La Bourgeoisie grecque

Λένε ότι μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις. 

Η παρακάτω φωτογραφία, δυστυχώς, είναι απελπιστικά ακριβής σχετικά με ένα τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα: Η θέση της 'αστικής τάξης' έχει καταληφθεί, ως επί το πλείστον (οι εξαιρέσεις πάντοτε επιβεβαιώνουν τον κανόνα), από ένα περίεργο μείγμα, έναν συρφετό κατσαπλιάδων και τραχανοπλαγιάδων. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο Βασίλης Ραφαηλίδης "φορούν σκαρπίνια αλλά τους χτυπάνε, διότι τα πόδια τους ακόμα είναι συνηθισμένα στα τσαρούχια".

Είναι πρόβλημα αυτό; Μεγάλο. Διότι η αστική τάξη είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά σε σχέση με τη φεουδαρχία και, σε τελική ανάλυση, είναι απαραίτητος ο σχηματισμός της για την πρόοδο της κοινωνίας.  Σχηματισμός που, απ' ότι φαίνεται, ουδέποτε έλαβε χώρα στην Ελλάδα. 

Διαπίστωση που, εκτός των άλλων, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και την αδυναμία της 'παραδοσιακής' αριστερής ανάλυσης στην ελληνική περιπτωση: Αφού δεν υφίσταται 'αστική τάξη', υπό την ευρωπαϊκή έννοια του όρου τουλάχιστον, ομοίως δεν υφίσταται και προλεταριάτο.

Που πρέπει να κοιτάξουμε λοιπόν για να βρούμε τα 'role models' που χρειαζόμαστε; Όπως πολλές φορές έχει γραφτεί στο ιστολόγιο αυτό, με βάση τα γραπτά και τα λεγόμενα του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, το κυρίαρχο παράδειγμα προς μίμηση πρέπει να είναι εκείνο των μαστόρων. 

"Να γίνουμε όλοι μάστορες" είπε ο μεγάλος αυτός πολιτικός στα τέλη του 20ου αιώνα, μιλούσε εις ώτα μη ακουόντων.

Ίσως, λοιπόν, να έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και να ήρθε η ώρα να τον ακούσουμε και να κινηθούμε σε αυτόν τον δρόμο της δημιουργίας. Δρόμο που κανονικά ανοίγει η αστική τάξη, η οποία όμως στην περίπτωσή μας έμεινε στα δημόσια έργα και στις αμυντικές προμήθειες, κινούμενη μάλιστα συχνά στα όρια της νομιμότητας.

Η νέα προοδευτικότητα είναι η ανάκτηση της σχέσης του ανθρώπου με τη δημιουργία

Το τέλος του διπολισμού με βρήκε στα δεκατέσσερά μου χρόνια, το 1991. Από τότε έχω βαρεθεί να ακούω για το "τέλος των ιδεολογιών". Ίσως η μεγαλύτερη σαχλαμάρα που ειπώθηκε ποτέ. 17 χρόνια μετά, στα μέσα Οκτώβρη του 2008, θυμάμαι έντρομο έναν οικονομικό συντάκτη που είχαμε συνάντηση στη Virtual Trip να λέει "έκλεισε η Lehman Brothers". Συνειδητοποίησα λίγες βδομάδες μετά ότι αυτή η μέρα, η 13η Οκτωβρίου 2008 θα μείνει στην ιστορία ως η μέρα που τελειώσε ο διπολισμός, με την αμοιβαία ήττα και των δυο "μονομάχων".

Ήδη από το 1981 ο μεγάλος διανοητής & πολιτικός Μιχάλης Χαραλαμπίδης προειδοποιούσε με ένα προφητικό κείμενο για τις "ομοιότητες του δυτικού καπιταλισμού με τον σοβιετικό σοσιαλισμό". Το πόσο δίκιο είχε το απέδειξε η υπογραφή του Γκορμπατσώφ για τη διάλυση της ΕΣΣΔ τον Δεκέμβριο του 1991 και η αίτηση πτώχευση της Lehman Brothers τον Οκτώβριο του 2008. Αυτό που ηττήθηκε δεν ήταν τίποτα άλλο από το μοντέλο ανάπτυξης του "φορντισμού", το οικονομικό & κοινωνικό σύστημα δηλαδή που αποξενώνει όλους εμάς από το αντικείμενο της εργασίας μας, που μας στερεί την υπέρτατη χαρά, εκείνη της δημιουργίας. Θα μπορούσε λίγο προκλητικά κανείς να πει ότι το Ford Model-T και το Lada ήταν οι δυο όψεις του ιδίου νομίσματος.

Αν προχωρήσουμε την ανάλυσή μας θα διαπιστώσουμε ότι εδώ και δυο δεκαετίες, σε Ελλάδα, Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, τόσο η "κεντρο-αριστερά" όσο και η "κεντρο-δεξιά" εφαρμόζουν πρακτικά τις ίδιες πολιτικές, με ανεπαίσθητες ενδεχομένως διαφοροποιήσεις σε ορισμένες παραμέτρους. Είναι άραγε αυτή η μοίρα μας; Τελείωσαν οι ιδεολογίες και το μόνο που μένει είναι να αποφασίζουμε για τις "παραμέτρους";

Όχι, σε καμία απολύτως περίπτωση.

Το νέο σκηνικό μας επιβάλλει πρώτα απ'όλα να ορίσουμε ένα νέο λεξιλόγιο. Να δώσουμε νέο νόημα στις βασικές έννοιες της πολιτικής: Την πρόοδο και τη συντήρηση. Για πολλές δεκαετίες η παγκόσμια κοινή γνώμη είχε ταυτίσει την πρόοδο με τον "σοσιαλισμό" και τη συντήρηση με την "αγορά". Δυστυχώς όμως, τα δυο αυτά συστήματα - τελικά - σε μεγάλο βαθμό συνέκλιναν στο ίδιο αποτέλεσμα: Αφενός μεν σην απόλυτη αποξένωση του υποκειμένου από το αντικείμενο της εργασίας του, αφετέρου δε στην καταστροφή του φυσικού & αστικού περιβάλλοντος και σε μια κακώς νοούμενη "παγκοσμιοποίηση" ως "McDonald-οποίηση" των πάντων.

H διαπίστωση αυτή θέτει τα θεμέλια του ορισμού της νέας προοδευτικότητας. Της προώθησης ενός νέου κοινωνικού & οικονομικού συστήματος όπου καθένας από εμάς θα εχει ίσες ευκαιρίες να πραγματώσει τη δημιουργικότητά του και να απολαύσει τη χαρά της δημιουργίας. Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν χωρά καμία αμφιβολία πως το μοντέλο της λαϊκής, μαζικής επιχειρηματικότητας σε συνδυασμό με την επιστροφή του τόπου & της υπαίθρου ως κύριους παράγοντες ανάπτυξης είναι η σημερινή έκφραση της νέας προοδευτικότητας.

Η μετάβαση από την ιδιοκτησία & έλεγχο της παραγωγής στο πλαίσιο ενός ταξικά και κληρονομικά καθοριζόμενου κύκλου σε ένα σύστημα που κάθε μέλος της κοινωνίας έχει ίσες ευκαιρίες πραγμάτωσης της δημιουργικότητάς τους και συνεισφοράς στην παραγωγική διαδικασία είναι σήμερα μια επαναστατική διαδικασία. Πρέπει ακόμα να τονιστεί πως διάφοροι "προοδευτικοί" του προηγουμένου ιστορικού κύκλο, αυτοχαρακτηριζόμενοι δηλαδή ως "αριστεροί", σήμερα έχουν βαθιά συντηρητικές τοποθετήσεις εμποδίζοντας τη μαζική επιχειρηματικότητα και δρώντας ως σύμμαχοι του ληστρικού, χρηματιστικού κεφαλαίου, την ώρα που πολλοί αυτοχαρακτηριζόμενοι "δεξιοί", πολλές φορές βοηθούν την αναδιανομή της παραγωγής - Φέρονται δηλαδή πολύ προοδευτικά.

Είναι βέβαιο αυτό το κληρονομικό & ταξικό σύστημα, η κάστα που ελέγχει την παραγωγή και την πολιτική, θα αντιδράσουν λυσσαλέα στην είσοδο του νέου οικονομικού μοντέλου, της "οικονομίας των μαστόρων" όπως μου αρέσει να την αποκαλώ. Είναι το ίδιο βέβαιο όμως πως οι μάστορες τελικά θα επικρατήσουμε και η κοινωνία θα προοδεύσει. Πως; Πολύ απλά: Ενώνοντας δυνάμεις, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο.