Έλληνες ή Γραικοί;

Όλο και συχνότερα βλέπω πολλούς, πολλές φορές ιδιαίτερα αξιόλογους, συμπολίτες μας να διαμαρτύρονται για την χρήση των όρων "Greece" και "Greek" όσον αφορά τη χώρα μας και να προωθούν τα - κάπως γραφικά στην αγγλική τους απόδοση - "Hellas", "Hellenic" και "Hellene". 

Στην αρχή η σχετική θέση μου φαινόταν λογική και μάλιστα προσπάθησαν να χρησιμοποιήσω και εγώ τους σχετικούς όρους. Δεν μπορώ να κρύψω όμως ότι γρήγορα μου φάνηκε πολύ άβολο. Θυμήθηκα εξάλλου πως στο Δημοτικό Σχολείο μαθαίναμε τα τελευταία λόγια του ήρωα της επανάστασης Αθανασίου Διάκου:

"Εγώ γραικός γεννήθηκα, γραικός θε να πεθάνω"

Γιατί λοιπόν να μας ενοχλεί τόσο πολύ; Στη συνέχεια έκανα μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για την ετυμολογία του όρου "γραικός" / "γραικία". Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, "Ο Αριστοτέλης, το Πάριο χρονικό, ο Απολλόδωρος κ.α. αναφέρουν ότι οι Έλληνες πριν λέγονταν Γραικοί, πρβ: «πρώτον μεν Γραικοί νυν δε Έλληνες» (Πάριο Χρονικό). Ειδικότερα, ο Απολλόδωρος λέει ότι οι πέτρες που πετούσαν πίσω τους ο Δευκαλίωνας και η γυναίκα του Πύρρα και γίνονταν άνθρωποι λέγονταν Γραικοί και μετά μετονομάστηκαν σε Έλληνες από τον βασιλιά Έλληνα, γιο του βασιλιά Δευκαλίωνα".

Με λίγα λόγια, πρώτα ονομαστήκαμε Γραικοί και μετά Έλληνες.

Συνέχισα λίγο την αναζήτησή μου και είδα ότι οι Λατίνοι τη χώρα μας την έλεγαν "Graecia" και τους Έλληνες "Graeci". Εδώ πραγματικά αξίζει να γίνει η εξής παρατήρηση, χωρίς να θέλω να μπω στα χωράφια των ιστορικών: Εάν υπάρχει σήμερα η ανάμνηση του ελληνικού μεγαλείου της κλασικής εποχής, αυτό αναμφίβολα το οφείλουμε στους Ρωμαίους. Το οφείλουμε σε τέτοιο βαθμό που, μέσα από τη δημιουργία του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, οι όροι Ρωμαίος (Ρωμιός) και Έλληνας, έφτασαν να ταυτίζονται, όπως και η ρωμιοσύνη με τον ελληνισμό.

Θα έλεγα λοιπόν πως οι σχετικές ενοχλήσεις μάλλον στερούνται ιστορικού υποβάθρου. Πολύ περισσότερο θα πρότεινα όλοι μας να μελετήσουμε βαθύτερα τον ρόλο που έπαιξε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα η ανατολική μετεξέλιξή της, στη διάσωση και τη διάδοση του ελληνικού πνεύματος.

Όχι, δεν μας υποτιμά κανείς αναφέροντάς μας σαν "Greeks" και την όμορφη χώρα μας σαν "Greece". Κάθε άλλο, χρησιμοποιούν τον πιο αυθεντικό, παλιότερο ορισμό μας. Αντίθετα, αυτό που μας υποτιμά, ίσως και μας προσβάλλει, είναι η επιφανειακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, η οποία φοβάμαι πως είναι πλήρως αντίθετη με τον ελληνικό λόγο.

Ελληνικός τρόπος, αίμα και κάθαρση: Ανοιχτή επιστολή προς την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

 Ασπρόπυργος,
20 Φεβρουαρίου 2021

Προς:
Αξιότιμη Κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου
Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Θέμα: Ελληνικός τρόπος, αίμα και κάθαρση

Αξιότιμη Κυρία Πρόεδρε,

Συμπληρώνονται φέτος διακόσια χρόνια από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821, της ηρωικής παλλαϊκής εξέγερσης που οδήγησε στη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους. Όπως γνωρίζετε, τους δυο αυτούς αιώνες συνεχίζεται η συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο το κράτος μας αποτελεί την ιστορική συνέχεια της Ελλάδας της κλασσικής εποχής, καθώς πολλοί έχουν εκφράσει φόβους ότι οι αιώνες που μεσολάβησαν με τη ρωμαϊκή κατάκτηση, τη βυζαντινή εποχή και, κυριότερα, την οθωμανική κυριαρχία, έχουν καταστήσει την επίκληση της ελληνικότητας μας ως κενής περιεχομένου. Υποστηρίζουν δηλαδή πολλοί ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν ζουν κατά τον ελληνικό τρόπο.

Με  σεβασμό σε κάθε καλόπιστη ερώτηση και κριτική, θέλω να πιστεύω ότι ο λαός μας με τους αγώνες του τα τελευταία διακόσια χρόνια έχουμε αποδείξει πως το δικαίωμα να αποκαλούμαστε Έλληνες το έχουμε κατακτήσει. Δεν είναι δικαίωμα κληρονομικό ή γονιδιακό μα δικαίωμα πρώτα και κύρια πολιτισμικό: Έλληνας γίνεσαι μέσα από τον τρόπο που ζείς και πολιτεύεσαι, μέσα από τη νοηματοδότηση του βίου σου και όχι μέσα από κάποιο κληρονομικό δικαίωμα.

Για τον λόγο αυτό απευθύνομαι σήμερα σε Εσάς, Κυρία Πρόεδρε, διότι αναπάντεχα η ίδια η ιστορία μας θέτει ένα ερώτημα στο οποίο ο ελληνικός λαός πρέπει να απαντήσει και η απάντηση που θα δώσει θα πρέπει να αποδείξει την αλήθεια των παραπάνω λόγων, εάν δηλαδή όντως το σύχρονο ελληνικό κράτος είναι φορέας του ελληνικού πολιτισμού, εάν όλοι εμείς ζούμε σύμφωνα με τον ελληνικό τρόπο.Το ερώτημα συμπυκνώνεται σε πέντε λέξεις: 

Το αίμα ξεπλένεται με αίμα;

Ένας συμπολίτης μας, τελεσίδικα καταδικασμένος πολλάκις σε ισόβια δεσμά για σειρά δολοφονιών, βρίσκεται εδώ και πολλές εβδομάδες σε απεργία πείνας ζητώντας τη μεταφορά του σε άλλη φυλακή. Πλήθος έγκριτων νομικών τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό επιβεβαιώνει πως το αίτημα του κρατούμενου έχει στέρεη νομική βάση. Οι θεσμοί του ελληνικού κράτους όμως κατά εντυπωσιακό τρόπο αρνούνται να υλοποιήσουν το αίτημα αυτό.

Άραγε στο σύγχρονο ελληνικό κράτος το γεγονός ότι ένας κρατούμενος είναι τελεσίδικα καταδικασμένος για βαρύτατα αδικήματα είναι επαρκής λόγος για να γίνονται εκπτώσεις στην τήρηση των κανονισμών κράτησής του; Αποτελεί αυτό, θα αναρωτηθεί κάποιος, εφαρμογή του ελληνικού ή μήπως του βαρβαρικού τρόπου;

Η ένοπλη πολιτική δράση, πολύ περισσότερο η τρομοκρατία με τη μορφή που έλαβε μεταδικτατορικά, είναι τελεσίδικα καταδικασμένη στη συνείδηση του ελληνικού λαού. Κάθε πολίτης αναρωτιέται σε τι ακριβώς θα ωφελήσει η εκδικητικότητα έναντι ενός καταδικασμένου τρομοκράτη. Θα συμβάλλει άραγε η εκδικητικότητα αυτή στην ένωση ή στον διχασμό του ελληνικού λαού;

Σε τελική ανάλυση, Κυρία Πρόεδρε, εναπόκειται στον θεσμό της Προεδρίας της Ελληνική Δημοκρατίας, στον πρώτο πολίτη της χώρας και στο σύμβολο του πολιτεύματός μας, αν μη τι άλλο να εκφράσει λόγο σαφή και καθαρό για το κορυφαίο αυτό θέμα που έχει προκύψει, να μιλήσει σύμφωνα με τις επιταγές του ελληνικού πολιτισμού.

Θέλω να πιστεύω πως θα ανταποκριθείτε στο καθήκον αυτό.

Με εκτίμηση,

Δημήτρης Τσίγκος