Tα επτά συν ένα πρόσωπα της άγνοιας και της απελπισίας. Επτά συν μια κούφιες λέξεις.

Πολλά ανησυχητικά σημάδια της κόπωσης στους ανθρώπους μπορεί εύκολα να δει κανείς τον έκτο χρόνο της κρίσης. Όλοι έχουν κάπως λαβωθεί, πλην ελαχίστων. Σίγουρα η μαζικότητα των αστέγων στο κέντρο της Αθήνας είναι εικόνα θλιβερή και ξένη. Υπάρχει όμως κάτι ακόμα που δεν περιορίζεται σε "ομάδες", όπως τόσο προσχηματικά μάθαμε να τις αποκαλούμε μα αφορά όλο τον πληθυσμό. Τι είναι αυτό; Η ξεροκεφαλιά της άγνοιας και της απελπισίας.

Η κατάσταση είναι πρωτόγνωρη. Είναι σίγουρα αναμενόμενο να δούμε και πράγματα πρωτόγνωρα. Όμως, θα είμαι ειλικρινής, αυτή την κατάντια δεν την περίμενα. Κάθεσαι σε μια συζήτηση και οι διαφορετικές γνώμες είναι ισάριθμες των παρισταμένων. Όχι μόνο αυτό αλλά κανείς δεν δέχεται το παραμικρό. Βασικά όλοι μιλούν μα κανείς δεν ακούει. Ένα υπόστρωμα βλακείας ιδανικό για την καλλιέργεια του φασισμού.

Πριν περίπου ένα χρόνο είχα γράψει για την κατ'επιλογή ηλιθιότητα στην οποία αυτοβούλως δεχόμαστε να περιπέσουμε υπό το κράτος της απελπισίας. Δεν περίμενα όμως το φαινόμενο να λάβει τέτοιες διαστάσεις.

Έχουν λοιπόν διαμορφωθεί κάποιες κατηγορίες απόψεων και ανθρώπων, φυλές θα τις ονόμαζα, που με θρησκευτική ευλάβεια, δογματισμό και φανατισμό προωθούν μια άποψη που πιστεύουν ότι αποτελεί τη λύση δίχως να δέχονται καμιά συζήτηση για πιθανές διαφοροποιήσεις, έστω και μικρές.

Όσο διαφορετικές και να είναι οι απόψεις αυτές μεταξύ τους, που είναι πολύ διαφορετικές, δυστυχώς δεν είναι τίποτα άλλο παρά διαφορετικά προσωπεία της άγνοιας και της απελπισίας. Φανερώνουν τον απόλυτο πανικό στον οποίο έχει περιέλθει ο εκφραστής τους και ότι έχει βρει καταφύγιο στο δογματισμό. Έχουν με λίγα λόγια εναποθέσει τις ελπίδες τους στο "θεό" - Καθένας σε έναν δικό του, ψεύτικο και κούφιο "θεό" που έχει εφεύρει για να βγει από το αδιέξοδό του.

Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι φυλές; Ποια τα διαφορετικά πρόσωπα της άγνοιας και της απελπισίας;

1. Ο φιλελευθερος

Είναι πολύ απλό: Για όλα φταίει το κράτος. Η λύση επομένως είναι να μειώσουμε το κράτος. Να απολύσουμε αύριο το 75% των δημοσίων υπαλλήλων, να κατοχυρώσουμε συνταγματικά ότι δεν θα ξαναπροσληφθούν ποτέ και για κανένα λόγο, να ιδιωτικοποιήσουμε και όλη τη δημόσια περιουσία και όλα θα λυθούν ως δια μαγείας!

2. Ο αντιμνημονιακός

Για όλα φταίει το μνημόνιο και η τρόικα! Να καταργήσουμε το μνημόνιο και να διώξουμε την τρόικα και όλα θα λυθούν, ως δια μαγείας.

3. Ο σοσιαλιστής

Για όλα φταίνε οι τράπεζες, το κεφάλαιο, ο καπιταλισμός. Να κοινωνικοποιήσουμε τις τράπεζες και τα μέσα παραγωγής, να απαγορεύσουμε τη συγκέντρωση κεφαλαίου, να έρθει η λαϊκή κυριαρχία, να προσφέρουμε λίγο-πολύ τα πάντα στους πάντες δωρεάν και όλα τα προβλήματα θα λυθούν με μιας, ως δια μαγείας.

4. Ο αναρχικός

Η εξουσία διαφθείρει. Να καταργήσουμε κάθε εξουσία, να ζήσουμε ελεύθερα, αναρχικά και τα προβλήματα μας θα λυθούν με μιας, ως δια μαγείας.

(Σημείωση: Αν έπρεπε υποχρεωτικά να διαλέξω μια δογματική λύση, αυτή σίγουρα είναι η πιο ελκυστική!)

5. Ο δραχμολάγνος

Για όλα φταίει το ευρώ! Να φύγουμε τώρα από την ευρωζώνη, να γυρίσουμε στην αυθεντική, λατρεμένη ελληνική δραχμή και όλα μας τα προβλήματα θα λυθούν αυτόματα, ως δια μαγείας.

6. Ο ξενοφοβικός

Ήρθαν οι ξένοι και μας παίρνουν τις δουλειές. Δεν έχουν πληρώσει φόρους αλλά κάνουν χρήση των νοσοκομείων, των σχολείων, των υποδομών που εμείς οι Έλληνες φτιάξαμε με κόπο και τελικά δεν μπορούμε να απολαύσουμε. Να απελαθούν τώρα όλοι οι ξένοι και όλα θα φτιάξουν, ως δια μαγείας.

7. Ο χουντικός

Καλά, αυτοί οι ένστολοι τι κάνουν; Κοιμούνται όρθιοι; Νίκος, Μάκης και Άδωνις, κατά το Παπαδόπουλος, Μακαρέζος, Πατακός και τα προβλήματα όλα θα μπουν στο γύψο και θα θεραπεύουν, ως δια μαγείας.

Δυστυχώς όμως, όπως κατά βάθος το ξέρουν και οι επτά φυλές της άγνοιας και της απελπισίας, μαγική λύση δεν υπάρχει και η αλήθεια, όπως πάντα, είναι κάπου στη μέση. Εξαιρέσει του γραφικού χουντικού, όλοι έχουν από λίγο δίκιο και πολύ άδικο.  Επικεντρώνουν σε μια πτυχή του προβλήματος και χάνουν το σύνολο. Μετά τους τυφλώνει ο φανατισμός, ο δογματισμός και δεν ξέρουν τι λένε.

Θα επιμείνω στο ακόλουθο: Όλοι πλην του γραφικού χουντικού έχουν κάποια στοιχεία της ορθολογικής λύση. Ακόμα και στον δραχμολάγνο μπορώ να βρω στοιχεία θετικά. Παραμένοντας ένθερμος υποστηρικτής του ευρώ, δέχομαι πως πρέπει να υπάρχει ρεαλιστικό σχέδιο επιστροφής σε εθνικό νόμισμα ως ύστατη λύση αποφυγής μια καταστροφής σε περίπτωση που τρελαθεί η Ευρώπη.

Τελικά όμως, αφού δεν υπάρχει λύση μαγική, τότε τι μπορεί να γίνει;

Πολλά μπορούν να γίνουν, πρέπει να γίνουν και είναι βέβαιο πως τελικά θα γίνουν. Καθαρό μυαλό, σφαιρική αντίληψη, σχέδιο μακράς πνοής και πολλή, σκληρή και ομαδική δουλειά. Αυτό είναι το μοναδικό πρόσωπο που μπορεί να μας βγάλει από την κρίση. Με ρεαλισμό, ορθολογισμό και αυτοπεποίθηση. Πιστεύοντας στις δυνάμεις τις δικές μας και των συνανθρώπων μας, όχι σε λύσεις μαγικες.

Επαναλαμβάνω από άρθρο προγενέστερο κάποια τα βασικά στοιχεία μιας ορθολογικής λύσης:

1. Θέση των μιζοκομμάτων εκτός νόμου

2. Καθιέρωση πολιτικού φόρου - έκτακτης εισφοράς κακοδιοίκησης

3. Συνταγματική καθιέρωση απλής και ανόθευτης αναλογικής

4. Συγκρότηση κυβέρνησης ειδικών, με ευρείας κοινοβουλευτική πλειοψηφία για τη διαχείριση της κρίσης

5. Παραγωγική ανασυγκρότηση, ανάπτυξη της οικονομίας της συνεργασίας & της δημιουργικότητας, προώθηση ενός νέου, υγιούς & ισχυρού συνεταιριστικού κινήματος

6. Πρωτοπορία στην αληθινή, δημοκρατική και ισότιμη ένωση της Ευρώπης

7. Απόλυτος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, στη διαφορετικότητα και στις προσωπικές ελευθερίες

Κλείνω, αναφερόμενος και σε ένα όγδοο πρόσωπο της άγνοιας και της απελπισίας που τόσο έντονα και ύπουλα, ας μου επιτραπεί, προβάλεται τελευταία από μερικούς εκ των βασικών υπευθύνων της καταστροφής: Ο entrepreneur, συνήθως και με τον χαρακτηρισμό "start-up". Είναι γνωστό πως όλα τα απολυταρχικά καθεστώτα οικιοποιούνται λέξεις & έννοιες με σκοπό την καταστροφή τους. Επί παραδείγματι οι Ναζί έντυσαν τους προδότες ταγματασφαλίτες ...τσολιάδες και ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ταυτίστηκε με το ...κλαρίνο. Ο τσολιάς και το παραδοσιακό τραγούδι όμως ήταν έννοιες ελευθερίας που καμία σχέση δεν είχαν με τους ναζί και τα φασιστάκια της χούντας. Έτσι λοιπόν, άνθρωποι που σχέση καμία - παρά μόνο ίσως σχέση καταστροφής - δεν είχαν με την οικονομία της συνεργασίας και της δημιουργικότητας όψιμα στηρίζουν τους "startup entrepreneurs".

Ας θυμούνται όμως πως έχουν γνώση οι φύλακες.

Η νέα προοδευτικότητα είναι η ανάκτηση της σχέσης του ανθρώπου με τη δημιουργία

Το τέλος του διπολισμού με βρήκε στα δεκατέσσερά μου χρόνια, το 1991. Από τότε έχω βαρεθεί να ακούω για το "τέλος των ιδεολογιών". Ίσως η μεγαλύτερη σαχλαμάρα που ειπώθηκε ποτέ. 17 χρόνια μετά, στα μέσα Οκτώβρη του 2008, θυμάμαι έντρομο έναν οικονομικό συντάκτη που είχαμε συνάντηση στη Virtual Trip να λέει "έκλεισε η Lehman Brothers". Συνειδητοποίησα λίγες βδομάδες μετά ότι αυτή η μέρα, η 13η Οκτωβρίου 2008 θα μείνει στην ιστορία ως η μέρα που τελειώσε ο διπολισμός, με την αμοιβαία ήττα και των δυο "μονομάχων".

Ήδη από το 1981 ο μεγάλος διανοητής & πολιτικός Μιχάλης Χαραλαμπίδης προειδοποιούσε με ένα προφητικό κείμενο για τις "ομοιότητες του δυτικού καπιταλισμού με τον σοβιετικό σοσιαλισμό". Το πόσο δίκιο είχε το απέδειξε η υπογραφή του Γκορμπατσώφ για τη διάλυση της ΕΣΣΔ τον Δεκέμβριο του 1991 και η αίτηση πτώχευση της Lehman Brothers τον Οκτώβριο του 2008. Αυτό που ηττήθηκε δεν ήταν τίποτα άλλο από το μοντέλο ανάπτυξης του "φορντισμού", το οικονομικό & κοινωνικό σύστημα δηλαδή που αποξενώνει όλους εμάς από το αντικείμενο της εργασίας μας, που μας στερεί την υπέρτατη χαρά, εκείνη της δημιουργίας. Θα μπορούσε λίγο προκλητικά κανείς να πει ότι το Ford Model-T και το Lada ήταν οι δυο όψεις του ιδίου νομίσματος.

Αν προχωρήσουμε την ανάλυσή μας θα διαπιστώσουμε ότι εδώ και δυο δεκαετίες, σε Ελλάδα, Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, τόσο η "κεντρο-αριστερά" όσο και η "κεντρο-δεξιά" εφαρμόζουν πρακτικά τις ίδιες πολιτικές, με ανεπαίσθητες ενδεχομένως διαφοροποιήσεις σε ορισμένες παραμέτρους. Είναι άραγε αυτή η μοίρα μας; Τελείωσαν οι ιδεολογίες και το μόνο που μένει είναι να αποφασίζουμε για τις "παραμέτρους";

Όχι, σε καμία απολύτως περίπτωση.

Το νέο σκηνικό μας επιβάλλει πρώτα απ'όλα να ορίσουμε ένα νέο λεξιλόγιο. Να δώσουμε νέο νόημα στις βασικές έννοιες της πολιτικής: Την πρόοδο και τη συντήρηση. Για πολλές δεκαετίες η παγκόσμια κοινή γνώμη είχε ταυτίσει την πρόοδο με τον "σοσιαλισμό" και τη συντήρηση με την "αγορά". Δυστυχώς όμως, τα δυο αυτά συστήματα - τελικά - σε μεγάλο βαθμό συνέκλιναν στο ίδιο αποτέλεσμα: Αφενός μεν σην απόλυτη αποξένωση του υποκειμένου από το αντικείμενο της εργασίας του, αφετέρου δε στην καταστροφή του φυσικού & αστικού περιβάλλοντος και σε μια κακώς νοούμενη "παγκοσμιοποίηση" ως "McDonald-οποίηση" των πάντων.

H διαπίστωση αυτή θέτει τα θεμέλια του ορισμού της νέας προοδευτικότητας. Της προώθησης ενός νέου κοινωνικού & οικονομικού συστήματος όπου καθένας από εμάς θα εχει ίσες ευκαιρίες να πραγματώσει τη δημιουργικότητά του και να απολαύσει τη χαρά της δημιουργίας. Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν χωρά καμία αμφιβολία πως το μοντέλο της λαϊκής, μαζικής επιχειρηματικότητας σε συνδυασμό με την επιστροφή του τόπου & της υπαίθρου ως κύριους παράγοντες ανάπτυξης είναι η σημερινή έκφραση της νέας προοδευτικότητας.

Η μετάβαση από την ιδιοκτησία & έλεγχο της παραγωγής στο πλαίσιο ενός ταξικά και κληρονομικά καθοριζόμενου κύκλου σε ένα σύστημα που κάθε μέλος της κοινωνίας έχει ίσες ευκαιρίες πραγμάτωσης της δημιουργικότητάς τους και συνεισφοράς στην παραγωγική διαδικασία είναι σήμερα μια επαναστατική διαδικασία. Πρέπει ακόμα να τονιστεί πως διάφοροι "προοδευτικοί" του προηγουμένου ιστορικού κύκλο, αυτοχαρακτηριζόμενοι δηλαδή ως "αριστεροί", σήμερα έχουν βαθιά συντηρητικές τοποθετήσεις εμποδίζοντας τη μαζική επιχειρηματικότητα και δρώντας ως σύμμαχοι του ληστρικού, χρηματιστικού κεφαλαίου, την ώρα που πολλοί αυτοχαρακτηριζόμενοι "δεξιοί", πολλές φορές βοηθούν την αναδιανομή της παραγωγής - Φέρονται δηλαδή πολύ προοδευτικά.

Είναι βέβαιο αυτό το κληρονομικό & ταξικό σύστημα, η κάστα που ελέγχει την παραγωγή και την πολιτική, θα αντιδράσουν λυσσαλέα στην είσοδο του νέου οικονομικού μοντέλου, της "οικονομίας των μαστόρων" όπως μου αρέσει να την αποκαλώ. Είναι το ίδιο βέβαιο όμως πως οι μάστορες τελικά θα επικρατήσουμε και η κοινωνία θα προοδεύσει. Πως; Πολύ απλά: Ενώνοντας δυνάμεις, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο.