Για την «υπαρκτή Πληροφορική»

Αυτές τις μέρες διαβάζω μια βιογραφία του John von Neumann γραμμένη από τον Βρετανο-Ινδό μαθηματικό Ananyo Bhattacharya. 

Πέραν του ότι είναι ένα υπέροχο ανάγνωσμα από μόνο του (χαρισματικός ο συγγραφέας και άψογη η μετάφραση), δεν μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό μου διαβάζοντας για δυο τεράστιες προσωπικότητες, τον Kurt Gödel και τον Alan Turing (ειδικά όταν διάβασα για τους «αριθμούς Gödel», έπαθα πλάκα) μέσα από την αλληλεπίδραση τους με τον von Neumann για τη θεμελίωση της Επιστήμης Υπολογιστών αλλά και της δημιουργίας των πρώτων υπολογιστικών μηχανών γενικού σκοπού. 

Είναι εκπληκτικό να αντιληφθεί κανείς την δική τους οπτική στα πράγματα και θλιβερό (;) να δεις σε τι έχει καταντήσει η «υπαρκτή πληροφορική», που μάλλον μοιάζει με παιχνίδι Lego και αποστήθιση βιβλιοθηκών.

Ίσως από την άλλη να μην είναι θλιβερό αλλά να είναι μαγικό. Το ότι μπορεί κάποιος να «γράφει» χρήσιμα πρόγραμμα χωρίς να ξέρει τίποτα για λογική και αλγόριθμους, ούτε φυσικά για το υλικό στο οποίο αυτοί «τρέχουν», μπορεί να ιδωθεί ενδεχομένως και ως μια ύστατη μορφή εκδημοκρατισμού.

Εκδημοκρατισμός όμως που περιέχει μεγάλες παγίδες, όπως για παράδειγμα μας δίδαξαν οι δυο συντριβές των ολοκαίνουργιων Boeing 737 Max λόγω σφάλματος λογισμικού…

Αναρωτιέμαι, στις εταιρείες που εργαζόμαστε, μην πω και σε ερευνητικά ιδρύματα, «παράγουμε software» ή απλώς ενώνουμε κουτάκια;

Το πλέον καίριο των πολιτικών ερωτημάτων

Το 2010 η Ελλάδα χρεοκόπησε. Παραμένει χρεοκοπημένη. Η τραγωδία των Τεμπών, η καταστροφή στο Μάτι, οι αμέτρητοι υπερβάλλοντες νεκροί της πανδημίας και πλήθος άλλων τραγικών συμβάντων συνδέονται άμεσα με την χρεοκοπία της χώρας και τη συνεπαγόμενη κατάντια του κράτους. 

Δεν είμαι σίγουρος ότι το παραπάνω το έχουμε συνειδητοποιήσει όλοι. Αν η Ελλάδα δεν ήταν χρεοκοπημένη, τα Τέμπη θα ήταν απίθανο να συμβούν.

Τώρα λοιπόν έρχεται το κορυφαίο ερώτημα: Απαντήθηκε ποτέ ξεκάθαρα για ποιο λόγο και με ευθύνη ποιων χρεοκοπήσαμε; Αποδόθηκαν ευθύνες, πολιτικές και, ενδεχομένως, ποινικές;

Ξεκάθαρα όχι. 

Αποτελεί τον απόλυτο ορισμό του wishful thinking το να πιστεύει κανείς ότι μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά δίχως να ειπωθεί η αλήθεια. Δίχως να μάθουμε τι έγινε και χρεοκοπήσαμε. 

Αλήθεια σημαίνει όχι στη λήθη. Η πρόοδος έχει ανάγκη την αλήθεια, αλλιώς ότι και να χτίζεις, το κάνεις σε σαθρά θεμέλια. 

Η ανάγκη μιας «νέας αποχουντοποίησης»

Αυτές τις ημέρες γίνεται απόλυτα σαφές ότι η χώρα χρειάζεται μια «νέα αποχουντοποίηση». Το 1974 οι (αμερικανοκίνητοι, ας μην το ξεχνάμε) δικτάτορες υπό το βάρος της παταγώδους αποτυχίας τους παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς. 

Τα τελευταία 20-25 χρόνια έχει στη χώρα αυτή αναπτυχθεί μια ιδιότυπη «κάστα» η οποία «κατέχει τους θεσμούς». Είναι αυτοί που «πάρκαραν στο κράτος», μπέρδεψαν το «κυβερνώ» με το «διορίζω» και ανέπτυξαν μια «οικονομία εξαγωγής κεφαλαίων» (ένα μικρό μέρος των οποίων επενδύεται σε εντυπωσιακές κατοικίες βορείως - προσφάτως δε και νοτίως - των Αθηνών).

Από το 2010 έγινε σαφές πως αυτή ακριβώς η κάστα έριξε τη χώρα στον γκρεμό. Κάτι πήγε να αλλάξει τότε όμως η κάστα (ξενοκίνητη, πάντα) αντιστάθηκε και αντεπιτέθηκε. Βρεθήκαμε να μας κυβερνούν και πάλι τα ρετάλια της μεταπολίτευσης.

Δεν πάει άλλο όμως. Πλέον το τίμημα της διατήρησης της κάστας στην εξουσία μετριέται με αίμα (στην πανδημία, στα ατυχήματα, καθημερινά σε κάθε νοσοκομείο και αλλού).

Η χώρα χρειάζεται μια νέα αποχουντοποίηση. Η κάστα πρέπει να φύγει, οι λέξεις πρέπει να ξαναβρούν το αληθινό νόημα τους. 

Πως θα γίνει αυτό; Είναι σχετικά απλό: 

• συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής 
• κυβέρνηση ειδικών με διετή τουλάχιστον εντολή και ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη 
• ενθάρρυνση δημιουργίας νέων πολιτικών σχηματισμών και κινημάτων, ώστε οι Έλληνες να ξεφύγουν από το επίπεδο του ψηφοφόρου και να επανέλθουν σε εκείνο του πολίτη (πόλις - πολίτης - πολιτισμός - πολιτική. Μια γρήγορη ματιά από οποιοδήποτε παράθυρο στο κέντρο της Αθήνας εξηγεί πολλά).
• σε βάθος νομική έρευνα και απόδοση ευθυνών σε όσους είχαν θέσεις ευθύνης από το 1974 και μετά (η πρόταση του «πολιτικού φόρου» σε όλους άσους άσκησαν διοίκηση, από πρωθυπουργούς μέχρι κοινοτάρχες - είναι πολλές χιλιάδες - κινείται στη σωστή κατεύθυνση)
• θέση των μιζοκομμάτων εκτός νόμου (κάποιος να μας πει πως γίνεται δυο κόμματα να δανείστηκαν πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Ποιος υπέγραφε για αυτά; Τι πιέσεις ασκήθηκαν και από ποιους; Με ποιες εγγυήσεις δόθηκαν; Είναι μάλλον το μεγαλύτερο σκάνδαλο από την επανάσταση και μετά)

Η Ελλάδα πήρε πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε κοινοτικά πακέτα και δανείστηκε άλλα τόσα. Εισέρευσαν λοιπόν πολύ πάνω από €500.000.000.000. Το νούμερο ζαλίζει. Σήμερα θα έπρεπε η Ελλάδα να είχε ένα εξαίρετο βιοτικό επίπεδο και να πρωταγωνιστεί στην έρευνα, στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα.

Αντ’ αυτού είναι μια ημι-τριτοκοσμική χώρα όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν σε ράντζα στους διαδρόμους νοσοκομείων, τα τρένα συγκρούονται μετωπικά, η αντικατασκοπεί παρακολουθεί τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων και το οργανωμένο έγκλημα κάνει ένα διαρκές πάρτι. Καταστάσεις δηλαδή που κατά κανόνα απαντώνται σε χώρες Λατινικής Αμερικής ή Υποσαχάριας Αφρικής και σε καμία περίπτωση δεν τις περιμένει κάποιος σε χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Δεν είναι καθόλου περίεργο που εδώ και περίπου 12 χρόνια, όποιος μπορεί να φύγει στη εξωτερικό το κάνει. Έτσι γίνεται σε όλα τα τριτοκοσμικά, ανελεύθερα, διεφθαρμένα και απολυταρχικά καθεστώτα αυτού του τύπου. 

Έρχονται εκλογές. Θα κληθούμε να επιλέξουμε μεταξύ κλεφτών και αχρήστων. Όμως, μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης σπάνια υπάρχει αξιοπρεπής επιλογή. Οι όροι του παιχνιδιού πρέπει να αλλάξουν, διότι αλλιώς δεν υπάρχει λύση. 

Θέλω να πιστεύω πως οι φοιτητές και οι υπόλοιποι νέοι θα βγουν μπροστά για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα συμβιβαστούν με τα αίσχη που συμβαίνουν, δεν θα τα θεωρήσουν «φυσιολογικά». 

Η δική μου γενιά είχε την ευκαιρία της το 2010 αλλά, φεύ, στάθηκε πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Πολλοί θέλαμε, λίγοι μπορούσαν, κανείς δεν τα κατάφερε. 

Η απελπισία του κόσμου ήταν τέτοια που έφτασε να βάλει τον Βασίλη Λεβέντη στη Βουλή. Κάποιοι άλλοι, ωσάν υπό την επήρεια βαριών ναρκωτικών, έφτασαν να θεωρούν πολιτικούς όπως ο Παπανδρέου ο Γ’ και ο Μητσοτάκης ο Β’ ως «προοδευτικούς» ή «φιλελεύθερους». 

Ας ελπίσουμε ότι οι νεώτεροι να τα πάτε καλύτερα. 

Διαφορετικά η χώρα βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια σε μια νέα καταστροφή, εκατό χρόνια μετά την προηγούμενη (την οποία καλά καλά δεν έχουμε ακόμα ξεπεράσει). 

υγ. Θα πρέπει να σημειώσω πως το μεγαλύτερο μέρος των παραπάνω σκέψεων έχει ήδη διατυπωθεί κατά καιρούς από τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, αναμφίβολα τον σημαντικότερο εν ζωή Έλληνα πολιτικό. Ότι δε δεν έχει διατυπωθεί αυτούσιο από εκείνον, αποτελεί αποτέλεσμα μελέτης του έργου του.

"Πάρε με όταν φτάσεις": Περί ευθυνών

Από την πρώτη στιγμή της αδιανόητης σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη, η ελληνική κυβέρνηση επικεντρώθηκε στο μόνο πράγμα που ξέρει να κάνει: Την επικοινωνιακή διαχείριση.

Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ πολλών άλλων τεχνασμάτων, επιστρατεύτηκε και η έννοια των "διαχρονικών ευθυνών". Ότι δηλαδή υπάρχουν τόσο εκτεταμένες παθογένειες που έχουν δημιουργηθεί μέσε σε τέτοιο βάθος χρόνου, που κατά κάποιο τρόπο χάνονται και δεν μπορούν να 'προσωποποιηθούν'.

Δεν υπάρχει όμως μεγαλύτερο ψέμα από αυτό. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: Οι υπεύθυνοι της τραγωδίας έχουν ονοματεπώνυμο. Είναι, τουλάχιστον, οι ακόλουθοι (από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα):

• Πρωθυπουργοί. 
• Υπουργοί μεταφορών και αρμόδιοι υφυπουργοί. 
• Αρμόδιοι γενικοί γραμματείς. 
• Διοικήσεις ΟΣΕ και θυγατρικών. 

Όλοι αυτοί που έβγαζαν, ή που επέτρεπαν να βγαίνουν, φωτογραφικούς διαγωνισμούς και μετά τους «έριχναν» αν δεν κέρδιζε αυτός που «πρέπει». Όλοι αυτοί επίσης που άφησαν τον οργανισμό να λειτουργεί με (πολύ) λιγότερο από το απολύτως αναγκαίο προσωπικό. Όλοι αυτοί που σήμερα έχουν αίμα στα χέρια τους. Αίμα νέων παιδιών. Το αύριο της χώρας που τελείωσε πριν να ξεκινήσει.

Άρα λοιπόν οι «διαχρονικές» ευθύνες δεν είναι κάτι απρόσωπο. Κάθε άλλο, είναι απολύτως προσωποποιημένες και προσωπικές. Εναπόκειται στον ελληνικό λαό να ανταποκριθεί στη συνταγματική του υποχρέωση και να φροντίσει ώστε οι ευθύνες αυτές να αποδοθούν. 

Αυτό απαιτεί ο σεβασμός στην μνήμη των νεκρών.

"Πάρε με όταν φτάσεις": Το αληθινό τίμημα του νεποτισμού

Λίγες μόνο ώρες πριν την τραγωδία ένας συνδικαλιστής του ΟΣΕ είχε κάνει την παρακάτω ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα:

Πόσο τραγικό & ειρωνικό ότι αν δεν γινόταν το αδιανόητο δυστύχημα σήμερα στη Θεσσαλονίκη θα ελάμβανε χώρα μια φιέστα που θα μας έλεγε ότι δουλεύουν τα συστήματα που με τόσο πικρό τρόπο αποδείχτηκε ότι τελικά δεν δουλεύουν;

Η σημερινή τραγωδία δεν είναι κάτι που αφορά αυστηρά τη συγκεκριμένη κυβέρνηση που έχουμε από τον Ιούλιο του 2019. Αφορά και την προηγούμενη και, ακόμα περισσότερο, όλες τις κυβερνήσεις της χώρας από την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974 και μετά. Το νεοελληνικό κράτος έχει, δυστυχώς, παθογένειες που έχουν αναπτυχθεί σε βάθος δεκαετιών (τουλάχιστον). 

Η ευθύνη λοιπόν για τη σημερινή τραγική απώλεια τόσων συνανθρώπων μας δεν ανήκει παρά στο σύστημα εξουσίας που ελέγχει τις τύχες της χώρας αυτές τις δεκαετίες. Κατά βάση πρόκειται για την οικονομική ολιγαρχία της χώρας (ο όρος 'ολιγάρχης' έγινε της μόδας με τη ρώσικη εισβολή στην Ουκρανία, στην Ελλάδα όμως τον έχουμε βιώσει πολύ καλά από παλιά) η οποία κατά περίπτωση χρησιμοποιεί ως μαριονέτες τόσο τους 'πολιτικούς' μας όσο και τα μέσα μαζικής 'ενημέρωσης' και τους προβεβλημένους εκπροσώπους του. 

Ένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί να μην σημειώσει πως ότι ουδείς προσωποποιεί το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας της χώρας καλύτερα από τον κ. Πρωθυπουργό. Υιός πρωθυπουργού, αδερφός υπουργού εξωτερικού, θείος τρέχοντος δημάρχου Αθηναίων και, ας μην το ξεχνάμε, απόγονος του Ελευθερίου Βενιζέλου (που ήταν θείος του Μητσοτάκη Α’). Γεννήθηκε με προδιαγεγραμμένη μοίρα την οποία και υπηρετεί (άραγε, επί της ουσίας, καταργήθηκε ο θεσμός της βασιλείας στη χώρα μας ποτέ;). 

Δεν είναι όμως μόνο ο  κ. Πρωθυπουργός, ας είμαστε δίκαιοι. Δίχως καμία δόση υπερβολής, άνθρωποι όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Κώστας Καραμανλής (για να περιοριστώ σε σύγχρονους μας πρωθυπουργούς), αποτελούν την έκφραση, την προσωποποίηση του συστήματος εξουσίας που ευθύνεται για αυτήν την αδυναμία του ελληνικού κράτους να ανταποκριθεί στην καταστατική του αποστολή, η οποία αδυναμία με τη σειρά της γεννά τραγωδίες όπως η σημερινή. 

Εξακολουθώ να αναρωτιέμαι, λοιπόν, γιατί εμείς οι υπόλοιποι, ανεξαρτήτως ιδεολογιών και άλλων πολιτικών πεποιθήσεων, εξακολουθούμε όχι μόνο διακομματικά να αποδεχόμαστε αλλά με τις πράξεις μας να επικροτούμε και να υποστηρίζουμε τον νεποτισμό και την οικογενειοκρατία. 

Το κάνουμε την στιγμή που αυτή ακριβώς η οικογενειοκρατία, με την αναξιοκρατία που νομοτελειακά φέρνει, μας έχει οδηγήσει σε αλλεπάλληλες τραγωδίες ανείπωτων διαστάσεων. 

Ως πότε θα το ανεχόμαστε; Μήπως έχει έρθει η ώρα η πολιτική - η ύψιστη των τεχνών- να επιστρέψει στον τόπο που τη γέννησε; Δεν είναι η στιγμή τώρα να ανέβουμε εκ νέου στο επίπεδο του πολίτη και όχι να μείνουμε καθηλωμένοι στην ταπεινωτική θέση του (αυστηρώς και μόνο) ψηφοφόρου;