Το Κινέζικο οικονομικό θαύμα σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη Μεγάλη Βρετανία

Έχω την μεγάλη τύχη και τιμή να είμαι fellow του Διεθνούς Κύκλου του Ινστιτούτου Ανώτερων Σπουδών για την Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα (IHEIE). Σε αυτό το πλαίσιο, επισκέφτηκα πρόσφατα το Χονγκ Κονγκ, το Shenzhen και τη Σαγκάη, ως μέλος της αντιπροσωπείας του ParisΤech-PSL του IHEIE-MINES.

Το Χονγκ Κονγκ είναι μια μεγάλη πόλη που βρίσκεται στο νότο της Κίνας. Μόνο λίγοι άνθρωποι στο δυτικό κόσμο γνωρίζουν ότι το οικονομικό θαύμα της Κίνας έχει συμβεί σε μεγάλο βαθμό χάρη σε αυτή την πόλη.

Τον 19ο αιώνα, η Βρετανική αυτοκρατορία ήταν το ισχυρότερο κράτος στον κόσμο και ανάγκασε τις κινεζικές αρχές να υπογράψουν μια συνθήκη που τους παραχώρησε εκείνη την πόλη.

Πολλά χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του 1970, το Χονγκ Κονγκ είχε γίνει ένα σημαντικό παγκόσμιο κέντρο για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Μια πολύ πλούσια πόλη, που δεν διέφερε σε τίποτα από τη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο (για πολλούς θεωρούταν ακόμη και το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο της εποχής).

Την ίδια στιγμή, η Κίνα περνούσε μια σημαντική οικονομική και πολιτική κρίση. Η πολιτισμική επανάσταση του Mao Zedong προκάλεσε δυστυχώς οικονομικό χάος. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν εξαιτίας του λιμού. Μια κατάσταση που μοιάζει με εκείνες που έχουμε δυστυχώς συνηθίσει να βλέπουμε στην περιοχή της Κεντρικής Αφρικής.

Τότε ήταν που η μεγάλη χώρα της Ασίας απέκτησε έναν νέο ηγέτη μετά τον θάνατο του Mao. Ήταν ο Deng Xiaoping. Ο νέος ηγέτης της Κίνας ανέλαβε την ευθύνη να ηγηθεί της χώρας υπό πολύ δύσκολες συνθήκες και λέγοντας μια φημισμένη φράση: «η φτώχεια δεν είναι σοσιαλισμός, ο πλούτος είναι ένδοξος».

Πήρε τότε την απόφαση να δημιουργήσει μια ειδική οικονομική ζώνη, όπου η Κίνα θα προσπαθούσε να αλλάξει το οικονομικό σύστημα χωρίς να αλλάξει το πολιτικό σύστημα. Η πολιτική γνωστή ως "ένα κράτος, δύο συστήματα".

Η επιλογή της γεωγραφικής θέσης αυτού του πειράματος - της πρώτης ειδικής οικονομικής ζώνης - ήταν απλή: δίπλα στη μοναδική μεγάλη καπιταλιστική πόλη που συνορεύει με την Κίνα: το Χονγκ Κονγκ.

Έτσι, αποφασίστηκε ότι Shenzhen, ένα μικρό ψαροχώρι  δύο χιλιάδων κατοίκων το 1978, θα ήταν ο τόπος ενός από τα μεγαλύτερα κοινωνικά και πολιτικά πειράματα του 20ου αιώνα. Το Shenzhen έγινε η πρώτη πόλη που δοκιμάστηκε η αρχή "μία χώρα, δύο συστήματα".

Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό το πείραμα ήταν πολύ επιτυχημένο. Με την απόφαση αυτή του Deng, η Κίνα έχει κάνει τεράστια άλματα οικονομικής ανάπτυξης. Πριν από σαράντα χρόνια, εκατοντάδες άνθρωποι λιμοκτονούσαν. Επί του παρόντος, η ίδια χώρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και σύντομα η πρώτη, φαίνεται.

Πώς συνέβη αυτό; Σίγουρα χάρη στο Χονγκ Κονγκ, χάρη στο Ηνωμένο Βασίλειο! Πώς έγινε αυτό; Σίγουρα παρέχοντας μια κρίσιμη τεχνογνωσία με τη μορφή συμβάσεων outsourcing. 

Βλέπετε, οι εταιρείες του Χονγκ Κονγκ είχαν πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις στο Shenzhe βλέποντας μια τεράστια επιχειρηματική ευκαιρία. Η επένδυση αυτή προφανώς δημιούργησε τεράστια κέρδη για τις εταιρείες αυτές, λόγω του πολύ χαμηλού κόστους παραγωγής, αλλά αργότερα αυτή η διαδικασία έδωσε πολλή τεχνογνωσία στις κινεζικές εταιρείες και στη βάση αυτή μπορούν τώρα να δημιουργήσουν τη δική τους αυθεντική τεχνογνωσία.

Μια διάσημη μαρξιστική φράση λέει ότι "οι καπιταλιστές θα σας πουλήσουν το σχοινί με το οποίο θα τους κρεμάσετε". Στο σημερινό οικονομικό πλαίσιο, και ίσως και γεωπολιτικό, αυτό ακριβώς συνέβη με το Χονγκ Κονγκ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον δυτικό κόσμο και την Κίνα. 

Η διεθνής καπιταλιστική οικονομία πούλησε στην Κίνα την τεχνογνωσία, επιτυγχάνοντας τεράστια κερδοφορία βραχυ- και μακρο-πρόθεσμα, δίνοντας όμως τελικά τη δυνατότητα στην ασιατική χώρα να κυριαρχήσει στην παγκόσμια οικονομία. 

Το Χονγκ Κονγκ κατά κάποιο τρόπο «μπόλιασε» την Κίνα και δημιούργησε έναν οικονομικό γίγαντα. Υπ' αυτήν την έννοια, η Κίνα χρωστά την τεράστια ανάπτυξη της στη Μεγάλη Βρετανία — τουλάχιστον στην απληστία της. Κανείς δεν είχε σκεφτεί τις μακροπρόθεσμες οικονομικές και πολιτικές συνέπειες. Τις ζούμε τώρα, αλλά είναι αρκετά αργά.

Βλέπετε, η Κίνα δεν είναι πλέον ο αδύναμος κρίκος στη διεθνή οικονομία. Το 2018, η οικονομία της Shenzhen ξεπέρασε εκείνη του Χονγκ Κονγκ, ενώ το 1978 η οικονομία της Shenzhen δεν υπήρχε καν.

Υπάρχει πια μια πολύ σοβαρή πιθανότητα ο 21ος αιώνας να είναι αυτός της κινεζικής κυριαρχίας. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ πρέπει να ξεπεράσουμε τα σχετικά στερεότυπα (ίσως και τις ψευδαισθήσεις) και να δούμε πως θα διατηρήσουμε λόγο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. 

Επαναφέροντας την ξεχασμένη πρόταση: Ενιαίος Δήμος στο Θριάσιο Πεδίο

Πριν δέκα χρόνια, συγκεκριμένα την Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου 2008, έγραφα στο ιστολόγιο αυτό ότι«Το Θριάσιο Πεδίο είναι ενωμένο ιστορικά και γεωγραφικά. Ήρθε η ώρα να ενωθεί και διοικητικά.»

Την εποχή εκείνη με την εφαρμογή του «Σχεδίου Καλλικράτης» χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για τη δημιουργία ενός μεγάλου κέντρου βιώσιμης ανάπτυξης, το οποίο θα ήταν σε άμεσο και μεγάλο όφελος των κατοίκων της περιοχής, των επιχειρήσεων αλλά και της χώρας συνολικά.

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς βέβαια ότι την εποχή εκείνη η παραπάνω πρόταση δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής — ακριβώς το αντίθετο μάλλον. Η λαϊκή ρήση “καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στην πόλη” επεκράτησε και στο Θριάσιο Πεδίο, όπως κάνει σχεδόν παντού.

Άντι λοιπόν να δημιουργηθεί ένας μεγάλος Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης για όλο το Θριάσιο με έδρα την Ελευσίνα, ένας νέος Δήμος Ελευσίνας που θα περιελάμβανε όλη την έκταση που είναι «ενωμένη γεωγραφικά, οικονομικά και ιστορικά», το πολύπαθο Θριάσιο Πεδίο διαιρέθηκε στα τρία (Ελευσίνα - Μαγούλα, Μάνδρα - Βίλλια και ο grande Ασπρόπυργος, φυσικά, μόνος του).

Που οδήγησε αυτό; Δυστυχώς δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση, δεν χρειάζεται κανείς να πει πολλά. Μιλούν καλύτερα  οι δεκάδες νεκροί της Μάνδρας. Μιλάει η οικονομική παρακμή της Ελευσίνας. Μιλάει η φτώχεια και η συνεπακόλουθη έκρηξη του οργανωμένου εγκλήματος στον Ασπρόπυργο. Μιλάει το μαράζωμα της Μαγούλας. Μιλάει ακόμα, ίσως πιο εύγλωττα απ' όλους, το σκραπατζίδικο που σιγοκαίει ακόμα, τρεισήμισι χρόνια μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης.

Η ήττα του ελληνικού πολιτικού συστήματος πουθενά δεν αποτυπώνεται καλύτερα από το Θριάσιο Πεδίο. Η περιοχή ανάμεσα στην Ελευσίνα και τη Σαλαμίνα, το πιο ιερό κέντρο του αρχαίου κόσμου και το επίκεντρο ενός γεγονότος που επηρέασε όσο κανένα άλλο τη ροή της παγκόσμιας ιστορίας, δεν έχουν γίνει τίποτα άλλο παρά η παντός είδους χωματερή του νέου ελληνικού κράτους.

«Μα πως είναι δυνατόν;» με ρώτησαν πρόσφατα κάποιοι επισκέπτες από το Μπιλμπάο. Αυτό ακριβώς αναρωτιέμαι κι εγώ, πως είναι ποτέ  δυνατόν να υπάρχει τέτοια συγκλονιστική ανευθυνότητα και τόσο τεράστιο έλλειμμα ηγεσίας;

Παρά την τεράστια και συντονισμένη προσπάθεια καταστροφής, οι ευκαιρίες εξακολουθούν να υπάρχουν. Μπορούν να αναπτυχθούν νέες μορφές επιχειρηματικότητας, με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Μπορεί να αναδειχθεί το ιστορικό κεφάλαιο της περιοχής με ευκαιρίες στους τομείς της έρευνας, της εκπαίδευσης, του τουρισμού και του πολιτισμού.

Μπορούν να γίνουν πολλά εφόσον όμως υφίσταται η θεσμική αρχιτεκτονική που θα μπορέσει να υποστηρίξει ένα σχέδιο 15-20 ετών που θα βγάλει το Θριάσιο από την απόλυτη παρακμή και θα το φέρει στον 21ο αιώνα.

Όσο όμως το Θριάσιο Πεδίο παραμένει διαιρεμένο στα τρία, όσο σπαταλάμε ανούσια τις λιγοστές μας δυνάμεις, τόσο θα βυθιζόμαστε σε μεγαλύτερη παρακμή και τόσο ο μόνος λογικός δρόμος θα είναι εκείνος της φυγής.

Οι καλές προθέσεις δεν αρκούν, ακόμα και όταν υπάρχουν. Σε λίγους μήνες έχουμε δημοτικές εκλογές. Μια ευχάριστη έκπληξη θα ήταν να δούμε σχήματα υποψηφίων στην Ελευσίνα, τη Μάνδρα και τον Ασπρόπυργο να συντονίζονται ώστε επιτέλους η περιοχή να ενωθεί σε έναν ενιαίο οργανισμό τοπικής αυτιδιοίκησης, μήπως και υπάρχουν τελικά ελπίδες διάσωσής της.

Ίδωμεν.

Ευρώπη, πολιτική και υποκρισία: Γιατί ο Μητσοτάκης δεν είναι #metonKyriako

Στη διάρκεια των τελευταίων εσωκομματικών εκλογών της Νέας Δημοκρατίας είχα πάρει σαφή θέση λέγοντας ότι «δεν είμαι #metonKyriako» πολύ απλά διότι ο γιος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ακόμα κι αν θέλει, δεν έχει τη δυνατότητα να σπάσει το πλέγμα των εξαρτήσεων που τον ανέδειξε στη θέση που έχει — Τότε ήταν εκείνη του Προέδρου της ΝΔ, πιθανόν αύριο θα είναι του Πρωθυπουργού.

Καθόλου δεν χαίρομαι που ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει ότι μπορεί πραγματικά για να με επιβεβαιώσει, ιδιαίτερα μάλιστα το τελευταίο διάστημα.

Πρώτο χτύπημα ήταν που σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού εναντίον της οικογενειοκρατίας, έδωσε το χρίσμα του υποψήφιου δημάρχου Αθηναίων στον... ανιψιό του.

Δεύτερο χτύπημα ήταν που σε μια παρόμοιου ύψους κίνηση, θέλοντας να επιβεβαιώσει ότι πάντα γίνεται το σωστό και όχι ότι επιβάλλουν οι εσωκομματικές ισορροπίες, έχρισε υποψήφιο Περιφερειάρχη Αττικής τον... Γιώργο Πατούλη, που προηγουμένως ήθελε να πάει για Δήμαρχος Αθηναίων, αλλά τον "έφαγε" ο ανιψιός.

Το τρίτο χτύπημα όμως ήταν το τελειωτικό. Σε μια ασύγκριτη κίνηση ευρωπαϊκού προσανατολισμού, φτάνοντας στο αποκορύφωμα του ελληνικού ευρωπαϊσμού, έθεσε επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου της ΝΔ τον μεγάλο Ευρωπαίο πολιτικό Βαγγέλη Μεϊμαράκη.

Είναι να απορεί κανείς. Έχει τόσο θράσος ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ή μήπως στερείται οποιασδήποτε επαφής με την πραγματικότητα; Δεν βλέπει ο κ. Μητσοτάκης πως σε όλη την Ευρώπη, σε ολόκληρη την υφήλιο για να είμαστε ακριβείς, ο κόσμος απλά δεν αντέχει άλλο την τεράστια υποκρισία του πολιτικού συστήματος; Ότι αυτή η αναγνώριση της υποκρισίας, αυτή η αντίληψη του πολιτικού συστήματος ως κλειστής κάστας, εν τέλει ακυρώνει την ίδια τη δημοκρατία μας;

Θα ρωτήσετε, γιατί, δεν είναι καλός ο Κώστας Μπακογιάννης; Δεν ξέρω εάν είναι καλός. Ίσως ναι, ίσως και όχι. Είναι σίγουρα εμφανίσιμος και επικοινωνιακός. Όμως το γεγονός ότι είναι ανιψιός υποψήφιου πρωθυπουργού, γιος κορυφαίας πολιτικού, τέως Δημάρχου Αθηνών και  εγγονός πρωθυπουργού σημαίνει κάτι πολύ απλό: Ο άνθρωπος αυτός όφειλε πρώτα να αποδείξει την αξία του εκτός πολιτικής και αφού κάνει μια λαμπρή καριέρα 20-25 ετών στο χώρο της ιδιωτικής οικονομίας, μετά θα είχε κάθε δικαίωμα να μπει στην πολιτική αυτόφωτος.

Εκείνος όμως αντίθετα επέλεξε να μπει στην πολιτική σαν "γιος της Ντόρας", "εγγονός του Μητσοτάκη" και προσφάτως σαν "ανιψιός του Κυριάκου". Τραγικό σφάλμα για έναν άνθρωπο που θέλουν να μας πλασάρουν σαν χαρισματικό.

Όχι, σε μια σύγχρονη δημοκρατία στην Ευρώπη του 2018 είναι ανήκουστο να γίνεται κάποιος Δήμαρχος «κληρονομικώ δικαιώματι».

Τώρα, για τον Γιώργο Πατούλη τι να πει κανείς. Μιλούν καλύτερα οι λακκούβες και οι πλημμύρες του Αμαρουσίου. Ή ίσως, όσον αφορά τη θητεία του στον ιατρικό σύλλογο, μιλούν για αυτόν οι χιλιάδες ασθενείς που δικαιώθηκαν αφού κατήγγειλαν τα "φακελάκια" που έδωσαν στα νοσοκομεία της χώρας. Πραγματικά, για τον κ. Πατούλη ομιλεί το έργο του πριν από εκείνον. Ήταν όντως η μόνη επιλογή που μπορούσε να δώσει ελπίδες επανεκλογής σε μια οικτρά αποτυχημένη περιφερειάρχη όπως η Ρένα Δούρου.

Με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη όμως ο κ. Μητσοτάκης το τερμάτισε. Εκεί απέδειξε πως ο Μητσοτάκης δεν είναι #metonKyriako, ότι ως πολιτικός καμία σχέση δεν έχει ούτε με τον φιλελεύθερο χώρο ούτε φυσικά με τον ευρωπαϊσμό.

Πανευρωπαϊκά υπάρχει μια τεράστια συζήτηση για την κρισιμότητα αυτών των ευρωεκλογών. Για το πόσο σημαντικές είναι για την πορεία που θα πάρει συνολικά η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ακόμα, τίθεται παντού επί τάπητος το θέμα του Ευρωκοινοβουλίου, που ενώ έχει σημαντικότατο ρόλο στις εξελίξεις οι εθνικές κυβερνήσεις συνεχίζουν να το τιμούν και να το υποβιβάζουν.

Δυστυχώς η συνήθεια δεν ήταν μόνο ελληνική. Η "χρυσή αποστρατεία" (χρυσή κυριολεκτικά, οι αμοιβές και τα προνόμια είναι υψηλότατες) είναι ένα αισχρό, πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Δεν θέλουμε να δυσαρεστήσουμε κάποιον; Θέλουμε να του χρυσώσουμε το χάπι; Μα φυσικά, το κτήριο της Ευρωβουλής αποτελεί τη σίγουρη λύση, όπως επίσης το ίδιο γίνεται και να τους νέους, τα νέα παιδιά του πολιτικού συστήματος σε όλη την ΕΕ, που με μεγάλη χαρά παίρνουν το πολιτικό τους βάπτισμα στο ευρωκοινοβούλιο.

Πρόκειται για μια μεγάλη ντροπή.

Στο ευρωκοινοβούλιο θα έπρεπε να στέλναμε τους άριστους. Αυτούς που θα μπορέσουν να χτίσουν την Ευρώπη του αύριο. Ποιους όμως στέλναμε διαχρονικά; Όσους θέλαμε να κάνουν κάποιες ευχάριστες διακοπές χωρίς να ενοχλούν και να ενοχλούνται. Έτσι και τώρα, το υποτιθέμενο κόμμα του ευρωπαϊκού δρόμου στην Ελλάδα, η καρδιά του κινήματος "μένουμε Ευρώπη", έκρινε ότι ο ευρωπαϊσμός στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία εκφράζεται καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον από τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη. Τα θερμά μας συγχαρητήρια!

Η κατάσταση της λεγόμενης πολιτικής (λεγόμενης, διότι αυτό είναι τσίρκο) στην Ελλάδα του σήμερα είναι ιδιαιτέρως αποκαρδιωτική.

Η κυβέρνηση από τη μια παραπαίει μέσα στις αντιφάσεις της. Η αποτελεσματικότητά της είναι τραγικά χαμηλή, η πολιτικός της λόγος θολός, το πολιτικό της ακροατήριο διασπασμένο.

Η αξιωματική αντιπολίτευση από την άλλη, όπως προσπάθησε να πει αυτό το άρθρο, είναι εγκλωβισμένη στο παρελθόν και στον παλαιοκομματισμό. Θέλει να βάλει φιλελεύθερα ρούχα, έχει όμως σώμα σκληρά δεξιό και συντηρητικό. Όπως και να ντυθεί, δεν αλλάζει κι αυτό είναι πασιφανές.

Θέλω να πιστεύω πως θα αναδειχτεί και στη Ελλάδα μια δύναμη αληθινά προοδευτική, με ανάλυση και σχέδιο για το τι σημαίνει πρόοδος τον 21ο αιώνα. Με όραμα για την Ελλάδα και την Ευρώπη στον κόσμο σε όρους δικαιοσύνης και ανάπτυξης για όλους.

Η ελπίδα υπάρχει, για την ώρα όμως η πραγματικότητα είναι τραγικά απογοητευτική.