Είναι τόσο συχνό που αποτελεί πια στερεότυπο. "Οι τράπεζες δεν δίνουν λεφτά". Το έλεγαν ακόμα και την εποχή της αφθονίας, όπου στην πραγματικότητα τα πιστωτικά αυτά ιδρύματα έδιναν δάνεια στον οποιοδήποτε, δίχως να ελέγχουν ακόμα και βασικές προϋποθέσεις. Τώρα, όπου όντως δεν μπορούν να δώσουν δάνεια, η έκφραση αυτή λέγεται περίπου όπως και η "καλημέρα" ή το "τι γίνεται;", πριν ξεκινήσει μια συζήτηση.
Οι τράπεζες δεν δίνουν λεφτά. Πράγματι.
Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή. Τίνων τα λεφτά δίνουν, όταν δίνουν, οι τράπεζες; Δίνουν τα λεφτά των καταθετών τους! Τουλάχιστον, αυτό θα έπρεπε να κάνουν υπό κανονικές συνθήκες. Αναρωτιέμαι λοιπόν εάν όλοι αυτοί που με τόσο πάθος διαμαρτύρονται για τις "τράπεζες που δεν δίνουν λεφτά" έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα χρήματα που δανείζονται είναι τα δικά τους, των συγγενών και των συνεργατών τους. Χρήματα που αν τελικά δεν επιστραφούν, το σύστημα θα καταρρεύσει.
Όχι, κανείς δεν το είχε συνειδητοποιήσει. "Η τράπεζα δεν χάνει ποτέ τα λεφτά της". Μια μεγαλόστομη βλακεία που είχε ειπωθεί από τους περισσότερους μας.
Τα πράγματα βασικά είναι απλά. Η τράπεζα παίρνει καταθέσεις, στις οποίες δίνει κάποιο τόκο. Τα χρήματα αυτά πρέπει να τα επενδύει, κυρίως μέσω της παροχής δανείων χαμηλού ρίσκου. Το δάνειο θα πρέπει να πληρώνεται στην τράπεζα έτσι ώστε να επιστρέφει το κεφάλαιο (του καταθέτη) και επίσης να πληρώνεται τόκος ώστε να μπορούν να πληρωθούν αντίστοιχα οι τόκοι των καταθέσεων, να πληρώνονται οι λειτουργικές δαπάνες της τράπεζας (που μόνο λίγες δεν είναι!) και να προκύπτει και κάποιο κέρδος για την τραπεζική επιχείρηση ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά της.
Απλό δεν είναι; Μάλλον ναι, ποτέ δεν εφαρμόστηκε έτσι όμως.
Τελικά οι τράπεζες, ή καλύτερα οι διοικήσεις των τραπεζών, υπέκυψαν στον πειρασμό. Έδωσαν δάνεια που δεν έπρεπε να δώσουν. Τόσο στο αδηφάγο δημόσιο όσο και σε επιχειρήσεις & ιδιώτες. Τα δάνεια αυτά δεν μπόρεσαν να επιστραφούν. Ποιος κινδυνεύει τώρα; Οι καταθέσεις όλων μας. Πολύ απλό, έτσι δεν είναι;
Ακούγονται διάφορες απόψεις, πολλές φορές καλυμένες με ένα πέπλο επιστημονικότητας, για τον ρόλο των τραπεζών και κάποιου είδους νομοτέλεια που οδήγησε στην κρίση. Δυστυχώς λίγες από αυτές αντέχουν σε ουσιαστική κριτική. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον κανείς να συγκρίνει την οικονομία των ΗΠΑ με εκείνη του Καναδά και αντίστοιχα να συγκρίνει τα τραπεζικά συστήματα των δυο χωρών, όπως επίσης και τα συστήματα υγείας, παιδείας και πρόνοιας. Τα συμπεράσματα θα είναι εντυπωσιακά χρήσιμα.
Όχι, δεν υπάρχουν κακές ούτε καλές τράπεζες. Υπάρχουν μόνο εποπτικές αρχές που κάνουν τη δουλειά τους και εποπτικές αρχές που δεν την κάνουν. Που είναι δηλαδή επίορκες, διεφθαρμένες.
Όλοι γνώριζαν τι γίνεται. Όλοι γνώριζαν τι ρόλο έπαιζε ας πούμε η ΑΤΕ, ποιους δανειοδοτούσε και πόσο τα δάνεια εκείνα πληρούσαν ή όχι τα περιβόητα 'τραπεζικά κριτήρια'. Οι εποπτικές αρχές όμως μάλλον το είχαν πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν από το να ασχολούνται με τέτοια πεζά ζητήματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο.
Χρειάζεται τραπεζικό σύστημα για να εκκινήσει εκ νέου η οικονομία, να δημιουργηθούν - επιτέλους - πολλές & ποιοτικές θέσεις εργασίας; Αναμφίβολα ναι. Μπορεί να γίνει όσο παραμένουν οι ίδιες διοικήσεις στις τράπεζες και στις εποπτικές αρχές; Αναμφίβολα όχι. Ας μην γελιόμαστε, ένας ήταν ο ρόλος που έπαιξαν οι τράπεζες στη χώρα μας: Ήταν εργαλείο της οικονομικής ολιγαρχίας. Ουδέποτε νοιάστηκαν σοβαρά για την εθνική οικονομία, ούτε καν για τα χρήματα των καταθετών τους!
Ποιος εξάλλου έχει ξεχάσει τον CEO της Αγροτικής που λίγες μέρες πριν την εξαγορά της Τράπεζας έβγαλε τα χρήματά του στο εξωτερικό. Επίσης, έγκυρα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων όπως το Reuters, πολλές φορές έχουν μιλήσει με θαυμασμό για τις πρακτικές των διοικήσεων μεγάλων ελληνικών τραπεζών.
Ας σταματήσει λοιπόν το αισχρό θέατρο που παίζεται εδώ και δυο χρόνια με συγχωνεύσεις που ανακοινώνονται και παίρνονται πίσω. Με μανωλιούς που αλλάζουν φορώντας τα ρούχα τους αλλιώς. Η λύση που απαιτείται είναι ριζική, να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο και να προχωρήσουμε μπροστά.
Ποια θα μπορούσε να είναι μια λύση; Ενδεχομένως η ακόλουθη:
- Κρατικοποίηση όλων των τραπεζών στη χώρα
- Δημιουργία μιας 'κακής τράπεζας' που θα πάρει όλες τις επισφάλειες
- Δημιουργία δυο μεγάλων και ενός αριθμού μικρών & εξειδικευμένων νέων τραπεζών, κάθε μια με συγκεκριμένη ειδίκευση και επίσης συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο ιδιωτικοποίησής τους σε ορατό χρονικό διάστημα
- Επίβλεψη της παραπάνω διαδικασίας από Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η ΕΚΤ & η ΕΤΕπ.
Κάτι αντίστοιχο έγινε εξάλλου με επιτυχία στις ΗΠΑ ενώ το επιχειρούν και στη Μ. Βρετανία.
Παράλληλα με τα παραπάνω θα πρέπει να δημιουργηθούν αληθινοί οργανισμοί χρηματοδότησης υψηλού ρίσκου (venture capital), χωρίς τη συμμετοχή των τραπεζών οι οποίες στο dna τους, ορθώς, έχουν την αποφυγή του υψηλού ρίσκου.
Αυτή ίσως να ήταν μια λύση ρεαλισμού. Αν αντίθετα περιμένουμε τα υφιστάμενα τραπεζικά σχήματα να "πάρουν τα πάνω τους" και να "χρηματοδοτήσουν την επιχειρηματικότητα", τότε μάλλον αναμένουμε μια επανάληψη του θαύματος του Κυρίου μας με την ανάσταση του Λαζάρου.
Οι τράπεζες δεν δίνουν λεφτά. Πράγματι.
Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή. Τίνων τα λεφτά δίνουν, όταν δίνουν, οι τράπεζες; Δίνουν τα λεφτά των καταθετών τους! Τουλάχιστον, αυτό θα έπρεπε να κάνουν υπό κανονικές συνθήκες. Αναρωτιέμαι λοιπόν εάν όλοι αυτοί που με τόσο πάθος διαμαρτύρονται για τις "τράπεζες που δεν δίνουν λεφτά" έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα χρήματα που δανείζονται είναι τα δικά τους, των συγγενών και των συνεργατών τους. Χρήματα που αν τελικά δεν επιστραφούν, το σύστημα θα καταρρεύσει.
Όχι, κανείς δεν το είχε συνειδητοποιήσει. "Η τράπεζα δεν χάνει ποτέ τα λεφτά της". Μια μεγαλόστομη βλακεία που είχε ειπωθεί από τους περισσότερους μας.
Τα πράγματα βασικά είναι απλά. Η τράπεζα παίρνει καταθέσεις, στις οποίες δίνει κάποιο τόκο. Τα χρήματα αυτά πρέπει να τα επενδύει, κυρίως μέσω της παροχής δανείων χαμηλού ρίσκου. Το δάνειο θα πρέπει να πληρώνεται στην τράπεζα έτσι ώστε να επιστρέφει το κεφάλαιο (του καταθέτη) και επίσης να πληρώνεται τόκος ώστε να μπορούν να πληρωθούν αντίστοιχα οι τόκοι των καταθέσεων, να πληρώνονται οι λειτουργικές δαπάνες της τράπεζας (που μόνο λίγες δεν είναι!) και να προκύπτει και κάποιο κέρδος για την τραπεζική επιχείρηση ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά της.
Απλό δεν είναι; Μάλλον ναι, ποτέ δεν εφαρμόστηκε έτσι όμως.
Τελικά οι τράπεζες, ή καλύτερα οι διοικήσεις των τραπεζών, υπέκυψαν στον πειρασμό. Έδωσαν δάνεια που δεν έπρεπε να δώσουν. Τόσο στο αδηφάγο δημόσιο όσο και σε επιχειρήσεις & ιδιώτες. Τα δάνεια αυτά δεν μπόρεσαν να επιστραφούν. Ποιος κινδυνεύει τώρα; Οι καταθέσεις όλων μας. Πολύ απλό, έτσι δεν είναι;
Ακούγονται διάφορες απόψεις, πολλές φορές καλυμένες με ένα πέπλο επιστημονικότητας, για τον ρόλο των τραπεζών και κάποιου είδους νομοτέλεια που οδήγησε στην κρίση. Δυστυχώς λίγες από αυτές αντέχουν σε ουσιαστική κριτική. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον κανείς να συγκρίνει την οικονομία των ΗΠΑ με εκείνη του Καναδά και αντίστοιχα να συγκρίνει τα τραπεζικά συστήματα των δυο χωρών, όπως επίσης και τα συστήματα υγείας, παιδείας και πρόνοιας. Τα συμπεράσματα θα είναι εντυπωσιακά χρήσιμα.
Όχι, δεν υπάρχουν κακές ούτε καλές τράπεζες. Υπάρχουν μόνο εποπτικές αρχές που κάνουν τη δουλειά τους και εποπτικές αρχές που δεν την κάνουν. Που είναι δηλαδή επίορκες, διεφθαρμένες.
Όλοι γνώριζαν τι γίνεται. Όλοι γνώριζαν τι ρόλο έπαιζε ας πούμε η ΑΤΕ, ποιους δανειοδοτούσε και πόσο τα δάνεια εκείνα πληρούσαν ή όχι τα περιβόητα 'τραπεζικά κριτήρια'. Οι εποπτικές αρχές όμως μάλλον το είχαν πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν από το να ασχολούνται με τέτοια πεζά ζητήματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο.
Χρειάζεται τραπεζικό σύστημα για να εκκινήσει εκ νέου η οικονομία, να δημιουργηθούν - επιτέλους - πολλές & ποιοτικές θέσεις εργασίας; Αναμφίβολα ναι. Μπορεί να γίνει όσο παραμένουν οι ίδιες διοικήσεις στις τράπεζες και στις εποπτικές αρχές; Αναμφίβολα όχι. Ας μην γελιόμαστε, ένας ήταν ο ρόλος που έπαιξαν οι τράπεζες στη χώρα μας: Ήταν εργαλείο της οικονομικής ολιγαρχίας. Ουδέποτε νοιάστηκαν σοβαρά για την εθνική οικονομία, ούτε καν για τα χρήματα των καταθετών τους!
Ποιος εξάλλου έχει ξεχάσει τον CEO της Αγροτικής που λίγες μέρες πριν την εξαγορά της Τράπεζας έβγαλε τα χρήματά του στο εξωτερικό. Επίσης, έγκυρα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων όπως το Reuters, πολλές φορές έχουν μιλήσει με θαυμασμό για τις πρακτικές των διοικήσεων μεγάλων ελληνικών τραπεζών.
Ας σταματήσει λοιπόν το αισχρό θέατρο που παίζεται εδώ και δυο χρόνια με συγχωνεύσεις που ανακοινώνονται και παίρνονται πίσω. Με μανωλιούς που αλλάζουν φορώντας τα ρούχα τους αλλιώς. Η λύση που απαιτείται είναι ριζική, να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο και να προχωρήσουμε μπροστά.
Ποια θα μπορούσε να είναι μια λύση; Ενδεχομένως η ακόλουθη:
- Κρατικοποίηση όλων των τραπεζών στη χώρα
- Δημιουργία μιας 'κακής τράπεζας' που θα πάρει όλες τις επισφάλειες
- Δημιουργία δυο μεγάλων και ενός αριθμού μικρών & εξειδικευμένων νέων τραπεζών, κάθε μια με συγκεκριμένη ειδίκευση και επίσης συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο ιδιωτικοποίησής τους σε ορατό χρονικό διάστημα
- Επίβλεψη της παραπάνω διαδικασίας από Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η ΕΚΤ & η ΕΤΕπ.
Κάτι αντίστοιχο έγινε εξάλλου με επιτυχία στις ΗΠΑ ενώ το επιχειρούν και στη Μ. Βρετανία.
Παράλληλα με τα παραπάνω θα πρέπει να δημιουργηθούν αληθινοί οργανισμοί χρηματοδότησης υψηλού ρίσκου (venture capital), χωρίς τη συμμετοχή των τραπεζών οι οποίες στο dna τους, ορθώς, έχουν την αποφυγή του υψηλού ρίσκου.
Αυτή ίσως να ήταν μια λύση ρεαλισμού. Αν αντίθετα περιμένουμε τα υφιστάμενα τραπεζικά σχήματα να "πάρουν τα πάνω τους" και να "χρηματοδοτήσουν την επιχειρηματικότητα", τότε μάλλον αναμένουμε μια επανάληψη του θαύματος του Κυρίου μας με την ανάσταση του Λαζάρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου