Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016

Ἕκτωρ, Αἴας και Αἰνείας: Διδάγματα για τη σύγχρονη Ελλάδα

Πρέπει να ήμουν στη Δευτέρα ή στην Τρίτη τάξη του Δημοτικού όταν είδα στο σπίτι δυο κάπως περίεργα, χοντρά βιβλία: Την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Αμφότερες, αν δεν κάνω λάθος,  σε μετάφραση των Νίκου Καζαντζάκη και Ιωάννη Κακριδή. Νομίζω πως τότε τα βιβλία αυτά  διδάσκονταν στο Γυμνάσιο.

Για κάποιο λόγο που δεν είμαι σίγουρος πως μπορώ να εξηγήσω, άρχισα να διαβάζω με μεγάλο ενθουσιασμό την Ιλιάδα. Αντίθετα, την Οδύσσεια νομίζω πως ουδέποτε κατάφερα να την τελειώσω – ούτε καν ως μαθητής γυμνασίου, αργότερα. Διάβαζα τις ραψωδίες της Ιλιάδας ξανά και ξανά, απολαμβάνοντας το κείμενο, τις λέξεις και τις τόσο παραστατικές εκφράσεις που περιέχει.

Ποτέ δεν μου άρεσε να διαβάζω για τον Αχιλλέα, τον κορυφαίο των Αχαιών. Ένιωθα ότι σαν ημίθεος που πολεμούσε με θνητούς κατά κάποιο τρόπο προσωποποιούσε την αδικία.  Ένα unfair έναντι των αντιπάλων του θα έλεγα σήμερα. Επίσης σιγά σιγά μειώθηκε το ενδιαφέρον μου για τον Αγαμέμνονα, ειδικά όταν διάβαζα για την ιστορία του μετά τη λήξη του Τρωϊκού Πολέμου. Ο Νέστωρ και ο Διομήδης ήταν αναμφισβήτητα μορφές που τράβηξαν το ενδιαφέρον μου, καμία όμως δεν συγκρινόταν με τον Αίαντα τον Τελαμώνιο και τον Έκτορα.

Για τον Αίαντα θα μιλήσω αναλυτικά σε επόμενη ανάρτηση. Το γεγονός ότι ήταν Βασιλιάς της Σαλαμίνας, την οποία έβλεπα από το μπαλκόνι του σπιτιού μας στον Ασπρόπυργο, βοηθούσε πολύ να τον θεωρήσω λίγο «δικό μας παιδί» και να εντείνει τον θαυμασμό μου.

Για ένα παιδί δημοτικού ήταν πολύ ενδιαφέρον να διαβάζει για τον ήρωα με την τεράστια δύναμη που κατατρόπωνε τους εχθρούς. Ο καλύτερος πολεμιστής των Αχαιών πέραν του ημιθέου Αχιλλέα, ο οποίος όμως αδικήθηκε κατάφορα από τους ίδιους τους συμπολεμιστές του. Σημειώνω πως ο Βασιλιάς της Σαλαμίνας μονομάχησε με τον Έκτορα και υπερίσχυσε – όχι όμως τόσο καθαρά ώστε να του «κατοχυρωθεί» η νίκη στη μονομαχία, που τελικά κρίθηκε ως ισοπαλία.

Όταν ο Πάρης σκότωσε τον Αχιλλέα, οι Αχαιοί τελικά επέλεξαν να δώσουν τα όπλα του τελευταίου στον Οδυσσέα, αδικώντας κατάφορα τον Αίαντα. Εκείνος, δικαίως, εξοργίστηκε. Δεν μπόρεσε, δυστυχώς, να ελέγξει την οργή του. Η Αθηνά όμως τον τύφλωσε και ξέσπασε σε ...ένα κοπάδι πρόβατα. Όταν το πρωί κατάλαβε τι είχε κάνει, ο ίδιος έδωσε τέρμα στη ζωή του. Άδικο τέλος για μια κορυφαία μορφή.

Το δίδαγμά μου από την ιστορία του Αίαντα του Τελαμώνιου είναι σαφές: Η ζωή είναι πολύ συχνά, πολύ άδικη. Η οργή όμως έναντι της αδικίας δεν οδηγεί πουθενά παρά στην απόλυτη καταστροφή, όπως έκανε στον ήρωα από τη Σαλαμίνα. Πρέπει αντίθετα να δεχόμαστε την αδικία, να διδασκόμαστε από εκείνη και να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τους παράγοντες και τις συνθήκες που τη δημιούργησαν. Με αποφασιστικότητα μεγάλη, όχι όμως με οργή.

Επανέρχομαι στον Έκτορα, τον κορυφαίο των «εχθρών» της Ιλιάδας. Πάντα μου φαινόταν μια μαγική προσωπικότητα. Όσο περνούν τα χρόνια η άποψή μου αυτή ενισχύεται. Αναμφίβολα τον θεωρώ παράδειγμα λαμπρό, μορφή διδακτική και καθοριστική για τη συγκρότησή μου – Νομίζω μάλιστα πως πολύ κακώς δεν του έχει δοθεί στην εκπαίδευση η δέουσα σημασία.

Πρώτα και κύρια, ο Έκτορας ηγείται του στρατού της Τροίας σε έναν πόλεμο για τον οποίο ο ίδιος ούτε ευθύνεται ούτε τον επιθυμούσε. Γνώριζε πως ο Πάρης ήταν υπεύθυνος για το επερχόμενο κακό και πρότεινε να λυθεί το θέμα με τον προφανή τρόπο: Μονομαχία του Πάρη με τον Μενέλαο, πράγμα που τελικώς έγινε. Οι Θεοί όμως είχαν αποφασίσει ο πόλεμος να γίνει και έτσι με παρέμβασή τους νικητής δεν αναδείχτηκε.

Ο Έκτορας προτρέπει τον Πάρη να πάρει μέρος στη μάχη.

Στην πορεία ο Έκτορας ήταν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του στρατού της Τροίας. Μονομάχησε με πολλούς και μόνο με τον Αίαντα, όπως είπαμε παραπάνω, δεν κατάφερε να επικρατήσει, ερχόμενος ισόπαλος - αν και με ελαφρύ, μη επαρκές δυστυχώς για εκείνον, προβάδισμα του Βασιλιά της Σαλαμίνας. Όταν μονομάχησε με τον Πάτροκλο και επικράτησε, γνώριζε πως έκανε το μοιραίο βήμα.

Ήρθε έτσι ο κορυφαίος των Τρώων αντιμέτωπος με τη μοίρα του. Έπρεπε να μονομαχήσει με τον Αχιλλέα. Ο Έκτορας είναι καλός, είναι πάρα πολύ καλός. Είναι σε επίπεδο τελειότητας για τα μέτρα των θνητών. Ο αντίπαλός του είναι όμως ημίθεος. Η μάχη είναι άδικη και χαμένη εκ των προτέρων.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης θα πει αιώνες μετά:

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. 

Δεν το γράφω τυχαία. Όσο το σκέφτομαι τόσο συμπεραίνω πως ο Έκτορας αναμφίβολα υπήρξε ο πρώτος από τους "Τριακόσιους" ή έστω ο πρόδρομός τους. Έκανε το χρέος του προς την πατρίδα, έπραξε το δέον γενέσθαι, ακόμα και αν ήταν γνώστης της μοιραίας κατάληξης που θα είχε η προσπάθειά του.

Για ότι σημαίνει η Ελληνική Παιδεία, ο Έκτορας ήταν ένας μεγάλος Έλληνας.

Είναι ιδιαίτερα διδακτική η πορεία της μονομαχίας. Ο Έκτορας σταθμίζει τα δεδομένα. Έρχονται στο προσκήνιο η λογική και το συναίσθημα. Η απόφασή του είναι πάρα πολύ δύσκολη, μα είναι δεδομένη και οριστική. Θα μονομαχήσει, γνωρίζοντας πως θα ηττηθεί. Μετά κυριαρχεί το ένστικτο. Δειλιάζει, φοβάται. Τρέχει να σωθεί. Καταφέρνει όμως να συγκροτήσει τις σκέψεις του, να σταθεί στα πόδια του και να κάνει το καθήκον του. Το κάνει μάλιστα πάρα πολύ καλά. Μόνο εύκολος αντίπαλος δεν ήταν για τον Αχιλλέα! Προσεκτική ανάγνωση της ιστορίας οδηγεί στο ότι ο ημίθεος των Αχαιών είχε διπλή παρέμβαση υπέρ του από την Αθηνά ώστε τελικά να επικρατήσει. Στο τέλος, ξεψυχώντας ο Έκτορας προβλέπει το τέλος του Αχιλλέα.

Η αναλογία με την ίδια τη ζωή είναι προφανής. Από πολύ μικρή ηλικία γνωρίζουμε καλά τη νομοτέλεια που μας διέπει. Το τέλος θα έρθει για όλους και δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να γίνει για να το σταματήσει. Σημασία όμως έχει η διαδρομή. Ο φόβος είναι που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη. Πρέπει να τον ζήσεις, να τον κατανοήσεις σε βάθος, να μην τον αποφύγεις ως σκέψη, ώστε εν τέλει να καταφέρεις να τον διαχειριστείς, να ανασυγκροτήσεις την σκέψη και τις δυνάμεις σου ώστε τελικά με τις πράξεις σου, με την εντιμότητα, τη δικαιοσύνη και την προσφορά, πράττοντας το δέον γενέσθαι, να δώσεις νόημα στη ζωή σου.

Στο εκπαιδευτικό μας σύστημα νομίζω πως θα έπρεπε να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στον Έκτορα. Η αίσθηση της προσφοράς, του καθήκοντος αλλά και η ίδια η αριστεία χωρίς αμετροέπεια, που τόσο έντονα χαρακτήριζε τον ήρωα της Τροίας, είναι οι ποιότητες που έλειψαν τόσο από την Ελλάδα και μας οδήγησαν στην ηθική, κοινωνική και εν τέλει οικονομική χρεοκοπία. Πρέπει όλοι να μελετήσουμε, να διδαχτούμε από το παράδειγμα του Έκτορα. Να είμαστε δίκαιοι. Να πράττουμε τελικά το σωστό, να παίρνουμε τις δύσκολες αποφάσεις όταν χρειάζονται.

Ο Έκτορας πραγματώνει ένα παράδειγμα πολύ απαραίτητο για την ελληνική κοινωνία. Την κοινωνία που, δυστυχώς, έφτασε να θεωρήσει ως πρότυπό της εκείνο του "τζάμπα μάγκα" - κάτι για το οποίο όλοι θα έπρεπε να ντρεπόμαστε.

Στα δύσκολα προβλήματα δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Όταν λέμε ότι "κάποιοι πρέπει να πληρώσουν το τίμημα" πρέπει να ξέρουμε καλά πως στους "κάποιους" συχνά περιλαμβανόμαστε και εμείς οι ίδιοι. Οφείλουμε να ακολουθήσουμε τα βήματα του Έκτορα προς την προσφορά, το καθήκον, την επικράτηση της λογικής και τους συναισθήματος επί του ενστίκτου.

Κλείνω με μια σημείωση - παραπομπή για μελλοντικό κείμενο στο ιστολόγιο αυτό: Μια ακόμα μορφή από το στρατόπεδο των Τρώων που θεωρώ ιδιαίτερα διδακτική είναι εκείνη του Αινεία. Όπως κάποτε, σε μια δύσκολη συζήτηση μου είχε πει με ενθουσιασμό ένας Καθηγητής της Ιατρικής Αθηνών αναφερόμενος σε μερικούς φοιτητές του, "κάποια Ρώμη θα θεμελιώσουν". Καθήκον δικό μας είναι να προσφέρουμε στους νέους τη δυνατότητα να ακολουθήσουν τα βήματα του Αινεία, λεπτομέρειες όμως θα δώσω σε επόμενη ανάρτηση.

Προς το παρόν, δεν μπορώ παρά να εκφράσω εκ νέου το θαυμασμό μου στη μορφή του Έκτορα, την οποία θεωρώ παράδειγμα ζωής παντοτινό.

Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2016

Για τις εσωκομματικές εκλογές της "Νέας Δημοκρατίας" - Γιατί δεν είμαι #metonkyriako

Με θλίψη και, το ομολογώ, κάποια απόγνωση παρακολουθώ συμπολίτες που εκτιμώ πολύ να τρέφουν ελπίδες «αλλαγής» στο πολιτικό σκηνικό βάσει πιθανής ανάδειξης Μητσοτάκη σήμερα στην προεδρία της "Νέας Δημοκρατίας".
Φοβάμαι ότι όσο κατάφερε ο Γ.Α. Παπανδρέου να κάνει το "ΠαΣοΚ" ένα σύγχρονο, Ευρωπαϊκό κόμμα, άλλο τόσο θα καταφέρει να επιτύχει το ίδιο ο Κ. Κ. Μητσοτάκης με τη "Νέα Δημοκρατία", εφόσον εκλεγεί.
Η αλήθεια είναι πως όποιος ήξερε έστω και λίγα για την ιστορία του μορφώματος που αρχικά ονομάστηκε "ΠαΣοΚ", γνώριζε πως καμία προσδοκία με αφορμή την ανάδειξη Παπανδρέου στη θέση του Προέδρου είχε οποιαδήποτε βάση. Τόσο λόγω της δυναμικής και των εσωτερικών συσχετισμών στο μόρφωμα, όσο και λόγω της προσωπικής διαδρομής του "νέου" Προέδρου.
Εννοείται πως πιθανή εκλογή του Μεϊμαράκη, ενός ανθρώπου με μαύρο παρελθόν και ανύπαρκτο παρόν, δεν θα φέρει απολύτως τίποτα καλύτερο. Ο Μητσοτάκης είναι σίγουρα πιο συμπαθής. Η πολιτική όμως δεν είναι θέμα συμπάθειας.
Έτσι και στη "Νέα Δημοκρατία", δεν χρειάζεται να είσαι κάποιος μεγαλόσχημος αναλυτής για να καταλάβεις πως οι εσωτερικοί συσχετισμοί στο έτερο των μιζοκομμάτων αλλά και η διαδρομή του Μητσοτάκη εξασφαλίζουν πως τίποτα αξιόλογο δεν θα μπορέσει να κάνει - Τολμώ να το γράψω μισή ώρα πριν τη λήξη της διαδικασίας και μη γνωρίζοντας, ακόμα, αν θα εκλεγεί ή όχι.
Είτε μας αρέσει ή όχι, ο Μητσοτάκης δεν είναι χθεσινός. Είναι γόνος μιας εκ των οικογενειών που κράτησε τις τύχες της χώρας για δεκαετίες. Θέλοντας και μη, προσωποποιεί το νεποτισμό και την αντίληψη της "πολιτικής" ως λειτουργία μηχανισμών. Είναι η αντίληψη που έριξε τη χώρα στον γκρεμό. 
Ο ίδιος για δεκαετίες ήταν προβεβλημένο στέλεχος, βουλευτής και υπουργός. Η πορεία του είναι παράλληλη με εκείνη του Παπανδρέου. Δυστυχώς οι λόγοι που απέτυχε ο Παπανδρέου δεν θα διαφέρουν από τους λόγους που κάνουν και τη δική του αποτυχία το πιθανότερο σενάριο.
Ας καταλάβουμε όλοι πως με τα μιζοκόμματα "ΠαΣοΚ" και "Νέα Δημοκρατία" αποκλειστικά δύο και μόνο πράγματα χρειάζονται: 1) Θέση εκτός νόμου, 2)Σε βάθος έρευνες από εισαγγελείς για τις παράνομες χρηματοδοτήσεις και την εκτεταμένη διαφθορά τους.
Θέλω να δώσω μεγάλη έμφαση στις χρηματοδοτήσεις. Τα δυο μιζοκόμματα, έχει αποδειχτεί, είχαν αφανείς χρηματοδοτήσεις. Πρέπει να διερευνηθούν. Όχι τόσο για την απόδοση ποινικών, όσο για τις πολιτικές ευθύνες. Για να μάθουμε όλοι, ποιος τελικά κυβερνούσε αυτήν τη χώρα, ποιος είναι ο πραγματιικός υπεύθυνος της καταστροφής. Πράγμα που μέχρι σήμερα αγνοούμε.
Οφείλει επίσης να διερευνηθεί η ασύλληπτη τραπεζική χρηματοδότηση των δυο μιζοκομμάτων. Χρηματοδότηση που εν τέλει, μέσω της ανακεφλαιοποίησης, πλήρωσε ο Έλληνας φορολογούμενος. Χρηματοδότηση που δεν είχε κανένα τραπεζικό κριτήριο, που δεν τηρούσε ούτε καν τα στοιχειώδη προσχήματα. Και στην περίπτωση αυτή, το θέμα δεν είναι η απόδοση πιθανών ποινικών ευθυνών, αλλά η αποκάλυψη του αληθινού συστήματος εξουσίας.
Κάνω εδώ μια σημείωση, για να προλάβω ανούσιο αντίλογο: Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε να ακολουθήσει το θλιβερό μονοπάτι της παρακμής, ακολούθησε την εκλόγιμη στρατηγική του ψέμματος και την κυβερνητική τακτική της μεταπολίτευσης, αφενός μεν αποτελεί θέμα μιας άλλης συζήτησης που σύντομα θα ανοίξω στο ιστολόγιο αυτό, αφετέρου δε δεν αλλάζει την ουσία των πραγμάτων για τα μιζοκόμματα.
Μοναδική λύση για τη χώρα είναι η Επιστροφή της Πολιτικής. Πολιτικής με την αυθεντική έννοια του όρου, Πολιτικής ως υψίστης των τεχνών. Στην πορεία αυτή, οι πρωταγωνιστές του χθες ο μόνος ρόλος που μπορούν να έχουν είναι εκείνος του θεατή.

Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2016

«Γράμμα στον Κωστή» - Διαβάζοντας το βιβλίο της Ξένιας Καλογεροπούλου

Ήταν κάποια Παρασκευή ή Σάββατο βράδυ τον Αύγουστο του 2011. Είχαμε μιλήσει πριν λίγο στο τηλέφωνο και το είχαμε πει. Αύριο θα πηγαίναμε στο νέο, τότε, Μουσείο της Ακρόπολης. Δεν είχαμε δώσει κάποια ιδιαίτερη σημασία ή έμφαση, απλώς είχαμε πει να πάμε. Βόλευε, βλέπεις, καθώς ούτε πολλή ζέστη είχε και ο μπαμπάς φαινόταν να είναι σε κατάσταση που μπορούσε να ακολουθήσει χωρίς πολλά προβλήματα.

Η νύχτα όμως, εκείνη η Παρασκευή ή Σάββατο, εξελίχθηκε διαφορετικά. Αργήσαμε πολύ, διασκεδάσαμε νομίζω, με αποτέλεσμα το ξυπνητήρι στις 9:30 να ακούγεται ως κάτι ασύλληπτα βάρβαρο. Κατάφερα πάντως να σηκώσω το τηλέφωνο, να καλέσω στο σπίτι και να ενημερώσω ότι «καλύτερα να πάμε μια άλλη φορά, γιατί χθες αργήσαμε λίγο να γυρίσουμε».

Η άλλη φορά όμως δεν ήρθε ποτέ. Δεν πρόλαβα, έφυγε ξαφνικά μετά από λίγες εβδομάδες.

Αυτή η εμπειρία, που με δίδαξε με τον πιο σκληρό τρόπο να μην αφήνω ποτέ για αύριο κάτι που μπορώ να πω ή να κάνω σήμερα για έναν άνθρωπο που αγαπω πραγματικά, ήταν που αναδύθηκε πάλι στις σκέψεις μου διαβάζοντας το "Γράμμα στον Κωστή" της Ξένιας Καλογεροπούλου.



Η απώλεια είναι δύσκολη, πολύ δύσκολη. Είναι ό,τι πιο δύσκολο αντιμετωπίζει κανείς στη ζωή του. Δεν παύει όμως να είναι τμήμα της ίδιας της ζωής και σε κάποιο βαθμό να τη νοηματοδοτεί. Καθένας αντιδρά διαφορετικά στην κατάσταση αυτή. Κάποιοι σωπούν και κλείνονται στον εαυτό τους. Άλλοι θέλουν να εκφραστούν, να μιλήσουν. Η έκφραση μέσω του γραπτού λόγου, μέσω της συγγραφής ενός γράμματος, έχει για μένα τη μαγική ιδιότητα του συνδυασμού των παραπάνω αντιδράσεων. Εκφράζεσαι, μιλάς, μα παραμένεις σιωπηλός. Κάτι που μπορεί να είναι ιδιαιτέρως ανακουφιστικό.

Η Ξένια Καλογεροπούλου έχει ακριβώς την ηλικία της μητέρας μου. Γεννήθηκαν με δυο βδομάδες διαφορά, το Σεπτέμβρη του 1936. Αυτό, θέλοντας και μη, με οδήγησε να κάνω μια σειρά αναπόφευκτων συκρίσεων αφού η συγγραφέας αφιερώνει πολύ χρόνο στο γράμμα της μιλώντας για τα παιδικά και τα νεανικά της χρόνια. Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι ένα κοριτσάκι μιας μάλλον εύπορης και σίγουρα πολύ μορφωμένης οικογένειας στο Ψυχικό βίωσε την κατοχή, την απελευθέρωση και τον εμφύλιο αρκετά διαφορετικά από την κόρη δυο βοσκών στον Ασπρόπυργο. Οι δυσκολίες ήταν λιγότερες και οι ευκαιρίες σημαντικά περισσότερες.

Μετά από σκέψη νομίζω πως καταλήγω στο εξής συμπέρασμα: Περίπου 60 χρόνια μετά, το χάσμα διαβίωσης ως προς τη διαθεσιμότητα των αγαθών έχει σίγουρα περιοριστεί. Οι ανέσεις που είχε η μικρή Ξένια Καλογεροπούλου δεν υπήρχαν ούτε στα πιο τρελά όνειρα των συμμαθητριών της στον Ασπρόπυργο. Είναι όμως σαφές ότι το πολιτιστικό / μορφωτικό χάσμα από την άλλη έχει διευρυνθεί σημαντικά. Δυστυχώς η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στις "φτωχές" περιοχές δε σηματοδότησε και μια πολιτιστική / μορφωτική ανάπτυξη, όπως δυστυχώς εύκολα βλέπει κανείς από τα παντού ευρισκόμενα σημάδια του νεοπλουτισμού.

Κάτι άλλο που βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στο Γράμμα, ήταν οι αναφορές της Καλογεροπούλου στις προοπτικές διεθνούς καριέρας. Δεν έχω λόγο να μην πιστέψω όσα γράφει και φαίνεται πως είχε όντως τη δυνατότητα να εξελιχθεί στο εξωτερικό. Δεν το έκανε γιατί δεν μπόρεσε να σπάσει τους δεσμούς της με την Ελλάδα. Δηλαδή, με τον πρώτο της σύζυγο Γιάννη Φέρτη και μετά με τον Κωστή Σκαλιόρα. Έκανε άραγε σωστά; Η συγγραφέας αρνείται να το παραδεχτεί, δική μου εντύπωση είναι όμως πως κατά βάθος το έχει μετανιώσει. Αναρωτιέται πως θα ήταν η ζωή της αν είχε κυνηγήσει το όνειρό της στη Μ. Βρετανία, στη Γαλλία, ακόμα και στην Ινδία. Το δίδαγμα στον αναγνώστη νομίζω είναι πως πρέπει να φερθεί διαφορετικά από την Ξένια Καλογεροπούλου, αν φυσικά είναι προετοιμασμένος για τις δυσκολίες. Ζούμε μονάχα μια φορά, είμαστε πολίτες του κόσμου.

Οποτεδήποτε διαβάζει κανείς ένα βιβλίο, βλέπει μια ταινία ή απλά συμμετέχει σε μια συζήτηση που περιλαμβάνει το θέμα του θανάτου, αυτομάτως νομίζω πως ανακύπτει το ερώτημα, συνειδητά ή μη, του νοήματος της ζωής. Η πληρότητα είναι ίσως η μοναδική απάντηση. Εντύπωσή μου ως αναγνώστης του γράμματος είναι πως το προνόμιο της πληρότητας τόσο ο Κωστής Σκαλιόρας όσο και η Ξένια Καλογεροπούλου το είχαν κατακτήσει.

Πράγμα ίσως είναι η μοναδική αληθινή ευτυχία - Ελεύθερη, μάλιστα, και προσβάσιμη σε ολους.

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερ...