Τρίτη 17 Μαΐου 2022

Για τον δημοσιογράφο των startups, τον Κώστα Τσαούση

Είναι Νοέμβριος του 2010 και η κρίση έχει ήδη κάνει την εμφάνισή της στην Ελλάδα. Μια νέα γενιά δημιουργών δεν το βάζει κάτω: Παρά τα μαύρα σύννεφα που έχουν σκεπάσει τον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό ορίζοντα, ένα κίνημα γενιέται. Εκείνο της νεοφυούς επιχειρηματικότητας! Η αρχή είχε γίνει το 2009 με το πρώτο συνέδριο των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων (Greek Startup Forum), εκείνη την χρονιά όμως γίνεται ένα μεγάλο βήμα με ένα συνέδριο ελληνικών startups, το τρίτο κατά σειρά, που αφιερώνεται στα νέα εγχειρήματα του αγροδιατροφικού κλάδου και διοργανώνεται στο ΣΕΦ.

Η προσπάθεια είναι μεγάλη, το αποτέλεσμα όμως είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικό. Η Μαρία Βλάχου εντυπωσιάζει με τη Φερέοικος. Ο Ζαφείρης Τρικαλινός παραδίδει μαθήματα με το ομώνυμο αυγοτάραχο. Μηνύματα αισιοδοξίας βγαίνουν από τις ομιλίες του Θωμά Δούζη της Ergon και της Άννας Λαγού από τον Αριούσιο Οίνο. Το κοινό ενθουσιάζεται! Παρά ταύτα, υπάρχει ανησυχία. Γνωρίζουμε πως ζούμε σε έναν μικρόκοσμο. Θα καταφέρει το μήνυμά μας να φτάσει παρακάτω;

Σε λίγες μέρες μια μεγάλη έκπληξη: Το συνέδριό μας φτάνει στο πρωτοσέλιδο των μεγαλυτέρων εφημερίδων πανελλήνιας κυκλοφορίας. Ένας εμπνευσμένος τίτλος μιλά για τη "nouvelle vague της ελληνικής επιχειρηματικότητας". Ποιος είναι ο 'υπεύθυνος' για αυτό; Ο Κώστας Τσαούσης.

Με τον Κώστα γνωριστήκαμε το μακρινό 2006. Τότε κάναμε τα πρώτα μας βήματα στην αγορά των έργων πληροφορικής. Ο Κώστας ήταν υπεύθυνος του ένθετου Economist στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Θεωρήσαμε πως πολλοί από τους υποψηφίους πελάτες μας διάβαζαν το ένθετο αυτό και αποφασίσαμε να κάνουμε μια πολύ επιθετική κίνηση ενημέρωσης και προβολής, σίγουρα απρόσμενη για ένα startup όπως το δικό μας (ακόμα και αν ο όρος 'startup' ήταν ακόμα σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα). Ο Κώστας με την ομάδα του κατάφερε να μας βοηθήσει να κάνουμε το βήμα αυτό πραγματικότητα. Έτσι ξεκίνησε μια συνεργασία που συνεχίστηκε μέχρι πολύ πρόσφατα.

Στον Κώστα Τσαούση οφείλω πολλά για τη βοήθεια που έδωσε σαν άψογος επαγγελματίας. Πολύ περισσότερο όμως βοήθησε σαν φίλος. Μερικοί από τους στενότερούς μου συνεργάτες ήρθαν στον οργανισμό μας από συστάσεις του Κώστα και παραμένουν ακόμα μαζί μας, πυλώνες στα διάφορα επιχειρηματικά μας βήματα. Με πολύ απλά λόγια, ο Κώστας ήταν ένας εξαίρετος άνθρωπος.

Το 2011 ο πατέρας μου - στα 83 του χρόνια - τυχαία μου μιλά για έναν παλιό, καλό του φίλο. Τον Τσαούση από την Ελευσίνα - Βασίλη, αν θυμάμαι καλά - που αργότερα δούλευε εργάτης στη Χαλυβουργική. Τηλεφωνώ στον Κώστα να ρωτήσω. Η ζωή τελικά παίζει περίεργα παιχνίδια: Οι πατεράδες μας αποδεικνύονται παιδικοί φίλοι.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά για την άριστη επαγγελματική συνεργασία με τον Κώστα, το σημαντικότερο όμως είναι αυτό με το οποίο ξεκίνησα το κείμενο αυτό: Ο Κώστας ήταν από τους πρώτους δημοσιογράφους - σίγουρα ο πρώτος της εμπειρίας και του βεληνεκούς του - που πραγματικά αγκάλιασε το κίνημα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας που γεννήθηκε στη χώρα μας λίγο πριν το 2010, στη συνέχεια άνθισε και τώρα αποδίδει καρπούς. Δίχως καμία αμφιβολία, αν κάποιος δικαιούται να αποκαλείται "Ο Δημοσιογράφος των Ελληνικών Startups", αυτός είναι ο Κώστας Τσαούσης. Δεν είναι μόνο ότι έδωσε βήμα και προβολή σε αμέτρητες νεοφυείς επιχειρήσεις, σχεδόν με όρους κοινωνικής προσφοράς. Είναι πως ήταν πάντα ανοιχτός, συζητήσιμος, δίχως κανένα αποκλεισμό και με μια ειλικρινή προσπάθεια να ενισχύσει το επιχειρηματικό οικοσύστημα.

Ο Κώστας Τσαούσης δεν έκρυβε την ταυτότητα και τις επιλογές του. Αυτό όμως του έδινε μεγάλη αξιοπιστία: Ήξερες τι πρεσβεύει και, ακόμα και αν διαφωνούσες μαζί του, ήταν πάντα πρόθυμος να βοηθήσει. Άνθρωπος καλοπροαίρετος, μια ποιότητα που πλέον έχει γίνει εξαιρετικά σπάνια.

Του είχα πει ότι διαφωνούσα με τις πολιτικές απόψεις του των τελευταίων χρόνων. Προτιμούσα να κρατώ στο μυαλό μου τα πρώτα χρόνια της πορείας του. Σεβόμουν όμως απόλυτα τις θέσεις του, όπως έκανε και εκείνος. Η συνεργασία μας συνεχιζόταν όμορφα και απρόσκοπτα. 

Το τελευταίο διάστημα δεν είχαμε συχνή επαφή. Μια από τις τελευταίες φορές που μιλήσαμε ήταν το 2019 για να τον ευχαριστήσω για ένα άρθρο που έγραψε για την Επίγνωσις. Είχαν περάσει ήδη 13 χρόνια από τότε που μου έδωσε για πρώτη φορά βήμα στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και ένιωσα σαν να μην πέρασε μια μέρα. Στη διάρκεια της πανδημίας 'χαθήκαμε'. Πρόσφατα άκουσα μια φήμη ότι ασθένησε και το βράδυ της Δευτέρας 16/5/2022 πληροφορήθηκα τα τραγικά νέα.

Η σκέψη μου πάει στην 87-χρονη μητέρα του. Στερεύουν τα λόγια παρηγοριάς στις περιπτώσεις αυτές. Εύχομαι μέσα της να βρει τη δύναμη να αποδεχτεί την τραγωδία αυτή δίχως να μισήσει τη ζωή - όσο κι αν αυτό φαντάζει δύσκολο σε τέτοιες καταστάσεις. Ελπίζω πάνω απ' όλα οι δικοί του άνθρωποι να τον θυμούνται πάντα με αγάπη.

Το σίγουρο είναι πως η ελληνική κοινότητα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον Κώστα Τσαούση. Ένα από τα σημαντικότερα μέλη της, έναν πυλώνα και μέντορα. 

Θέλω να πιστεύω πως οι νεότεροι δημοσιογράφοι θα ακολουθήσουν το παράδειγμα του Κώστα. Το σίγουρο είναι πως η μνήμη του θα είναι πάντα ζωντανή μέσα μας.

Κυριακή 15 Μαΐου 2022

Περί ανησυχίας

Από τον Βούδα έως τον Επίκουρο και από τον Ιησού Χριστό μέχρι τον Μωάμεθ και τον Κομφούκιο, προφήτες, θρησκευτικοί ηγέτες και φιλόσοφοι δίνουν κεντρική θέση στις διδασκαλίες τους στο ζήτημα της γαλήνης, της αταραξίας, της ηρεμίας ή ακόμα και της "ειρήνης της ψυχής". Το ίδιο ακριβώς κάνει και η σύγχρονη ψυχολογία και ψυχιατρική. Φαίνεται λοιπόν πως η γαλήνη, ή όπως αλλιώς επιλέξει να περιγράψει κάποιος αυτήν την ψυχοσωματική κατάσταση, αποτελούσε και αποτελεί κύριο στόχο της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων. Στόχος που, υπονοείται σαφώς, είναι τόσο δύσκολος να επιτευχθεί ώστε συχνά να αποτελεί και αντικείμενο θεϊκής παρέμβασης.

Αυτό δυστυχώς συνάδει και με την εμπειρία των περισσοτέρων από εμάς. Θέλουμε την αταραξία, σχεδόν όλοι όμως βασανιζόμαστε από μια διαρκή ανησυχία. Ο μεγάλος συγγραφέας και δάσκαλος Eckhart Tolle μιλάει για έναν "θόρυβο από το παρασκήνιο" ("background noise") που υπάρχει συνεχώς στην σκέψη μας. Πράγματι, πολλοί μελετητές έχουν επιβεβαιώσει πως οι στιγμές που μπορεί ο μέσος άνθρωπος να ηρεμίσει πραγματικά είναι εντυπωσιακά λίγες. Ο εθισμός στα smartphones και στα (αντι-)κοινωνικά δίκτυα επιβεβαιώνει την παραπάνω υπόθεση: Κανείς δεν μπορεί να μείνει ήρεμος, μόνος με τον εαυτό του, ούτε για λίγα λεπτά.

Ανησυχία.

Αυτή είναι λοιπόν η μάστιγα της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια κατάρα που φαίνεται να μας συντροφεύει παντού και πάντα. Λίγο πριν κοιμηθούμε και όταν ξυπνάμε. Στον δημόσιο και στον ιδιωτικό μας βίο. Στη χαρά και στη λύπη. Η ανησυχία είναι πάντοτε εκεί. Σκέψεις κάθε είδους, δημιουργούν προβλήματα επίσης κάθε είδους. Προβλήματα που κατά κανόνα έχουν μεν μια μικρή πραγματική βάση, διογκώνονται δε, μεγεθύνονται υπερβολικά και καθίστανται δυσβάσταχτα.

Πολλοί ισχυρίζονται πως ο πρωταρχικός φόβος είναι ο υπαρξιακός. Ο φόβος του θανάτου. Ίσως έχουν δίκιο. Ο φόβος αυτός όμως προβάλλεται τελικά σε αμέτρητες πτυχές της ζωής μας και συχνά την καθιστά αφόρητη. Καταλήγουμε συχνά να ανησυχούμε έντονα για προβλήματα που μικρή σχέση έχουν με την πραγματικότητα και, ακόμα χειρότερα, για ζητήματα που είναι έξω από την σφαίρα της επιρροής μας.

Πόσο συχνά δεν έχουμε ανησυχήσει έντονα για την εικόνα μας. Τι θα νομίσουν "οι άλλοι" για εμάς. Για την πορεία ενός έργου, για την επαγγελματική μας εξέλιξη. Για μια ασθένεια, τρέχουσα ή ως μελλοντική πιθανότητα. Για το τί θα γίνουν τα παιδιά, οι γονείς ή τα αδέρφια μας. Για κάθε πιθανό ενδεχόμενο. Έχει όμως οποιοδήποτε νόημα αυτή η κατάσταση; Πολύ περισσότερο όταν αυτή η ανησυχία ξεφεύγει από το επίπεδο του πραγματικού, εκείνο της λήψης αποφάσεων και της δράσης, και καλύπτει όλο τον ορίζοντα των σκέψεων και συναισθημάτων μας.

Ας σκεφτούμε τα εξής:

  • Ότι κι αν κάνουμε, τελικά όλοι θα υποταχτούμε στη νομοτέλεια της ζωής και κάποτε θα αποχωρήσουμε από τον μάταιο τούτο κόσμο.
  • Το ίδιο θα συμβεί στους γονείς, τα αδέρφια, τους συζύγους και συντρόφους μας, στα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, στους φίλους και σε όλους τους γνωστούς μας.
  • Είναι θέμα μερικών δεκαετιών, ή έστω ενός αιώνα, ώστε να μην ζει πια κανείς που μας είχε γνωρίσει.
  • Λίγο καιρό αργότερα, δεν θα ζει κανείς που να είχε κάποτε ακούσει οτιδήποτε για εμάς και, οτιδήποτε κι αν είχαμε κάνει στη ζωή μας, όσο 'τεράστιας σημασίας' κι αν ήταν αυτό, δεν θα το θυμάται κανείς πια.
  • Είναι ενδεικτικό ότι από τα δισεκατομμύρια ανθρώπων που υπήρξαν ποτέ, εκείνοι που 'έχουν μείνει στην ιστορία' δεν είναι παρά ένα απειροελάχιστο ποσοστό ενώ, κατά βάση θυμόμαστε τους μύθους περί της ζωής τους παρά την ίδια τη ζωή τους.
  • Ακόμα, όπως μας διδάσκει η σύγχρονη φυσική, το τέλος της γης μας και του ηλιακού μας συστήματος είναι προδιαγεγραμμένο ενώ, με βάσει πολλές θεωρίας, μια "μεγάλη σύνθλιψη" θα σημάνει το τέλος της ιστορίας που ξεκίνησε πριν περίπου δεκατέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια με τη "μεγάλη έκρηξη".
Ο παραπάνω συλλογισμός μπορεί εκ πρώτης όψεως να διαβαστεί ως μηδενιστικός. Δεν στοχεύει όμως εκεί σε καμία περίπτωση. Αυτό που θέλει να καταδείξει είναι ότι, πιθανότατα, κανένα έμψυχο ον ή άψυχο αντικείμενο, καμία πράξη ή γεγονός, δεν φέρει οποιοδήποτε νόημα αφεαυτού.

Απολύτως κανένα. 

Το νόημα σε όλα το δίνουμε μόνο εμείς, οι ίδιοι οι άνθρωποι, μέσα από το μοντέλο της πραγματικότητας που σταδιακά δημιουργεί ο εγκέφαλός μας. Το δε νόημα αυτό, πιθανότατα παύει να έχει οποιαδήποτε υπόσταση την στιγμή που ο εγκέφαλος παύει να λειτουργεί.

Μια ωραία αναλογία είναι ο τρόπος λειτουργίας των ψηφιακών συστημάτων. Η οθόνη στην οποία γράφω τώρα αυτό το κείμενο και μια άλλη στην οποία ένας αναγνώστης το διαβάζει, έχει νόημα μόνο χάρη στη μεγάλη σειρά συμβάσεων που έχουμε κάνει για τη νοηματοδότηση μιας ατέλειωτης σειράς δυαδικών ψηφίων. Ένας ολόκληρος κόσμος μπορεί να παρασταθεί από μια τέτοια σειρά, στη βάση πάντα κάποιων συμβάσεων απόδοσης νοήματος. 

Όλα όμως στηρίζονται στο γεγονός ότι ο υπολογιστής όντως λειτουργεί, τόσο στον πομπό όσο και στον δέκτη της πληροφορίας. Η λειτουργία αυτή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της νοηματοδότησης. Φανταστείτε να ζείτε λοιπόν σε έναν εικονικό κόσμο και κάποια στιγμή να κόβεται το ρεύμα (ή ίσως πιο απλά να παύει να λειτουργεί ένα σύνολο διεργασιών που αντιπροσωπεύουν έναν εικονικό χαρακτήρα). Όλα τελειώνουν κι αυτό φαίνεται απολύτως κατανοητό.

Κρίνω λοιπόν ως σημαντικότατο βήμα να υιοθετήσουμε την ίδια προσέγγιση και στην 'πραγματικότητα', σε αυτό που ονομάζουμε φυσικό κόσμο. Τα πάντα θα έχουν ένα τέλος, αυτό αφορά συνολικά το σύμπαν - όχι μόνο την ίδια μας την ύπαρξη, και ότι και να κάνουμε δεν υπάρχει ουδείς τρόπος να αλλάξουμε αυτήν την νομοτέλεια. Το σημαντικότερο όμως είναι πως δεν υπάρχει τίποτα περίεργο ή άδικο με αυτό.

Αν αντιμετωπίσουμε τη ζωή μέσα από αυτό το πρίσμα, πιθανότατα θα καταλάβουμε πως το να "είσαι καλός άνθρωπος" είναι μάλλον μονόδρομος διότι, όπως φαίνεται, είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε η τραγικότητα της ύπαρξης να καταστεί λίγο λιγότερο αφόρητη.

Ας μην ανησυχούμε λοιπόν. 

Ούτως ή άλλως η νομοτέλεια της ζωής δεν αλλάζει με τίποτα ενώ, είτε αποτύχουμε ή επιτύχουμε στους στόχους μας, είτε τα χειρότερα ή τα καλύτερα όνειρά μας γίνουν πραγματικότητα, καμία ουσιώδης επίδραση δεν πρόκειται να υπάρξει στην πορεία των πραγμάτων. Ας απολαύσουμε λοιπόν την στιγμή, ας ευτυχίσουμε και ας βιώσουμε την τόσο ευχάριστη αλληλεξάρτηση με τους ανθρώπους που ζουν γύρω μας, με όποιον τρόπο κρίνουμε εμείς καλύτερα.

Ο άνθρωπος έχει την αδιανόητα μεγάλη δύναμη να μπορεί να νοηματοδοτήσει ο ίδιος τη ζωή του. Αυτό τον κάνει ένα μικρό (ή ίσως και μεγάλο) Θεό. Το τίμημα της δύναμης αυτής δεν είναι άλλο από το περιορισμένο της ύπαρξής μας. Η ζωή μας έχει ημερομηνία λήξεως. Πρέπει κάποιος να αποδεχτεί αυτό το δεδομένο, την ημερομηνία λήξης, δίχως να του προκαλείται ανησυχία, ούτως ώστε να μπορέσει να απολαύσει το θεϊκό δώρο της ζωής.

Μην ανησυχείς λοιπόν. Ούτως ή άλλως, δεν έχει καμία σημασία. 

Κυριακή 10 Απριλίου 2022

Tα δώδεκα συν δυο αγαπημένα μου μπαρ

Ένας φίλος μου είπε ότι είδε ένα post όπου κάποιος είχε κάνει μια λίστα με τα δώδεκα αγαπημένα του μπάρ, σε οποιοδήποτε μέρος και χρόνο είχε τύχει να επισκεφτεί. Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον θέμα συζήτησης, οπότε αποφάσισα να κάνω και τη δική μου λίστα. 

Ιδού:

  1. ΧΙΤΖΑΖ, Ηράκλειο Κρήτης
  2. Galaxy Bar - Hilton, Αθήνα
  3. Exo Bar Restaurant, Αθήνα 
  4. Balthazar, Αθήνα
  5. "42", Athens
  6. Yacht Club, Σέριφος
  7. Άμυλο Bar Restaurant, Ασπρόπυργος
  8. Baba au Rum, Αθήνα
  9. Gordon’s Wine Bar, Λονδίνο 
  10. Bar Rouge, Shanghai
  11. TAO Downtown, New York
  12. Reina, Κωνσταντινούπολη
...συν δυο ακόμα:
  1. Loos American Bar, Βιέννη
  2. Sturecompagniet, Στοκχόλμη

Τη λίστα την έγραψα απόλυτα αυθόρμητα, θα έλεγα χωρίς καθόλου σκέψη. Τα πρώτα δώδεκα που μου ήρθαν στο μυαλό, που τελικά ήταν δεκατέσσερα! 

Δυστυχώς κάποια από τα παραπάνω μπαρ υπάρχουν πλέον μόνο στις αναμνήσεις μας, αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτα. Είμαι βέβαιος πως κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο ανοίγουν χιλιάδες, υπέροχα μέρη που οι συνάνθρωποι μας μπορούν να διασκεδάσουν, να γνωριστούν, να ερωτευτούν και σε τελική ανάλυση να βάλουν μια ευχάριστη νότα στη ζωή τους.

Κάποια στιγμή θα επανέλθω με ένα σύντομο σχόλιο για τα παραπάνω, αφού το καθένα είναι μια διαφορετική περίπτωση για μένα. Στο ΧΙΤΖΑΖ, για παράδειγμα, έζησα εκατοντάδες βράδια της φοιτητικής μου ζωής ενώ σε άλλα, όπως το Bar Rouge στη Shanghai, έχω πάει μόνο μια φορά αλλά και πάλι εντυπώθηκαν έντονα στις αναμνήσεις μου.

Το μήνυμα που έχω να δώσω είναι σαφές: Διασκεδάστε χωρίς καμία αναστολή και ενοχή! Η ζωή είναι ένα άθροισμα στιγμών, δεν είναι κάτι συνεχές. Πάντοτε όμως θα θυμάμαι μια συμβουλή που είχα ακούσει στο ΧΙΤΖΑΖ: Να το πίνεις και να μην σε πίνει. Προσοχή στο αλκοόλ λοιπόν, αρχικά είναι ευχάριστο όμως υπό συνθήκες γίνεται ιδιαιτέρως και ποικιλοτρόπως επικίνδυνο. 

Η διαφήμιση το έλεγε σωστά: Απολαύστε υπεύθυνα!

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερ...