ετών. Είδε τα παιδιά του να προοδεύουν και να είναι ευτυχισμένα. Σίγουρα αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες και οη ζωή του είχε συχνά προκλήσεις και εντάσεις. Έζησε όμως αληθινά, έζησε με νόημα και με αξιοπρέπεια. Πάλεψε σε συνθήκες πολύ δύσκολες επιδεικνύοντας ακεραιότητα χαρακτήρα που όσα λόγια θαυμασμού κι αν γράψω, δεν θα είναι επαρκή. Αντιμετώπισε με λεβεντιά τα προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν τα τελευταία χρόνια και δεν λύγισε ποτέ, ούτε όταν ήρθε αντιμέτωπος με τον κορωνοϊό.  

Πάντα εκεί στις δύσκολες στιγμές, ο Κώστας Μπουγιατιώτης ήταν ένας άνθρωπος αξιόπιστος και ειλικρινά καλοπροαίρετος στον οποίο μπορούσες να βασιστείς. Ήταν ένας εξαίρετος γιος, αδερφός, σύζυγος, πατέρας και παππούς. Σίγουρα ήταν και ένας ιδιαίτερα αγαπημένος θείος που θα τον θυμάμαι με αγάπη μέχρι το τέλος της ζωής μου.

Ο θείος μου, Κώστας Μπουγιατιώτης στις αρχές της δεκαετίας του '90

Το αναπάντητο ερώτημα του 2020

Το 2020 τελειώνει και αφήνει πίσω του ένα τεράστιο, αναπάντητο ερώτημα:

Που είναι ο Χρήστος Παππάς;

Προφανώς ελάχιστοι Έλληνες ενδιαφέρονται για το ίδιο το άτομο αυτό που διαφεύγει της σύλληψης και δεν εκτίει την ποινή που αποφάσισε η Ελληνική Δικαιοσύνη. Αυτό που ενδιαφέρει όμως είναι η πολιτική διάσταση αυτής της εξαφάνισης και οι σχετικοί συμβολισμοί.

Ας αρχίσουμε από τα βασικά: Με τις υφιστάμενες τεχνολογικές και επιχειρησιακές δυνατότητες ακόμα και ενός περιφερειακού, ετερόφωτου κράτους όπως η Ελλάδα, που για δεκαετίες αγκομαχεί να περάσει από τον αναπτυσσόμενο κόσμο προς τον αναπτυγμένο κόσμο, ένα δημόσιο πρόσωπο που αποτελεί το επίκεντρο της σημαντικότερης δίκης της τελευταίας δεκαετίας (αν όχι της μεταπολίτευσης), είναι απολύτως αδύνατον να καταφέρει να εξαφανιστεί ιδίοις δυνάμοις.

Δυο είναι οι περιπτώσεις και μόνον:

(α) Εγκληματική αμέλεια.

(β) Συνεννόηση.

Αυτό λοιπόν είναι το ερώτημα σε τελική ανάλυση: Η "εξαφάνιση" του Χρήστου Παππά οφείλεται σε εγκληματική αμέλεια των αρχών ή έγινε σε συνεννόηση με τις αρχές; Όπως αντιλαμβάνεται κάθε αναγνώστης και τα δυο ενδεχόμενα (άλλα δεν υπάρχουν!) είναι απολύτως τραγικά. 

Αυτοί που μπορούν να απαντήσουν είναι ελάχιστοι. Ο ίδιος ο Χρήστος Παππάς, ίσως κάποιοι "σύντροφοί" του και ελάχιστοι από τις αρχές, είτε του κράτους ή ίσως και του παρακράτους, που όλο και πιο συχνά βγαίνει από τις πιο μαύρες σελίδες της ιστορίας του '50 και του '60 και εμφανίζεται μπροστά μας εκ νέου.

Δεν είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς πως η "εξαφάνιση" είναι τμήμα κάποιας συμφωνίας. Πολύ εύκολα ηττήθηκε η "επαναστατική" Χρυσή Αυγή, πολύ ήρεμα μπήκε στη φυλακή η ηγετική της ομάδα, πολύ ομαλά τα "απολωλότα πρόβατα" ξαναγύρισαν στο "μαντρί" της (ακρο)δεξιάς παράταξης, κατά τα λεγόμενα του αειμνήστου, ακροδεξιού ηγέτη της Ευάγγελλου Αβέρωφ (ναι, αυτός που έβγαλε έναν πύρινο λόγο εναντίον της αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης το 1982).

Ποια είναι όμως τα φυσικά πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτήν τη συμφωνία; Έγινε εν γνώση ή όχι της πολιτικής ηγεσίας της χώρας; Δύσκολα ερωτήματα που θα απαντηθούν πιθανότατα μετά από πολύ, πολύ χρόνο.

Όπως έγραφα τον Οκτώβρη βέβαια, η ουσία παραμένει ότι η αλήθεια δεν αποκαλύφθηκε στη δίκη της Χρυσής Αυγής και οι ευθύνες για αυτό ανήκουν σε πολύ συγκεκριμένα κόμματα και πρόσωπα. Το σύστημα της αναξιοκρατίας που ελέγχει τη χώρα εκμεταλλεύτηκε τα μέγιστα από το νεοναζιστικό, φασιστικό μόρφωμα. Όταν πια ήταν περισσότερο βάρος παρά όφελος, απαλλάχτηκε από αυτό και, είναι βέβαιο, αν χρειαστεί θα το επαναφέρει. Ίσως η "εξαφάνιση" του Χρήστου Παππά να είναι ένας πρόλογος σε αυτό το επόμενο κεφάλαιο, εάν και όποτε γραφτεί αυτό.

Την τρέχουσα περίοδο βέβαια που ο εχθρός δεν είναι μόνο η φτώχεια και οι ανήμποροι συνάνθρωποί μας, αλλά ένας αόρατος ιός, τον ρόλο της Χρυσής Αυγής τον παίζουν οικιοθελώς οι αντιμεμβολιαστές και οι κάθε λογής ψεκασμένοι. "Δεν είμαστε σαν κι αυτούς" λένε, βγάζοντας μια αυθόρμητη selfie την στιγμή του εμβολιασμού, όπως πριν λίγα χρόνια έλεγαν "δεν είμαστε σαν κι αυτούς", δείχοντας τους χρυσαυγίτες και μιλώντας για "συνταγματικό τόξο".

Οι ομοιότητες στις δυο καταστάσεις (από επικοινωνιακής άποψης - επί της ουσίας προφανώς υπάρχουν διαφορές) είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακές.

Το ερώτημα παραμένει βεβαίως: Που είναι ο Χρήστος Παππάς και ποιος τον άφησε (λόγω βλακείας ή προδοσίας) να διαφύγει;

Η ιατρική ως τσίρκο

Κανείς αντικειμενικός παρατηρητής δεν θα μπορούσε να μην σημειώσει την τεράστια απογοήτευσή που προκαλεί το "εμβολιαστικό show" που εκτυλίσσεται εδώ και λίγες μέρες στις τηλεοράσεις μας. Βλέπουμε ένα τσούρμο ανθρώπους στις ηλικίες 40-60, οι οποίοι συχνά έχουν άριστη φυσική κατάσταση και κανένα υποκείμενο νόσημα, να τρέχουν να εμβολιαστούν δήθεν για να "μας ενθαρρύνουν". Πρόκειται περί ασυλλήπτου γελοιότητας, την στιγμή μάλιστα που τα εμβόλια που έχουν ήδη έρθει στη χώρα είναι για λιγότερους από 5.000 ανθρώπους.

Με ποιο δικαίωμα λοιπόν στερείται η δυνατότητα ενός ηλικιωμένου να εμβολιαστεί, πράγμα που θα του έσωνε τη ζωή, για να εμβολιαστούν στη θέση του οι κκ Μητσοτάκης, Τσίπρας, Κικίλιας και Βαρουφάκης, οι οποίοι σίγουρα θα μπορούσαν να περιμένουν δίχως κανένα πρόβλημα;

Ο συμβολισμός θα ήταν ισχυρότερος εάν βλέπαμε απλούς πολίτες να εμβολιάζονται με σαφώς καθορισμένα κριτήρια προτεραιοποίησης. Όχι αυτό που μας παρουσιάζεται το οποίο χωρίς καμία δόση υπερβολής θα το χαρακτήριζα "ιατρική ως τσίρκο", ένα εμβολιαστικό reality το οποίο εντάσσεται στο επικοινωνιακό πλάνο του πολυδύναμου γραφείου τύπου που κατέχει την κυβέρνηση της χώρας.

Πριν λίγες μέρες ασθένησε από κορωνοϊό ένας πολύ δικός μου άνθρωπος ηλικίας 81 ετών και η κατάστασή του είναι δύκολη. Εϊναι σε ένα από τα κρατικά νοσοκομεία που αντιμετωπίζουν τον κορωνοϊό και ευελπιστώ να τα καταφέρει. Σαν τον άνθρωπο αυτόν, σε όλη τη χώρα υπάρχουν χιλιάδες. Βλέποντας λοιπόν το ''εμβολιαστικό πανηγυράκι στις κάμερες'' ενώ παράλληλα κοντά σου βιώνεται μια πολύ δύσκολη κατάσταση, είναι εξαιρετικά απογοητευτικό και ιδιαιτέρως εκνευριστικό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα βιώνουν μια τέτοια δύσκολη κατάσταση, πράγμα που κάνει το show αυτό ακόμα πιο αισχρό.

Λίγη ντροπή δεν θα έβλαπτε, Κυρίες και Κύριοι του πολυδύναμου γραφείου τύπου.

Αυτή η κλεπτοκρατική κάστα λοιπόν που αυτοπαρουσιάζεται ως "πολιτικό σύστημα" (πολιτικό, τρόπος του λέγειν), όπως παλιότερα δημιούργησε την Χρυσή Αυγή για να φαίνεται εκείνη "δημοκρατική", τώρα ανέλαβε τον ρόλο του όψιμου υπερασπιστή της επιστήμης. Στα κανάλια βέβαια και στα επικοινωνιακά πλάνα, διότι η σκληρή αλήθεια φαίνεται στο ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανά η χώρα για Έρευνα & Ανάπτυξη.

Κατακεραυνώντας λοιπόν τους αστείους αντιεμβολιαστές, προσπαθεί η κάστα να μας πείσει ότι είναι καλύτερη των ψεκασμένων. Αυτό όμως, δυστυχώς για εκείνους, δεν τους κάνει λιγότερο γελοίους. 

Ζούμε στη χώρα που κανείς διαβάζει άρθρα επί άθρων και αναλύσεις επί αναλύσεων για τη σωβρακοφανέλα του Σωτήρη Τσιόδρα, (ναι, εκείνου που νίκησε τον κορωνοϊό) όμως οι χιλιάδες νεκροί της πανδημίας παραμένουν δίχως όνομα, δίχως φωνή, ως να ήταν κομπάρσοι της ζωής και όχι άνθρωποι με βίο, προσφορά και  συναισθήματα. Είναι ένα αδιανόητο αίσχος και η θέση αυτή δεν έχει τίποτα "κομματικό", δεν εντάσσεται στην τρέχουσα "πολιτική" (τροπος του λέγειν δηλαδή) αντιπαράθεση.

Η χώρα, ο κόσμος συνολικά σε τελική ανάλυση, έχει ανάγκη την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου: Πόλις, πολίτης, πολιτισμός. Αυτό που ζούμε στην "υπαρκτή πολιτική" είναι κάτι διαφορετικό. Από το "ζώον πολιτικόν", μας έμεινε μόνο το πρώτο συνθετικό της φράσης.

Στην Ελλάδα αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό το τσίρκο. Σε δυο μέρες ξεκινά το έτος 2021, που σηματοδοτεί την επέτειο των διακοσίων ετών από τη μεγάλη μα ανολοκλήρωτη επενάσταση του 1821. Διακόσια χρόνια μετά λοιπόν, ήρθε η ώρα η επανάσταση να ολοκληρωθεί και η Ελλάδα να απελευθερωθεί από τους κοτζαμπάσηδες.

Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, ένας Μεγάλος Επαναστάτης

Ένας από τους λόγους που θα μείνει για πάντα στην μνήμη μου το έτος 2020 ήταν γιατί γνώρισα το αληθινό πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Όχι, δεν ήταν μέσα από κάποια μεγάλη δυσκολία ή κάποιου είδους ακραία εμπειρία, όπως συχνά συμβαίνει. Αντίθετα, τον Ιησού Χριστού νομίζω πως μπόρεσα να τον κοιτάξω πρώτη φορά στα μάτια διαβάζοντας τον "Τελευταίο Πειρασμό" του Νίκου Καζαντζάκη. Δεν μου έχει μείνει καμία αμφιβολία πως ήταν μια συνάντηση αποκαλυπτική, απίστευτα διδακτική και εντυπωσιακά ουσιώδης για τη διαμόρφωσή μου, καθώς νομίζω πως μπόρεσα να καταλάβω, τουλάχιστον σε ένα πρώτο επίπεδο, τα μηνύματα που θέλησε να μας δώσει ο "Υιός του Ανθρώπου" αλλά και ο "Υιός του Θεού" για τους θρησκευόμενους.

Ανεξάρτητα λοιπόν της τοποθέτησης καθενός από εμάς σχετικά με την ύπαρξη ή όχι κάποιας ανώτερης δύναμης (δεν φιλοδοξώ στο σύντομο αυτό άρθρο να απαντήσω στο προαιώνιο ερώτημα του εάν υπάρχει τελικά Θεός ή όχι - σημειώνω όμως πως εδώ και χρόνια έκρινα πως το ίδιο το ερώτημα με υπερβαίνει, οπότε δηλώνω πλέον αγνωστικιστής), ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ είναι ένα από τα σημαντικότερο πρόσωπα της παγκόσμιας ιστορίας και θέτει μια κορυφαία υποψηφιότητα για τον τίτλο του μεγαλύτερου, του πιο ριζοσπαστικού επαναστάτη που πάτησε ποτέ στη γη.

Πηγαίνοντας κατευθείαν στο συμπέρασμα, τελειώνοντας τον "Τελευταίο Πειρασμό" μου δημιουργήθηκε μια ισχυρότατη πεποίθηση πως σκοπός της ζωής δεν είναι άλλος από το νόημα. Είναι ίσως κάτι σαν έναν αγώνα νοηματοδοσίας που κάθενας μας συμμετέχει από την στιγμή που υπάρχει και η η ίδια η ποιότητα και η αξία του νοήματος που επιλέγει (ελπίζω) να δώσει κανείς στη ζωή του είναι και το μέτρο της αξίας της. Για να μπορέσει όμως κανείς να πλοηγηθεί σε μια τόσο απαιτητική διαδρομή, χρειάζεται χάρτη και πυξίδα, που τις προσέφερε απλόχερα ο Ναζωραίος: Τη συγχώρεση και την αγάπη.

Αν κάποιος αναλογιστεί τη βαρύτητα των παραπάνω, δεν μπορεί παρά να συγκλονιστεί. Ο Άνθρωπος είναι εν τέλει ένας μικρός Θεός: Έχει την απόλυτη ελευθερία να νοηματοδοτήσει τη ζωή του όπως εκείνος θέλει. Το τίμημα για αυτήν την αδιανόητη εξουσία είναι βέβαια πικρό: Η ελευθερία έρχεται μαζί με το πεπερασμένο της ύπαρξης, ένα τίμημα που κάνει τη μεγάλη πλειοψηφία ημών να παραλύει και να μην μπορεί τελικά να ζήσει. Την στιγμή όμως που κάποιος θα συνειδητοποιήσει αυτήν την τεράστια ελευθερία και εξουσία, την στιγμή που θα επιλέξει να μην τρέμει στην σκέψη του θανάτου, τότε μπορεί πραγματικά να ανυψωθεί σε ένα πολύ ανώτερο επίπεδο. Ο φόβος βέβαια και ο φθόνος καραδοκούν. Σε τελική ανάλυση, ο φόβος και ο φθόνος είναι που μας υπενθυμίζουν διαρκώς την θνητότητά μας και επαναφέροντας το πεπερασμένο της ύπαρξής μας, που το μεταμφιέζουν σε μια υποτιθέμενη ματαιότητα, γίνονται μήτρα κάθε αρνητικής σκέψης, πράξης και ενέργεια.

Στη μεγάλη δυσκολία αυτή, κάθε άνθρωπος, κάθε μικρός Θεός δηλαδή, έχει δυο πανίσχυρα όπλα: Την αγάπη και τη συγχώρεση. Είναι εύκολο να το λες και - πολύ - δύσκολο να το κάνεις. Όποιος όμως καταφέρει να αγαπήσει δίχως όρους και προϋποθέσεις (ακόμα λοιπόν και τον "εχθρό" και τον "αντίπαλο", όπως αγαπά το παιδί, τον γονιό, τον αδερφό ή τον σύντροφο) και όποιος έχει καταφέρει να συγχωρήσει επίσης δίχως όρους και προϋποθέσεις, έχει κάνει αυτός ο Άνθρωπος ένα βήμα προς την ίδια τη θέωση, ένα βήμα προς την εκπλήρωση της δυνατότητάς του να γίνει μικρός Θεός.

Τα παραπάνω νομίζω πως έχουν έναν εκπληκτικά επαναστατικό χαρακτήρα αφού εν τέλει αφορούν στην ίδια την απελευθέρωση του ανθρώπου από τον κορυφαίο των φόβων, τον φόβο του θανάτου, ενώ απαντούν στο πλέον μείζον των ερωτημάτων, στο νόημα της ζωής. Εκτός αυτών των θεμελιωδών όμως, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ υπήρξε επαναστατικός σε μια σειρά από 'μικρότερα' (τρόπος του λέγειν, μικρότερα) και πιο πρακτικά ζητήματα: Τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και την ισότητά της με τον άντρα. Την προστασία των φτωχοτέρων και την αναδιανομή του πλεονάσματος. Την αποκήρυξη των φορμαλισμών, των στερεοτύπων και των διακρίσεων. Ο Ιησούς, πέραν πάσης αμφιβολίας, ήταν Ο Κορυφαίος των Επαναστατών.  

Βέβαια, όπως μάλλον ήταν αναμενόμενο, ο λόγος του έχει στρεβλωθεί διαχρονικά σε αδιανόητο βαθμό. Το κατεστημένο φέρθηκε όπως πάντα πονηρά: Αντιμέτωπο με το κύμα που θα το διέλυε, αποφάσισε να αγκαλιάσει τον Χριστιανισμό και επιδόθηκε στο αγαπημένο του σπορ: Τη συνεχή, μεθοδική και μεθοδευμένη στρέβλωση λέξεων και εννοιών ώστε να ντύνει και να παρουσιάζει ως "χριστιανικό" το πλέον αντίθετο όσων εδίδαξε ο Ναζωραίος. Φτάσαμε λοιπόν να έχουν έναν νεο-ειδωλολατρισμό, να έχουμε στρατιωτικού τύπου 'ιεραρχίες' στις τάξεις της εκκλησίας και να βάζουμε ένα υποτιθέμενο χριστιανικό πέπλο στις πιο αισχρές πράξεις εκμετάλλευσης (για να μην πω και συχνά στην ιστορία και στα χειρότερα εγκλήματα της ανθρωπότητας, όπως π.χ. οι σταυροφορίες και η ιερά εξέταση). Αυτά όμως θα ήθελα να τα αναλύσω σε ένα απόμενο άρθρο. 

Σήμερα επιθυμία μου είναι να δηλώσω τη μεγάλη μου έκπληξη, ενθουσιασμό και ικανοποίηση από τις οποίες διακατέχομαι αναλογιζόμενος αυτό που αντιλαμβάνομαι ως αληθινό, ουσιώδες μήνυμα του Ιησού Χριστού: Αγαπάτε αλλήλους. Συγχωρείτε τον συνάνθρωπό σας (και πρώτα, τον ίδιο σας τον εαυτό). Δώστε αληθινό νόημα στο μοναδικό, μαγικό ταξίδι της ζωής, αυτό το ανεπανάληπτο δώρο που μας δίδεται εφάπαξ και εναπόκειται σε καθέναν από εμάς εάν θα το απολαύσει ή όχι.

Εύχομαι από καρδιάς καλά Χριστούγεννα με υγεία, ευτυχία και πρόοδο!

Το πιο όμορφο δώρο γενεθλίων

To έτος 2020 θα μείνει σίγουρα στην ιστορία ως μια δύσκολη χρονιά. Ήδη η ανθρωπότητα μετρά περισσότερα από ενάμισι εκατομμύριο θύματα από την πανδημία του νέου κορωνοϊού, ενώ οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες αυτού του πρωτόγνωρου γεγονότος θα μας ακολουθούν για πολλά χρόνια.

Σε προσωπικό επίπεδο όμως, το έτος αυτό στο οποίο διένυσα την απόσταση από τα 42 έως τα 43 χρόνια μου, όσο κι αν δυσκολεύομαι να το παραδεχτώ ήταν μια πολύ καλή χρονιά. Οι λόγοι είναι πολλοί και θα τους αναφέρω σε μελλοντικά άρθρα, σήμερα όμως θα αναφερθώ σε έναν και μόνο: Τον έρωτα.

Ας μην βιαστεί  ο αναγνώστης του ιστολογίου: Δεν αναφέρομαι σε έρωτα με κάποιο συνάνθρωπο (την κορυφαία κατάσταση του ανθρωπίνου είδους, αφού ο έρωτας και μόνο αυτός είναι το αντίδοτο στην τραγωδία της ύπαρξης) αλλά στο αμέσως σημαντικότερο, τον έρωτα με την γνώση. Για την ακρίβεια, στη δική μου περίπτωση, τον έρωτα με τη θεωρία γράφων.

Ήταν λοιπόν τον Μάρτη του 2020 που άρχισα να διαβάζω το υπέροχο βιβλίο "Introduction to Graph Theory" του Richard J. Trudeau. Με ενθουσίασε ο τρόπος γραφής του και η υπέροχη εισαγωγή στα "Pure Mathematics", τα οποία θα τα μετέφραζα ως "καθαρά μαθηματικά" (χωρίς όμως να είμαι βέβαιος πως η απόδοση είναι ορθή).

Μόλις στη σελίδα 38 έκπληκτος διάβασα μια προσέγγιση σχετικά με την αυθεντική έννοια των γράφων και συγκεκριμένα των ισόμορφων γράφων. Υποστηρίζει ο συγγραφέας ότι οι γράφοι όχι μόνο είναι αυθύπαρκτοι (δηλαδή δεν τους κατασκευάζουμε αλλά τους ανακαλύπτουμε), αλλά ότι υπήρχαν πάντοτε και θα υπάρχουν πάντοτε, ανεξάρτητα από τη γέννηση ή ακόμα και το τέλος του υπαρκτού κόσμου. 

Φέρνει το παράδειγμα δυο ισόμορφων γράφων και λέει πως οι γράφοι αυτοί ήταν ισόμορφοι ακόμα και πριν την δημιουργία του ηλιακού συστήματος ενώ αναμφίβολα θα παραμείνουν ισόμορφοι και μετά την πιθανή μελλοντική καταστροφή του. 

Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς για τη σύνδεση των "καθαρών μαθηματικών" με τον "κόσμο των ιδεών" του Πλάτωνα. Νομίζω πως η αιχμή της ανθρώπινης σκέψης στην εποχή μας κινείται ακριβώς σε αυτά τα μονοπάτια, από τον Μάνο Δανέζη που ισχυρίζεται στον "Παράξενο Κόσμο του Sir William Crookes" ότι η μάζα και η ενέργεια δεν είναι παρά ψευδαισθήσεις - το μόνο που οφείλει να υπάρχει είναι η πληροφορία, ή τον Max Tegmark που με ενθουσιασμό αναφέρει παρόμοιες (αν και ελαφρώς διαφορετικές) ιδέες στο "Our Mathematical Universe".

Είμαι πραγματικά ευγνώμων λοιπόν που το έτος 2020 μου έδωσε την ευκαιρία να εμπλουτίσω την 43η περιστροφή μου γύρω από τον ήλιο με πολύ διάβασμα, με μια επανεισαγωγή στη φιλοσοφία και με μια εμβάθυνση στην κορυφαία μορφή της, τα καθαρά μαθηματικά. Το βράδυ λοιπόν πριν το ξημέρωμα των 43ων γενεθλίων μου, δεν μπορούσα να το γιορτάσω διαφορετικά: Διάβασα - ακόμα μια φορά - το 6ο κεφάλαιο του Trudeau σχετικά με τον χρωματισμό των γράφων (graph coloring) και σίγουρα το απόλαυσα περισσότερο από κάθε άλλη φορά (ας σημειώσω πως ο χρωματισμός των γράφων έχει ιδιαίτερα σημαντικά εφαρμογές στην επιστήμη υπολογιστών).

Είχα γράψει στην αρχή της πανδημίας ότι η μεγάλη αυτή δυσκολία θα σημάνει μια μεγάλη νίκη του ανθρώπου. Παρότι έπεσα έξω στην πρόβλεψη μου για τον αριθμό των νεκρών, εξακολουθώ να το πιστεύω στο ακέραιο. Ο άνθρωπος πέτυχε μια μεγάλη νίκη και την πέτυχε χάρη στην σκληρή εργασία γενιών και γενιών επιστημόνων, ανθρώπων που αφιερώνουν τη ζωή τους ολόκληρη για να βάλουν (στην καλύτερη των περιπτώσεων) ένα μικρό λιθαράκι στο οικοδόμημα της επιστημονικής γνώσης. 

Σήμερα λοιπόν που κλείνω τα 43 μου χρόνια νιώθω την ανάγκη να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους αυτούς τους εργάτες της γνώσης, χάρη στους οποίους ο κόσμος που ζούμε κάθε μέρα γίνεται λίγο καλύτερος. Θεμέλιο όλων των γνώσεων δεν είναι άλλο από τα μαθηματικά, η πραγματική ουσία των οποίων βρίσκεται στα καθαρά μαθηματικά.

Νιώθω  πως η ανακάλυψη αυτή ήταν για μένα ένα μεγάλο δώρο και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να απολαύσεις ένα δώρο από το να το μοιραστείς! Μη διστάσετε λοιπόν, κάντε το βήμα: Τα μαθηματικά σας περιμένουν! Εξάλλου, ο Richard Trudeau το γράφει στην αρχή, η θεωρία γράφων είναι "recreational mathematics", μια πραγματικά ενδιαφέρουσα μορφή διασκέδασης! Και μη φοβάστε: Αν πάνε πολλά χρόνια που έχετε αφήσει το σχολείο ή το πανεπιστήμιο και ειλικρινά δεν θυμάστε απολύτως τίποτα από όσα μαθηματικά είχατε διδαχτεί, τόσο το καλύτερο. 

Βλέπετε, μάλλον ο τρόπος που διδασκόμαστε τα μαθηματικά είναι τόσο πολύ λάθος, που το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ξεχάσουμε τα "μαθηματικά του σχολείου" και να τα ανακαλύψουμε μόνοι μας εκ νέου, πρώτα και κύρια ως μια μορφή διασκέδασης και προσωπικής ανάπτυξης.

Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, ξημερώματα Τετάρτης 9 Δεκεμβρίου 2020, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά κάθε αναγνώστη του άρθρου αυτού για το ενδιαφέρον και τον χρόνο του! Ακόμα, ως μεσήλικας πλέον επισήμως,  θα ήθελα να δώσω μια συμβουλή: Τα δυο ισχυρότερα θεμέλια στη ζωή είναι η αγάπη και η γνώση. Το πρώτο, η αγάπη, είναι συνάμα πολύ απλό και πολύ δύσκολο να εξηγηθεί, δεν νιώθω ακόμα επαρκής για να το αναλύσω. Το δεύτερο όμως, η γνώση, είναι πολύ απλούστερο: Ο συνδυασμός της περιέργειας και της λογικής μπορούν να μας οδηγήσουν σε διαδρομές πέρα από την ισχυρότερη φαντασία. Μη διστάζετε λοιπόν!

Η γλώσσα της αλήθειας και η επιδημία της υποκρισίας

O Αντιδήμαρχος Αθηναίων κ. Nικόλαος Μακρόπουλος έκανε μια ανάρτηση στο facebook στην οποία εξέφρασε την απογοήτευσή του. Απογοήτευση που πηγάζει από την αντικειμενική του αδυναμία να επισκεφθεί το πανέμορφο Baden-Baden και να οδηγήσει την αγαπημένη του Aston Martin στους δρόμους του Black Forest.

Πολλοί έσπευσαν να τον λοιδορήσουν και να τον κατηγορήσουν με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να διαγράψει την ανάρτησή του. Προσωπικά νομίζω πως ο κ. Μακρόπουλος αδικήθηκε διότι αν μη τι άλλο ήταν ειλικρινής. Δεν είπε ψέματα: Όντως στενοχωριέται που δεν θα μπορέσει να πάει σύντομα στο Baden-Baden, το οποίο πραγματικά είναι ένα φανταστικό μέρος, και αλήθεια λέει ότι θα του λείψει η οδηγική εμπειρία της Aston Martin του, ένα αντικειμενικά καταπληκτικό αυτοκίνητο που στους δρόμους εκείνου του τόπου βρίσκεται στο στοιχείο του.

Αναμφίβολα βέβαια οι δηλώσεις αυτές θα μπορούσαν να κατηγορηθούν για έλλειψη ενσυναίσθησης - όπως πλέον είναι politically correct να λέγεται η συμπόνια - ίσως και για εγωισμό ή ακόμα και για απόλυτη αποσύνδεση από την πραγματικότητα μιας χώρας που βρίσκεται στο αποκορύφωμα μιας αδιανόητης υγειονομικής κρίσης και ετοιμάζεται για κάτι που ίσως είναι η χειρότερη οικονομική κρίση της ιστορίας της.

Όλοι αυτοί έχουν δίκιο. Πρέπει να το επαναλάβουμε όμως, ο κ. Αντιδήμαρχος έχει ένα πολύ ισχυρό ελαφρυντικό: Είναι ειλικρινής. Δεν είπε τίποτα άλλο παρά την αλήθεια. Εν πλήρει αντιθέσει με όλους εκείνους που "συμπονούν" τον ελληνικό λαό στις απίστευτα δύσκολες στιγμές που περνάει μέσα από την άνεση και την ασφάλεια των πολυτελεστάτων κατοικιών τους, βορείως και νοτίως των Αθηνών.

Είχε γραφτεί ήδη από τον Μάρτιο σε αυτό το ιστολόγιο, ο κορωνοϊός εκτός όλων των άλλων εντείνει και τις κοινωνικές ανισότητες. Όπως φαίνεται όμως, εντείνει και την υποκρισία το ύψος της οποίας έχει πια καταστεί δυσθεώρητο. Το έδειξε με τις πράξεις του άλλωστε, με ιδιαίτερα εύγλωττο μάλιστα τρόπο, ο Ποδηλάτης της Πάρνηθος.

Τα ονόματα της παρακμής

Απλώς και μόνο ενδεικτικά, σε επίπεδα πρωθυπουργών και ολίγων (κυριολεκτικώς και μεταφορικώς) υπουργών:

Δυναστεία Καραμανλή
Κωνσταντίνος Καραμανλής ο Α'
Αχιλλέας Καραμανλής ο Aδελφόθεος
Κωνσταντίνος Καραμανλής ο Β'
Μιχαήλ Λιάπης ο ανιψιός
Κωνσταντίνος Καραμανλής ο Γ'

Δυναστεία Παπανδρέου
Γεώργιος Α. Πανανδρέου ο Α'
Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, ο Ανδρέας
Γέωργιος Α. Παπανδρέου ο Β'
Νικόλαος Α. Παπανδρέου (δικαιωματικά ο Γ') (οσονούπω)

Δυναστεία Βενιζέλου 
Ελευθέριος Βενιζέλος
Σοφοκλής Βενιζέλος
- . - . - . - . - . - . -
Υποδειναστεία Μητσοτάκη (παρακλάδι της Δυναστείας Βενιζέλου)
Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ο Α' (μικρανιψιός του Ελευθερίου Βενιζέλου)
Θεοδώρα Μητσοτάκη-Μπακογιάννη η Β'
Κυριάκος Μητσοτάκης (δικαιωματικά και αυτός, ο Β')
Κωνσταντίνος Μπακογιάννης (δικαιωματικά ο Γ')

Δυναστεία Κεφαλογιάννη
Γιάννης Κεφαλογιάννης ο Α'
Όλγα Κεφαλογιάννη η Β'
Μανώλης Κεφαλογιάννης ο Γ'
Γιάννης Κεφαλογιάννης ο Δ'

Παρα-δυναστεία Γεννηματά
Γεώργιος Γεννηματάς ο Α'
Φώφη Γεννηματά η Β'

...η λίστα είναι πραγματικά ανεξάντλητη.

Επειδή όμως πλησιάζει η επέτειος των 200 ετών από την ηρωική επανάσταση του 1821, Ελληνικέ Λαέ, τι λες, δεν ήρθε η ώρα να αφήσουμε πίσω την εποχή των δημογερόντων και των κοτζαμπάσηδων;

Η Ελλάδα έχει ανάγκη την αξιοκρατία περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο. Αξιοκρατία όμως σε περιβάλλον νεποτισμού δεν μπορεί να υπάρξει, πολύ περισσότερο δε όταν εκείνος έχει τα ακραία χαρακτηριστικά των τελευταίων δεκαετιών.

Η παραπάνω εικόνα είναι Οθωμανικό κατάλοιπο. Είναι το σύστημα που ο μεγάλος πολιτικός δάσκαλος και διανοητής Μιχάλης Χαραλαμπίδης είχε περιγράψει με τις λέξεις "κακιστροκρατία" και "τουρκομπαρόκ". 

Φτάνει όμως πια! Ήρθε η ώρα να ξαναβρούμε τον ελληνικό τρόπο, τον τρόπο της δημοκρατίας και της αξιοκρατίας.

Ένα Μάτι την ημέρα: Ύβρις και Νέμεσις για τους εραστές της καμένης σάρκας

Στις 23 Ιουλίου 2018 μια ασύλληπτης έκτασης τραγωδία συνέβη στην Αττική με τη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι όπου 102 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους με αδιανόητα επώδυνο τρόπο. Όσο ζω δεν θα ξεχάσω τις ιστορίες ηρωϊσμού και αυτοθυσίας που έλαβαν χώρα εκείνη την ημέρα, αναφερόμενος κυρίως σε συνανθρώπους μας που την κρίσιμη στιγμή, αφού βεβαιώθηκαν πως τα νεώτερα μέλη της οικογένειάς τους είναι σε ασφαλές μέρος, επέλεξαν τελικά να μείνουν μαζί με αγαπημένα τους ηλικιωμένα πρόσωπα που ήταν ανήμπορα να κινηθούν και τελικά βρήκαν μαζί ένα τραγικό τέλος. 

Η τραγωδία αυτή έχει ήδη μελετηθεί πολύ και είμαι βέβαιος πως θα μελετάται για πολλά χρόνια ακόμα. Κάποια πρώτα συμπεράσματα από το πεδίο της επιστήμης λένε τα εξής: (α) Τα μετεωρολογικά φαινόμενα εκείνης της μέρας ήταν πρωτόγνωρα και η ταχύτητα επέκτασης της φωτιάς ήταν αδιανότητα γρήγορη, (β) τα πυροσβεστικά μέσα ήταν απασχολημένα με την αντιμετώπισης μιας άλλης, δυνητικά πολύ επικίνδυνης, μεγάλης φωτιάς στην απέναντι πλευρά της Αττικής, (γ) αναμφίβολα έγινε υπο-εκτίμηση του κινδύνου στις πρώτες στιγμές της πυρκαγιάς και (δ) τελικά όλοι οι παραπάνω παράγοντες μαζί με το πολεοδομικό χάος της περιοχής, την τεραστίας έκτασης αυθαίρετη δόμηση και την απουσία επαρκούς εκπαίδευσης στον πληθυσμό αλλά και στις υπηρεσίες, οδήγησαν σε μια ανεπανάληπτη καταστροφή.

Ήταν πράγματι μια πάρα πολύ επώδυνη εθνική τραγωδία.

Αυτό όμως που ακολούθησε ήταν ακόμα περισσότερο αδιανόητο και θα ρίχνει τη βαριά σκια του στην ελληνική πολιτική σκηνή για δεκαετίες. Το τότε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τον επικοινωνιακό ερασιτεχνισμό της τότε κυβέρνησης και να ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου πολιτική σπέκουλα επάνω στις στάχτες του δάσους, των περιουσιών και, αν είναι ποτέ δυνατόν, επάνω στους ίδιους τους νεκρούς της τραγωδίας.

Γράφτηκαν άρθρα επί άρθρων, δημοσιεύτηκαν ανατριχιαστικές λεπτομέρειες με στόχο το συναίσθημα του εκλογικού ακροατηρίου, κινήθηκαν διαδικασίες "απόδοσης ευθυνών", παράχθηκαν μέχρι και - υποτίθεται 'ερευνητικά' - ντοκιμαντέρ που επεικόνισαν τα γεγονότα εκείνης της ημέρας με λυρικό τρόπο και πάντοτε βέβαια οδηγώντας την απόδοση των ευθυνών, πολιτικών ακόμα και ποινικών, στην κυβέρνηση της εποχής. Έμαθε όλη η Ελλάδα την ιστορία του κάθε θύματος, την απόγνωση των συγγενών του, λεπτομέρειες που έκαναν όλη την κοινωνία να πλημμυρίζει από συμπόνια για τα θύματα αλλά και από οργή για τους κυβερνώντες.

Αναδείχτηκε έτσι λοιπόν ένα νέο είδος πολιτικού όντος: Ο εραστής της καμένης σάρκας. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση αυτού του πολιτικού αυτού όντος είχε βέβαια ήδη γίνει με τους "νεκρούς της ΜΑΡΦΙΝ", όμως με την τραγωδία στο Μάτι το είδος ολοκληρώθηκε και τελικά απογειώθηκε.  Οποτεδήποτε κάτι πήγαινε στραβά στον δημόσιο διάλογο για την τότε αντιπολιτευόμενη και τώρα κυβερνώσα παράταξη, το απόλυτο όπλο έβγαινε από την φαρέτρα: Η τραγωδία στο Μάτι. Τελικά, ακόμα δεν το μάθαμε, μήπως ο Τσίπρας ήξερε για τους νεκρούς εκείνο το βράδυ και έπαιζε θέατρο;

Ουδείς φαίνεται να αναρωτήθηκε: Ήταν άραγε δυνατό να μην ήξερε; Σε τι όμως θα βοηθούσε να έλεγε εκείνο το βράδυ λεπτομέρειες για τα θύματα, την στιγμή της κορύφωσης της τραγωδίας; Σε τι θα διευκόλυνε αυτό τους χιλιάδες ανθρώπους που είχαν φίλους και συγγενείς στην περιοχή και ήταν ανήμποροι να βοηθήσουν; Ή μήπως άραγε ο Τσίπρας είχε κάποιο σατανικό σχέδιο να εξαφανίσει τους νεκρούς και τα καμένα σπίτια την επόμενη μέρα ώστε να γλυτώσει τις συνέπειες; Ήμαρτον επιτέλους! Πολλά μπορεί κανείς να χρεώσει στον Αλέξη Τσίπρα και τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συνολικά (ούσα πολύ κατώτερη των προσδοκιών), στο συγκεκριμένο θέμα όμως η ευθύνη τους αφορά έναν ασύλληπτο επικοινωνιακό ερασιτεχνισμό και τίποτα άλλα.

Δυομισι χρόνια μετά η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί εμβρόντητη να συμβαίνει μια παρόμοια τραγωδία κάθε μέρα. Χθες, Σάββατο 28/11, μάθαμε πως 121 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας επιπλοκών του νέου κορωναϊού. Προστέθηκαν σε 101 που είχαμε την προηγούμενη μέρα. Την τελευταία εβδομάδα συνηθίσαμε να ακούμε τριψήφιους αριθμούς νεκρών. Από την αρχή της πανδημίας περίπου 2.300 συνάνθρωποί μας έχουν χάσει τη ζωή του και, αν είναι δυνατόν, περίπου 1.300 από αυτούς μόνο τον τρέχοντα Νοέμβριο. Είναι μια πραγματικά αδιανότητη τραγωδία. Η Ελλάδα του 2020 βιώνει "ένα Μάτι την ημέρα" και, δυστυχώς, απέχουμε πολύ από το τέλος.

Η μεγάλη διαφορά όμως είναι πως ενώ ουδείς τρόπος υπήρχε να προβλεφθεί η τραγωδία στο Μάτι, το "ένα Μάτι την ημέρα" μπορούσε κάλλιστα να προβλεφθεί και η χώρα μπορούσε να προετοιμαστεί. Δεν το έκανε όμως διότι βαυκαλιζόταν ότι "νίκησε τον κορωνοϊό", όπως δίχως ίχνος ντροπής έλεγε τον Μάιο του 2020 ο Καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας.

Πρώτοι και μεγαλύτεροι αρνητές του κορωνοϊού αποδείχτηκαν οι ίδιοι οι εραστές της καμένης σάρκας. Έτσι, μετά την ύβρι ήρθε νομοτελειακά η νέμεσις. Εκείνοι που έχτισαν την καριέρα τους πάνω στην οσμή της καμένης σάρκας στο Μάτι, τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν "ένα Μάτι την ημέρα".  Πράγματι δε, το αντιμετωπίζουν με τον μόνο τρόπο που ξέρουν: Την προπαγάνδα και τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. 

Έκπληκτος ο ελληνικός λαός μαθαίνει ότι υπάρχουν νεκροί δυο κατηγοριών. Για τους 102 νεκρούς της φωτιάς στο Μάτι μάθαμε τα πάντα. Την ιστορία τους, το τραγικό τους τέλος, τους ανθρώπους που αφήνουν πίσω τους. Οι χιλιάδες νεκροί όμως του κορωνοϊού είναι σαν να μην υπάρχουν για τα ελληνικά μέσα "ενημέρωσης". Δεν έχουν πρόσωπο, δεν έχουν ιστορία, δεν μαθαίνουμε τι αφήνουν πίσω. Πολύ συχνά δε, τους κατηγορούμε μάλιστα πως ευθύνονται για τον ίδιο τον θανατό τους αφού είχαν έλλειμα ατομικής ευθύνης. Μιλάμε για μια αδιανόητη ντροπή που δεν σέβεται ούτε το νεκρό σώμα, ότι πιο ιερό δηλαδή στην μακραίωνη ελληνική παράδοση.

Οι χιλιάδες νεκροί όμως αυτής της αδιανόητης τραγωδίας είναι εδώ. Έχουν φωνή μέσα από τα αγαπημένα τους πρόσωπα και η φωνή τους θα ακουστεί απ' άκρη σ' άκρη της χώρας, όσα εκατομμύρια και αν μοιράσει στα φερέφωνά του ο κ. Πέτσας. Οι άνθρωποι αυτοί έχασαν τη ζωή τους διότι οι κατ' όνομα και μόνο 'υπεύθυνοι' δεν έκαναν τη δουλειά τους για περισσότερους από έξι μήνες. Βαυκαλίζονταν βλέπετε και αυτοί όπως ο "Σωτήρης", ότι "νίκησαν τον κορωνοϊό.

Εκείνοι που εμμονικά οδήγησαν το εθνικό σύστημα υγείας σε μια πλήρη απαξίωση, προσπαθούν λέει τώρα να το στηρίξουν. Ξέρουν πολύ καλά να προσλαμβάνουν μαζικά συνοριοφύλακες και ειδικούς φρουρούς, δυσκολεύονται όμως ιδιαίτερα να μονιμοποιήσουν τραυματιοφορείς, τραπεζοκόμους, καθαρίστριες, νοσηλευτές και ιατρούς που τόσο απεγνωσμένα χρειάζεται το ΕΣΥ για να λειτουργήσει. Οι χιλιάδες νεκροί της τραγωδίας του κορωνοϊού θα τους διδάξουν ότι αυτές οι εμμονές είχαν τραγικά αποτελέσματα.

Η δημόσια υγεία βλέπετε, αποδείχτηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν μπορεί να είναι ιδιωτικό προϊόν καθώς η υγεία του ενός επηρρεάζει την υγεία του άλλου. Για να μπορέσει το άτομο να είναι υγιές, πρέπει εν τέλει η κοινωνία να απολαμβάνει ένα υψηλό επίπεδο υγείας και αυτό μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μόνο μέσα από ένα ανοιχτό, μαζικό, σύγχρονο και προσβάσιμο ισότιμα σε όλους Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ίσως σας φαίνεται απλό, οι εραστές της καμένης σάρκας όμως έχουν μεγάλη δυσκολία να κατανοήσουν αυτά τα απλά πράγματα.

Η οργή και η απογοήτευσή μου με όσα συμβαίνουν με ανάγκασαν να γράψω τις παραπάνω γραμμές. Ελπίζω έστω και την ύστατη στιγμή οι κυβερνώντες να κοιταχτούν στον καθρέφτη, να ανακτήσουν επαφή με τη συνείδησή τους και να πράξουν το δέον γενέσθαι. Ελπίζω ακόμα η αντιπολίτευση να μην κάνει σπέκουλα πάνω στους νεκρούς του κορωνοϊού. Να ζητήσει και εκείνη ένα μεγάλο συγγνώμη καθώς κυβέρνησε αλλά το ΕΣΥ δεν το ενίσχυσε όσο θα έπρεπε. 

Πάνω απ' όλα όμως, εύχομαι όσοι ενσαρκώνουν το πολιτικό ον του εραστή της καμένης σάρκας να αντιληφθούν τον ξεπεσμό τους. Να ζητήσουν μια μεγάλη συγγνώμη από τον ίδιο τους τον εαυτό και από τα συγγενικά και προσφιλή τους πρόσωπα. Να μετανοήσουν πραγματικά και να ενταφιάσουν το αηδιαστικό αυτό πολιτικό όν σε ένα μαύρο ντουλάπι της ιστορίας από το οποίο δεν πρέπει να ξαναβγεί ποτέ.

Ο ελληνικός λαός αξίζει κάτι καλύτερο. Οι ιδεολογίες του θανάτου δεν έχουν θέση στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Ας πορευτούμε εμπρός με πυξίδα τις ιδεολογίες της ζωής.

Περί Σουηδίας, κορωνοϊού και επιστήμης

Διάβαζα τις προάλλες στο έγκριτο Euro2day.gr ένα άρθρο με τίτλο "Οι Σουηδοί έχασαν την πίστη τους στη στρατηγική της χώρας κατά Covid-19" το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Ήταν ένα ακόμα από τα - κυριολεκτικά - εκατοντάδες άρθρα που εμφανίζονται στον ελληνικό (και όχι μόνο) τύπο σχετικά με τους Σουηδούς οι οποίοι λίγο πολύ παρουσιάζονται ως ανάλγητοι, απάνθρωποι, ενδεχομένως βάρβαροί και σίγουρα αδαείς περί του ορθού τρόπου αντιμετώπισης των επιδημιών.

Το μακρινό 1998 έζησα στη Σουηδία κάνοντας το εαρινό εξάμηνο δευτέρου έτους των σπουδών μου στο Royal Institute of Technology της Στοκχόλμης χάρη στο εξαίρετο πρόγραμμα Erasmus. Έχω λοιπόν ιδία γνώμη περί Σουηδίας και ας μου επιτραπεί να τονίσω πως όταν ακούω ότι στη Σουηδία γίνεται κάτι λάθος ενώ στην Ελλάδα γίνεται σωστα, ειδικά δε όταν αυτό το 'κάτι' αφορά μια κρατική λειτουργία και πολύ περισσότερο στον τομέα της υγείας, είμαι πολύ, πάρα πολύ επιφυλακτικός.

Καλό λοιπόν είναι να δούμε τι λένε τα δεδομένα. Το παρακάτω γράφημα είναι αποκαλυπτικό:

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Σουηδία δεν τα πάει καθόλου άσχημα. Για την ακρίβεια τα πάει πολύ καλύτερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ - ενώ βεβαίως τα πάει εντυπωσιακά καλύτερα από την Ελλάδα. Ανανεωμένες πληροφορίες μπορεί κανείς να βρει και σε αυτόν εδώ τον σύνδεσμο.

Παρατηρήστε το εξής: Ενώ την τελευταία εβδομάδα στην Ελλάδα έχουμε από 80 εώς 120 απώλειες την ημέρα από τον νέο κορωνοϊό, η Σουηδία έχει τα εξής αποτελέσματα: 20/11: 27, 21/11: 24, 22/11: 33, 23/11:  33, 24/11: 21, 25/11: 10, 26/11: 3, 27/11: 16. Γιατί λοιπόν αυτή η εμμονή του τύπου με την δήθεν "αποτυχία" της Σουηδίας και, πολύ περισσότερο, με την απολύτως δήθεν "αγανάκτηση" του σκανδιναβικού αυτού λαού; Ας το σκεφτούμε και ας βγάλουμε όλοι τα συμπεράσματά μας για τους λόγους αυτής της εμμονής.

Βέβαια, πολλοί θα αναφερθούν στο γεγονός ότι η Σουηδία μετρά έναν αριθμό περίπου 6.700 νεκρών από την πανδημία, αριθμός που δεν είναι μικρός (η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει περίπου 2.300 με παρόμοιο πληθυσμό - μην σας ξεγελά όμως ο απόλυτος αριθμός, ο ρυθμός άυξησης έχει σημασία). 

Πράγματι λοιπόν. Μετράει 6.700 θανάτους μέχρι στιγμής η Σουηδία, εκ των οποίων σχεδόν όλοι στο πρώτο κύμα και από αυτούς το πολύ μεγάλο ποσοστό σε γηροκομεία (όπου έγινε ένα μεγάλο λάθος και αν δεν κάνω λάθος αποδόθηκαν ευθύνες).

Η Σουηδία όμως, σε αντίθεση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, θα γλυτώσει πολλές χιλιάδες θανάτους λόγω καθυστερημένης διάγνωσης καρκίνων, καρδιοπαθειών και άλλων σοβαρών ασθενειών (κάτι απολύτως διαπιστωμένο — ο κόσμος αργεί να πάει στον γιατρό εν μέσω lockdown, όποτε δυστυχώς μερικές φορές όταν τελικά πάει, είναι αργά).

Ακόμα η Σουηδία θα γλιτώσει την τεράστια αύξηση των ναρκωτικών, του αλκοολισμού, των ψυχοφαρμάκων και της ενδοοικογενειακής βίας, που παρατηρείται πάντοτε με το lockdown (ενώ θα μπορούσαν να περιγραφούν με πολύ μελανά χρώματα οι τεράστιες οικονομικοκοινωνικές επιπτώσεις του).

Έρχεται μια στιγμή που το lockdown απομένει να είναι η μόνη διαθέσιμη λύση. Το θέμα είναι η οργανωμένη πολιτεία να καταφέρει να μην φτάσει στην στιγμή εκείνη. Οι Σουηδοί φίλοι μας ήταν οι μόνοι που το κατάφεραν και τους αξίζουν - κατά την γνώμη μου πάντα - συγχαρητήρια.

Αυτό όμως που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε είναι πως είμαστε ακόμα στη μέση του δεύτερου κύματος και ότι, κατά πάσα πιθανότητα, θα υπάρξει και τρίτο κύμα (κατά το οποίο στην Ισπανική Γρίπη ήταν που καταγράφηκε η μεγάλη πλειοψηφία των θυμάτων). Στο τέλος γίνεται λογαριασμός και τότε θα μάθουμε όλοι εάν ο μοναχικός δρόμος της Σουηδίας ήταν σωστός ή όχι. Μέχρι τότε θα πρότεινα να παρακολουθούμε και να έχουμε σεβασμό προς εκείνους που τολμάνε να πάρουμε μια διαφορετική απόφαση, όχι βάσει δοξασιών (π.χ. "με τη Θεία Κοινωνία δεν κολλάει") αλλά βάσει της τρέχουσας επιστημονικής γνώσης.

Τέλος, δεν γίνεται να μην το πω, έχω μεγάλο θαυμασμό για τον Σουηδικό λαό που ακόμα και σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη όπως η πανδημία του κορωνοϊού κατάφερε να προστατέψει τη δημόσια υγεία χωρίς να καταπατήσει τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Μια πράγματι δύσκολη άσκηση κατά την οποία οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές δημοκρατίες - της Ελλάδα προεξάρχουσας - απέτυχαν παταγωδώς.

Διπλή "ανάπλαση": Πόση αμορφωσιά να αντέξει κανεις;

Διάβασα εμβρόντητος τα νέα για την επονομαζόμενη ... διπλή "ανάπλαση", δηλαδή την καταστροφή της ιστορικής περιοχής του Ελαιώνα των Αθηνών για τη δημιουργία ...ποδοσφαιρικού σταδίου και άλλων συναφών εμπορικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.

Αναρωτιέμαι, είναι δυνατόν να υπάρχει τόση άγνοια; Ουδείς γνωρίζει τι σημαίνει Ελαιώνας; Τι σημαίνει Ιερά Οδός, τι σημαίνει Ελευσίνα; Εν τέλει, ουδείς γνωρίζει τι πραγματικά σημαίνει Αθήνα; Ο επονομαζόμενος Δήμαρχος Αθηναίων, πάντως βάσει τεκμηρίων πλέον, μάλλον έχει μαύρα μεσάνυχτα. 

Ο Ελαιώνας ήταν ο τόπος που υπήρξε απόλυτα συνυφασμένος με τις Φιλοσοφικές Σχολές των Αθηνών. Η Ακαδημία Πλάτωνος, το Λύκειο του Αριστοτέλη, ο Κήπος του Επίκουρου. Ότι υψηλότερο γέννησε ποτέ το ανθρώπινο πνεύμα, ήταν εκεί. Εκεί που σήμερα το 'νεοελληνικό κράτος' έχει τον σκουπιδότοπό του και, ως ανάπτυξη, προτείνει να ματαμοσχεύσουμε τη φιλοσοφία του Ντουμπάι και του Άμπου-Ντάμπι μέσα σε ότι ιερότερο είχε ποτέ Κλεινόν Άστυ.

Πρέπει όμως να αποφασίσουμε με ποιους είμαστε. Είμαστε με τις βόμβες μπετόν, ή με την κλασική αισθητική; Είμαστε με το κιτς ή με την αρμονία; Είμαστε με την άγνοια ή με την γνώση;

Τα γεγονότα μαρτυρούν πως είμαστε με την άγνοια. Τουλάχιστον αδαείς - και ως εκ τούτου επικίνδυνες - είναι οι διευθύνουσες ομάδες που κατέχουν τους θεσμούς. Θεσμούς όπως τα Υπουργεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων. Αδαείς, μικροί και λίγοι, δεν αντιλαμβάνονται το έγκλημα που διαπράττουν.

Αυτό που πρέπει να γίνει στον Ελαιώνα είναι ένα τεράστιο πολιτιστικό έργο για την αναβίωση των Σχολών των Αθηνών. Ένα Διεθνές Πάρκο Φιλοσοφίας που θα φέρει την σκέψη του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και του Επίκουρου (και τόσων άλλων ακόμα), στον 21ο αιώνα. Η πνευματική πρωτοπορία όλου του πλανήτη, από το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο, μέχρι το Δελχί, το Πεκίνο και το Τόκιο, και απο τη Μελβούρνη μέχρι το Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη, το Κάιρο και τη Μόσχα, κυριολεκτικά, όλος ο πλανήτης, προσμένουν από την Ελλάδα να ξαναβρεί τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη της Σκέψης.

Εμείς τι κάνουμε αντ' αυτού; Ρίχνουμε βόμβες τσιμέντου σε έναν από τους πιο ιερούς τόπους της παγκόμιας ιστορίας.

Πρόκειται για αίσχος και ντροπή.

Ελπίζω ειλικρινά να αναδειχτεί έστω και την ύστατη στιγμή μια μαζική πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών που από τη μια θα αποτρέψει την τέλεση του εγκλήματος αυτού εναντίον της ιστορίας και από την άλλη θα προωθήσει την υπόθεση του Διεθνούς Πάρκου Φιλοσοφίας.

Ελπίζω τέλος, ακόμα και την τελευταία ώρα, οι αρμόδιοι να συνειδητοποιήσουν τι πάνε να κάνουν. Να αλλάξουν ρότα και, πηγαίνοντας προς την γνώση αντί της άγνοιας, να γράψουν το όνομά τους στην ιστορία.

Η Αθήνα ας γίνει ξανά μια αληθινή Αθήνα. Τσιμέντο χορτάσαμε, θεάματα χορτάσαμε, σκέψη και γνώση είναι αυτά που μας λείπουν. 

Μέχρι να ζητήσουν συγγνώμη

Οι διάλογοι Μηλίων - Αθηναίων για πολλούς αποτελούν μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της Αρχαίας Αθήνας. Για άλλους όμως, μεταξύ των οποίων και ο συγγραφέας του άρθρου αυτού, είναι ένα από τα πιο διδακτικά συμβάντα της αρχαίας ιστορίας. Πρώτα απ' όλα μας διδάσκουν ότι η εσωτερική λειτουργία του πολιτεύματος ενός κράτους δεν δίνει υποχρεωτικά χαρακτηριστικά στην εξωτερική του πολιτική. Αναμφίβολα η Αρχαία Αθήνα είναι το πρότυπο δημοκρατίας, αυτό όμως δεν την εμπόδισε να ασκήσει μια βάρβαρη και απάνθρωπη ιμπεριαλιστική πολιτική έναντι της μήλου. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει στο 2ο μισό του 20ου αιώνα με τις ΗΠΑ: Αναμφίβολα ήταν η καλύτερα λειτουργούσα δημοκρατία του πλανήτη, αυτό όμως δεν τις εμπόδιζε να ασκούν βάρβαρες και απάνθρωπες ιμπεριαλιστικές πολιτικές όποτε έκριναν πως αυτό ήταν προς το συμφέρον τους - και το έκαναν σε όλο τον κόσμο, Κύπρου και Ελλάδος συμπεριλαμβανομένων.

Το δεύτερο που μας διδάσουν οι διάλογοι εκείνοι είναι το πόσο τραγική είναι η ψευδαίσθηση της ουδετερότητας όταν κάποιος δεν έχει την απαραίτητη στρατιωτική ισχύ για να την προστατεύσει. "Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας" είπαν οι Αθηναίοι στους Μηλίους, λόγια που απλώς επανέλαβε 25 αιώνες μετά ο αμερικανός πρόεδρος George Bush ο νεώτερος, όταν ξεκινούσε "τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας" επιτιθέμενος στο Αφγανιστάν (ως απάντηση στην αισχρή τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001).

Το ίδιο μάθημα που πήραν με τον χειρότερο τρόπο οι Μήλιοι, το πήραν ομοίως άσχημα και οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και πάλι 25 αιώνες μετά. "Μας έπαιξαν στην σκακιέρα της παγκόσμιας στρατηγικής" αφηγείται θρηνώντας ο Χρόνης Μίσσιος στα υπέροχα βιβλία του, αναρωτώμενος για πιο λόγο ο ανθός της ελληνικής νεολαίας έδωσε το αίμα του για έναν αγώνα εκ προοιμίου χαμένο (στη Γιάλτα και αλλού). Δυστυχώς ακόμα, για να δούμε την πρόσφατη επικαιρότητα, το ίδιο μάθημα έδωσαν οι Ρώσοι στον αδερφικό λαό της Αρμενίας όταν εκείνος εξέλεξε μια ηγεσία που πίστεψε ότι μπορεί να φύγει από την σφαίρα της απόλυτης επιρροής της Μόσχας.

Ο γνωστός δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς είναι διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Στην εφημερίδα αυτή θα βρει κανείς πλήθος άρθρων αυτές τις μέρες που θα επιχειρηματολογούν για το άσκοπο και απαράδεκτο της πραγματοποίησης της πορείας από το ΕΜΠ προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία τη 17η Νοέμβριου. Αναφέρονται τατε άρθρα αυτά στις συνθήκες της πανδημίας αλλά δεν ξεχνούν να μιλήσουν και για την "ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς", που επιτέλους πρέπει να λάβει τέλος.

Ο ίδιος ο κ. Παπαχελάς όμως έχει συγγράψει ένα υπέροχο βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο "Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας 1947-1967 - Ο Αμερικανικός Παράγων". Το έξοχο βιβλίο εμπεριέχει αδιάσειστα ντοκουμέντα που βασικά αποδεικνύουν το εξής: Από την στιγμή που οι υποχωρούντες (γεωπολιτικά) Άγγλοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την εξουσία στην Ελλάδα (διότι εκείνοι επί της ουσίας κυβερνούσαν τη χώρα από ιδρύσεων νεοελληνικού κράτους) και να παραδώσουν την εξουσία στους Αμερικάνους (όπως έγινε και αλλού), οι τελευταία δεν δίστασαν να βιάσουν κατά συρροή και κατ' εξακολούθηση την Ελληνική Δημοκρατία ώστε να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους με τον τρόπο που έκριναν τότε βέλτιστο.

Όπως αποδεικνύεται, τόσο η κωμικοτραγική χούντα των συνταγματαρχών όσο και η διχοτόμηση της Κύπρου ήταν αμερικανικά σχέδια που, κατά τους εμπνευστές τους, βοηθούσαν τότε στην σκακιέρα του ψυχρού πολέμου.

Για να το πούμε απλά: Από την στιγμή που η Ελλάδα μας ήταν πολύ αδύνατη για να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της, έπρεπε να διαλέξει στρατόπεδο. Δυστυχώς όμως, ούτε καν αυτή η επιλογή δεν της δόθηκε: Το στρατόπεδο αποφασίστηκε στη Γιάλτα (και για να είμαστε ειλικρινείς, σε καλό μας βγήκε). Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το αίτημα για εθνική ανεξαρτησία, για αυτοδιάθεση και ουσιαστική αυτονομία ήταν λάθος. Εντελώς το αντίθετο! Ήταν απόλυτα σωστό και πρέπει τιμή αιώνια σε όσους αγωνίστηκαν για αυτά.

Σήμερα λοιπόν, το ξέρουμε καλά ότι οι Αμερικάνοι παραμένουν τα αφεντικά της χώρας. Το έδειξαν στα Ίμια, το έδειξαν και πολλές άλλες φορές (όπως και με την πρόσφατη ανακοίνωση για τον εναέριο χώρο). Μάλιστα, σε μια σκέψη υπερρεαλισμού, πρέπει να το δεχτούμε πως καλύτερα τα αφεντικά μας να είναι στην Washington παρά στη Μόσχα ή στο Πεκίνο (ή πολύ χειρότερα στην Άγκυρα). Αλλά, έστω για μια φορά τον χρόνο, πρέπει να υπενθυμίζουμε στα αφεντικά μας ότι μπορεί να είμαστε (ακόμα) γεωπολιτικά τους υποχείρια, αλλά τουλάχιστον δεν είμαστε (και τόσο) ηλίθιοι. Ξέρουμε ότι εκείνοι ευθύνονται για τη χούντα, ξέρουμε ότι εκείνοι ευθύνονται για την τραγωδία της Κύπρου και έχουν την ιστορική ευθύνη (το λιγότερο) να ζητήσουν μια δημόσια συγγνώμη από τον ελληνικό λαό.

Μέχρι να το κάνουν, η πορεία από το ΕΜΠ προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία θα γίνεται κάθε χρόνο. Ακόμα και εν μέσω πανδημίας. Με αποστάσεις (εννοείται), με μάσκες (εννοείται), με αντισηπτικά, χωρίς συμμετοχή ατόμων από ευπαθείς ομάδες, με τα αυστηρότερα δυνατά μέτρα ασφαλείας. Όμως η πορεία θα γίνει διότι η αναγκαία δημόσια συγγνώμη δεν έχει ακόμα ζητηθεί.

Όποιος θέλει πιο λεπτομερείς αποδείξεις, ας διαβάσει το βιβλίο του κ. Παπαχελά.

υγ1. Για να μην ξεχνάμε τα ουσιώδη: Μονόδρομος για την επίτευξη της ουσιαστικής εθνικής ανεξαρτησίας είναι η συμμετοχή της Ελλάδας ως ιδρυτικό μέλος μας νέας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης με κοινή (ομοσπονδιακή) εξωτερική πολιτική, άμυνα και νόμισμα. Για να κάνουμε το όνειρο αυτό πραγματικότητα, ας εγγραφούμε όλοι στο Movimento Insieme for the European Federal Union.

υγ2. Στο πρόσφατο show των ΜΑΤ στο ΕΜΠ, τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας για τους συλληφθέντες τηρήθηκαν ή μήπως στοιβάχτηκαν σαν σαρδέλλες, αποκαλύπτοντας πως η προστασία από τον κορωνοϊό δεν είναι τίποτα παρά ένα πρόσχημα;

Μια οφειλόμενη επέκταση στο Gov.gr

Κάποια στιγμή στις αρχές Οκτωβρίου επέστρεφα κατά τις 8:00 το βράδυ από το γραφείο και είχα συντονισμένο το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου μου σε γνωστό ειδησεογραφικό σταθμό των Αθηνών. Ήταν οι μέρες που είχε ξεσπάσει ένα κύμα καταλήψεων στα γυμνάσια και στα λύκεια της χώρας καθώς οι μάθητες μάλλον δεν ήξεραν πως αλλιώς να αντιδράσουν βιώνοντας την πραγματικότητα των τμημάτων με πάνω από 25 μαθητές που όμως στα δελτία ειδήσεων γίνονταν 18, ενώ αντί για μάσκες έλαβαν ένα περίεργο αντικείμενο που έμοιαζε με εξάρτημα ιστιοπλοϊας ή kite surf ή κάτι άλλο τέλος πάντων - - ουδεμία σχέση με μάσκες, πάντως.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η παιδεία τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο ταξική στη χώρα μας. Τελείωσα το Γενικό Λύκειο Ασπροπύργου το 1995. Εκείνα τα χρόνια σε ιδιωτικό σχολείο πήγαιναν μόνο οι μαθητές που αδυνατούσαν να περάσουν την τάξη. Θα έλεγα μάλιστα πως η πραγματικότητα αυτή εμπεριείχε και μιας μορφή στίγμα: Ήταν ντροπή να πηγαίνεις σε ιδιωτικό, υποδήλωνε πως μάλλον δεν είσαι αρκετά έξυπνος.

Στη συνέχεια ήρθε ο "εκσυγχρονισμός" του καταστροφέα της χώρας μας (ναι, ο Κωνσταντίνος Σημίτης είναι αυτός...) και μαζί του ήρθε η σταδιακή μεν, σταθερότατη δε απαξίωση των δημοσίων αγαθών, πρώτα και κύρια της υγείας και της παιδείας.

(Αλήθεια, πόσο αστείος φαντάζει ο Βασίλης Κικίλιας να λέει έντρομος για όσα θα ακολουθήσουν πως το ΕΣΥ είναι "ο πυλώνας της υγείας στη χώρα μας"; Άραγε στον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Β' και στον προκάτοχό του Άδωνι Γεωργιάδη, τις έχει πει αυτές τις ανατρεπτικές απόψεις του;)

Η απαξίωση λοιπόν της παιδείας έγινε βήμα-βήμα, έφτασε όμως σε ακραία κατάσταση. Παρατηρώντας τις συζητήσεις μεταξύ φίλων σε όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, κατέληξα πια στο εξής συμπέρασμα: Δεν χρειάζεται πλέον οι υπηρεσίες πρόνοιας να εκδίδουν το "πιστοποιητικό απορίας" που εξέδιδαν παλιότερα. Η φοίτηση των παιδιών μιας οικογένειας σε δημόσιο σχολείο είναι απολύτως ισοδύναμη του εν λόγω πιστοποιητικού - Ή, για να το πω διαφορετικά, ως αναξιοπαθούσα αντιμετωπίζεται πλέον από τον κοινωνικό της περίγυρο η οικογένεια που στέλνει τα παιδιά της στο δημόσιο.

"Εσείς σε ποιο σχολείο πάτε;"

Αυτή είναι η ερώτηση που χαρακτηρίζει τη γενιά μου ως γονείς. Όταν καταλάβουμε πόση παρακμή περιέχει, φοβάμαι θα δυσκολευτούμε να το αντιμετωπίσουμε.

Έφτασαν στον αμήν λοιπόν οι μαθητές με την απύθμενη κρατική υποκρισία με τον κορωνοϊό (ναι, αυτόν που νικήσαμε στα τέλη Μαϊου) και έκαναν καταλήψεις. Η κυβέρνηση βεβαίως δεν μπορούσε να σκεφτεί τίποτα άλλο πέρα απ' ότι οι καταλήψεις ενορχηστρώνονται από την αντιπολίτευση και εξαπέλυσε μια δριμύτατη επίθεση εναντίον των μαθητών μέσω των ιδιωτικοδημοσίων μέσων ενημέρωσης. 

Κάποια στιγμή, εκείνο το βράδυ στο ραδιόφωνο, ειπώθηκε το ανήκουστο: Οι μαθητές που συμμετέχουν στις καταλήψεις θα λαμβάνουν απουσία και θα αποκλείονται από την τηλεκπαίδευση. Άκουσον - άκουσον! Στο εύλογο ερώτημα ακροατών "και πως θα ξέρουμε ποιοι μαθητές είναι αυτοί", ήρθε η αποστομωτική απάντηση: "Οι καθηγητές το γνωρίζουν".

Μάλιστα. Οι καθηγητές θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα δίκτυο από ρουφιάνους, ή μάλλον από ρουφιανάκια αφού μιλάμε για ανήλικους, και με βάση τις ...έγκυρες πληροφορίες που λαμβάνουν θα τιμωρούν τους μαθητές εκείνους που υποτίθεται πως συμμετέχουν στις καταλήψεις. Κάποια στην Αθήνα φαίνεται πως ζήλεψαν τη δόξα του Πεκίνου, για να μην πω λίγο ανατολικότερα, της Pyong-Yang.

Προκύπτει όμως ένα σημαντικότατο ζήτημα, το οποίο αυτή η κυβέρνηση το έχει αναπτύξει διεθνώς: Εκείνο του γούστου. Αλήθεια, είναι assez élégant να βάζεις καθηγητές και μαθητές να κάνουν τα ρουφιανάκια; Κάθε αντικειμενικός παρατηρητής θα έλεγε πως είναι άκομψο και αυτό είναι κάτι που είναι απολύτως απαράδεκτο για την Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Εναπόκεται λοιπόν στην επιστήμη των επιστημών του 21ου αιώνα - την Πληροφορική φυσικά - να δώσει λύση στο δύσκολο αυτό πρόβλημα. Αναφέρομαι στο Gov.gr του εξαίρετου συναδέλφου και πλέον Υπουργού, κ. Κυριάκου Πιερρακάκη: Οφείλει να προστεθεί ακόμα ένα ψηφιακό πιστοποιητικό στα δεκάδες άλλα που ήδη προσφέρονται στον δικτυακό αυτόν τόπο, το οποίο θα λύσει προβήματα όπως αυτό της αποφάσεως σε ποιους μαθητές θα καταχωρηθεί απουσία και σε ποιους οχι - και μάλιστα θα το λύσει με αυτόματο τρόπο. Ποιο πιστοποητικό είναι αυτό; Μα φυσικά:

Το ψηφιακό πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.

Θα πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα προόδου και εκσυγχρονισμού το οποίο τόσο πολύ το έχει ανάγκη η χώρα μας. Μάλιστα, όπως γίνεται αμέσως κατανοητό, το πεδίο εφαρμογής του είναι ευρύτατο και μάλιστα σε πολύ σημαντικότερα ζητήματα από εκείνο των απουσιών. Επί παραδείγματι, γιατί να μην παίζει ρόλο στην απόφαση διασωλήνωσης ή μη ενός ασθενούς με COVID-19, ιδιαίτερα τώρα που μένουμε απο κλίνες ΜΕΘ; Στα θετικά της προτεινόμενης λύσης πιστώνεται το γεγονός ότι το νοσοκομείο του ΕΣΥ θα μπορεί να ελέγχει το πιστοποιητικό του ασθενούς ακόμα και όταν εκείνος δεν έχει τις αισθήσεις του, επιταχύνοντας και εν τέλει εξανθρωπίζοντας τις σχετικές διαδικασίες.

Ελπίζω η πρότασή μου να φτάσει στα αυτιά των αρμοδίων και να βοηθήσει τόσο στο τρέχον 2ο κύμα του κορωνοϊού όσο και σε ένα πιθανό μελλοντικό κύμα καταλήψεων στα σχολεία. Εξάλλου, από πλευράς υλοποίησης είναι πολύ απλό. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και τεχνολογίες blockchain ώστε να επιβεβαιώνεται αναντίρρητα η αυθεντικότητα του ψηφιακού πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων ενώ όλη η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων θα πρέπει βεβαίως να ακολουθεί απαρέγκλιτα τις επιταγές του GDPR.

11/11/1984,
Βόρειος Κορέα της Δύσης

υγ. Πριν μερικές εβδομάδες βρέθηκα για οικογενειακούς λόγους σε χωριό της Ρούμελης. Αγρότης της περιοχής προσπαθούσε να υποβάλλει αίτηση στο site υπουργείου, το οποίο όμως δεν δούλευε. Του πρότεινα να χρησιμοποιήσει την φόρμα επικοινωνίας του Gov.gr, η οποία, ω τι έκπληξις, δεν δούλευε επίσης. Μετά σκέφτηκα πως τα σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα προσαρμόζονται στα συμπεριφορικά μοντέλα των οργανισμών που υποστηρίζουν. Ήταν βλέπετε ημέρα Σάββατο, μάλλον και η φόρμα ήθελε να ξεκουραστεί.

Διδάγματα εξ Αρμενίας

Μόλις πριν λίγες μέρες έγραφα στο ιστολόγιο αυτό ότι η κυβέρνηση των Αθηνών δεν δικαιούται να σιωπά και πως το λιγότερο που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν μια διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση της κρίσης στο Αρτσάχ. 

Δυστυχώς, μόλις δυο μέρες μετά τα τραγικά νέα έφτασαν από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης: Η Αρμενία αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει. Αυτό που γίνεται στο Αρτσάχ το 2020 έχει πάρα πολλές αναλογίες με όσα έγιναν στην Κύπρο το 1974: Μια βίαιη στρατιωτική εισβολή που καθιστά έναν αυτόχθονα, ιστορικό λαό πρόσφυγα στην ίδια του την πατρίδα. Είναι μια εξέλιξη αδιανόητα τραγική.

Εκτός από αδιανόητα τραγική όμως η εξέλιξη αυτή είναι και πολύ διδακτική για τον ελληνικό λαό. Πολλοί βλέπετε στην Ελλάδα φαίνεται να έχουν την ψευδαίσθηση ότι σε περίπτωση κρίσης με την Τουρκία πρόκειται μας βοηθήσει η Ρωσία, εξ' αιτίας των (αναμφισβήτητων) ιστορικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών δεσμών μεταξύ του ελληνικού και του ρώσικου λαού.

Παρόμοιοι δεσμοί υπάρχουν όμως και μεταξύ του ρωσικού και του αρμενικού λαού, θα έλεγα μάλιστα πως είναι πολύ ισχυρότεροι.

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης πριν πολλά χρόνια το έχει εξηγήσει: Η έννοια της ηθικής (δυστυχώς) δεν υφίσταται στη διεθνή πολιτική.

Ο Βλαδίμηρος Πούτιν λοιπόν δεν δίστασε να συνεργαστεί αγαστά με τον αρχι-τζιχαντιστή της Άγκυρας και να καρφώσει το μαχαίρι στα πλευρά του αρμένικου λαού, πολύ απλά γιατί αυτό έκρινε πως ήταν το γεωπολιτικό του συμφέρον (κακώς, κατ' εμέ, εκείνος όμως έτσι έκρινε).

Ένα πράγμα αποδεικνύεται ξανά και ξανά μέσα στους αιώνες: Η διεθνής πολιτική ξέρει να μιλά μόνο μια γλώσσα, εκείνη της ισχύος. Διάφορα άρθρα λένε πως η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας ήταν εκείνη που έδωσε την νίκη στον πόλεμο αυτό, πρώτα και κύρια με τα πολυδιαφημισμένα drones της. Στο ιστολόγιο αυτό έχω μιλήσει συχνά για το διαρκές έγκλημα δεκαετιών με τις αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα οι οποίες διασπαθίστηκαν ασύστολα και ουδέποτε κατευθύνθηκαν σοβαρά προς την ανάπτυξη μιας εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας.

Μόνη λύση μακροπρόθεσμα για την Ελλάδα είναι η δημιουργία μιας πραγματικά ομόσπονδης Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης, στην οποία η Ελλάδα πρέπει να είναι στον σκληρό πυρήνα. Αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική λύση ώστε να διατηρήσουμε την αυτονομία και την ανεξαρτησία μας σε βάθος χρόνου. Μας το διδάσκουν με τις πράξεις τους ο Πρόεδρος Πούτιν και ο αρχι-τζιχαντιστής της Άγκυρας.

Πόλεμος στην Αρμενία: Η Αθήνα δεν δικαιούται να σιωπά

Όπως μάθαμε από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης στις 27 Σεπτεμβρίου ξέσπασε πολεμική σύγκρουση μεταξύ της Δημοκρατίας του Αρτσάχ και του κράτους του Αζερμπαϊτζάν με αντικείμενο τον έλεγχο της διαφιλονικούμενης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Δημοκρατία του Αρτσάχ έχει αναγνωριστεί μόνο από την Αρμενία και αποτελεί το επιστέγασμα των αγώνων των αυτοχθόνων Αρμενίων για αυτονομία, ένας αγώνας που πολλές φορές έχει πάρει στρατιωτική διάσταση ιδιαίτερα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη, σφαιρική ματιά στα γεγονότα. Οι Αρμένιοι είναι ένας αρχαίος, αυτόχθονας λαός με έναν θαυμάσιο πολιτισμό που αποτελεί πυλώνα της Ευρώπης στην Ανατολή και είχε μια θαυμάσια αλληλεπίδραση με το ελληνικό και ευρύτερα με το ρωμαίικο στοιχείο ανά τους αιώνες. Πολύ περισσότερο όμως ο λαός της Αρμενίας ήταν αυτός που ένιωσε πρώτος στο πετσί του την φρίκη των γενοκτονιών που σημάδεψε τον εικοστό αιώνα. Η Αρμενική γενοκτονία είναι μια μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας και ο αγώνας για την αναγνώρισή της προσφέρει ένα πραγματικό μέτρο ανθρωπισμού.

Είναι επίσης σημαντικό να καταλάβει κανείς πως το σύγχρονο Αρμενικό κράτος είναι κάτι σαν την Ελλάδα του 1830: Ένα κράτος ακρωτηριασμένο που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Μεγάλες ιστορικές εκτάσεις του είναι ακόμα κατεχόμενες από το τουρκικό κράτος και το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και στις περιοχές του Αρτσάχ, που εποφθαλμιά το κράτος-μαριονέττα της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν.

Η ελληνική πολιτική για την Ανατολία και ευρύτερα για την Μικρά Ασία δεν μπορεί παρά να είναι μια πολιτική συμφιλίωσης με κύρια αρχή τον ανθρωπισμό. Είναι μια πολιτική εναντίον της βίας που θα προάγει τον αυτοπροσδιορισμό, την αυτονομία και την αυτοδιάθεση. Οι αυτόχθονες λαοί της Ανατολίας δεν απαρτίζονται από ανθρώπους β' κατηγορίας. Έχουν κι αυτοί ανθρώπινα δικαιώματα, όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι.

Εδώ και μερικές εβδομάδες λοιπόν βλέπουμε τις μαριονέττες της Άγκυρας να κινητοποιούν τα τζιχαντιστικά και ισλαμοφασιστικά στοιχεία που έχουν υπό τον έλεγχό τους για να χτυπήσουν τον ηρωικό Αρμενικό λαό. Οι μεγάλοι αυτού του κόσμου σιωπούν επιδεικτικά. Οι ΗΠΑ είναι βυθισμένες στα εσωτερικά τους προβλήματα, οι Ρώσοι διαπράττουν το έγκλημα των ίσων αποστάσεων και οι Ευρωπαίοι περιορίζονται σε ανακοινώσεις.

Εκείνη όμως που σιωπά εκκωφαντικά είναι η κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας. Αναρωτιέμαι: Από που νομίζουν πως αντλούν το δικαίωμα στη σιωπή; Από πουθενά δεν το έχουν! Η Αθήνα έπρεπε ήδη να έχει αναλάβει μια διεθνή ειρηνευτική πρωτοβουλία και να είχε στείλει ανθρωπιστική βοήθεια στον σκληρά δοκιμαζόμενο Αρμενικό λαό, έναν λαό πραγματικά αδερφικό με εμάς τους Έλληνες. 

Επιπλέον, η Αθήνα οφείλει άμεσα να αναλάβει όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για να επιβάλλει κινήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι πολύ απλό: Ο δρόμος της Τουρκίας για την Ευρώπη δεν περνά μόνο από την Πράσινη Γραμμή της Λευκωσίας αλλά περνά και από τα όρη του Αρτσάχ. 

Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ένας ηρωικός, αδερφικός λαός δίνει τη μάχη για την πατρίδα του, υφιστάμενος επίθεση ενός εισβολέα που υπερτερεί αριθμητικά, τεχνολογικά και οικονομικά. Ο λαός που υπερασπίζεται την πατρογονική του γη όμως έχει πάντοτε το πλεονέκτημα, όπως απέδειξαν και οι Έλληνες τον Οκτώβρη του 1940. Η Αθήνα δεν δικαιούται να σιωπά. Πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν άμεσα για τη μέγιστη δυνατή διεθνοποίηση του ζητήματος, την εφαρμογή εκεχειρίας και την επιστροφή, το λιγότερο, στο status quo πριν τις 27 Σεπτεμβρίου 2020.

Ο ανθρωπισμός, οι ιδεολογίες της ζωής, οφείλουν να επανέλθουν στην Ανατολία. Οι γενοκτόνες ιδεολογίες του θανάτου έχουν θέση μόνο στις μαύρες σελίδες της ιστορίας του 20ου αιώνα και τίποτα δεν έχουν να κάνουν με το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι του 21ου αιώνα. Για την Αθήνα έχει σημάνει τώρα η ώρα της διπλωματικής δράσης. 

Σχετικά με την επείγουσα πρόσληση των τριακοσίων ιατρών για τις ΜΕΘ

Στο μνημειώδες έργο του Fred Brooks "The Mythical Man-Month:  Essays on Software Engineering", που για πολλούς είναι η βίβλος της τεχνολογίας ανάπτυξης λογισμικού, βρίσκει κανείς μια διδαχή που από τότε που ειπώθηκε έχει κεντρική θέση στην σκέψη κάθε υπευθύνου έργου λογισμικού (αλλά και κάθε υπευθύνου έργου γενικότερα, καθώς η αρχή αυτή πλέον έχει εφαρμογή σε πολύ ευρύτερο πεδίο):

“Adding manpower to a late software project, makes it later.”

O συγγραφέας παρατήρησε κάτι απλό: Όταν οι υπεύθυνοι κάποιου έργου έχουν υποτιμήσει τις ανάγκες ανθρωπίνων (και όχι μόνο) πόρων για την υλοποίησή του, έρχονται αντιμέτωποι με καθυστερήσεις και με άλλες αποκλίσεις από τους δεδομένους στόχους (χρονοδιάγραμμα, ποιότητα, προϋπολογισμός, κλπ). Συχνά τότε οι υπεύθυνοι κυριεύονται από πανικό και αντιδρούν σπασμωδικά. Η πλέον τυπική σπασμωδική αντίδραση είναι η προσθήκη νέου ανθρωπίνου δυναμικού στην ομάδα υλοποίησης του έργου, την στιγμή που η ομάδα πασχίζει να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση.

Τότε κατά κανόνα τα πράγματα είναι καταστροφικά. Μια ήδη υπερφορτωμένη ομάδα που δεν προλαβαίνει να κάνει τις τρέχουσες εργασίες της πρέπει να μειώσει τον παραγωγικό της χρόνο για να μπορέσει να εκπαιδεύσει και να ενσωματώσει τα νέα μέλη που προστέθηκαν. Αυτό έχει τις εξής άμεσες συνέπειες: Μειώνεται η παραγωγικότητα (αφού οι μάχιμοι αντί να εργάζονται, εκπαιδεύουν), αυξάνονται τα λάθη (αφού μπαίνουν νέοι που δεν ξέρουν καλά τις συνθήκες), αυξάνεται το κόστος (προφανές), μειώνεται η ποιότητα (επίσης προφανές).

Η κατάλληλη στιγμή προσθήκης νέων ανθρώπων σε μια ομάδα είναι εκείνη της ηρεμίας, όχι εκείνη της έντασης. Δεν νομίζω πως χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση το θέμα. Φαίνεται όμως πως τα παραπάνω είναι είτε άγνωστα ή αδιάφορα για την Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας - Το είχε πει ο Καστοριάδης σε ανύποπτο χρόνο, βλέπετε: 

"Πάει καιρός που σ΄ αυτή τη χώρα κανείς δε πέθανε από γελοιοποίηση...".

Η ελληνική κυβέρνηση είχε όλο τον χρόνο από τον Μάρτιο του 2020 να ενισχύσει το ΕΣΥ με ιατρικό, νοσηλευτικό και υποστηρικτικό προσωπικό το οποίο ούτως ή άλλως χρειαζόταν. Υπήρχε όλος ο απαραίτητος χρόνος ώστε οι άνθρωποι αυτοί να προσληφθούν, να εκπαιδευτούν, να ενσωματωθούν και να καταστούν παραγωγικοί. Και όμως, αντί να γίνουν όλα αυτά, παρότι ο ελληνικός λαός υπέστη ένα lock-down ώστε να καταφέρουμε να κάνουμε "flatten the curve" (σύμφωνα με το πανευρωπαϊκό σύνθημα του Μαρτίου), η κυβέρνησή μας έρχεται και αναγγέλει σήμερα την πρόσληψη 300 στελεχών για τις ΜΕΘ.

Όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, αυτήν την στιγμή οι προσλήψεις αυτές θα κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Αν υπάρχει ένα μέτρο που θα μπορούσε να αποδώσει, θα ήταν η παράκληση σε προσωπικό που πήρε πρόσφατα σύνταξη να επιστρέψει εθελοντικά στην εργασία του. Είναι εκείνοι που ξέρουν πως δουλεύει το σύστημα και θα είναι παραγωγικοί από την 1η μέρα. 

Εκτός βέβαια εάν το Υπουργείο Υγείας προγραμματίζει να χρησιμοποιήσει τους "300 του Ιπποκράτη" για την επόμενη πανδημία, που ειδικοί προβλέπουν πως θα εμφανιστεί σε 2 έως 10 χρόνια από το τέλος της πανδημίας του κορωνοϊού. Εξάλλου, δεν θα είναι η πρώτη φορά: Όπως είναι γνωστό, πολλά από τα ολυμπιακά έργα (υποτίθεται) για τους Αγώνες Αθήνα 2004 παραδόθηκαν τελικά λίγο μετά την ολυμπιάδα του Πεκίνου 2008. Μάλλον το σχετικό "επιχειρησιακό DNA" είναι διαχρονικό και διακομματικό.

Η αλήθεια δεν αποκαλύφθηκε στη δίκη της Χρυσής Αυγής

Δεν μπορώ να κρύψω την οργή και την απογοήτευσή μου με όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες σχετικά με τη δίκη της Χρυσής Αυγής. Γεμίσαμε όψιμους αντιφασίστες, τόσο πολίτες όσο και οργανισμούς. Το σύνθημα "Δεν είναι αθώοι" έχασε κάθε νόημα πολύ απλά γιατί ειπώθηκε κατόπιν εορτής. Πού ήταν όλοι αυτοί όταν οι φασίστες αλώνιζαν στις γειτονιές της Αθήνας και σε όλοι την Ελλάδα; Είτε φοβόντουσαν και δεν μιλούσαν ή, ακόμα χειρότερα, κάποιοι μπορεί να έλεγαν ότι "εντάξει, δεν μου αρέσουν οι φασίστες, αλλά κάποιος έπρεπε να ρίξει και κανένα χαστούκι...".

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης είχε πει ότι η χούντα δεν έπεσε από την αντίσταση, ούτε από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Απλά σάπισε στην παρακμή της και αποσυντέθηκε. Ήταν πολύ λίγοι τον αριθμό (αν και πολύ μεγάλοι στο θάρρος) όσοι πραγματικά αντιστάθηκαν στη χούντα (και προφανώς, είναι αστείο να μιλάμε για αυτούς που έκαναν "αντίσταση" από την ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών...). 

Πολύ παρόμοια λοιπόν, ήταν πολύ λίγοι αυτοί που πραγματικά αντιστάθηκαν στην Χρυσή Αυγή. Μάλιστα, ας ειπωθεί μια αλήθεια, ακόμα μια φορά αυτή που αντιστάθηκε πραγματικά, επί του πεδίου, ήταν μόνο η Αριστερά, από στοιχεία του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι, κατά κύριο λόγο, τις διάφορες ομάδες του αναρχικού και του αντιεξουσιαστικού χώρου.

Όταν τα συστημικά κόμματα μιλούσαν για τη σοβαρή Χρυσή Αυγή, όταν τα συστημικά μέσα ενημέρωσης ξέπλεναν τους φασίστες με αισχρές συνεντεύξεις, η ελπίδα για κάθε ελεύθερο άνθρωπο έμεινε ζωντανή μόνο μέσα στο μαυροκόκκινο μπλοκ. Είτε αρέσει ή όχι, αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα.

Το να αναρωτηθεί κανείς τι έκαναν οι Μητσοτάκης, Σαμαράς, Γεωργιάδης, Βορίδης,  Χρυσοχοΐδης και Λοβέρδος για την Χρυσή Αυγή είναι αστείο και μάλιστα κακόγοστο. Το μόνο που έκαναν είναι να επωφεληθούν από αυτή και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο - Σίγουρα, αν κάποιος σε συγκρίνει με το τέρας του ναζισμού, ότι και να είσαι εσύ, ακόμα και ένας "συνηθισμένος ακροδεξιός", αρχίζεις να φαντάζεις ανθρώπινος.

Πολύ σημαντικότερο όμως είναι να αναρωτηθούμε που ήταν οι χιλιάδες λαού που τις προάλλες συγκεντρώθηκαν έξω από το Εφετείο, όταν δρούσαν τα τάγματα εφόδου. Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Η μεγάλη πλειοψηφία δεν ήταν πουθενά.

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης γράφει σε ένα βιλίο του για τη Μικρά Ασίά πως "η ιδεολογία της ανοχής έθρεψε τον ναζισμό". Αυτό ακριβώς συνέβη και στην Ελλάδα με την Χρυσή Αυγή. Γιατί όμως υπήρξε αυτή η ανοχή; Για τον εξής απλό λόγο: Ήταν όλοι τους παιδιά της. Ποιοι; Οι φασίστες. Παιδιά ποιας μάνας; Της ελληνικής ακροδεξιάς φυσικά, η οποία μετά τα αίσχη της μετεμφυλιοπολεμικής περιόδου κατά κανόνα φωλιάζει μέσα στο κυρίαρχο κόμμα της ελληνικής δεξιάς - είτε αυτό είναι ο "Δημοκρατικός Συναγερμός" του Παπάγου, είτε η ΕΡΕ του Καραμανλή του Α' ή και η Νέα Δημοκρατία από το 1974 μέχρι σήμερα. Αρκεί κανείς να δει τα βιογραφικά των κκ. Βορίδη, Γεωργιάδη και Πλεύρη για να καταλάβει τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως με την δίκη της Χρυσής Αυγής είναι πως δεν μάθαμε την αλήθεια ως προς το βασικότερο ερώτημα:

Ποιος ήταν αυτός που αποφάσισε να βγουν οι φασίστες από τα λαγούμια τους και που τους χρηματοδότησε με πολλά εκαταμμύρια ευρώ για να κάνουν μια πανελλαδική οργάνωση, με πολλά και μεγάλα γραφεία και άλλες υποδομές και πολλά άλλα που όλοι γνωρίζουμε;

Για την ώρα μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Αν λειτουργούσε η ελληνική δικαιοσύνη αυτό θα έπρεπε να το είχε αποκαλύψει. "Follow the money" λένε οι Αμερικάνοι και πρέπει να τους εμπιστευτούμε για την τεχνογνωσία τους. Ας ελπίσουμε πως θα βρεθούν κάποιοι δικαστικοί λειτουργοί με την απαραίτητη δόση αυτοσεβασμού και θα αποκαλύψουν ποιος πραγματικά κυβερνά αυτόν τον τόπο.

Η εταιρεία του μέλλοντος από την οπτική γωνία της επικοινωνίας

Στο άρθρο αυτό αναφέρομαι στην κουλτούρα επικοινωνίας που οφείλουν να αναπτύξουν οι νεοφυείς επιχειρήσεις ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν ανταποκρινόμενες στις προσδοκίες των ιδρυτών τους, των πελατών τους, των εργαζομένων τους, των προμηθευτών τους αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα.

Εάν λοιπόν μια νεοφυής επιχείρηση θέλει να κάνει τη διαφορά, εάν πρέπει με λίγους πόρους να κερδίσει μεγάλους παίκτες, τότε πρέπει οι άνθρωποί της να κάνουν το βήμα παραπάνω. Σίγουρα δεν πρέπει να νιώθουν πως δουλεύουν σε φάμπρικα και πως έχουν μια απλή εμπορική σχέση με τον εργοδότη τους περιγραφόμενη περίπου ως "πουλάνε τον χρόνο τους με αντάλλαγμα τον μισθό τους".

Στην περίπτωση αυτή όμως, όπου πραγματικά η νεοφυής επιχείρησης δεν θέλει οι εργαζόμενοι της να νιώθουν πως δουλεύουν σε φάμπρικα, υποχρεωτικά πρέπει να αναπτυχθεί ένας ηθικός & συναισθηματικός δεσμός μεταξύ εργαζομένου και εταιρείας. Τότε, μεταξύ άλλων, η  επικοινωνία δεν μπορεί να είναι μόνο μονόδρομη. Πρέπει να αναπτυχθούν κοινότητες μέσα στις οποίες οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, επικοινωνούν, αναπτύσσονται και εξελίσσονται.

Αυτό βεβαίως και εμπεριέχει ρίσκο όσον αφορά την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού. Μπορεί η διαδικασία να παρεκτραπεί και να έχει αντίθετα αποτελέσματα από το επιθυμητό, καθώς διαλυτικά και αρνητικά στοιχεία υπάρχουν σε οποιαδήποτε ομάδα. Με σωστή οργάνωση και διαχείριση όμως τέτοια φαινόμενα μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά ενώ αυτή η δημιουργία των κοινοτήτων εντός της εταιρείας μπορεί να φέρει εκπληκτικά αποτελέσματα. Η εταιρεία του μέλλοντος είναι η "δημοκρατική" εταιρεία, όπου ο άνθρωπος παράγει, συζητά, εξελίσσεται και κάθε εργαζόμενος είναι ambassador ολόκληρου του οργανισμού (και όχι μόνο του brand, όπως ανούσια διαβάζουμε συχνά).

Χωρίς καμία αμφιβολία βέβαια, αυτό προϋποθέτει έναν οργανισμό που έχει από τη μία ενστερνιστεί την αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα και από την άλλη φροντίζει όλοι οι εργαζόμενοι του να έχουν ένα δίκαιο μερίδιο στην υπεραξία της εργασίας τους. Ευτυχώς, τόσο για την αξιοκρατία όσο και για τη συμμετοχή στην υπεραξία, το σύγχρονο management παρέχει μια σειρά εργαλείων που μπορούν να δώσουν πολύ καλές λύσεις και μάλιστα με σχετική ευκολία.

Τέλος, επειδή θα παραπάνω γίνονται σχεδόν αδύνατα εάν ένας οργανισμός μεγαλώσει από ένα μέγεθος και επάνω, πρέπει οι ίδιες οι εταιρείες να φροντίζουν να διασπώνται σε περισσότερους οργανισμούς όταν ξεπεράσουν κάποιο κρίσιμο μέγεθος, καθώς μόνο έτσι θα μπορέσουν να παραμείνουν συνεπείς με τις αρχές τους και δεν θα εκφυλιστούν σε απρόσωπους οργανισμούς αναλώσιμων ανθρώπων. 

Η βαθιά συνειδητοποίηση αυτής της θέσης, ότι η αέναη ανάπτυξη και η αέναη μεγέθυνση, που δυστυχώς προσομοιάζει στην συμπεριφορά του καρκινικού κυτάρου οπότε δύσκολα μπορεί να οδηγήσει και σε συλλογικούς οργανισμούς με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας, απαντά τελικά και στο ερώτημα του πως μπορούν να υλοποιηθούν οι παραπάνω μηχανισμοί σε εταιρείες πολύ μεγάλου μεγέθους: Πολύ απλά, όταν μια εταιρεία περάσει ένα μέγεθος (εξαρτώμενο από πολλές συνθήκες), πολύ καλά θα κάνει να διασπαστεί ώστε να παραμείνει υγιής και με θετικό αποτύπωμα τόσο στις ομάδες ιδρυτών, πελατών, εργαζομένων και προμηθευτών όσο και στην κοινωνία συνολικά.

Περί βάσεων εισαγωγής και άλλων δαιμονίων

Στα φοιτητικά μου χρόνια ήμουν πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μεταξύ άλλων, μαζί με άλλους συμφοιτητές μου, εκπροσωπούσαμε τους φοιτητές στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος - Μια ιδιαίτερα χρήσιμη εμπειρία πρέπει να πω η οποία με βοήθησε πολύ στη συνέχεια του επαγγελματικού μου βίου. Σε μια από αυτές τις συνεδριάσεις με μεγάλη έκπληξη άκουσα πως κάθε χρόνο το Υπουργείο Παιδείας "ρωτούσε" το Τμήμα πόσους εισακτέους  φοιτητές ήθελε να έχει στο επόμενο έτος. Το Τμήμα πάντοτε απαντούσε "40" και τότε, μιλάμε για τα τέλη της δεκαετίας του 1990, το Υπουργείο σταθερά, με το "έτσι θέλω" αποφάσιζε "60".

Όταν μπήκα εγώ στο Τμήμα αυτό, πράγματι πέρναμε 60 νέους φοιτητές κάθε χρόνο, οι οποίοι όμως τελικά γίνονταν σχεδόν 70, αφού επιπλέον πέρναμε από διάφορες άλλες κατηγορίες, όπως ομογενείς, κλπ. Ο λόγος που το Τμήμα μας ζητούσε να έχει 40 φοιτητές δεν ήταν άλλος ότι τόσους νόμιζε πως μπορούσε να υποστηρίξει παρέχοντας ένα υψηλότατο επίπεδο σπουδών. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση ο αυταρχισμός του ελληνικού κράτους που απαιτούσε να πάρει 50% περισσότερους φοιτητές δίχως να αυξήσει αντιστοίχως την χρηματοδότηση.

Ένας πολιτικός για τον οποίον έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά θετικά και πολλά αρνητικά, παρ' ολίγον πρωθυπουργός της χώρας μετά το 53-53-50 του Ιανουαρίου του 1996, ήταν ο Γεράσιμος Αρσένης (ο "50" στην παραπάνω τριπλέτα, όπου τα "53" ήταν του Σημίτη και του Άκη). Δεν είναι σκοπός μου στο άρθρο αυτό να κάνω μια συνολική αποτίμηση του έργου του Γεράσιμου Αρσένη, μπορώ όμως μετά βεβαιότητας να πω ότι στον χώρο της παιδείας βαρύνεται με ένα μεγάλο έγκλημα, έγκλημα μάλιστα που (ως συνήθως) βαφτίστηκε με ένα ωραίο όνομα: "Άνοιγμα του Πανεπιστημίου στην Κοινωνία".

Το 1995 και το 1996 που έδως πανελλήνιες οι πιθανότητες να περάσει κανείς σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ ήταν σχετικά μικρές (και ήταν πολύ δύσκολο να περάσεις σε σχολές υψηλής προτίμησης - ένα πολύ ταλαιπωρημένο ζήτημα που έχω πολλές φορές θίξει σε αυτό το ιστολόγιο). Αν θυμάμαι καλά, στην πρώτη δέσμη (τώρα νομίζω λέγεται θετική-τεχνολογική κατεύθυνση) περνούσε περίπου ένας στους τρεις, ενώ στην τέταρτη δέσμη (οικονομικές σχολές κλπ) περνούσε ένας στου έξι. 

Μετά το κατά Αρσένη άνοιγμα του πανεπιστημίου στην κοινωνία, έπρεπε πραγματικά να προσπαθήσεις για να μην περάσεις, καθώς υπήρχαν θέσεις για ένα ποσοστό της τάξης του 85% με 90% των υποψηφίων. Το ερώτημα βέβαια είναι "που θα περάσεις;". Ξαφνικά γέμισε η Ελλάδα με νέα τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ τα οποία προκαλούσαν τόσο γέλιο όσο και κλάμα. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στην Τρίπολη που βρέθηκε με δυο (!) σχεδόν ταυτόσημα τμήματα πληροφορικής, απλώς το ένα υποτίθεται είχε έμφαση στις τηλεπικοινωνίες... (ευτυχώς μετά από χρόνια συγχωνεύτηκαν). 

Πανεπιστήμια και ΤΕΙ ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια, δίχως όμως να έχουν τις απαραίτητες υποδομές, δίχως να υπάρχει ο απαραίτητος προϋπολογισμός, δίχως να έχουν το απαραίτητο διδακτικό-ερευνητικό προσωπικό και, εννοείται, δίχως η χώρα να έχει οποιαδήποτε εκπαιδευτική και ερευνητική στρατηγική. Αυτό που συνέβαινε ήταν κάτι αντίστοιχο με την "οικονομική πολιτική των στρατοπέδων": Τα ακαδημαϊκά αυτά ιδρύματα δημιουργούνταν κατά βάση για να "στηρίξουν" άκουσον-άκουσον τις κατά τόπους οικονομίες με έναν ιδιαίτερα χαμηλής ποιότητας τρόπο (ενοίκια, κατανάλωση), καθώς βεβαίως και για να εξυπηρετήσουν διάφορα ρουσφέτια (είναι πολύ χαριτωμένη συχνά η ανθρωπογεωγραφία πολιτικών και άλλων "προσωπικοτήτων" που είναι, ο Μεγαλοδύναμος να τους κάνει, και "πανεπιστημιακοί").

Στο σημείο αυτό να σημειώσω πως δεν ήταν μόνο τα αμέτρητα ανούσια νέα Τμήματα αλλά και η δραματική αύξηση των εισακτέων στα υφιστάμενα: Το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών που μετά βίας τα έβγαζε πέρα (για να έχει υψηλότετο επίπεδο, πάντα) με 60 εισακτέους, αναγκάστηκε να υποδεχτεί τελικά περί του 150 κάθε έτος!

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει πως μια τόσο τεράστια αύξηση της προσφοράς θέσεων θα είχει υποχρεωτικό επακόλουθο να πέσει η τιμή της θέσης, που στο συγκεκριμένο σύστημα είναι η βάση εισαγωγής. Πέρα από αυτό βέβαια δημιουργήθηκαν μια σειρά από παρακμιακά φαινόμενα, καθώς φτάσαμε να έχουμε τμήματα - σφραγίδες, ιπτάμενους καθηγητές, ανύπαρκτους φοιτητές και πολλά άλλα. Γιατί έγιναν όλα αυτά; Διότι το κατ' όνομα και μόνο "άνοιγμα του πανεπιστημίου στην κοινωνία" πολύ απλά είχε μοναδικό αποτέλεσμα την απόλυτη απαξίωση του πανεπιστημίου.

Καθώς κανείς δεν είχε τη δύναμη να θίξει την ουσία του ζητήματος, ότι δηλαδή ο αριθμός των εισακτέων πρέπει να μειωθεί σημαντικά, ότι πρέπει να έχουμε πολύ λιγότερα τμήματα και ότι αυτά τα λιγότερα τμήματα πρέπει να τα χρηματοδοτήσουμε πολύ, πολύ καλύτερα τόσο από τον τακτικό προϋπολογισμό για βασική έρευνα και εκπαιδευτικές δραστηριότητες όσο και με σειρά άλλων προγραμμάτων για εφαρμοσμένη έρευνα, επειδή λοιπόν κανείς δεν είχε τη δύναμη να μιλήσει την γλώσσα της αλήθειας, εφευρέθηκε το τέχνασμα της "βάσης του 10".

Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι απλά ένα φίλτρο κατάταξης. Δεν έχει σημασία ο απόλυτος βαθμός. Μπορεί μια χρονιά να έχει (πολύ) δύσκολα θέματα και ένας άριστος μαθητής να γράψει μαθηματικά 14. Μπορεί μια άλλη χρονιά να έχει (πολύ) εύκολα θέματα και ένας μέτριος μαθητής να γράψει μαθηματικά 17. Το απόλυτο νούμερο δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Η διαδικασία απλώς κατατάσσει τους υποψήφιους φοιτητές σε μια σειρά και μετά ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και τις διαθέσιμες θέσεις, εισάγονται στα τμήματα.

Το πρόβλημα είναι ότι οι διαθέσιμες θέσεις είναι πάρα, πάρα πολλές, σε τμήματα που κανείς πραγματικά δεν θέλει να πάει, οπότε σε μια χρονιά με (σχετικά) δυσκολότερα θέματα θα δει κανείς φαινόμενα όπως αυτό που συζητήθηκε έντονα φέτος με το μαθηματικό της Σάμου, να περνά κανείς με πολύ χαμηλή βαθμολογία. Επειδή λοιπόν η γαλαζοπράσινη κακιστοκρατία δεν μπορούσε να πει στους τοπικούς κομματάρχες "ξέρεις, αυτό το Τμήμα που έχετε στο χωριό σας πρέπει να κλείσει", προσπάθησε να τους το πει πλαγίως "θα το κλείσουμε διότι δυστυχώς κανείς δεν περνάει τη βάση του 10 για να έρθει". Μιλάμε δηλαδή για απίστευτες γραφικότητες.

Η ορθολογική αντιμετώπιση του θέματος λοιπόν πρώτα και κύρια είναι η σημαντική μείωση του αριθμού τμημάτων και ταυτόχρονα η μείωση των εισακτέων ανά τμήμα. Παράλληλα, πρέπει επιτέλους να γίνει μια μακροπρόθεσμη εκπαιδευτική και ερευνητική στρατηγική για να δούμε πόσους νέους επιστήμονες τελικά χρειαζόμαστε σε κάθε γνωστικό πεδίο. Κατά τη διάρκεια του Erasmus μου στη Σουηδία μου είχε κάνει εντύπωση ο πολύ χαμηλός αριθμός των φοιτητών ανά έτος στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης. Τον συνέκρινα τότε με τους χιλιάδες νέους φοιτητές μαθηματικών που είχαμε κάθε χρόνο στην Ελλάδα (θυμάμαι είχα μετρήσει το 1998 τμήματα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Πάτρα και Ηράκλειο και όλοι μαζί είχαν > 1.000 νέους φοιτητές κάθε χρόνο, όταν η Στοκχόλμη είχε < 100). Το ερώτημα προκύπτει ξεκάθαρα: Γιατί συνέβη αυτό;

Συνέβη λοιπόν γιατί η κακιστοκρατία που κυβερνά την Ελλάδα τα τελευταία 50 χρόνια είχε μόνο δυο σταθερές:
- Οι πανελλήνιες είναι αδιάβλητες
- Από το δημόσιο δεν απολύεσαι ποτέ

...αυτή η στρέβλωση οδήγησε στην παρανοϊκή έννοια του "αδιόριστου πτυχιούχου" και της "επετηρίδας". Ήταν δηλαδή το κράτος υποχρεωμένο να προσλάβει τους πτυχιούχους, για αυτό και η ελληνική οικογένεια έκανε τέτοια τεράστια προσπάθεια να μπουν τα παιδιά της στο πανεπιστήμιο. Όχι για να μορφωθούν, αλλά για να αποκατασταθούν;

Που φτάσαμε λοιπόν; Φτάσαμε στο τραγελαφικό οι σχολές που τελικά "διορίζονται", επί παραδείγματι οι αστυνομικοί, να έχουν υψηλότατες βάσεις, ενώ άλλες, που "δεν διορίζονται" να είναι πρακτικά στα αζήτητα.

Αν κατάφεραν λοιπόν κάτι οι γαλαζοπράσινοι κύριοι και κυρίες που με απύθμενο θράσος σήμερα μας κουνάνε το δάχτυλο, ήταν μόνο εξής: Πλέον στις διαδηλώσεις μπορείς να φας ξύλο από αριστούχους, αφού τέτοιοι βαθμοί χρειάζονται για να μπει κάποιος στα τμήματα που οδηγούν στην Ελληνική Αστυνομία (βέβαια, επειδή οι αριστούχοι καμιά φορά χρησιμοποιούν και τον εγκέφαλό τους και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για την κακιστοκρατία, φυσικά άνοιξαν και την πίσω πόρτα για είσοδο ημετέρων στην Ελληνική Αστυνομία μέσω ειδικών φρουρών κλπ).

Έχοντας κάνει λοιπόν σαφή τη θέση μου, ότι δηλαδή θέλουμε λιγότερα τμήματα, λιγότερους φοιτητές ανά τμήμα, πολύ (εννοώ πολύ) μεγαλύτερη χρηματοδότηση ανά τμήμα και (επιτέλους) μια ολοκληρωμένη εθνική εκπαιδευτική & ερευνητική στρατηγική, θα ήθελα να σημειώσω και το εξής:

Ζούμε σε μια κατάσταση βαθιάς παρακμής όπου οι διευθύνουσες ομάδες που κατέχουν τους θεσμούς (κράτος), είναι στην πραγματικότητα εναντίον του έθνους (ή του λαού, αν προτιμάτε). Αυτή λοιπόν η διευθύνουσα ομάδα, ενώ θεωρητικά θα ήθελε να ενισχύσει τους θεσμούς (πχ το Πανεπιστήμιο), στην πραγματικότητα της είναι εντελώς αδιάφορο πλέον. Όπως κάνουν οι πλούσιοι στις τριτοκοσμικές χώρες, η ομάδα αυτή είναι αυστηρά διαχωρισμένη από την υπόλοιπη κοινωνία: Τα παιδιά της πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, εξετάζονται στα ΙΒ και σπουδάζουν στα πανεπιστήμα του εξωτερικού, κοιτώντας  με λύπηση ή βδελυγμία εμάς τους βαλκάνιους ιθαγενείς. 

Μέσα από την τάση αυτή, που αρχικά υπήρχε μόνο στην κορυφή της πυραμίδας αλλά σιγά σιγά πηγαίνει και προς την (και πάλι, ο Μεγαλοδύναμος να την κάνει) ανώτερη-μεσαία τάξη, θα σπάσει ίσως το κοινωνικό συμβόλαιο της μεταπολίτευσης γύρω από τις πανελλήνιες και τον διορισμό στο δημόσιο. Θα σπάσει όμως μέσα από μια διαδικασία αποσάθρωσης η οποία δεν θα αφήσει τίποτα λειτουργικό πίσω της, παρά μόνο κάποιες νησίδες επιστημονικής και ερευνητικής αριστείας αποκλειστικά και μόνο χάρη στην αυταπάρνηση ορισμένων καθηγητών, ερευνητών και φοιτητών. 

Είναι ένας κίνδυνος που πρέπει άμεσα να τον δει πρώτα και κύρια η νεολαία και να απαιτήσει τον εκσυγχρονισμό, την αναδιάρθρωση και την ισχυροποίηση των εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας, διαδικασία που οπωσδήποτε πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά που περιγράφησαν παραπάνω. Τέλος, αν και θα χρειαζόταν ένα (ή και περισσότερα) άρθρο μόνο για αυτό, δεν γίνεται να μην πει κανείς ότι πρέπει να γίνει και μια πολύ σοβαρή αυτοκριτική στη μέση εκπαίδευση για το επίπεδο των σπουδών που παρέχει. Η αυτοκριτική αυτή οφείλει να ξεκινήσει (και ευελπιστώ ότι θα το κάνει) από την κοινότητα των ίδιων των καθηγητών.

Μια δεύτερη ανάγνωση στον Έκτορα υπό το πρίσμα του Επίκουρου

Η μορφή του Έκτορα με έχει ενθουσιάσει από τα γυμνασιακά μου χρόνια καθώς πάντα μου φαινόταν η πιο ενδιαφέρουσα, η πιο διδακτική θα έλεγα στην Ιλιάδα, ίσως και σε όλη την ελληνική μυθολογία. Το 2016 έγραφα στο ιστολόγιο αυτό το άρθρο με τίτλο  Ἕκτωρ, Αἴας και Αἰνείας: Διδάγματα για τη σύγχρονη Ελλάδα, από το οποίο αντιγράφω τα εξής:

"Είναι ιδιαίτερα διδακτική η πορεία της μονομαχίας. Ο Έκτορας σταθμίζει τα δεδομένα. Έρχονται στο προσκήνιο η λογική και το συναίσθημα. Η απόφασή του είναι πάρα πολύ δύσκολη, μα είναι δεδομένη και οριστική. Θα μονομαχήσει, γνωρίζοντας πως θα ηττηθεί. Μετά κυριαρχεί το ένστικτο. Δειλιάζει, φοβάται. Τρέχει να σωθεί. Καταφέρνει όμως να συγκροτήσει τις σκέψεις του, να σταθεί στα πόδια του και να κάνει το καθήκον του. Το κάνει μάλιστα πάρα πολύ καλά. Μόνο εύκολος αντίπαλος δεν ήταν για τον Αχιλλέα! Προσεκτική ανάγνωση της ιστορίας οδηγεί στο ότι ο ημίθεος των Αχαιών είχε διπλή παρέμβαση υπέρ του από την Αθηνά ώστε τελικά να επικρατήσει. Στο τέλος, ξεψυχώντας ο Έκτορας προβλέπει το τέλος του Αχιλλέα."

Οι σκέψεις αυτές εξακολουθούν να με εκφράζουν. Είχα προσεγγίσει το θέμα από την σκοπιά του "χρέους", από την ανάγκη να πράξει ο άνθρωπος το "δέον γενέσθαι", ένας τρόπος σκέψης κατ' εξοχήν ελληνικός, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα - ή τέλος πάντως, μέχρι σχεδόν σήμερα, αφού πάει καιρός από τότε που ο μέγας Καζαντζάκης είπε "να αγαπάς την ευθύνη".

Νομίζω όμως πως τελικά υπάρχει κάτι πολύ πιο βαθύ.

Χθες το βράδυ όμως, περπατώντας σε μια συνοικία της Αθήνας μου δημιουργήθηκε η σκέψη πως ο τυφλός τραγουδιστής ο Χιώτης ίσως να ήθελε να πει και κάτι παραπάνω, ίσως να θέλησε να αγγίξει το θέμα αυτό που καθορίζει την ανθρώπινη ύπαρξη: Τον φόβο του θανάτου.

Γενιόμαστε μια φορά, ζούμε μια φορά, πεθαίνουμε μια φορά και αυτό είναι όλο. Η ορθολογική προσέγγιση θα ήταν να ζούμε την κάθε μέρα "σαν να ήταν η τελευταία" - τουλάχιστον σε κάποιες πτυχές της. Είχα ακούσει μια ομιλία του μεγάλου διανοητη Μιχάλη Χαραλαμπίδη πάνω στα ζητήματα της γαστρονομίας και την αρχιτεκτονικής (θέματα με τεράστιες πολιτικές διαστάσεις που η κακιστοκρατία των Αθηνών δεν αντιλαμβάνεται καθόλου), κι έλεγε πως οι αρχαίοι Έλληνες "έχτιζαν σπίτια σαν να μην επρόκειτο να πεθάνουν ποτέ και μαγείρευαν σαν να πρόκειται να πεθάνουν αύριο".

Μήπως όμως αυτή η ίδια η φράση εμπεριέχει την καρδιά του προβλήματος; Μήπως η φευγαλέα ελπίδα ότι "δεν θα πεθάνουμε ποτέ", που με το που γεννιέται ταυτόχρονα διαψεύδεται, στην πραγματικότητα επιδεινώνει ένα ήδη δύσκολο πρόβλημα;

Είναι βλέπετε αυτός ο φόβος ο βαθύς, αυτός ο πηγαίος τρόμος που σε κατακλύζει την στιγμή που σκέφτεσαι πως αργά ή γρήγορα θα έρθει η αιώνια ανυπαρξία, που δεν σε αφήνει να χαρείς το δώρο της ζωής. Τότε που θα κλείσεις τα μάτια και δεν πρόκειται να τα ανοίξεις ποτέ ξανά, στον αιώνα των άπαντα. Η αρχέγονη πηγή του φόβου, απ' όπου πηγάζουν όλοι οι μικροί και μεγάλοι φόβοι και φοβίες της καθημερινότητάς μας. 

Ο Επίκουρος περιγράφει υπέροχα τον ενοχλητικό συνδαιτυμόνα που κάθεται στο τραπέζι της ζωής, απολαμβάνει λαίμαργα τα εδέσματά της ξανά και ξανά, αρχίζει να φουσκώνει και να ταλαιπωρείται, κουράζεται και κουράζει. Άνθρωποι γύρω του έρχονται και φεύγουν και όμως αυτός εκεί, επιμένει να μην σηκώνεται και να στερεί τη θέση από κάποιον που θέλει να κάτσει ενώ ούτε να απολαύσει πια μπορεί και οι γύρω του τον βαριούνται. Τόσο θλιβερή και γελοία είναι η εικόνα του ανθρώπου που θέλει να ζήσει "για πάντα".

Πόσοι όμως μπορούμε να φτάσουμε στο πνευματικό μεγαλείο του Επίκουρο; Ο μέγιστος των φιλοσόφων έγραψε μια επιστολη λίγο πριν πεθάνει και ξεκινούσε λέγοντας "Αυτήν την ευτυχισμένη τελευταία μέρα της ζωής μου ...". Μπορεί να υπάρξει άραγε μεγαλύτερη ευτυχία; Ένα κύριο δίδαγμα της επικούρειας φιλοσοφίας είναι πως κανείς δεν μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένος εάν δεν ξεπεράσει τον φόβο του θανάτου.

Έτσι λοιπόν εχθές το βράδυ κάποια στιγμή μου φάνηκε σίγουρο: Ο χιώτης ραψωδός μιλούσε αλληγορικά. Ο Έκτορας είναι ο άνθρωπος και η αναπόφευκτη ήττα από τον ημίθεο Αχιλλέα, μια νομοτέλεια όσο κι αν ο Έκτορας προσπαθήσει - και προσπάθησε πολύ, δεν είναι τίποτα άλλο από τον βέβαιο θάνατο. Ο Έκτορας στην αρχή θέλει να τον αποφύγει με κάθε τρόπο. Δεν μπορεί όμως. Είναι αδύνατον να μην τη δώσει αυτήν τη μάχη. Μόλις κάνει το πρώτο βήμα προς την αντιπαράθεση, τον κυριεύει ο τρόmος και το βάζει στα πόδια. Είναι το συναίσθημα που έχουμε νιώσει όλοι όταν σκεφτόμαστε την στιγμή εκείνη από την οποία και μετά δεν θα υπάρχουμε: Το βάζουμε στα πόδια και απλώς σπρώχνουμε την σκέψη αυτή κάτω απ' το χαλάκι του μυαλού μας. 

Μετά από λίγο όμως (όχι και τόσο λίγο εδώ που τα λέμε - για αρκετή ώρα έτρεχε να ξεφύγει γύρω από τα τείχη της Τροίας), ο Έκτορας ανακτά τον αυτοέλεγχό του. Παίρνει απόφαση πως αφού το τέλος είναι δεδομένο, αυτό που αξίζει είναι η διαδικασία. Αποφασίζει να παλέψει με όλες του τις δυνάμεις, αδιαφορώντας για το τελικό αποτέλεσμα. Είναι αυτό που όλοι έχουμε κάνει: Το σωστό αναγνωρίζοντας τη ματαιότητά του. Είναι ο Νίκος Μπελογιάννης που εντυπωσίασε τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σπυρίδωνα με την ηρεμία που περίμενε την εκτέλεση της ποινής του: «Έχω συγκλονιστεί από το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο και από των πρώτων χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».

Αυτό είναι τελικά το βήμα του ανθρώπου προς τη θεϊκότητα: Να κάνει το σωστό απλώς και μόνο επειδή είναι σωστό, δίχως να περιμένει να ανταμειφθεί για την καλοσύνη του με μια θέση στον παράδεισο. Δεν είναι εμπορική συναλλαγή η ευτυχία.

Ο Έκτορας το έκανε το βήμα προς τη θεϊκότητα, βίωσε την αληθινή ευτυχία, βρήκε το νόημα της ζωής μέσα στη ματαιότητά της. Πάλεψε τόσο καλά που ο ημίθεος αντίπαλός του χρειάστηκε δυο φορές την παρέμβαση της θεάς Αθηνάς ώστε στο τέλος μετά βίας να επικρατήσει. Ο Έκτορας δεν μπορούσε να ξεφύγει από την θνητότητά του, όπως δεν μπορεί κανένας μας. Κατάφερε όμως να βρει το δικό του νόημα για τη ζωή του, κάτι που είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για καθένα από εμάς, όπως πολύ όμορφα μας διδάσκει και ο Viktor Frankl στο "Man's Search for meaning".

Ίσως τελικά το ουσιωδέστερο των ερωτημάτων να είναι αυτό που πριν κάποια χρόνια επιτακτικά έθετε ένα graffiti σε δρόμο της Αθήνας: "Υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο;".

Ένα συγκλονιστικό ερώτημα που καθένας μας είναι καταδικασμένος να το απαντήσει μόνος.