Το μοναδικό ωραίο αποτέλεσμα της οικογένειας Glücksburg - de Grecia

Πριν λίγες ημέρες απεβίωσε στην Αθήνα, όπου έκανε μακροχρόνιες διακοπές, όπως πολλοί άλλοι  βόρειο-ευρωπαίοι συμπατριώτες του, Δανός πολίτης με το όνομα Constantine de Grecia, όπως βεβαιώνει το - διπλωματικό, μάλιστα - διαβατήριο του που είχε εκδόσει το Βασίλειο της Δανίας.

Ο άνθρωπος αυτός, που απεβίωσε σε ηλικία 83 ετών, έχει πολλά εγγόνια. Μεταξύ αυτών εμφανισιακά ξεχωρίζει αναμφίβολα η Δανο-Αμερικανή Maria-Olympia, γεννημένη στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ στις 15 Ιουλίου του 1996. Παραθέτω μια φωτογραφία της που βρήκα στο Διαδίκτυο:

Danish - American, Maria-Olympia de Grecia

Κάθε καλόπιστος παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι η εικοσιεξάχρονη Δανο-Αμερικανή είναι ιδιαιτέρως εμφανίσιμη. Δεν γνωρίζω σχεδόν τίποτα για τη συγκεκριμένη κοπέλα, ούτε σκοπεύω να μάθω, θα συμφωνήσω κι εγώ όμως πως είναι ωραία, με την αυθεντική έννοια του όρου, πράγμα που σίγουρα θα κάνει χαρούμενους τους γονείς και τους παππούδες της, όπως σίγουρα θα συνέβαινε και με τον προσφάτως αποβιώσαντα Δανό πολίτη Constantine de Grecia.

Στη διάρκεια των ιδιαίτερα μακροχρόνιων διακοπών που έκαναν οι πρόγονοί της στη χώρα μας, διάρκειας σχεδόν εκατόν πενήντα ετών, συνδέθηκαν ως πρωταίτιοι με λιγότερο ωραία γεγονότα όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Εμφύλιος Πόλεμος και η Δικτατορία των Συνταγματαρχών. 

Όλα αυτά όμως συνέβησαν δεκαετίες πριν γεννηθεί η Maria-Olympia de Grecia και προφανώς εκείνη δεν φέρει ουδεμία ευθύνη. Με ειλικρίνεια λοιπόν και σεβασμό, τη συλλυπούμαστε για την απώλεια του παππού της, καθώς κάθε απώλεια είναι μια τραγωδία. Να είναι πάντα γερή και δυνατή, όπως και όλοι στην οικογένεια της, και να θυμούνται τον παππού της με αγάπη.

Από εκεί και πέρα, στον τόπο που γέννησε τη δημοκρατία, στον τόπο που ο άνθρωπος έκανε τα πρώτα του βήματα στην τιτάνια προσπάθεια να γίνει όντως άνθρωπος, εδώ που αποτινάξαμε βασιλείς και κάθε είδους ευγενείς πριν από εικοσιπέντε αιώνες, ξεπερνά τα όρια της ύβρεως να μιλάμε σοβαρά για βασιλείες, μοναρχίες και άλλα τέτοια κουραφέξαλα.

Έλληνες ή Γραικοί;

Όλο και συχνότερα βλέπω πολλούς, πολλές φορές ιδιαίτερα αξιόλογους, συμπολίτες μας να διαμαρτύρονται για την χρήση των όρων "Greece" και "Greek" όσον αφορά τη χώρα μας και να προωθούν τα - κάπως γραφικά στην αγγλική τους απόδοση - "Hellas", "Hellenic" και "Hellene". 

Στην αρχή η σχετική θέση μου φαινόταν λογική και μάλιστα προσπάθησαν να χρησιμοποιήσω και εγώ τους σχετικούς όρους. Δεν μπορώ να κρύψω όμως ότι γρήγορα μου φάνηκε πολύ άβολο. Θυμήθηκα εξάλλου πως στο Δημοτικό Σχολείο μαθαίναμε τα τελευταία λόγια του ήρωα της επανάστασης Αθανασίου Διάκου:

"Εγώ γραικός γεννήθηκα, γραικός θε να πεθάνω"

Γιατί λοιπόν να μας ενοχλεί τόσο πολύ; Στη συνέχεια έκανα μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για την ετυμολογία του όρου "γραικός" / "γραικία". Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, "Ο Αριστοτέλης, το Πάριο χρονικό, ο Απολλόδωρος κ.α. αναφέρουν ότι οι Έλληνες πριν λέγονταν Γραικοί, πρβ: «πρώτον μεν Γραικοί νυν δε Έλληνες» (Πάριο Χρονικό). Ειδικότερα, ο Απολλόδωρος λέει ότι οι πέτρες που πετούσαν πίσω τους ο Δευκαλίωνας και η γυναίκα του Πύρρα και γίνονταν άνθρωποι λέγονταν Γραικοί και μετά μετονομάστηκαν σε Έλληνες από τον βασιλιά Έλληνα, γιο του βασιλιά Δευκαλίωνα".

Με λίγα λόγια, πρώτα ονομαστήκαμε Γραικοί και μετά Έλληνες.

Συνέχισα λίγο την αναζήτησή μου και είδα ότι οι Λατίνοι τη χώρα μας την έλεγαν "Graecia" και τους Έλληνες "Graeci". Εδώ πραγματικά αξίζει να γίνει η εξής παρατήρηση, χωρίς να θέλω να μπω στα χωράφια των ιστορικών: Εάν υπάρχει σήμερα η ανάμνηση του ελληνικού μεγαλείου της κλασικής εποχής, αυτό αναμφίβολα το οφείλουμε στους Ρωμαίους. Το οφείλουμε σε τέτοιο βαθμό που, μέσα από τη δημιουργία του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, οι όροι Ρωμαίος (Ρωμιός) και Έλληνας, έφτασαν να ταυτίζονται, όπως και η ρωμιοσύνη με τον ελληνισμό.

Θα έλεγα λοιπόν πως οι σχετικές ενοχλήσεις μάλλον στερούνται ιστορικού υποβάθρου. Πολύ περισσότερο θα πρότεινα όλοι μας να μελετήσουμε βαθύτερα τον ρόλο που έπαιξε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα η ανατολική μετεξέλιξή της, στη διάσωση και τη διάδοση του ελληνικού πνεύματος.

Όχι, δεν μας υποτιμά κανείς αναφέροντάς μας σαν "Greeks" και την όμορφη χώρα μας σαν "Greece". Κάθε άλλο, χρησιμοποιούν τον πιο αυθεντικό, παλιότερο ορισμό μας. Αντίθετα, αυτό που μας υποτιμά, ίσως και μας προσβάλλει, είναι η επιφανειακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, η οποία φοβάμαι πως είναι πλήρως αντίθετη με τον ελληνικό λόγο.

Για 'κείνον που πολέμησε τον Δεκέμβρη

Αντιγραφή της ομιλίας του ΓΓ της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, στην τελετή αποχαιρετισμού του Μίκη Θεοδωράκη την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου 2021, την οποία προσυπογράφω απολύτως:

Βροντάνε στράτες κι αγορές» μετά την είδηση του χαμού σου, αγαπημένε μας Μίκη.

Πλήθος ανθρώπων από όλες τις ηλικίες, απ’ όλες τις γενιές βρίσκονται τις τρεις αυτές μέρες εδώ για να σε αποχαιρετήσουν.

Σεμνά, μα όχι βουβά.

Με τα τραγούδια σου σε αποχαιρετάμε, όπως αξίζει σε εκείνους που λεβέντικα ροβόλισαν τον κόσμο.

Και ένας ψίθυρος περνά από στόμα σε στόμα: «Χωρίς τον Μίκη θα ήμασταν αλλιώς».

Και έτσι είναι. Χωρίς εσένα θα ήμασταν αλλιώς.

Φράγμα μεγαλόπρεπο στη λήθη, ένα δοξαστικό στην εποποιία του λαού μας τον 20ο αιώνα, είναι το έργο σου.

Αποστόμωσε όσους προσπαθούν να μαυρίσουν τη μνήμη της, διόρθωσε τα ψέματα, έκανε έναν ολόκληρο λαό να νιώθει περηφάνια για την κληρονομιά του και θαυμασμό για εκείνους που με τον αγώνα τους την τιμούν και προσπαθούν να τη μεγαλώσουν.

Ορμητική, επαναστατική, φλογισμένη από το πάθος, μια κατάφαση είναι η μουσική σου ότι ο κόσμος μας χρειάζεται και μπορεί ν’ αλλάξει.

Με το αστραφτερό σπαθί της, εκτοπίζοντας τον φόβο, την ηττοπάθεια, την αδιαφορία, σαλπίζει νέο ξεκίνημα, πυρπολεί τα όνειρα, «πολιορκεί το “κοίταζε τη δουλειά σου”», γεμίζει με ήλιο τις καρδιές.

Μας έδειξες τη δύναμη του ελληνικού λαού, τη δύναμη των λαών του κόσμου.

Χωρίς αμφιβολία ήξερες καλά να εδραιώνεις την πίστη πως το δίκιο, η ειρήνη, η ευτυχία, είναι πράγματα κατορθωτά.

Όσο ρωμαλέα και στιβαρά αναμετριέται η τέχνη σου με την αδικία, τόσο τρυφερά και απαλά ξέρει να θωπεύει τα όμορφα και τα καλά στη ζωή και τον κόσμο.

Έσμιξες «τους τρανούς αητούς με τους χρυσούς αγγέλους», μαθαίνοντάς μας πως για να είσαι δυνατός, πρέπει να είσαι ευαίσθητος.

Με ιερή αφοσίωση καλλιέργησες αυτή την ευαισθησία μας, μάς έμαθες, πως μέσα στις καταιγίδες, μπορούμε να κρατηθούμε από ένα λουλούδι.

Είχες εμπιστοσύνη στο λαό.

Πίστευες, κι όχι άδικα, πως μόνο ο λαός μπορεί να κατανοήσει και να κατακτήσει τα ανώτερα δημιουργήματα του ανθρώπου, τέτοια όπως η τέχνη, η ποίηση, η μουσική.

Αρκεί να του δώσει κάποιος τα κλειδιά.

Γι’ αυτό δεν μελοποίησες μόνο έξοχα τον ποιητικό λόγο, χωρίς να τον προδίδεις. Τον αναδημιούργησες και τον παρέδωσες με εκείνη τη μορφή που μπαίνει κατ’ ευθείαν στη λαϊκή ψυχή.

«Έφερες την ποίηση στο τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί του», όπως έγραφε για σένα ο Γιάννης Ρίτσος.

Δεν είναι μόνο ο «Επιτάφιος», η ανεπανάληπτη αυτή συνομιλία της μουσικής σου με την ποίηση του Ρίτσου, που μέσα και από τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Μπιθικώτση και του Χιώτη, έγινε ένας διαχρονικός λαϊκός θρήνος και ύμνος μαζί στον θάνατο που γονιμοποιεί το μέλλον.

Πέτυχες να μιλήσεις με την υψιπετή ποίηση στη λαϊκή ψυχή, ακόμα και μέσα από απαιτητικές και ασυνήθιστες στο λαϊκό αυτί μουσικές φόρμες, όπως αυτές

-στο «Άξιον Εστί» του Ελύτη,

-στο «Επιφάνεια - Αβέρωφ» του Σεφέρη,

-στο «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού,

-στο «Κάντο Χενεράλ» του Πάβλο Νερούδα κ.ά.

Δίχως άλλο, χωρίς εσένα οδηγητή και πρωτεργάτη αυτής της νέας τέχνης, η μουσική θα ήταν αλλιώς.

Βαθύς ποταμός, ακόμα ανεξερεύνητος είναι το έργο σου.

Σ’ αυτό συνυπάρχουν όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής:

Από τους λαϊκούς δρόμους και το δημοτικό τραγούδι ως την αρχαία τραγωδία, το βυζαντινό μέλος, τη συμφωνική μουσική, το κλασσικό τραγούδι, τα ορατόρια.

Σου το χρωστάμε λοιπόν, να φροντίσουμε να ανοιχτούν διάπλατα στον κόσμο όλοι οι θησαυροί της μουσικής σου.

Σου το χρωστάμε να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το μεγάλο όνειρό σου να φτάσουν στο λαό οι θησαυροί σε όλη την ιστορία της μουσικής, μέχρι αυτό ατόφιο να εκπληρωθεί σε μια ανώτερη μορφή κοινωνίας, όπου όλα τα μέλη της θα μπορούν να κατανοούν και να απολαμβάνουν την τέχνη. Ακόμα και το πιο δύσκολο και αφηρημένο είδος της, τη μουσική, αυτή την τέχνη που από μικρό παιδί, από τότε που πρωτοάκουσες την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν, σου πήρε το μυαλό και σ’ έκανε να βλέπεις με τα μάτια της τον κόσμο.

«Οι αγώνες και η μουσική είναι τόσο δεμένα πια μέσα μου, ώστε δεν μπορώ να φανταστώ ούτε αγώνες χωρίς τραγούδι, ούτε τραγούδι χωρίς αγώνα» έλεγες.

Σ’ όλη τη ζωή σου με το ένα χέρι κρατούσες το τουφέκι και με το άλλο τις παρτιτούρες σου.

Και αυτό δεν είναι αλληγορία.

Μέχρι και στη Μακρόνησο, σ’ αυτό τον εφιαλτικό τόπο των μαρτυρίων, εσύ έγραφες μουσική.

Εκεί έγραψες και το πρώτο συμφωνικό έργο σου, τη Συμφωνία για τη Μακρόνησο.

Εκεί κατάλαβες πόσο ευεργετική είναι η δημιουργία, όταν πρέπει να αντέξεις τον πόνο και την κτηνωδία, πόσο ευγενική γίνεται για τους γενναίους, αυτούς που μένουν όρθιοι και δε χαμηλώνουν το βλέμμα τους.

Στο ερώτημα για ποιόν δημιουργείς, πάντα απαντούσες: Για το λαό.

«Και όταν ακόμα συνθέτω συμφωνικά έργα πάντοτε έχω στο νου μου το λαό. Φιλοδοξώ να γίνω κατανοητός από τους απλούς εργαζόμενους ανθρώπους, γιατί έχω πίστη ότι αυτοί αποτελούν τη βασική δύναμη που σπρώχνει μπροστά την ιστορία», είχες δηλώσει όταν σου απονεμήθηκε το βραβείο Λένιν.

Κι έπειτα πάλι συνήθιζες συχνά να επαναλαμβάνεις πως «Ό,τι φτιάξαμε το πήραμε από το λαό και στο λαό το επιστρέφουμε».

Και δεν ήταν σεμνοτυφία.

Είχες βαθιά συνείδηση ότι για το προσωπικό καλλιτεχνικό σου επίτευγμα, σπουδαίο ρόλο έπαιξε η εποχή σου, ότι στον ιδιαίτερο τρόπο της τέχνης σου, αντανακλούσαν οι πράξεις του λαού.

Αυτό άλλωστε είναι το μυστικό της μεγάλης, της αληθινής τέχνης, της τέχνης που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής και αφουγκράζεται το επερχόμενο.

Να αντλεί τη δύναμή της από την ανθρωπιά, από τα βάσανα, τους καημούς, τις μνήμες και τις ελπίδες του λαού, και αυτή την ανθρωπιά να την επιστρέφει πάλι στους δημιουργούς της.

Μια βαθύτερη όμως συνείδηση της ανθρωπιάς: Τη συνείδηση της δύναμης, που μόνο ο άνθρωπος μέσα σε όλα τα πλάσματα διαθέτει, να υποτάσσει τον κόσμο γύρω του, στην ανάγκη του για δίκιο και ευτυχία, να τον μετασχηματίζει στα μέτρα του.

Έτσι, γράφοντας για τον δικό σου λαό, είδες τη μουσική σου να σπάει τα σύνορα της χώρας, καθώς η γλώσσα της έχει την οικουμενικότητα από τα κοινά βάσανα, τις ελπίδες, τα οράματα «όλων των τίμιων ανθρώπων της Γης που αγωνίζονται ενάντια στην τυραννία, τη βία και την εκμετάλλευση», αγγίζει τις καρδιές όλων των λαϊκών ανθρώπων ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, θρησκεία, φυλή.

Γι’ αυτό δεκάδες συλλυπητήρια μηνύματα καταφτάνουν αυτές τις μέρες από όλες της γωνιές της Γης από Κομμουνιστικά, από Εργατικά Κόμματα, από πολλές άλλες προοδευτικές οργανώσεις από όλες τις ηπείρους.

Από κείνους που νοιώθουν σαν να έχασαν έναν δικό τους άνθρωπο.

«Ο καλλιτέχνης, που ζει και δημιουργεί μέσα στην πάλη, εξασφαλίζει ξεχωριστή θέση για το έργο του» δήλωνες.

Και πράγματι το έργο σου έκανε θρύψαλα τον μύθο, ότι η δέσμευση καταστρέφει την τέχνη.

Το έργο σου είναι τρανή απόδειξη ότι η μεγάλη τέχνη είναι πάντα πολιτική, είτε το γνωρίζει είτε δεν το γνωρίζει ο δημιουργός της.

Πίστευες ακλόνητα πως η συμμετοχή σου στη λαϊκή δράση, ήταν αυτή που “έδινε ρεύμα”, που “έβαζε φωτιά” στη δημιουργία σου, πως δεν αρκεί ο καλλιτέχνης μόνο με το έργο του να είναι κοντά στο λαό, αλλά και με την ίδια του τη ζωή.

«Να μην ξεχωρίζει τη ζωή του από τη ζωή του εργαζόμενου, από τη ζωή του πρωτοπόρου λαϊκού αγωνιστή», «να είναι ένας απλός στρατιώτης στην ακατάβλητη στρατιά των λαϊκών ανθρώπων» που μάχονται για τη ζωή.

Δικά σου τα λόγια.

Έτσι, πορεύτηκες κι εσύ μαζί με τους αδικημένους σε δρόμους που έκαιγαν.

Από νωρίς, «πήρες του ήλιου το δρόμο, κρεμώντας τη λύρα τη δίκαιη στον ώμο», για το λαό μας, για όλους τους λαούς, ως άλλος Σολωμός, ως άλλος βάρδος της ελευθερίας, με όλα τα προτάγματα της δικής μας εποχής.

Από 17 κιόλας χρονών οργανώθηκες στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ παίρνοντας μέρος στην Εθνική μας Αντίσταση.

Τον Δεκέμβρη του ΄44 πολέμησες στη μάχη της Αθήνας, με τον 1ο Λόχο του 1ου Τάγματος του Εφεδρικού ΕΛΑΣ.

Και ήταν τόση η περηφάνια σου για τη συμμετοχή σου σ’ αυτή την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας, που πολλά χρόνια αργότερα θα πεις πως «αν υπήρχε επιτύμβιο επίγραμμα που θα επιθυμούσες να χαραχτεί στον τάφο σου, θα ήταν: Πολέμησε τον Δεκέμβρη».

Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, μοιράστηκες με τους συντρόφους σου τις άγριες διώξεις του αστικού κράτους εξόριστος στην Ικαρία και έπειτα στη Μακρόνησο όπου βασανίστηκες φρικτά.

Εκεί είναι, με τα δικά σου λόγια, που έσπασε το «εγώ» και έγινε τελεσίδικα «εμείς».

Στη συνέχεια αγωνίστηκες μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την κοινωνική και πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσες» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες, την παράνομη δράση σου ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967.

Με τις αμέτρητες συναυλίες σου στο εξωτερικό μέχρι την πτώση της δικτατορίας μετέφερες σε όλο τον κόσμο το μήνυμα της αντίστασης και της λευτεριάς, και έπειτα σε όλη την Ελλάδα.

Τα τραγούδια σου, που τα λέγαμε μυστικά όλα τα μαύρα εκείνα χρόνια, κατέκλυσαν τα πάντα, τις ταβέρνες, τα γιαπιά, τα σχολειά, τα πανεπιστήμια, τις εκδρομές, τις συντροφιές, τις διαδηλώσεις.

Στις συγκλονιστικές συναυλίες σου και στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, μέσα σε μια μέθεξη της μουσικής σου με τον κόσμο, αποθεωνόταν η πίστη πως με τους αγώνες μας θα αλλάξουμε τον κόσμο για να ξημερώσει ένα καλύτερο αύριο.

Τα χρόνια αυτά έδωσες τη μάχη ως υποψήφιος του ΚΚΕ για το δήμο της Αθήνας, ενώ το 1981 και το 1985 ως βουλευτής του Κόμματος υπερασπίστηκες τα δικαιώματα των εργαζόμενων, του λαού. Από κάθε μετερίζι στη σκέψη σου πρυτάνευε ο αγώνας για την “ενότητα των Ελλήνων”.

Πολύπλευρος και πολυτάλαντος, διανοούμενος καθώς ήσουν, δεν περιορίστηκες στη μουσική, αλλά με το χαρισματικό λόγο σου έγραψες ένα σωρό βιβλία εκείνα τα χρόνια.

Το ξεχωριστό, όμως, στην περίπτωσή σου είναι ότι η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα σου συναντήθηκε με μια προσωπικότητα ανήσυχη και άγρυπνη, που ένοιωθε πάντα την ανάγκη να ξεπερνά τον εαυτό της.

Έτσι συνέχιζες μέχρι το τέλος να το δίνεις το «παρών» σε όλες τις κρίσιμες στιγμές που ακολούθησαν, παίρνοντας το μέρος της αλήθειας και της δικαιοσύνης.

Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη νίκη της αντεπανάστασης στη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, δεν λύγισες.

«Κι όμως σταθήκαμε όρθιοι κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ, πως το οφείλουμε στα δάκρυα και τις θυσίες αυτών των χιλιάδων και χιλιάδων πρωτοπόρων αγωνιστών, που έπεσαν ακολουθώντας τις σημαίες και τα λάβαρα με το κόκκινο αίμα, που φλόγιζαν, εξακολουθούν να φλογίζουν, τις καρδιές όσων πάλευαν και παλεύουν για την ελευθερία, την ειρήνη, το δίκαιο, τα δικαιώματα του λαού μας και όλων των λαών της γης», είχες πει τότε.

Σταθερά στις επάλξεις του διεθνισμού, ασταμάτητα υποστήριζες την αδερφική φιλία του ελληνικού με τον τούρκικο λαό και το δίκαιο αγώνα του Παλαιστινιακού λαού.

Πολεμώντας «τους λύκους που διψούν για αίμα και σεργιανούν στην περιοχή μας» διοργάνωσες το 1999 την ιστορική συναυλία με τη συμμετοχή όλων των μεγάλων Ελλήνων τραγουδιστών ενάντια στην ιμπεριαλιστική επέμβαση και τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, και καταδίκασες, με τις ξεκάθαρες δημόσια εκφρασμένες θέσεις σου τις κρίσιμες στιγμές, τα «τσακάλια του αντικομμουνισμού», όπως τα ονόμασες, τα αντικομμουνιστικά μνημόνια του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ανιστόρητη εξομοίωση «των θυμάτων με τους θύτες, των εγκληματιών με τους ήρωες, των κατακτητών με τους απελευθερωτές και των ναζιστών με τους κομμουνιστές».

Παρών δήλωσες και στη δίκη της εγκληματικής, ναζιστικής οργάνωσης Χρυσής Αυγής.

Παρών και στο δίκαιο αγώνα του λαού μας για την κατάργηση των μνημονίων και όλων των αντεργατικών εφαρμοστικών νόμων τους.

Η αλήθεια είναι, όπως και γνωστό σε όλους, πως δεν συμφωνούσαμε πάντα με τις πολιτικές πρωτοβουλίες σου, όμως αυτό που μένει, το υστερόγραφο της δόξας, είναι η τεράστια παρακαταθήκη του έργου σου και η πολιτική διαθήκη που μας άφησες, “σβήνοντας τις λεπτομέρειες” και κρατώντας τα “Μεγάλα Μεγέθη”.

Το ότι “τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά, τα ώριμα χρόνια σου τα πέρασες κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ”.

Δεν σε αποχαιρετούμε σύντροφε Μίκη, γιατί εσύ δεν έφυγες.

Μέσα στις φλέβες μας είσαι. Θα ’σαι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα που γι’ αυτά πολέμησες, θα ’σαι για πάντα σ’ όλους τους ποταμούς του κόσμου.

Κι όταν “θα πάρουν τα όνειρα εκδίκηση” και γύρω μας θα λάμπει η λιόλουστη ζωή θα είσαι κι εσύ, τρανός, όπως πάντα, στις μεγάλες στιγμές, παρών.

Γιατί το έργο σου έγινε ελπιδοφόρος αναγεννητικός «ανάκουστος κελαηδισμός» για τον ελληνικό λαό, για όλους τους λαούς, στη σύγχρονη ιστορική εποχή της ανατολής της νέας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για την Ελευθερία σε όλες της τις μορφές: Πνευματική, ηθική, πολιτική, κοινωνική, για την πλήρη, αληθινή ελευθερία.

Στο φέρετρό σου σηκώνεται, υψώνει τη γροθιά της «κι αντριεύει και θεριεύει» η Ελλάδα!

Σύντροφε Μίκη,

Είσαι «φως που πατεί χαρούμενο τον Άδη»!

Φως επαναστατικό «στην κορφή του Ολύμπου αριστερά»… Φως που «ολούθε λαμπυρίζει», όπως έγραψαν αυτές τις μέρες γερμανικές εφημερίδες.

Ένα «φως που καίει». «Τέκνο της ανάγκης κι ώριμο τέκνο της οργής»!

Όπως ήθελες θα γίνει, όπως το προδιέγραψες με την πολιτική διαθήκη σου «στους μεγάλους δρόμους κάτω από τις αφίσσες», με τα αθάνατα τραγούδια σου.

Θα τον «σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα». Θα τον «σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο».

Όταν απόψε το πλοίο θα σαλπάρει από τον Πειραιά, για να διασχίσει τα γαλάζια νερά της ελληνικής θάλασσας για να σε οδηγήσει στην τελευταία σου κατοικία, στον τόπο καταγωγής σου, στο Γαλατά Χανίων, στην αγαπημένη σου Κρήτη, σύμφωνα με την επιθυμία σου, όλη η Ελλάδα θα σε συνοδεύει με τα τραγούδια σου.

Γιατί για σένα, για να δανειστούμε στίχους από το μεγαλείο του Σολωμού, «ο ουρανός καμάρωνε κι η γη χειροκροτούσε»…

Αθάνατος Μίκη!

Διπλή "ανάπλαση": Πόση αμορφωσιά να αντέξει κανεις;

Διάβασα εμβρόντητος τα νέα για την επονομαζόμενη ... διπλή "ανάπλαση", δηλαδή την καταστροφή της ιστορικής περιοχής του Ελαιώνα των Αθηνών για τη δημιουργία ...ποδοσφαιρικού σταδίου και άλλων συναφών εμπορικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.

Αναρωτιέμαι, είναι δυνατόν να υπάρχει τόση άγνοια; Ουδείς γνωρίζει τι σημαίνει Ελαιώνας; Τι σημαίνει Ιερά Οδός, τι σημαίνει Ελευσίνα; Εν τέλει, ουδείς γνωρίζει τι πραγματικά σημαίνει Αθήνα; Ο επονομαζόμενος Δήμαρχος Αθηναίων, πάντως βάσει τεκμηρίων πλέον, μάλλον έχει μαύρα μεσάνυχτα. 

Ο Ελαιώνας ήταν ο τόπος που υπήρξε απόλυτα συνυφασμένος με τις Φιλοσοφικές Σχολές των Αθηνών. Η Ακαδημία Πλάτωνος, το Λύκειο του Αριστοτέλη, ο Κήπος του Επίκουρου. Ότι υψηλότερο γέννησε ποτέ το ανθρώπινο πνεύμα, ήταν εκεί. Εκεί που σήμερα το 'νεοελληνικό κράτος' έχει τον σκουπιδότοπό του και, ως ανάπτυξη, προτείνει να ματαμοσχεύσουμε τη φιλοσοφία του Ντουμπάι και του Άμπου-Ντάμπι μέσα σε ότι ιερότερο είχε ποτέ Κλεινόν Άστυ.

Πρέπει όμως να αποφασίσουμε με ποιους είμαστε. Είμαστε με τις βόμβες μπετόν, ή με την κλασική αισθητική; Είμαστε με το κιτς ή με την αρμονία; Είμαστε με την άγνοια ή με την γνώση;

Τα γεγονότα μαρτυρούν πως είμαστε με την άγνοια. Τουλάχιστον αδαείς - και ως εκ τούτου επικίνδυνες - είναι οι διευθύνουσες ομάδες που κατέχουν τους θεσμούς. Θεσμούς όπως τα Υπουργεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων. Αδαείς, μικροί και λίγοι, δεν αντιλαμβάνονται το έγκλημα που διαπράττουν.

Αυτό που πρέπει να γίνει στον Ελαιώνα είναι ένα τεράστιο πολιτιστικό έργο για την αναβίωση των Σχολών των Αθηνών. Ένα Διεθνές Πάρκο Φιλοσοφίας που θα φέρει την σκέψη του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και του Επίκουρου (και τόσων άλλων ακόμα), στον 21ο αιώνα. Η πνευματική πρωτοπορία όλου του πλανήτη, από το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο, μέχρι το Δελχί, το Πεκίνο και το Τόκιο, και απο τη Μελβούρνη μέχρι το Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη, το Κάιρο και τη Μόσχα, κυριολεκτικά, όλος ο πλανήτης, προσμένουν από την Ελλάδα να ξαναβρεί τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη της Σκέψης.

Εμείς τι κάνουμε αντ' αυτού; Ρίχνουμε βόμβες τσιμέντου σε έναν από τους πιο ιερούς τόπους της παγκόμιας ιστορίας.

Πρόκειται για αίσχος και ντροπή.

Ελπίζω ειλικρινά να αναδειχτεί έστω και την ύστατη στιγμή μια μαζική πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών που από τη μια θα αποτρέψει την τέλεση του εγκλήματος αυτού εναντίον της ιστορίας και από την άλλη θα προωθήσει την υπόθεση του Διεθνούς Πάρκου Φιλοσοφίας.

Ελπίζω τέλος, ακόμα και την τελευταία ώρα, οι αρμόδιοι να συνειδητοποιήσουν τι πάνε να κάνουν. Να αλλάξουν ρότα και, πηγαίνοντας προς την γνώση αντί της άγνοιας, να γράψουν το όνομά τους στην ιστορία.

Η Αθήνα ας γίνει ξανά μια αληθινή Αθήνα. Τσιμέντο χορτάσαμε, θεάματα χορτάσαμε, σκέψη και γνώση είναι αυτά που μας λείπουν. 

Σχετικά με το αίσχος της δήθεν "ομοιότητας" κομμουνισμού - φασισμού

Κάπου διάβασα σήμερα για την "Black Ribbon Day". H θλίψη και η οργή που μου δημιυύργησε, βλέποντας την προπαγάνδα που θα ζήλευε και ο Γκαίμπελς να διακινείται στο διαδίκτυο, με οδήγησαν να γράψω τις παρακάτω γραμμές.

Ο Χρόνης Μίσσιος μας δίδαξε πως "την ιστορία την γράφουν οι νικητές και ανυποψίαστοι την πιστεύουν". Αυτό είναι που παρατηρούμε να γίνεται μετά το τέλος του "Ψυχρού Πολέμου" διάφορα αντιδραστικά κέντρα εξουσίας της "Δύσης" έχουν ξεκινήσει μια συστηματική, μακροχρόνια και στρατηγική προσπάθεια κατασυκοφάντησης της αριστερής και συγκεκριμένα της κομμουνιστικής ιδεολογίας ξεκινώντας πάντα από την ιστορική πραγματικότητα του αίσχους των ολοκληρωτικών σταλινικών καθεστώτων και κάνοντας μετά ένα προπαγανδιστικό λογικό άλμα στα επίπεδα της πολιτκής ιστορίας και ιδιεολογίας. 

Η "γραμμή" τους είναι απλή: "Κομμουνισμός και φασισμός λίγο-πολύ ταυτίζονται", υποστηρίζουν.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός όμως για να έχει γνώση των εξής γεγονότων: 

• Ο επιστημονικός σοσιαλισμός συγκέντρωσε τις πιο αγνές και καθαρές φωνές της ανθρώπινης ιστορίας.
• Ο φασισμός, από την άλλη, τις πιο αισχρές.

Η μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση, οι δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο, ανάγκασε το κατεστημένο σε όλον τον πλανήτη να δώσει δικαιώματα στα λαϊκά στρώματα όπου γης. Όπως είχε πει ο Ρούζβελτ στους βιομηχάνους «διαλέξτε αν θα χάσετε το κεφάλι σας ή το καπέλο σας».

Τελικά η ίδια η σοβιετική ένωση συνέτριψε τον φασισμό με τίμημα 20.000.000 νεκρούς και μια απολύτως διαλυμένη χώρα. Δείτε πόσους νεκρούς είχαν οι ΗΠΑ ή η Μεγάλη Βρετανία και θα καταλάβετε (hint: Η μικρή Ελλάδα είχε περισσότερους).

Προφανώς βέβαια τα κομμουνιστικά καθεστώτα (πολύ κακώς και δυστυχώς) εξελίχθηκαν σε απολυταρχικά και για αυτό κατέρρευσαν. Τα εξηγεί πολύ ωραία (είκοσι χρόνια _πριν_ τα γεγονότα!) η Ρόζα Λούξεμπουργκ, τα έδειξε ο Τρότσκι με τον βίο του, τα γράφει όμορφα ο Όργουελ στη φάρμα των ζώων και στο 1984.

Η επανάσταση έχασε το δημοκρατικό, πολυφωνικό χαρακτήρα της και αυτό ήταν η ταφόπλακα της — προσωρινά βεβαίως διότι ο σοσιαλισμός εξακολουθεί να αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα, όπως επιβεβαιώνουν όλες οι συζητήσεις για Universal Basic Income, Universal Basic Services etc

Από την ανάλυση αυτή μέχρι να φτάνει κανείς στην «εξομοίωση φασισμού - κομμουνισμού» μεσολαβούν ωκεανοί προπαγάνδας που, όπως έγραψα παραπάνω, προκαλούν θλίψη και οργή. 

Είμαι βέβαιος, ότι οι νέοι σε όλο τον πλανήτη, θα διαβάσουν το "Δώρο του Θυμού" του Arun Gandhi και να μετατρέψει αυτήν την οργή σε καύσιμο, σε ενέργεια δηλαδή για την επανεκκίνηση της παγκόσμιας ιστορικής προσπάθειας για μια πιο δίκαιη κοινωνία.

Τρεις αφηγήσεις και κάποιες σκέψεις

Είχα την πολύ μεγάλη χαρά τις προάλλες να συναντήσω έναν συντοπίτη μου που διανύει αισίως τη δέκατη (ναι, τη 10η) δεκαετία της ζωής του. Ένας άνθρωπος ευτυχής και πλήρης που το ταξίδι της ζωής του είχε και μάκρος και νόημα.

 

Κάθισα μαζί του για λίγο, ίσως για δέκα ή δεκαπέντε λεπτά και, όπως ήταν μάλλον αναπόφευκτο, γρήγορα τα λόγια του πήγαν στα ταραγμένα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου όπως και στις μαύρες δεκαετίες που τα ακολούθησαν.

Μπόρεσα, με πολλή συγκίνηση, να συγκρατήσω τρεις διαφορετικές αφηγήσεις:

Αφήγηση πρώτη - Ο παππούς

Αναφέρθηκε ο ηλικιωμένος συνομιλητής μου στον παππού μου, Βασίλη Τσίγκο, γνωστό ως "Μπουράτση" στον Ασπρόπυργο και ως "Θρία" στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Του είχε κάνει εντύπωση ένας λόγος που είχε βγάλει ο παππούς σε ένα σώμα ανταρτών τον χειμώνα του '43 όπου έλεγε "θα κερδίσουμε παιδιά, δυστυχώς όμως δεν θα είμαστε όλοι εκεί για να το γιορτάσουμε".

Είχε δυστυχώς δίκιο, ο παππούς μου, σημείωσε ο συνομιλητής μου, καθώς ο πρωτότοκος γιος του, ο Δημήτρης Τσίγκος, έπεσε νεκρός στις 25/7/1944 δολοφονημένος άγρια από ελληνόφωνους ναζί. Είπε ακόμα ότι, τον χειμώνα του '44 που τον είχε συναντήσει στο κρυσφήγετό του, τότε που οι Άγγλοι έγραφαν μια μαύρη σελίδα στην ιστορία τους συμμαχώντας με τους ελληνόφωνους ναζί, πόσο εντύπωση του είχαν κάνει οι συμβουλές του. "Να διαβάζεις μεγαλοφώνως", του έλεγε, "για να λυθεί η γλώσσα σου". 

Αφήγηση δεύτερη - Η αδικία

Μου είπε στη συνέχεια ότι το 1949 τον είχαν πάρει φαντάρο και ήταν στην Τρίπολη νεοσύλλεκτος. Πολύ νωρίς το πρωί, αξημέρωτα, ήταν ακόμα στον θάλαμο και άκουγαν ριπές. "Γίνεται βολή", τους έλεγαν, "μην ανησυχείτε". Εκεί, η φωνή του ηλικιωμένου έσπασε και μου είπε "όμως δεν έκαναν βολή. Σκότωναν τους αντάρτες που είχαν φυλακή". Στη συνέχεια μου μίλησε για έναν φίλο του που ήταν στον "λόχο επιδείξεων" και του είχε περιγράψει την εξής ασύλληπτη σκηνή: "Οι φαντάροι που καλούνταν να πραγματοποιήσουν τις εκτελέσεις, είχαν πλήρη επίγνωση της αδικίας και είχαν φτάσει στα όρια της παράνοιας. Η κατάσταση ήταν έκρυθμη. Ο αξιωματικός για να τους ηρεμίσει και να απαλύνει κάπως τον πόνο τους είπε το εξής: "Δεν είναι δικιά μας αμαρτία παιδιά, που τους σκοτώνουμε. Είναι αμαρτία εκείνων που μας δίνουν τις εντολές". 

Κάτι μέσα μου θέλει να πει πως ο αξιωματικός είχε δίκιο και να τους συγχωρέσω. Μετά όμως θυμάμαι πως ακριβώς αυτή ήταν η δικαιολογία που είπαν και οι χειρότεροι βασανιστές στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης:

Κανείς δεν έφταιγε, απλώς εκτελούσαν διαταγές άνωθεν. 

Είναι όμως έτσι τελικά; Θα ήταν μια πράξη ηρωϊσμού να αρνηθείς να εκτελέσεις μια αισχρή εντολή, είτε μιλάς γερμανικά ή ελληνικά. Ας μην έχουμε την απαίτηση όμως να συμβαίνουν συχνά οι πράξεις ηρωϊσμού. Πάντα φαίνεται πιο εύκολο εκ των υστέρων.

Αφήγηση τρίτη - Ένα απλό συμπέρασμα

"Όποιος πολέμησε τον Γερμανό, πήγε φυλακή", είπε ο ηλικιωμένος. Αντίθετα, "οποιος συνεργάστηκε με τον Γερμανό, μετά βρέθηκε να κάνει κουμάντο, πράγμα που ήταν πολύ, πάρα πολύ άδικο". Με πολύ απλά λόγια αυτός ο παππούς από τον Ασπρόπυργο περιέγραψε τι έγινε στην Ελλάδα τις μαύρες δεκαετίες του '50 και του '60. Μια πλήρης αντιστροφή της ιστορίας, όπου οι νικητές μετατράπηκαν σε ηττημένους και οι ηττημένοι και νικητές. 

"Σκοτώσανε κόσμο και οι αντάρτες", μου είπε στη συνέχεια. "Αυτό ήταν κακό", είπε χωρίς να αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες. "Πρέπει όμως κανείς να ψάξει να δει, γιατί τον σκοτώσανε κάποιον. Σου το λέω εγώ, όσους ξέρω, κάτι σοβαρό είχανε κάνει". 

Δεν μπορούσε να ειπωθεί πιο απλά. Ο λαός διψούσε για εκδίκηση, τα εγκλήματα ήταν πολλά. Εκτελέσεις των ναζί και των συνεργατών τους μετά τον πόλεμο έγιναν μαζικά, σε όλη την Ευρώπη. Έγιναν και στην Ελλάδα. Έπρεπε οι αγωνιστές να την βρουν τη δύναμη και να καταλάβουν πως η ποινή του θανάτου επιδεινώνει περαιτέρω μια ήδη άσχημη κατάσταση. Δεν το έκαναν, ήταν ιστορικό λάθος. 

Ας μην γελιόμαστε όμως: Οι εκτελέσεις των ελληνόφωνων ναζί δεν ήταν πολιτικές δολοφονίες, ήταν πράξεις ηρωικές, ήταν απονομή δικαιοσύνης. Καλύτερο θα ήταν να μην έχουν γίνει. Να είχαν συλληφθεί οι εγκληματίες αυτοί, να είχαν φυλακιστεί ισόβια ώστε να μάθαιναν και οι επόμενες γενιές για τα φρικτά εγκλήματά τους. Στην Ελλάδα βέβαια, κάποιοι εκτελέστηκαν και, όσοι γλύτωσαν, που ήταν πολλοί, με την ανίερη υποστήριξη Άγγλων και Αμερικάνων βρέθηκαν στην εξουσία. Αυτό λέει η ιστορία.

Ήταν πραγματικά τύχη αγαθή που βρέθηκα μαζί με αυτόν τον ηλικιωμένο και μου έμαθε τόσα πολλά. Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας ξεκίνησε εκείνα τα χρόνια και συνεχίστηκε για δεκαετίες. Ίσως σε κάποιες μορφές να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ήταν τότε που το σύστημα εξουσίας αποφάσισε την αλήθεια να τη βαφτίσει ψέμα και το ψέμα να το πει αλήθεια. Ευτυχώς όμως, εκτός από τα χιλιάδες τεκμήρια και ντοκουμέντα, υπάρχει και ζωντανή, λαϊκή ιστορική μνήμη.

Ιστορική μνήμη που μας δίνει ένα μεγάλο δίδαγμα: Πρέπει να συγχωρήσουμε αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουμε. Διότι αν ξεχάσουμε, θα τα ξαναζήσουμε.

Για ποιαν Ελλάδα;

Υπήρχε από τη μια η Ελλάδα της Οδησσού, της Αλεξάνδρειας, της Σμύρνης και της Πόλης. Από την άλλη η Ελλάδα των Κοτζαμπάσηδων — με κορυφαίους εκφραστές τους μαφιόζους Μαυρομιχάληδες, πληρωμένους δολοφόνους του Καποδίστρια.

Μετά την απελευθέρωση, οι δυο αυτές Ελλάδες συγκρούστηκαν. Ποια λέτε να επικράτησε;

Πρώτο hint: ο στίχος των Social Waste ‘κι όμως τα σόγια τους μας κυβερνάνε ακόμα’ ίσως και να έχει κάποια σχέση με τα παραπάνω.

Δεύτερο hint: Έχετε επισκεφτεί την Ακαδημία Πλάτωνος; Το Λύκειο του Αριστοτέλη; Τον Κήπο του Επίκουρου ίσως; Όχι; Μα, πως είναι δυνατόν; Δεν υπάρχουν μνημεία στην Αθήνα στους χώρους που για οκτακόσια και πλέον χρόνια μεγαλούργησε το ελληνικό πνεύμα αφήνοντας μια τεράστια κληρονομιά στην Ανθρωπότητα;

— Τι εννοείς, θα ρώταγε κάποιος, «εκεί που ήταν η Ακαδημία Πλάτωνος τώρα θέλουν να γίνει γήπεδο»;

Για να τελειώνουμε (προσωρινά), τον Ιουστινιανό τον μαθαίνουμε σαν ένα μεγάλο αυτοκράτορα που μεγάλωσε το Βυζάντιο και έχτισε την Αγιά-Σοφιά. Για τα εγκλήματα του κατά της ανθρωπότητας όμως, για το κλείσιμο των σχολών των Αθηνών, γιατί δεν μαθαίνουμε τίποτα;

Ποτέ δεν είναι αργά να ανακτήσουμε τον ελληνικό τρόπο, να γίνουμε μια πραγματική Ελλάδα. Για την ώρα όμως φοβάμαι πως το όνομα μας είναι εν πολλοίς ψευδεπίγραφο. 

Για τις θρησκείες και τη συγκέντρωση της πρωτομαγιάς υπό το πρίσμα του Yuval Noah Harari

Η πρωτομαγιά του 2020 γιορτάστηκε εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, δηλαδή υπό συνθήκες πρωτόγνωρες. Το σύνθημα "δεν είναι αργία, είναι απεργία", όσο και αληθινό κι αν είναι στην ουσία του, έμοιαζε να μην έχει ιδιαίτερο περιεχόμενο την στιγμή που ένα μεγάλο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας έχει εκ των πραγμάτων σταματήσει λόγω των μέτρων προστασίας που ορθώς έχουν ληφθεί.

Εν τούτοις το ΚΚΕ αποφάσισε να κινηθεί στα όρια του νόμου και να διοργανώσει μια συγκέντρωση τηρώντας αυστηρά τα μέτρα προστασίας. Δεν θα κρύψω πως χάρηκα μόλις είδα τις συγκεκριμένες φωτογραφίες καθώς είχα - εύλογα δυστυχώς - μεγάλη ανησυχία για τα ατομικά δικαιώματα που τόσο πολύ έχουν αμφισβητηθεί επ' αφορμή της πανδημίας, κάνοντας όπως είπα σε προηγούμενο άρθρο μια πολύ κακή αρχή.

Γρήγορα βέβαια κατάλαβα το υποκριτικό του θέματος. Η λήψη στο Σύνταγμα ήταν εμφανώς σκηνοθετημένη. Οι παριστάμενοι ήταν κάπως σαν ηθοποιοί σε παράσταση. Κατά την προσέλευση και αποχώτηση, όπως ήταν φυσικό, η απόσταση των δυο μέτρων πήγε περίπατο, όπως πήγε και κατά την κατάθεση στεφάνου στο μνημείο της Καισαριανής.

Επίσης, ήρθαν στο μυαλό μου για όσα έκανε - ή για την ακρίβεια - όσα δεν έκανε το ΚΚΕ στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας από το 2009 μέχρι σήμερα. Εξακολουθεί να μιλάμε για τη λαϊκή κυριαρχή με όρους θεολογικούς, κάτι σαν τη μετά θάνατον ζωή, δίχως να λέει τι πρέπει να κάνουμε οι εργαζόμενοι σήμερα (άλλο από το να αγοράζουμε κουπόνια, Ριζοσπάστη και να πηγαίνουμε όπου μας ζητά το ΠΑΜΕ). Αυτό όμως είναι άλλο ζήτημα.

Το ΚΚΕ είναι αυτό που είναι. Στην πραγματικότητα το τεράστιο αυτό λαϊκό κίνημα εξέπνευσε κατά το ήμισυ μαζί με τον Μπελογιάννη και κατά το ήμισυ μαζί με τον Πλουμπίδη, ότι είχε μείνει από αυτό δηλαδή μετά την προδοσία που υπέστη ο Άρης. Αυτά όμως ας τα αφήσουμε στους ιστορικούς.

Εκεί που θέλω να επικεντρωθώ είναι στο σήμερα. Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον απόψεις συμπολιτών μας που έδειξαν ιδιαίτερα ενοχλημένοι από την πορεία αυτή. Ένας έλεγε τα εξής:

"Δεν μας άφησαν να πάμε στις παρελάσεις για την ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ της 25ης Μαρτίου. Δεν έγιναν καθόλου παρελάσεις. Μετά μας έκλεισαν τις εκκλησίες. Δεν μας άφησαν να πάμε ούτε τη Μεγάλη Εβδομάδα, ούτε καν λιγους από εμάς να πάρουμε το ΑΓΙΟ ΦΩΣ να το πάμε στις γειτονιές μας. Άφησαν όμως το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ να κάνουν συγκέντρωση στο Σύνταγμα. Ως πότε το κράτος μας θα είναι κομμουνιστοφοβικό και κομμουνιστόφιλο; Ως πότε οι άνθρωποι αυτοί θα απολαμβάνουν ειδικού καθεστώτος;".

Η άποψη αυτή, που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής ως παρατήρησα, εμπίπτει στα γνωστικά αντικείμενα ενός ευρέως πλήθους γνωστικών αντικειμένων. Ίσως ο συγγραφέας της να μην μπορεί να ξεπεράσει το ιστορικό γεγονός ότι παρά τις χιλιάδες δολοφονίες, τραμπουκισμούς, εκτοπισμούς και φυλακίσεις, εν τέλει κάποιοι κομμουνιστές όντως επέζησαν της περιόδου 1946-1974 και οι απόγονοί τους, βιολογικοί ή ιδεολογικοί, μπορούν ελεύθερα να διαδηλώνουν στο Σύνταγμα. Να τελικά που η ελληνική εκδοχή της "Endlösung" δεν ήταν και τόσο αποτελεσματική - όπως δεν ήταν ούτε η αυθεντική, καθώς τελικά κάποιοι Εβραίοι επέζησαν.

Ένας Εβραίος που ευτυχώς επέζησε του Endlösung, οι πρόγονοί του δηλαδή, είναι ο μεγάλος ιστορικός και διανοητής Yuval Noah Harari. Στη διάσημη τριλογία που έχει γράψει (Sapiens, Homo Deus, 21 Lessons for the 21st Century) αναπτύσσει την άποψη ότι έννοιες όπως ο εθνικισμός, οι ιδεολογίες και οι θρησκείες είναι στην πραγματικότητα ταυτόσημες και εν τέλει τις ονομάζει όλες "θρησκείες". Mε απλά λόγια, ο εθνικισμός, ο χριστιανισμός και ο κομμουνισμός δεν είναι παρά τρεις διαφορετικές θρησκείες.

Ο συμπολίτης μας που έγραφε την παραπάνω χαριτωμένη άποψη, μάλλον θα στενοχωρηθεί αν καταλάβει τι πραγματικά εννοεί ο Harari:

• Οι πιστοί της θρησκείας του εθνικισμού, μπορούσαν να κάνουν παρελάσεις την 25η Μαρτίου, αλλά δεν το έκαναν.
• Οι πιστοί της θρησκείας του χριστιανισμού, μπορούσαν να κάνουν περιφορές επιταφίων και να μαζευτούν για την ανάσταση, αλλά δεν το έκαναν.
• Αντίθετα, οι πιστοί της θρησκείας του κομμουνισμού, μπορούσαν να διαδηλώσουν για την πρωτομαγιά και όντως το έκαναν.

Δεν τίθεται λοιπόν ερώτημα ως προς ποια από τις θρησκείες αυτές είναι "καλή" ή "κακή". Εξάλλου, αν ζούσαμε σε κανονική ευρωπαϊκή χώρα θα είχαμε αληθινή ανεξιθρησκία (επειδή όμως ζούμε μάλλον στην Ευρωπαϊκή εκδοχή του Ιράν, έχουμε "επικρατούσα θρησκεία" στο Σύνταγμά μας). 

Αυτό που όμως αποδεικνύεται από τα γεγονότα είναι πως οι πιστοί της θρησκείας του κομμουνισμού πιστεύουν πιο ειλικρινά στην θρησκεία τους, ενώ αντίστοιχα οι πιστοί του εθνικισμού και του χριστιανισμού ξέχασαν την πίστη τους πριν αλέκτορα φωνήσαι. 

Πολύ απλά δηλαδή, οι εθνικιστές και οι χριστιανοί αυτής της χώρας, σε αντίθεση με τους κομμουνιστές της, δεν πιστεύουν πραγματικά αυτά που λένε ότι πιστεύουν - χωρίς να είμαι βέβαιος πως είναι κακό αυτό, μάλλον το αντίθετο θα έλεγα.

Εκτός αν πιστεύουν πως εάν πήγαιναν στο Σύνταγμα ή στον επιτάφιο με δυο μέτρα απόσταση, θα τους συνελάμβανε κανείς... Αν ναι, τότε όντως ανήκουν σε πεδία άλλων επιστημών.

Τι είναι ο Μανώλης Γλέζος

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο Μάθιος Πόταγας, ο πρώτος Έλληνας που στα 17 του χρόνια έπεσε για την αντίσταση στον ναζισμό,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο αδερφός του ο Νίκος, που λίγο πριν εκτελεστεί από τους ναζί έγραφε "πάω για εκτέλεση" και όχι "με πηγαίνουν", αναλαμβάνοντας όλη την ευθύνη της αντιστασιακής του δράσης και δεχόμενος αδιαμαρτύρητα το τίμημα της,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που γέμισαν τα ξερονήσια για το μέγα έγκλημα της αντίστασής τους στον ναζί κατακτητή,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο νησιώτης που είπε πως το χωριό του δεν είναι καταδικασμένο να ερημώσει και το αναβίωσε με όπλα την εργασία, την επιστήμη και τη συλλογικότητα,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που το 2014 είπε στους κρατούντες ότι "δεν σας τη χαρίζουμε την Ευρώπη", και τώρα με τον κορονοϊό βλέπουν όλοι πόσο δίκιο είχε,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που όταν έφαγε το δακρυγόνο στο πρόσωπο στα 92 του χρόνια, είπε ότι δεν ήταν το πρόβλημα που ο Γλέζος υπέστη αστυνομική βία αλλά που την υπέστη ένας πολίτης,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που όχι απλώς είπε πως όσο χτυπάει η καρδιά μας πρέπει να δείχνουμε πως δεν ξεχνάμε αυτούς που έφυγαν για έναν δίκαιο σκοπό, αλλά αυτός που τα λόγια αυτά τα έκανε πράξη, μέχρι τα 98 του χρόνια,

Ο Μανώλης Γλέζος, για τον οποίο γράφουν σήμερα οι New York Times, o Guardian, η Liberation, η El País, η Corriere Della Sera, ο "πρώτος ανταρτης της Ευρώπης" για τον οποίο μιλάει όλος ο πλανήτης,

Ο Μανώλης Γλέζος, είναι αυτός που βάδισε τον δρόμο των λαών και τον αγκάλιασαν σε δύση και ανατολή,

Ο Μανώλης Γλέζος δεν είναι ένας μόνος άνθρωπος,

Είναι χιλιάδες,

Είναι αυτός που σου θυμίζει πατριώτη, ότι το χώμα που πατάς, η ΕΠΟΝ το ελευθέρωσε και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, για όλο τον ελληνικό λαό και όχι για μια παράταξη,

Και τώρα εμείς πρέπει να φτάνουμε αντάξιοι,

Διότι, όπως μας έχει ο ίδιος προειδοποιήσει, η ύπαρξη του θα είναι πάντα εδώ και θα μας δείχνει τον δρόμο,

O Mανώλης Γλέζος τελικά είναι μια υπόσχεση. Μια υπόσχεση ότι οσο χτυπά η καρδιά μας ο αγώνας για ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη και δημοκρατία θα συνεχίζεται, για κάθε άνθρωπο στη γη.

To δικαίωμα στην τεμπελιά

Εδώ και λίγα χρόνια στην Starttech Ventures έχουμε αρχίσει να κάνουμε τη γιορτή ''Secret Santa", όπου κάθε μέλος ομάδας μας, από αυτά εννοείται που επιθυμούν να πάρουν μέρος, παίρνει κάποιο μικρό συμβολικό δώρο σε κάποιον συνεργάτη - ο όποιος όμως συνεργάτης δε γνωρίζει ποιος είναι εκείνος που του φέρνει το δώρο.

Φέτος με πολύ μεγάλη χαρά είδα ότι αυτός ο άγνωστος σε μένα συνάδελφος μου πήρε ένα βιβλίο με τίτλο "Το δικαίωμα στην τεμπελιά". Αναμφίβολα είναι ένας ενδιαφέρων τίτλος! Συνολικά όμως το ενδιαφέρον μου για το βιβλίο αυξήθηκε όταν είδα ότι συγγραφέας ήταν ο Paul Lafargue και ότι ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν άλλος από τον γαμπρό του Karl Marx!

Tο βιβλίο ουσιαστικά λέει ότι η εργατική τάξη, εκτός από το να έχει δουλειά έτσι ώστε να καλύπτει τις βασικές βιοτικές ανάγκες της, οφείλει να φροντίζει να έχει και τον ελεύθερο χρόνο που χρειάζεται ώστε να ζει μια ζωή με νόημα. Να μπορεί δηλαδή να χαίρεται όλες τις χαρές της ζωής, από τον έρωτα και την αγάπη μέχρι τα ταξίδια και το παιχνίδι. Έτσι και μόνο έτσι έχει πραγματικά αξία κάποιος να να εργάζεται, να πουλάει δηλαδή το χρόνο του σε κάποια άλλη επιχείρηση.

Οφείλω να ομολογήσω ότι αυτή η ανάλυση, όπως ενδεχομένως και ένα μεγάλο τμήμα της μαρξιστικής ανάλυσης συνολικά (επειδή ακριβώς ήρθε στο φως τον 19ο αιώνα όπου περνούσαμε μία εποχή ακμής της βιομηχανικής οικονομίας και απόλυτης καταπίεσης του εργατικού δυναμικού -  το οποίο δεν έχει απολύτως κανένα δικαίωμα και ζούσε κυριολεκτικά εξαθλιωμένο), ίσως να έχει κάποια στοιχεία που σήμερα θα θεωρούνται παρωχημένα.

Δεν πρέπει όμως ποτέ να ξεχνάμε ότι ακριβώς επειδή προηγήθηκαν οι αγώνες της εργατικής τάξης και του λαϊκού κινήματος για πάρα πολλές δεκαετίες, με απεργίες, με συγκρούσεις, με επαναστάσεις, με πολύ χυμένο αίμα και δάκρυα, ακριβώς για όλους αυτούς τους λόγους μπορεί σήμερα ο λαός να απολαμβάνει δικαιώματα τα οποία τον 19ο αιώνα - όταν ο Lafargue έγραφε "Το δικαίωμα στην τεμπελιά" - να θεωρούνταν απολύτως ανήκουστα.

Στο τέλος του βιβλίου αναφέρεται ο συγγραφέας στην αρχαιοελληνική εποχή. Τότε ένας συγγραφέας της εποχής θαυμάζει τον νερόμυλο, αυτή τη ''μαγική εφεύρεση" η οποία, όπως λέει, "θα επιτρέπει στους ανθρώπους που εργάζονταν για να κάνουν τη δουλειά αυτή", πριν εφευρεθεί ο νερόμυλος  δηλαδή, "να απολαμβάνουν την τεμπελιά", ήτοι να έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο και να χαίρονται τις χαρές της ζωής. Αναρρωτιέται μετά ο συγγραφέας ότι σήμερα (εννοώντας τον 19ο αιώνα), όπου έχουμε πλέον τέτοια μεγάλη παραγωγική δυνατότητα (αναφερόμενος στις μηχανές της εποχής), γιατί να μην μπορούμε να κάνουμε το ίδιο όπως και γυναίκες εκείνες οι οποίες απελευθερώθηκαν από την εργασία τους μέσα από την εφεύρεση του νερόμυλου;

Το ερώτημα αυτό βεβαίως το έχει απαντήσει ήδη η ιστορία. Η εργατική τάξη μπορεί να μην απελευθερώθηκε οριστικά αλλά μέσα από τους αγώνες της βελτίωσε σημαντικά το βιοτικό της επίπεδο. Σήμερα, που έχουμε ήδη διανύσει το ένα πέμπτο του 21ου αιώνα, αναρωτιέται κανείς ποιο είναι το "δικαίωμα στην τεμπελιά" και τι είναι αυτό που πρέπει να κάνει εργατική τάξη ώστε από τη μία να καλύπτει όσο γίνεται καλύτερα τις οικονομικές ανάγκες της και από την άλλη να απολαμβάνεις τις χαρές της ζωής.

Εκτίμησή μου είναι πως υπάρχει μία σαφής αναλογία. Από το νερόμυλο της αρχαιότητας πήγαμε στις μηχανές του 19ου αιώνα και μετά ήρθαμε στο αυτοματοποιημένο λογισμικό και στο φαινόμενο της τεχνητής νοημοσύνης, για το οποίο έχουν γραφτεί τόσα πολλά. Ενδεχομένως λοιπόν να μπορέσει τελικά η εργατική τάξη να απελευθερωθεί, να έχει σημαντικά έσοδα και να απολαμβάνει τη ζωή της. Για να το πετύχει αυτό δεν έχει να κάνει τίποτα διαφορετικό παρά να διεκδικήσει το δικαίωμα στην γνώση και το δικαίωμα στη δημουργία

Θέλω να σημειώσω ότι το δικαίωμα στη δημιουργία είναι πολύ διαφορετικό από το δικαίωμα στην εργασία. Για την ακρίβεια ισχυρίζομαι ότι ένας από τους στόχους του λαϊκού κινήματος τις επόμενες δεκαετίες θα πρέπει να είναι να μην χαραμίζονται άνθρωποι κάνοντας δουλειές αυτοματοποιημένες και τυποποιημένες. Δουλειές ρουτίνας δηλαδή που θα μπορούν να κάνουν καλύτερα και οικονομικότερα οι μηχανές (με κύρια μηχανή το λογισμικό).

Οι άνθρωποι, ο λαός συνολικά, πρέπει λοιπόν να κατακτήσουν το δικαίωμα στη δημιουργία. Να έχουν δηλαδή το δικαίωμα να μορφώνονται και να απασχολούνται σε εργασίες που απαιτούν πρωτότυπη σκέψη και δημιουργικότητα, ούτως ώστε όχι μόνο να παράγουν εργασία υψηλής προστιθέμενης αξίας (που δίνει αντίστοιχα και σημαντικά οικονομικά οφέλη) αλλά να έχουν και την χαρά της δημιουργίας.

Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι, όπως γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν κάνει κάποια τέτοια εργασία, οι πραγματικά παραγωγικές ώρες της ημέρας δεν μπορούν να είναι περισσότερες από τέσσερις, πέντε ή το πολύ έξι. Βλέπουμε λοιπόν ότι το οκτάωρο στην πραγματικότητα αποτελεί ένα άνω φράγμα στην δημιουργική εργασία που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος. Ενδεχομένως λοιπόν, όπως περνάνε τα χρόνια και δεκαετίες, οι άνθρωποι να μπορούν να απολαμβάνουν την χαρά της δημιουργικής εργασίας, να απολαμβάνουν την χαρά της συνεργασίας σε ενδιαφέροντα αντικείμενα, και ταυτόχρονα, εκτός από τις οικονομικές απολαβές που χρειάζονται, να έχουν και τον ελεύθερο χρόνο για να μπορέσουν να απολαύσουν τις χαρές της ζωής.

Αυτό βεβαίως θα προϋποθέσει τελικά μία ισορροπημένη ανάπτυξη και εν τέλει μία αναδιανομή των διαθέσιμων πόρων. Δεν απαιτεί να είναι κανείς διάνοια για να καταλάβει ότι αν συνεχιστεί αυτή η εντυπωσιακή υπερσυγκέντρωση του πλούτου σε έναν απίστευτα μικρό αριθμό ανθρώπων, τότε σε καμία περίπτωση δεν θα μπορέσει να ανθίσει η οικονομία της γνώσης και της συνεργασίας με τρόπο βιώσιμο. Ελπίζω λοιπόν μέσα στον 21ο αιώνα οι λαοί του κόσμου να μπορέσουν να κατακτήσουν το δικαίωμα στην τεμπελιά, ακριβώς όπως το ονειρεύτηκε τον 19ο αιώνα ο Paul Lafargue.

Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους συναδέλφους μου στην Starttech Ventures για το υπέροχο αυτό δώρο και να τους υποσχεθώ ότι θα κάνουμε σύντομα μία ακόμα ανοιχτή συζήτηση, όπως κάνουμε συχνά στο γραφείο, για να εμβαθύνομε στα τόσο ενδιαφέροντα αυτά θέματα που θίγει το βιβλίο αυτό.

Μια καλή ιδέα

Έρχονται οι άγιες μέρες των Χριστουγέννων. Τώρα λοιπόν που πλησιάζει η γέννηση του Θεού της Αγάπης, έχω μια καλή ιδέα:

Να ζητήσουν συγγνώμη οι ταγματασφαλίτες, οι χουντικοί και οι συνοδοιπόροι τους, χωρίς "ναι μεν, αλλά" και χωρίς συμψηφισμούς. 

Λίγοι από τους πρώτους ζουν ακόμα. Ας κάνουν την υπέρβαση στη δύση της ζωής τους. 

Από τους δεύτερους, βρίθει η πολιτική ζωή... Εκπροσωπούνται ακόμα και στο υπουργικό συμβούλιο. 

Να ζητήσουν μια ειλικρινή συγγνώμη. Είναι βέβαιο πως ο ελληνικός λαός θα τους συγχωρέσει και θα μπορέσουμε, επιτέλους, να προχωρήσουμε ενωμένοι. 

Θα είναι ένα βήμα πολιτικού πολιτισμού, ένα βήμα μεγαλοψυχίας, ένα βήμα αγάπης. 

Αλλιώς η μαυρίλα, μαύρη σαν τους χίτες και τους ταγματασφαλίτες, θα πλανάται για πάντα πάνω από την ελληνική κοινωνία.

Για τον θείο Μήτσο

Κάθε 28η Οκτωβρίου η σκέψη μου πηγαίνει στον θείο Μήτσο. 

Όταν η Ελλάδα ελεγε το ΟΧΙ, εκείνος έκλεινε τα 13 του χρόνια. Λίγο αργότερα, την άνοιξη του 1943 σε μια μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς στην περιοχή των Αχαρνών όλοι έμειναν κατάπληκτοι από το θάρρος εκείνου του παιδιού που δεν είχε ακόμα κλείσει τα 16.

Ο Δημήτρης Β. Τσίγκος πρώτος όρθιος από δεξιά, τον χειμώνα του 1943
μαζί με άλλους αντάρτες του ΕΛΑΣ στα βουνά της Αττικής

Ο Μήτσος ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Ίσως το νεαρό της ηλικίας να βοηθούσε στην άγνοια κινδύνου, όπως και να έχει όμως είχε κερδίσει τον σεβασμό και τον θαυμασμό των συμπολεμιστών του. 

Το νήμα της ζωής του κόπηκε πρόωρα στις 25/7/1944 όταν δολοφονήθηκε από "έλληνες" ναζί. 

Ευτυχώς η ιστορία δεν φέρθηκε καλά στους δολοφόνους, έχουν ξεχαστεί στα μαύρα υπόγεια της ιστορίας γεμίζοντας ντροπή τους πάντες γύρω τους. Αντίθετα ο Μήτσος έζησε μέσα από τους γονείς, τους φίλους, τα αδέρφια και τώρα πια από τα ανίψια του. Είναι ακόμα μαζί μας. 

Κάθε τέτοια μέρα όμως σκέφτομαι τι θα είχε συμβεί εάν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. Εάν ο Μήτσος είχε ξεφύγει από τους διώκτες του εκείνο το πρωί και εάν τύχη αγαθή τον βοηθούσε να περάσει ζωντανός τις μαύρες δεκαετίες που ακολούθησαν. 

Όλες οι μαρτυρίες λένε πως ήταν άριστος μαθητής και ιδανικός συνεργάτης. Μπορεί να γινόταν γιατρός, όπως έγινε ένας καλός του φίλος. Μπορεί να γινόταν οικονομολόγος, όπως δύο από τα αδέρφια του. Μπορεί ακόμα να συνέχιζε τη ζωή του αγρότη και του κτηνοτρόφου, όπως οι γονείς, ο αδερφός και η αδερφή του και αμέτρητοι φίλοι του. 

Μπορεί όμως να έκανε και κάποιο breakthrough. Μπορεί να γινόταν ερευνητής και να βοηθούσε σε μια σημαντική ανακάλυψη με επίδραση σε χιλιάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο. Εξάλλου, το αποδεικνύει η σύντομη ζωή του, ήταν έναν καθαρόαιμος outlier. 

Όπως και να έχει, δεν θα μάθουμε ποτέ. Η ιστορία δεν γράφεται με "αν". Είναι ακριβώς αυτή όμως η συνειδητοποίηση του κόστους της θυσίας που την κάνει μεγαλειώδη. Οι Αμερικανοί λένε ότι "freedom is not free". Έχουν απόλυτο δίκιο. 

Για να απολαμβάνουμε αυτό το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, πρέπει να είμαστε όλοι έτοιμοι να πληρώσουμε το τίμημα της. Τα λόγια του μεγάλου Ρήγα Βελεστινλή είναι πάντοτε επίκαιρα - καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. 

Είναι μια σκέψη που προσφέρει ανακούφιση αλλά και θαυμασμό. Ο Μήτσος έζησε λίγο, αλλά έζησε ελεύθερος. Ελπίζω να μπορέσουμε κι εμείς να πούμε το ίδιο, όταν λογαριάσουμε τα πράγματα στο τέλος. 

Θριάσιο: Μα πώς είναι δυνατόν;

Πρόσφατα σε κάποιους φίλους από την Ισπανία έδειχνα το Θριάσιο από τους πρόποδες της Πάρνηθας.

Δεξιά τους έδειχνα την Ελευσίνα, «τον ιερότερο τόπο του αρχαίου κόσμου».

Ευθεία ήταν η Σαλαμίνα και στην στενή λωρίδα θάλασσας ανάμεσα σε Σαλαμίνα, Ασπρόπυργο και Ελευσίνα έγινε η ναυμαχία που καθόρισε την την ιστορία της Ευρώπης.

Τα έβλεπαν με θαυμασμό, έλεγαν πόσο τυχεροί είμαστε που ζούμε εδώ.

Μετά το μάτι τους δεν μπορούσε να μην πέσει στο τωρινό, στο «υπαρκτό Θριάσιο». Εν ολίγοις, έναν τεράστιο, τοξικό σκουπιδότοπο.

«Μα πώς είναι δυνατόν;» με ρώτησαν έκπληκτοι.

Αυτό ακριβώς αναρωτιέμαι κι εγώ. Μα πώς είναι δυνατόν;

Για τον Καπετάν Ερμή

Διάβασα ότι χθες μας άφησε ο Καπετάν Ερμής σε ηλικία 100 ετών. Μια ζωή γεμάτη όχι μόνο σε διάρκεια αλλά και σε δράση και προσφορά.

Ότι και να γράψω είναι λίγο. Αφιερώνω στην μνήμη του το εξαιρετικό τραγούδι «Του Άρη» των καταπληκτικών Social Waste.

Θα προσπαθήσουμε να σου μοιάσουμε, κι ας είναι τόσο δύσκολο. Καλές εφόδους Καπετάνιε στην κοιλάδα της σιωπής.

«Κρατούσα πάντα μια σελίδα μου κενή για το χατίρι σου
κι όσο θα τη γεμίζω, δώσε μου το ποτήρι σου.
Καπετάνιε, θα το φουλάρω ως τα χείλια, 
κρασί να πιούμε από του χρόνου τα παλιά τα σταφύλια.

Σκοπούς μη βάλεις, βγάλε το σκούφο κι ετοιμάσου, 
θα μιλήσουμε για κείνους που πουλήσαν τον ΕΛΑΣ σου
κι έπειτα ξεπουλήσανε και τούτο το χώμα
κι όμως τα σόγια τους μας κυβερνάνε ακόμα.

Ναι, όπως τ’ ακούς! Μα μην ταράζεσαι, έχει κι άλλα, 
εξάλλου εδώ πάντοτε ξένοι κρατάγαν την κουτάλα
κι εμείς, πιστό σκυλί που ζητιανεύει, όπως θα ξέρεις, 
καλά πού `φυγες νωρίς, να μην τα δεις, να υποφέρεις.

Τι είπες; το κόμμα σου; Αυτό έχει μάθει να χάνει και να προδίδει, 
ρώτησε και τον Πλουμπίδη.
Μα τι σου λέω, που τα γνωρίζεις από πρώτο χέρι, 
κι άλλος κανείς από `σένα, καλύτερα δεν τα ξέρει.

Όσο για τ’ όνειρο, το `πνιξε η μάνα του στην κούνια
και παίζουν δίχως αντίπαλο οι άλλοι με τα σπιρούνια.
Γι αυτό σου λέω, ανέβα στ’ άλογο και έλα σαν πρώτα
μήπως και πάψει τούτη η χώρα να `ναι κότα.

Κάπου στη Ρούμελη λένε πως είσαι ακόμα
με τον Κωστούλα, τον Μπελή και τον Τζαβέλλα.
Τ’ ακούς; Ακόμα σε ζητάει τούτο το χώμα.
Γι αυτό σου λέω, ανέβα στ’ άλογο και έλα.

Λείπεις καιρό, έχουν περάσει και τόσα
μα ποιο μολύβι να στα γράψει, να στα πει ποια γλώσσα;
Κάτσε λοιπόν, άκουσε, πες τα κι εσύ στον Τζαβέλλα
κι ύστερα ανέβα στ ’άλογο, πάρ’ τον μαζί και έλα.

Ξενοκρατία που λες, τη χώρα τούτη άλωσε
κι από όταν έφυγες η δεξιά ξεσάλωσε.
Όπως φαντάζεσαι, πισώπλατα όχι στα ίσια
βαφτίσανε Παρθενώνες τα ξερονήσια.

Ναι, οι κουφάλες, κι η αριστερά κολλημένη, 
η ηγεσία βλακώδης κι αλλοπαρμένη, χαμένη
κι οι αντάρτες σου πουλημένοι, πολύ φτηνά πουλημένοι.

Μα τι τα θες, τι τα γυρεύεις, πικρή γεύση μας μένει, 
σήμερα πάλι είναι πιο μαύρο το χάλι, 
ίδιο το χρώμα, ακόμα κουμάντο κάνουν οι μεγάλοι, 
ναι, οι μεγάλοι, δεν τέλειωσαν οι άξονες, 
άλλαξαν βάρδια και ήρθαν οι Αγγλοσάξωνες.

Υπάρχουν όμως και κάποιοι που τους χαλάν την συνταγή, 
οι απόγονοι του Ζαπάτα στων Μεξικάνων τη γη.
Γι αυτό σου λέω, κάτι δεν έχει πεθάνει
κι ίσως αν έρθεις, πιο βαθειά να ανασάνει.

Κάπου στη Ρούμελη λένε πως είσαι ακόμα
με τον Κωστούλα, τον Μπελή και τον Τζαβέλλα.
Τ’ ακούς; Ακόμα σε ζητάει τούτο το χώμα.
Γι αυτό σου λέω, ανέβα στ’ άλογο και έλα.

Κι ύστερα κοίταξα ξανά τον φανοστάτη, 
Εκείνον, στη φωτογραφία της ντροπής
κι είπα: "Αντίο, Καπετάνιε επαναστάτη, 
καλές εφόδους στην κοιλάδα της σιωπής". 

Κάπου στη Ρούμελη λένε πως είσαι ακόμα
με τον Κωστούλα, τον Μπελή και τον Τζαβέλλα.
Τ’ ακούς; Ακόμα σε ζητάει τούτο το χώμα.
Γι αυτό σου λέω, ανέβα στ’ άλογο και έλα.»

Παρελάσεις, Ευρώπη και Πατριωτισμός

Παρακολουθώ τη δημόσια συζήτηση που γίνεται σχετικά με τις παρελάσεις, τόσο τις μαθητικές όσο και τις στρατιωτικές. Στην Ελλάδα της οικονομκής κρίσης οι στρατιωτικές παρελάσεις είναι μάλλον μια πρόκληση. Την στιγμή που δεν έχεις χρήματα για την παιδεία και τη υγεία είναι πέραν του παραλόγου να ξοδεύεις εκατομμύρια ευρώ για άρματα μάχης και αεροσκάφη που θα "τονώσουν το εθνικό αίσθημα".

Οι μαθητικές παρελάσεις φοβάμαι πως ήταν και παραμένουν ένα εργαλείο δημιουργίας μιας ψεύτικης συνείδησης που πολύ έχει ταλαιπωρήσει την Ελλάδα. Θα επανέλθω στο ζήτημα αυτό σε επόμενο άρθρο, καθώς το θέμα των στρατιωτικών παρελάσεων κρίνω πως είναι πολύ σημαντικότερο λόγω του τεράστιου κόστους τους και της σύνδεσής τους με το κύμα εθνικισμού.

Οι στρατιωτικές παρελάσεις, πολύ περισσότερο με τη συμμετοχή μηχανοκίνητων τμημάτων, είναι πανάκριβες και ανούσιες. Δεν προσφέρουν τίποτα. Πέραν όμως του ανούσιου και προκλητικού του θέματος, είναι και εξόχως παραπλανητικές. Η ιστορία διδάσκει πως οι στρατοί που παρελαύνουν εντυπωσιακά δεν είναι απαραίτητα και εκείνοι που κερδίζουν τις μάχες - η φράση "αυτοί είναι για τις παρελάσεις", μάλλον κάτι άλλο μαρτυρά.

Η γενιά μας σήμερα αντιμετωπίζει προκλήσεις μεγάλες. Είναι ώρα λήψης καθοριστικών αποφάσεων και μέριμνα όλων μας οφείλει να είναι οι αποφάσεις αυτές να είναι προοδευτικές, να πάνε την κοινωνία μπροστά. Η βαθιά και ουσιαστική Ένωση της Ευρώπης σε ένα ενιαίο, ομόσπονδο κράτος είναι αναμφισβήτητα μια αληθινά προοδευτική επιλογή που απαντά στα ζητήματα της γενιάς μας και των γενεών που θα μας ακολουθήσουν. Δεν χωρά επίσης αμφιβολία πως χρειαζόμαστε νέους συμβολισμούς, νέα σύμβολα που θα μας οδηγήσουν στην πορεία αυτή. Νομίζω ότι η 7η Μαΐου 1945 μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει ένα σύμβολο για την βαθιά και ουσιαστική Ένωση της Ευρώπης.

Ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη ιστορία της η Ευρώπη δεν ενώθηκε τόσο αποτελεσματικά όσο για την αντιμετώπιση της ιδεολογίας του θανάτου, του ναζισμού. Δύση και Ανατολή, Βορράς και Νότος έδωσαν το αίμα τους σε μια υπέρ πάντων μάχη που είχε τελικά θετικό αποτέλεσμα, παρά το γεγονός ότι ο ναζισμός είχε για ένα διάστημα πρακτικά κυριαρχίσε σε όλη τη μεγάλη μας χώρα.

Σήμερα, που οι τελευταίοι συμπολίτες μας με ζωντανές αναμνήσεις του μεγάλου πολέμου σιγά σιγά περνούν στην ιστορία, η σημασία της 7ης Μαΐου 1945 γίνεται σημαντικότερη από ποτέ. Δεν θα επιτρέψουμε στον εθνικισμό ποτέ, μα ποτέ, να αναβιώσει στην Ευρώπη. Η νέα μεγάλη μας χώρα θα είναι μια υπερδύναμη ειρήνης, ισότητας, πολιτισμού και δικαιοσύνης.

Στο πλαίσιο αυτό θα καλωσόριζα θερμά την κατάργηση των στρατιωτικών παρελάσεων σε όλη την Ευρώπη και την αντικατάσταση τους από μια και μόνο λιτή, στρατιωτική πανευρωπαϊκή παρέλαση στις Βρυξέλλες την 7η Μαΐου κάθε έτους, με τη συμμετοχή ενός επίλεκτου πεζοπόρου τμήματος από κάθε μέλος της Ένωσης, η οποία θα καθιστά σαφές προς όλες τις μεριές πως αν οποιοσδήποτε διανοηθεί ποτέ να επαναφέρει την ιδεολογία του θανάτου στο προσκήνιο θα λάβει απάντηση σκληρή, ισοπεδωτική από τον Ευρωπαϊκό λαό που για πάντα θα τιμά την παράδοση των νικητών της 7ης Μαΐου 1945.

Πατριωτισμός σήμερα είναι ο Ευρωπαϊσμός. Οι εχθροί του έθνους θέλουν την απομόνωση και την οπισθοδρόμηση. Ο Ευρωπαϊσμός, ο Πατριωτισμός της εποχής μας, χρειάζεται τα ισχυρά του σύμβολα και η πανευρωπαϊκή στρατιωτική παρέλαση της 7ης Μαΐου μπορεί να αποτελέσει ένα από αυτά.