Όχι στην ανθρωποφαγία — Στήριξη στην Ελένη Αντωνιάδου

Ο Μάρτιος του 2017 ήταν ένας ιδιαίτερα δύσκολος μήνας για μένα καθότι πριν λίγες εβδομάδες είχα χάσει τον αγαπημένο μου πατέρα μετά από μακρόχρονη ασθένεια. Με κάποια ανακούφιση λοιπόν δέχτηκα την πρόσκληση του οργανισμού Friends of Europe για να πάρω μέρος σε ένα panel discussion στο πλαίσιο της συνάντησης των European Young Leaders 40 under 40 που γινόταν εκείνη την χρονιά στη Λισαβόνα.

Παρακολουθώ πάντα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τον θεσμό των EYL40, καθώς είχα κι εγώ την τιμή να έχω επιλέγει την περίοδο 2012-13, τη δεύτερη μάλιστα χρονιά του προγράμματος (όταν ακόμα συντονιζόταν από κοινού με τους Friends of Europe και τη Europa Nova).

Εκείνο το διήμερο στη Λισαβόνα γνώρισα πολλούς, πολύ ενδιαφέροντες νέους Ευρωπαίους από τους χώρους της πολιτικής, της επιστήμης, της τέχνης και της επιχειρηματικότητας. Ποτέ δεν έπαψε να μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η μέθοδος επιλογής των μελών του προγράμματος, η οποία εξασφάλιζε τόσο υψηλή ποιότητα όσο και εκπροσώπηση όλων των διαφορετικών τάσεων της Ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Ανάμεσα στα άτομα που μου έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν αναμφίβολα η Ελένη Αντωνιάδου. Η κοπέλα αυτή, που τότε νομίζω δεν είχε ακόμα κλείσει τα τριάντα, απλά δεν γίνεται να μην τραβήξει την προσοχή σου. Μιλούσε με λόγο σαφή και συγκροτημένο. Είχε ευγένεια και αυτοπεποίθηση ενώ η σκέψη της ήταν πάντοτε δημιουργική. Μετά από μια σύντομη συνομιλία δεν σου άφηνε καμία αμφιβολία ότι ήταν μια από τις κορυφαίες επιλογές εκείνου του προγράμματος.

Έκτοτε δεν έχει τύχει να συναντηθούμε ξανά. Την παρακολουθούσα στα κοινωνικά δίκτυα μέχρι που αποφάσισα να ξεκινήσω την αποτοξίνωση μου — την οποία ενθέρμως προτείνω σε όλους — και μου είχε κάνει εντύπωση η μεγάλη δημοσιότητα που είχε αρχίσει να παίρνει, πρώτα και κύρια από δημοσιεύματα τρίτων και όχι δικά της.

Δεν μπορώ να κρύψω ότι στενοχωρήθηκα όταν την είδα πρόσφατα σε ένα βίντεο με την ύπατη εκπρόσωπο του νεποτισμού στη χώρα μας, μαζί μάλιστα με κάποιες άλλες αξιόλογες κυρίες, σκέφτηκα όμως πως πρέπει να σεβόμαστε την άλλη άποψη όσο κι αν διαφωνούμε.

Όπως ξέρουν όσοι έχουν έστω και επιφανειακή σχέση με το επιχειρείν, όση αξία έχει το περιεχόμενο του προϊόντος άλλη τόση έχει και το περιτύλιγμα. Η επικοινωνία είναι το περιτύλιγμα στην περίπτωση αυτή. Όμως μαζί με την επικοινωνία ξεκινά και η δημοσιότητα, η οποία είναι ένα πολύ δύσκολο παιχνίδι. Είναι σαν τη φωτιά που μπορεί να σε ζεστάνει, μπορεί όμως και να σε κάψει.

Ίσως κάποιος να μπορεί να πει ότι η Αντωνιάδου το παράκανε με τη δημοσιότητα. Ισχύει βέβαια το "ο αναμάρτητος όμως πρώτος τον λίθο βαλέτω". Το προφίλ της ήταν απλά τέλειο για το μήνυμα που ήθελαν να προβάλουν τα μέσα, για αυτό και την προέβαλαν σε κάθε ευκαιρία. Είναι ένας φαύλος κύκλος που πάντα έχει πικρή κατάληξη.

Προφανώς ποτέ δεν ζήτησα να δω τα πτυχία της Ελένης Αντωνιάδου ούτε τις δημοσιεύσεις της. Δεν το έχω κάνει εξάλλου με κανέναν συνεργάτη μου, πολύ περισσότερο με κάποιον από τα εκατοντάδες μέλη της κοινότητας EYL40, στην οποία μετέχουμε αμφότεροι. Πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί δεν το έπραξε η Υπουργός Παιδείας πριν συμφωνήσει να της απονείμει το βραβείο για το οποίο πρόσφατα δημιουργήθηκε τόσο μεγάλο θέμα. Αυτό συνέβη απλώς διότι στη χώρα αυτή, στα Υπουργεία τα πάντα γίνονται για το γραφείο τύπου. Οι σύμβουλοι επικοινωνίας - κατά πάσα πιθανότητα δημοσιογράφοι - της κας Κεραμέως της πρότειναν να κάνει αυτήν την απονομή, θέλοντας να εκμεταλλευτούν τη δημοσιότητα της Αντωνιάδου. Εννοείται δεν έκαναν κανένα background check, πολύ απλά γιατί οι επικοινωνιολόγοι δεν κάνουν τέτοια πράγματα. Στη θέση της κας Κεραμέως θα μπορούσε να είναι κάλλιστα και ο κος Γαβρόγλου, η κα Διαμαντοπούλου και οποιοσδήποτε άλλος υπουργός παιδείας τις τελευταίες δεκαετίες.

Αναρωτιέμαι όμως, τι σημασία έχουν τελικά τα πτυχία και οι επιστημονικές διακρίσεις της Αντωνιάδου για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο; Ζήτησε άραγε κάποια ακαδημαϊκή θέση; Προτάθηκε για κάποιο ερευνητικό έργο; Την είδαμε σε κάποιον δημόσια χρηματοδοτούμενο ερευνητικό οργανισμό; Τίποτα από αυτά δεν νομίζω ότι έγινε. Άρα, προς τι το μένος; Προς τι ή ανθρωποφαγία; Προς τι η οχλαγωγία, προς τι η δολοφονία χαρακτήρα μέσω ομαδικού λιντσαρίσματος στα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα ενημέρωσης;

Η Ελένη Αντωνιάδου βρίσκεται στην αρχή της καριέρας της, έχει κλείσει πριν λίγο τα τριάντα και έχει ήδη κάνει πολλά και εντυπωσιακά πράγματα. Προφανώς και θα πρέπει να κριθεί, να κριθεί αυστηρά όπως κάθε άνθρωπος. Στην ώρα της όμως. Όχι στην αρχή της διαδρομής.

Αν μπορώ να της δώσω μια δημόσια συμβουλή εκείνη θα είναι να κλείσει τα αυτιά της στις σειρήνες του κόσμου των celebrities και να επικεντρωθεί στην επιχειρηματικότητα, στην εκπλήρωση της επαγγελματικής της αποστολής. Αν το κάνει αυτό με συνέπεια και επιμονή, όπως νομίζω ότι κάνει εδώ και αρκετά χρόνια, όσες δυσκολίες κι αν προκύψουν νομίζω τελικά το αποτέλεσμά της θα είναι εξαιρετικό.

Όλοι εμείς αξίζει να αναρωτηθούμε βεβαίως για το εξής: Τι έπαθε η αναμάρτητη ελληνική κοινωνία και βγάζει τόσο μίσος προς την Αντωνιάδου; Ξεχνάμε άραγε όλοι πως, σε ηλικία που τα παιδιά των περισσοτέρων μας ακόμα ζουν ακόμα με χαρτζιλίκι των γονέων, εκείνη έχει ήδη κάνει πράγματα που οι περισσότεροι δεν μπορούμε ούτε να τα ονειρευτούμε — ακόμα κι αν αυτό είναι ένα σύντομο πρόγραμμα μετεκπαίδευσης στη NASA — δηλαδή, για να καταλάβω, πόσοι από εμάς το έχουμε κάνει το summer school αυτό (ή οτιδήποτε άλλο εν τέλει ήταν) και το υποτιμούμε έτσι;

Η υποκρισία της κοινωνίας δεν έχει τελικά κανένα όριο.

Απ' όσους κατφέρονται με τόσο μίσος έναντι της Αντωνιάδου, πόσοι άραγε θα ήταν ευτυχείς να τους εξετάσει για κάποιο πρόβλημα υγείας τους ο κ. Πατούλης ή ο κ. Κικίλιας; Πόσοι θα ανέθεταν στον κ. Τσίπρα την στατική μελέτη της νέας κατοικίας τους; Ή πόσοι τέλος πάντων θα ζητούσαν στα σοβαρά από τον κ. Μητσοτάκη να τους κάνει την ανεύρεση κεφαλαίων για τη νεοφυή τους επιχείρηση;

Ποια είναι η ειλικρινής απάντηση; Κανείς. Αυτό όμως δεν τους σταματά να τους ψηφίζουν για εκπροσώπους τους, δηλαδή να τους επιτρέψουν να τους εξουσιάζουν. Μιλάμε για τον απόλυτο παραλογισμό.

Πραγματικά δεν έχω ιδέα γιατί η Αντωνιάδου βρέθηκε σε εκείνη την εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη. Ίσως ήταν ένα συναισθηματικό δέσιμο με τη γενέτειρα της. Ίσως ήταν ένα βήμα στο ολισθηρό μονοπάτι των celebrities για το οποίο μίλησα παραπάνω.  Ήταν μάλλον ένα λάθος. Σύντομα πιστεύων η θα καταλάβει ότι οι επικοινωνιακές της προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στο επαγγελματικό/επιχειρηματικό της πεδίο και, σχεδόν αποκλειστικά, στο εξωτερικό.

Δεν ξέρω ακόμα σε ποιο στάδιο βρίσκεται με την επιχείρηση της. Ήταν σαφές πως ήταν σε πολύ αρχικό στάδιο το 2017, φαντάζομαι δεν έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Οι λιγοστές γνώσεις που έχω για τον τομέα της μου λένε πως απαιτείται χρηματοδότηση ιδιαίτερα μεγάλου ύψους η οποία συνήθως έρχεται μετά από πολλά χρόνια πειραματισμών. Η μεγάλη επιτυχία θα έρθει μετά από πάμπολλες μεν, ενδιάμεσες δε,  αποτυχίες.  Η νεοφυής επιχειρηματικότητα σίγουρα δεν είναι sprint αλλά μαραθώνιος και η Ελένη μόλις που έχει περάσει την γραμμή της εκκίνησης.

Το μήνυμα τελικά που θέλω να στείλω με το άρθρο αυτό είναι σαφές: Αυτό που βλέπουμε τις τελευταίες μέρες είναι μια συλλογική ανθρωποφαγία. Η αντίδρασή μας μπορεί να είναι μόνο μια:

Οι ανθρωποφάγοι δεν θα περάσουν.

Οργή με κατακλύζει βλέποντας όλους εκείνους, στα 'mainstream media' που μέχρι χθες εύκολα αποθέωναν έναν συνάνθρωπο μας, με την ίδια ευκολία τον κατακεραυνώνουν, πριν αλέκτορα φωνήσαι.

Όπως γινόταν και με τους κανονικούς λιθοβολισμούς, ενεργοποιήθηκαν τα χειρότερα ένστικτα της κοινωνίας. Τόσοι και τόσοι βρήκαν μια ιδανική αφορμή να χτυπήσουν για να πάρουν δημοσιότητα και να φανούν ως διώκτες του κακού και της εξαπάτησης. Υποδεικνύεται ένας 'ένοχος' και ο ψηφιακός όχλος, δίχως να ξέρει λεπτομέρειες για τον 'ένοχο' και την υπόθεση, σίγουρα δε δίχως να είναι αναμάρτητος, χωρίς δισταγμό σηκώνει τον λίθο και τον εκτοξεύει εναντίον ενός, πλέον, ανυπεράσπιστου συνανθρώπου.

Η Ελένη Αντωνιάδου έχει κάθε δυνατότητα να μάθει από τα λάθη της, όπως κάνουμε όλοι, και να βγει πιο δυνατή και σοφή απο αυτήν την περιπέτεια. Εκείνοι που πρέπει να προβληματιστούν όμως είναι οι αμέτρητοι που χάρηκαν τόσο πολύ βλέποντας αίμα στην πλατεία.

Αν εξακολουθήσουμε λοιπόν να θέλουμε να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα, θα πάμε ποτέ μπροστά;

Καθένας μας ας δώσει την απάντηση του.

Γιατί υποστηρίξαμε το ACAI2019

Πριν μερικά χρόνια μου κίνησε το ενδιαφέρον η εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και οι ανεπανάληπτες ευκαιρίες που εκείνη δημιουργεί. Ταυτόχρονα όμως με προβλημάτισε έντονα ο φόβος που εκείνη δημιουργεί, ακόμα και σε κατά τεκμήριο ευφυέστατους ανθρώπους όπως ο Stephen Hawking και ο Elon Musk.

Προσπαθώντας να δω τη θετική πλευρά - όπως εξάλλου υποχρεούται να κάνει ένας δημιουργός - έγραψα κάποιες σκέψεις υπό τον τίτλο "Τεχνητή νοημοσύνη, πρόοδος και ευτυχία".

Λίγα χρόνια μετά, άρχισα να βλέπω κάποιες άλλες αναλογίες στη διεθνή αγορά, που ήταν ακόμα πιο ανησυχητικές: 

• Το 2000 όλοι μιλούσαν για "το web", μάλλον δίχως να καταλαβαίνουν τι είναι.
• Το 2005 όλοι μιλούσαν για τα "social networks", επίσης μάλλον δίχως να καταλαβαίνουν τι είναι.
• Στη συνέχεια το 2010 όλοι μιλούσαν για το "cloud computing", και πάλι δίχως να καταλαβαίνουν τι είναι.
• Τώρα είμαστε - εδώ και λίγα χρόνια - στην εποχή που άπαντες μιλούν για την τεχνητή νοημοσύνη - εδώ κι αν δεν καταλαβαίνουν τι είναι!

Υπάρχει όμως μια θεμελιώδης διαφορά που μας κινητοποίησε ιδιαίτερα στην Starttech Ventures. Κάποιος με βασικές σπουδές πληροφορικής, ακόμα και αν δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με web, social networks ή cloud computing, μπορούσε με λίγο διάβασμα και αρκετή εξάσληση να γίνει ειδικός και σε αυτό το αντικείμενο. Αυτό όμως δεν ισχύει στην τεχνητή νοημοσύνη! Παρότι μαθήματα όπως πιθανότητες, θεωρία συνόλων, λογική και διακριτά μαθηματικά, πολύ περισσότερο η θεωρία υπολογισμού και οι αλγόριθμοι, είναι κορμός των περισσοτέρων προγραμμάτων σπουδών πληροφορικής, η πικρή αλήθεια είναι ότι ελλάχιστοι επαγγελματίες έχουν ισχυρά θεμέλια στα αντικείμενα αυτά - οπότε δεν έχουν καμία ελπίδα να κατανοήσουν σε βάθος τα τι, πως και γιατί της τεχνητής νοημοσύνης.

Φοβηθήκαμε λοιπόν ότι σε λίγα χρόνια οι πληροφορικοί μας θα μετατραπούν σε ευφυείς δακτυλογράφους και όλη η προσιθέμενη αξία θα έρχεται 'πακετοποιημένη' - ή, ακριβέστερα, θα δημιουργηθούν πανίσχυρα ολιγοπώλεια στα οποία οι ομάδες δημιουργών δεν θα μπορούν να αντιπαρατεθούν.

Δεν θα μπορούν, βέβαια, εκτός εάν προλάβουν να αναπτύξουν το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο και την πρακτική εμπειρία που απαιτείται. Για να το καταφέρουμε αυτό, αποφασίσαμε στην Starttech Ventures να δημιουργήσουμε, σε συνεργασία με κορυφαίους ακαδημαϊκούς, ένα διετές επιμορφωτικό πρόγραμμα μεταπτυχιακού στα μαθηματικά της τεχνητής νοημοσύνης, που παρέχουμε δωρεάν σε όποιον εργαζόμενό μας το επιθυμεί.

Παράλληλα, ενεργά θα συμμετέχουμε σε σχετικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα στο εξαίρετο ACAI2019 που έγινε πρόσφατα στα Χανιά με πολύ μεγάλη επιτυχία, στο οποίο συμμετείχαμε με αποστολή οχτώ μελών της ομάδας μας και που με μεγάλη χαρά τιο υποστηρίξαμε χορηγικά.

Θέλω να συγχαρώ θερμά τους οργανωτές του ACAI 2019 για τη μεγάλη τους επιτυχία, ειδικά τους Γιώργο Χαλκιαδάκη και Νίκο Σπανουδάκη, όπως και να ευχαριστήσω τους συναδέλφους μου στην Starttech Ventures για τη συμμετοχή τους! Είμαστε ακόμα στην αρχή μιας μακράς και δύσκολης πορείας, όπως πάντα όμως είμαστε αποφασισμένοι να τα καταφέρουμε.

Ίσως τελικά, η εκδίκηση των μαθηματικών να μην είναι κάτι καθόλου αρνητικό, αλλά να συμβολίζει την επιστροφή της γνώσης στο προσκήνιο ως κυρίου παράγοντα προόδου.

υγ. Εννοείται βέβαια πως μια εβδομάδα στα Χανιά είχε και απίστευτες ευκαιρίες διασκέδασης, τόσο στο πλαίσιο του συνεδρίου όσο και εκτός! Α, επίσης δοκιμάσαμε και το καλύτερο σουβλάκι του κόσμου. Δεν υπερβάλλω, είναι όντως το καλύτερο του κόσμου! 

Ποιες εταιρείες είναι scale-ups;

Πριν δύο χρόνια σε ένα εστιατόριο στο Σαν Φρανσίσκο ένας σύμβουλος επιχειρήσεων με ρώτησε "είστε μέσα στον κανόνα του 40%"; Δεν είχα ιδέα τι εννοούσε. Παρότι είναι πάντοτε άβολο να αποδεικνύεις την άγνοια σου, τον ρώτησα περί τίνος πρόκειται και εκείνος ευγενικά εξήγησε.

Το "rule of 40%" αναφέρεται σε εταιρείες οι οποίες μπορούν σχετικά εύκολα να εξαγοραστούν κι αυτό διότι τα τελευταία χρόνια το άθροισμα του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης και των ετήσιων κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων είναι μεγαλύτερο ή ίσο με 40%.

Αν το σκεφτείς είναι έξυπνος κανόνας. Αξιολογεί θετικά τόσο μια εταιρεία που αναπτύσσεται με 50% καθ έτος αλλά "μπαίνει μέσα" 10% όσο και μια άλλη που αναπτύσσεται 'μόνο' με 10% αλλά έχει μια ισχυρή κερδοφορία 30% ή και περισσότερο.

Βέβαια, εξήγησε ο συνομιλητής μου, οι εταιρείες πρέπει να έχουν κάποιο ελάχιστο μέγεθος για να ισχύει ο κανόνας. Εκείνος τότε έθεσε τον πήχη στα "$10,000,000 annual recurring revenues".

Παρότι ο ορισμός αυτός απέχει πολύ από το να είναι γενικός ή αυστηρός τυπικά, νομίζω δίνει μια πολύ καλή διαισθητική αντίληψη του τι είναι ένα scale-up. Μια επιχείρηση που έχει μέγεθος και επιτυγχάνει ταυτόχρονα να αναπτύσσεται και να είναι κερδοφόρα.

Αν κοιτάξουμε την ελληνική πραγματικότητα νομίζω πως πρέπει να χαλαρώσουμε λίγο τα κριτήρια. Θα έλεγα πως αν μιλούσαμε για επιχειρήσεις λογισμικού SaaS, μια εταιρεία για να αποκαλείται scale-up ενδεχομένως να πρέπει να πρέπει να πληροί τα παρακάτω κριτήρια:

- Να καλύπτει τον κανόνα του 40%
- Να έχει annual recurring revenues ύψους €2.000.000 ή περισσότερο
- Να λειτουργεί ήδη για δύο - τρία χρόνια
- Ακόμα και να έχει ίσως 20 άτομα προσωπικό ή περισσότερα

Σίγουρα αυτά δεν είναι τυπικά / αυστηρά κριτήρια, δίνουν όμως μια καλή διαισθητική αντίληψη. Σημειώστε πως ούτε στη διεθνή ούτε στην ελληνική πραγματικότητα παίζει κανένα ρόλο η χρηματοδότηση. Scale-up σε κάνει η εμπιστοσύνη των πελατών, των προμηθευτών και των εργαζομένων. Όχι όμως των επενδυτών.

Πρέπει ακόμα να σημειώσει κανείς πως και επιχειρήσεις, τεχνολογίας ή μη, με διαφορετικό business model από το SaaS κάλλιστα μπορούν να είναι scale-ups. Αρκεί να συνδυάζουν μέγεθος, ανάπτυξη, κερδοφορία και σχετικά μακρόχρονη παρουσία.

Ποια είναι τελικά τα scale-ups στην Ελλάδα; Είναι μια ερώτηση στην οποία εργάζομαι ώστε να μπορέσω να δώσω μια σχετικά τεκμηριωμένη απάντηση. 

Δυστυχώς όμως οι επιχειρήσεις αυτές είναι ακόμα ιδιαίτερα σπάνιες — απελπιστικά λίγες θα έλεγα.

Πρέπει όμως να είμαστε αισιόδοξοι. Πριν λίγα χρόνια δεν υπήρχε σχεδόν (?) κανένα scale-up ενώ τώρα το Scale-up Greece meetup έχει ήδη φιλοξενηθεί από τρεις εταιρείες που εμπίπτουν στον ορισμό από την αρχή του 2019.

Ηδη βλέπουμε λοιπόν τα πρώτα ελληνικά scale-ups και σύντομα θα δούμε πολλά περισσότερα. Η επιτυχία της κοινότητας που πραγματώνει την οικονομία της συνεργασίας και της δημιουργικότητας προς την κατεύθυνση αυτή θα έχει τελικά καθοριστική σημασία για την πρόοδο της χώρας.

Όλοι, από τους εργαζόμενους μέχρι τους κρατικούς φορείς, χρειαζόμαστε περισσότερες, καλύτερες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις. 

Επιχειρήσεις που θα δημιουργήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας, που θα κάνουν ξανά την Αθήνα κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου, που θα πληρώσουν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.

Αυτές οι επιχειρήσεις είναι τα ελληνικά scale-ups, τα οποία είναι οι πυλώνες της οικονομίας της συνεργασίας και της δημιουργικότητας.

Σσσσς... Μας ακούνε!

Θυμάμαι πως παλιότερα μια τυπική - υποτίθεται κωμική - σκηνή σε σειρές και ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού έδειχνε κάποιον να τραγουδάει την ώρα που έκανε μπάνιο. Η επανάσταση της τεχνολογίας μάλλον το έχει αλλάξει ακόμα και αυτό — Είμαι άραγε ο μόνος που ακούει μουσική από το smartphone του στο ντουζ; (ή μήπως άραγε είναι ντους;)

Είχα λοιπόν μόλις γυρίσει από το γυμναστήριο και πριν μπω στο ντουζ ένας καλός φίλος μου τηλεφώνησε να με ρωτήσει σχετικά με τον γιο του που σκέφτεται να ξεκινήσει σπουδές σε κάποιο ιδιωτικό κολλέγιο - εργαστήριο ελεύθερων σπουδών - που διαφημίζει ότι συνεργάζεται με κάποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού.

Στο ενδιαφέρον αυτό θέμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας θα επανέλθω σε επόμενη ανάρτηση. Εν πάση περιπτώσει, είπα στον φίλο όσα μπόρεσα να σκεφτώ για το θέμα που τον απασχολούσε, διάλεξα ένα τραγούδι στο YouTube (ποτέ δεν τα πήγα καλά με το Spotify) και επιτέλους μπήκα στο ντουζ.

Είχα πατήσει το autoplay και το YouTube συνέχισε να βάζει τραγούδια κατά την γνώμη του για τις προτιμήσεις μου (στο θέμα του ΑΙ επίσης θα επανέλθω αργότερα). Μετά από δύο τραγούδια, βάζει μια σύντομη διαφήμιση. Τι ήταν η διαφήμιση; Φυσικά για ένα ιδιωτικό κολέγιο - κέντρο ελεύθερων σπουδών - που συνεργάζεται με ένα άριστο πανεπιστήμιο του εξωτερικού.

Τυχαίο θα μου πείτε; Όχι, δεν νομίζω πως είναι τυχαίο. Είναι τόσο σημαντικό για τους γίγαντες του διαδικτύου να κάνουν όλο και καλύτερο profiling των χρηστών, θέλουν να μαζέψουν τόσα πολλά δεδομένα για την σκέψη και τη συμπεριφορά μας που, είμαι βέβαιος, δεν διστάζουν καθόλου να παραβιάζουν την ιδιωτικότητα μας και να μας ακούνε.

Τι να κάνεις για αυτό; Μάλλον λίγα πράγματα. Μέχρι να βγει ένα αληθινά ασφαλές linux smartphone,  μέχρι να μπορέσουμε να απαλλαγούμε από όλες τις τεράστιες πλατφόρμες που κάνουν τη ζωή μας τόσο πιο εύκολη με αντίτιμο όχι μόνο την ιδιωτικότητα μας αλλά το ίδιο το ψηφιακό αντίγραφο της προσωπικότητας μας, τότε μάλλον θα πρέπει εκτός από τα social media να καταργήσω και τα smartphones.

To θέμα δεν είναι αστείο. Οι περισσότεροι εστιάζουν στα δεδομένα από την πλευρά της ιδιωτικότητας και της χρήσης τους χωρίς τη συγκατάθεση μας για διαφημιστικούς λόγους. Φοβάμαι όμως το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Οι γίγαντες του διαδικτύου - ναι, αυτοί που οι Γάλλοι ονομάζουν GAFAM / BATX - θέλουν κάτι πολύ παραπάνω: Να κατανοήσουν τις προσωπικότητες μας πολύ καλύτερα απ ότι τις κατανοούμε εμείς οι ίδιοι.

Δεν είναι ότι φοβάμαι ότι κάποιο λογισμικό θα με αντικαταστήσει. Αυτή η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν μπορεί να εμποδιστεί. Είναι όμως που αν ένας τρίτος μάθει εμένα καλύτερα απ ότι με ξέρω εγώ, θα μπορεί να καθοδηγήσει τα συναισθήματα και τις πράξεις μου στην οικονομία, στην πολιτική ακόμα και στην προσωπική μου ζωή. Με τον τρόπο αυτό διατρέχω τον κίνδυνο - όπως και όλη η κοινωνία - να χάσω οριστικά και αμετάκλητα την ελευθερία μου.

To διακύβευμα είναι πολλές τάξεις μεγέθους κρισιμότερο απ' όσο λέγεται στη δημόσια συζητήση και αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι. Η μοντελοποίηση των προσωπικοτήτων μας θα μας καταστήσει απόλυτα ευάλωτους - επί της ουσίας ανυπεράσπιστους - στη χειραγώγηση των συναισθημάτων. Έτσι λοιπόν η πολιτική και η οικονομία δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιες.

Προσωπικά δεν πρόκειται ποτέ να συνενέσω σε αυτό. Μπορώ να ζήσω και χωρίς smartphone όπως και χωρίς social media. Τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί κάποια λύση.

Όπισθεν ολοταχώς: Από τον πολιτικό πίσω στον θρησκευτικό όρκο

Θυμάμαι πως τον Ιανουάριο του 2015 ο Αλέξης Τσίπρας πριν ορκιστεί πρωθυπουργός έκανε μια επίσκεψη στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Κ.κ. Ιερώνυμο Β', τον οποίο και ενημέρωσε ότι ενώ μεν δεν εσκόπευε να δώσει θρησκευτικό όρκο, επιθυμούσε να έχει μια καλή συνεργασία με την Εκκλησία της Ελλάδος.

Κάθε λογικός πολίτης πρέπει να χάρηκε πολύ βλέποντας τον τότε πρωθυπουργό να δίνει πολιτικό όρκο, όπως είναι η ευρωπαϊκή πρακτική, ανεξάρτητα των θρησκευτικών του πεποιθήσεων. Εξάλλου, ένας καλός χριστιανός φαντάζομαι στενοχωριέται πολύ όταν βλέπει να μπλέκουν τον Θεό σε θέματα εντελώς ανθρώπινα, πρακτικά και διοικητικά, που σε τίποτα δεν έχουν να κάνουν με την θρησκευτική πίστη.

"Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ", διδασκόμαστε ότι είπε ο Κύριος, σύμφωνα με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κβ':21. Αν κάποιος κρίνει πως η φορολογική πολιτική, η εξωτερική πολιτική, ή κάποιο άλλο ζήτημα που πραγματεύεται μια κυβέρνηση είναι ζήτημα τοῦ θεοῦ, μάλλον έχει μια εσφαλμένη αντίληψη της πραγματικότητας.

Βέβαια, κάθε προοδευτικός πολίτης ένιωσε κάποιο διάστημα αργότερα μια τεράστια απογοήτευση όταν ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας δεν τόλμησε ούτε κατά διάνοια να αμφισβητήσει την πολιτική εξουσία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ούτε η εκκλησιαστική περιουσία φορολογήθηκε, ούτε το μάθημα των θρησκευτικών άρχισε να διδάσκεται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και την επιστημονική προσέγγιση του θέματος, ούτε εν γένει προχώρησε ο διαχωρισμός εκκλησίας - κράτους (πολύ περισσότερο η αφαίρεση του τόσο αναχρονιστικού άρθρου του Συντάγματος που μιλά για ...επικρατούσα θρησκεία).

Μας απογοήτευσε λοιπόν ο κ. Τσίπρας και αποφάσισε με τη σειρά του να μας απογοητεύσει ακόμα περισσότερο ο κ. Μητσοτάκης. Ξαναείδαμε αυτήν την προσβλητική εικόνα του θρησκευτικού όρκου, η οποία μας φέρνει στο νου ολοκληρωτικά καθεστώτα, κοινωνίες που ο ανθρωπισμός δεν έχει βρει τη θέση που του αξίζει. Θέλω πραγματικά να επιμείνω σε αυτό: Ο θρησκευτικός όρκος μιας κυβέρνησης είναι προσβλητικός πρώτα και κύρια για τους αγνούς χριστιανούς, όπως και για κάθε ενσυνείδητο πολίτη που πιστεύει σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος στο οποίο η απόλυτη ανεξιθρησκεία δεν είναι τίποτα λιγότερο από αυτονόητη.

Θέλω να πιστεύω πως η νέα κυβέρνηση θα μείνει πιστή στις φιλελεύθερες αρχές στις οποίες διατείνεται ότι πιστεύει. Οι αρχές αυτές δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με θρησκευτικούς όρκους και απαιτούν τον πλήρη διαχωρισμό εκκλησίας κράτους, τη δίκαιη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και την επιστημονική διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών.