Διακοπές

Σαν παιδί μου έκαναν τόση πολλή εντύπωση οι καλοκαιρινές διακοπές που όταν θέλω να ανακαλέσω μια συγκεκριμένη χρόνια στην μνήμη μου, το κάνω μέσω των διακοπών που είχαμε πάει τότε. Οι πρώτες μου αναμνήσεις ξεκινούν από το 1980 και οι τελευταίες φτάνουν το 2016. Χρονιές ορόσημα όμως ήταν το 1996 και το 2010. Θα εξηγήσω παρακάτω.

Ορίστε η λίστα με τις οικογενειακές διακοπές που θυμάμαι:

1980: Χορευτό και Ζαγορά, Πήλιο. Μαζί με οικογένεια θείου Κωστάκη.
1981: Φοινικούντα, Μεσσηνία. Μαζί με οικογένεια Τσοκάνη.
1982: Αιγείρα, Αχαΐα. Μαζί με οικογένεια θείου Κωστάκη και θείου Γιάννη
1983: Ακράτα, Αχαΐα. Μαζί με οικογένεια Μιχάλη Λιάκου.
1984: Καμάρι, Κορινθία. Μαζί με τις ξαδέρφες μας Μαίρη και Ισιδώρα.
1985: Νεάπολη Βοιών και Ελαφόνησος. Μαζί με την ξαδέρφη μας Μαργαρίτα.
1986: Πάργα, Ηπειρος. Παξοί, Κέρκυρα και road trip στην Ηπειρο και τη Θεσσαλία (τότε στα Μετέωρα αποφάσισα κάποτε να πάρω κάποια στιγμή στο μέλλον έναν λευκό σκαραβαίο cabrio 1303, αλλά σε αυτό θα επανέλθω άλλη φορά).
1987: Τσαγκαράδα, Πήλιο
1988: Πολύχρονο, Χαλκιδική. Road trip Μακεδονία και Θράκη (Θεσσαλονίκη, Καβάλα και Αλεξανδρούπολη) . Μαζί με θεία Ξανθή και Ισιδώρα.
1989: Καρδάμαινα, Κως. Συνέχεια σε Νίσυρο, Ρόδο και Πάτμο.
1990: Κρήτη. Χανιά, Ηράκλειο, Ελούντα.
1991: Νάξος, Πάρος, Μύκονος
1992: Σάμος, Ικαρία.
1993: Σαντορίνη, Νάξος, Άνδρος
1994: Ζάκυνθος, Κεφαλλονιά, Ιθάκη.
1995: Σκιάθος
1996: Σύρος.
Στη Σύρο το 1996 ήταν η τελευταία φορά που κάναμε οικογενειακές καλοκαιρινές διακοπές, όπως τις αντιλαμβανόμασταν μέχρι τότε. Ο Βασίλης ήταν πια ήδη  20 ετών κι εγώ τον χειμώνα που ερχόταν θα έκλεινα τα 19.
****
1997: Αγγλία και road trip (Παρίσι, Dijon, Γενεύη, Μιλάνο, Μπολόνια) μέχρι Ασπρόπυργο
1998: Στοκχόλμη. Πάσχα, επίσκεψη ενώ ήμουν Erasmus. Καλοκαίρι Λονδίνο για ορκωμοσία HND Βασίλη.
1999: Ηράκλειο και Λονδίνο για ορκωμοσία BSc Βασίλη.
2000: Ηράκλειο
2001: Ρέθυμνο, Ελούντα
2002: Ρέθυμνο
2003: Χανιά
2004: Χανιά
Αυτή ήταν η τελευταία χρονιά που οι γονείς, ο μπαμπάς μου να ακριβολογούμε, μπορούσαν να κινηθούν σχετικά αυτόνομα. Από την επόμενη χρονιά χρειαζόταν μια ειδική μέριμνα και το υπέροχο Porto Veneziano στα Χανιά προσέφερε μια εξαιρετική λύση.
****
2005: Χανιά
2006: Χανιά
2007: Χανιά
2008: Χανιά
2009: Χανιά
2010: Χανιά
Το 2011 δεν πήγαμε στα Χανιά γιατί η υγεία του μπαμπά φαινόταν να έχει επιδεινωθεί αρκετά. Μας φάνηκε επικίνδυνο. Τελικά, έναν μήνα αργότερα η μαμά ήταν εκείνη που μας άφησε τελείως απροσδόκητα.
****
2016: Άστρος Κυνουρίας
Τον Μάιο είχε επιβεβαιωθεί ότι ο ορίζοντας ζωής του μπαμπά στένευε γρήγορα. Ο Βασίλης πρότεινε να πάμε οικογενειακές διακοπές στο Άστρος όπου ο μπαμπάς θα μπορούσε να ξεκουραστεί, δίπλα στη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούσε να περνά χρόνο μαζί με τα εγγόνια του. Ήταν πράγματι ένα από τα πιο σωστά πράγματα που κάναμε ποτέ, παίρνοντας εμπειρίες και αναμνήσεις που θα μας συντροφεύουν μέχρι το τέλος της ζωής μας.

Όταν συζήτησα το θέμα των καλοκαιρινών διακοπών με φίλους, πολλοί μου έθιξαν το ζήτημα της οικονομικής δυνατότητας, ιδιαίτερα την εποχή της κρίσης που ζούμε. Ότι πολλοί δηλαδή αντιλαμβάνονται τα οφέλη των ταξιδιών και ειδικά των καλοκαιρινών διακοπών, δεν μπορούν όμως να ανταπεξέλθουν στα έξοδα.

Φαντάζομαι σε κάποιες περιπτώσεις το παραπάνω επιχείρημα ισχύει. Είναι όμως άραγε αυτή η πλέον συνήθης, η γενική περίπτωση; Νομίζω πως όχι.

Ας μιλήσω για τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας μου: Μέναμε στον Ασπρόπυργο. Ο μπαμπάς ήταν λογιστής και δούλευε δύο δουλειές. Η μαμά ήταν καθηγήτρια φιλόλογος. Είχα ακούσει ότι παλιά έκανε φροντιστήρια, δεν τη θυμάμαι ποτέ όμως να κάνει — παρά ελάχιστα, συμβολικά θα έλεγα, αφού πήρε σύνταξη. Νομίζω πως δύσκολα μπορείς να βρεις κάτι πιο κοντά στον ορισμό της ''μικρομεσαίας οικογένειας''.

Ζούσαμε βέβαια σχετικά καλά. Τι σημαίνει αυτό; Περίπου τα εξής: Ο Βασίλης γεννήθηκε το 1976 κι εγώ το 1977. Το 1978 αγοράσαμε ένα καινούργιο Volkswagen Passat L και το 1982 ξεκινήσαμε να χτίζουμε το νέο μας σπίτι - μια κατοικία περίπου 200τμ στον πρώτο όροφο με ένα μεγάλο κατάστημα και μια ωραία στοά στο ισόγειο. Οι εργασίες - όχι το σπίτι - ολοκληρώθηκαν κάποια στιγμή το 1984. Νομίζω τέλος πως είχαμε μια πολύ φυσιολογική ζωή σε θέματα ρούχων, εκπαίδευσης, διασκέδασης κλπ.

Παρά ταύτα λοιπόν, όταν το θέμα ερχόταν στα οικονομικά έπρεπε να γίνει μια επιλογή. Θυμάμαι τους γονείς μου να συζητούν αν αξίζει το κόπο να πάρουμε ένα εξοχικό σπίτι και τελικά να συμφωνούν πως είναι πολύ καλύτερα τα ίδια χρήματα να τα δώσουν για να πηγαίνουμε ταξίδια - με σημαντικότερο όλων, τις ετήσιες καλοκαιρινές διακοπές.

Πράγματι λοιπόν πηγαίναμε, έναν μήνα κάθε καλοκαίρι.

Θα επανέλθω στην ανάρτηση αυτή, έχω να γράψω πάρα πολλά ακόμα, ελπίζω χωρίς να φλυαρώ. Νομίζω πάντως πως οι γονείς μας έκαναν πάρα πολύ καλά και προτίμησαν να πάμε διακοπές σε τόσα διαφορετικά μέρη από το να πάρουμε ένα εξοχικό σπίτι.

Για την ώρα όμως θα δώσω μόνο μια συμβουλή: Να πηγαίνετε ταξίδια, όσα περισσότερα μπορείτε. Είναι γνωστό εξάλλου πως ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα και ο ρατσισμός με τα ταξίδια. Δεν ξέρω ποιος το έχει πει, όποιος κι αν ήταν πάντως είχε όλα τα δίκια του κόσμου.

Καινοτόμες υπηρεσίες και η εκδίκηση των μαθηματικών

Μου έχει καρφωθεί η ιδέα ότι το next big thing είναι το λογισμικό για αυτοκίνητα. Δεν αναφέρομαι σε self driving cars και άλλα τέτοια εξωτικά αλλά σε πιο απλά πράγματα: Εφαρμογές που θα τρέχουν στο ίδιο το αυτοκίνητο, θα αξιοποιούν δεδομένα από τους αισθητήρες του και θα συλλειτουργούν με συσκευές των επιβατών τους αλλά και με συστήματα υποδομής των δρόμων.

Βασικά το όλο θέμα μου θυμίζει την εποχή γύρω στο 2003 που όλοι καταλαβαίναμε πως μπορούν να γίνουν ενδιαφέρουσες εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα αλλά, επίσης όλοι, θεωρούσαμε άλυτο το πρόβλημα της διανομής των εφαρμογών αφού οι κατασκευαστές ρύθμιζαν ποιες εφαρμογές θα τρέχουν στα εκάστοτε κινητά τους — ακριβώς ότι κάνουν τώρα δηλαδή και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων.

Όπως ήρθε λοιπόν η Apple με το appstore και έφερε την επανάσταση των mobile applications, πιστεύω κάτι ανάλογο θα γίνει και στα αυτοκίνητα. Μην ξεχνάμε πως παγκοσμίως κυκλοφορούν εκατοντάδες εκατομμύρια αυτοκίνητα, η ευκαιρία είναι πραγματικά τεράστια.

Αφού λοιπόν το συζήτησα με αρκετούς που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και, ως συνήθως συμβαίνει, δεν κατάφερα να πείσω κανέναν, σκέφτηκα να αναπτύξω εγώ ο ίδιος ένα πρωτότυπο. Αν μη τι άλλο θα είχε πλάκα.

Έκατσα λοιπόν μετά από δεκαεπτά χρόνια επιχειρηματικής διαδρομής να προγραμματίσω ξανά. Εννοείται με αργά βήματα και μάλλον διασκεδαστικά για τους συνεργάτες που με παρακολουθούν.

Στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας εκείνο όμως που μου έκανε εντύπωση είναι το εξής: Διαπίστωσα πως για να μπορέσεις να κάνεις τη διαφορά, για να αναπτύξεις κάτι πραγματικά ενδιαφέρον, δεν είναι οι τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες που κάνουν τη διαφορά (προγραμματισμός, συστήματα, κλπ) αλλά τα... μαθηματικά!

Απειροστικός λογισμός, γραμμική άλγεβρα, διακριτά μαθηματικά, λογική, πιθανότητες, θεωρία υπολογισμού, αλγόριθμοι. Τα γνωστικά αντικείμενα που είναι απαραίτητα για να συλλάβεις, να σχεδιάσεις και εν τέλει να υλοποιήσεις μια ενδιαφέρουσα υπηρεσία σήμερα είναι όλα αυτά που σαν φοιτητές αποφεύγαμε όπως ο διάβολος το λιβάνι.

Καταλαβαίνω πως ένας φοιτητής βρίσκει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον στον προγραμματισμό απ'ότι στα μαθηματικά, έτσι έκανα κι εγώ αλλά και οι περισσότεροι που γνώριζα στο πανεπιστήμιο — οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν ήδη εξαίρετες καριέρες.

Να όμως που τα μαθηματικά εν τέλει εκδικούνται! Τα παραπάνω γνωστικά αντικείμενα είναι αυτά που χρειάζεται κανείς σήμερα, μαζί φυσικά με άριστες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες, για να αναπτύξει τις εφαρμογές για αυτοκίνητα που έχω στο μυαλό μου - ίσως και για πολλούς ακόμα τομείς.

Πόσο εύκολο είναι για μένα λίγο πριν τα σαράντα μου, όταν καλά καλά δεν θυμάμαι ούτε τα βασικά από παραγώγους και ολοκληρώματα, να μπορέσω να μπω σε τόσο βαθιά νερά; Δεν ξέρω. Ίσως είναι αδύνατον, ίσως όμως και όχι. Αποφάσισα να κάνω την προσπάθεια και να έχω τον χρόνο σύμμαχό μου. Θα ξεκινήσω από τα πολύ βασικά και θα προχωρήσω αργά αλλά σταθερά.

Η συμβουλή που έχω να δώσω στους φοιτητές της Επιστήμης των Υπολογιστών και όλων των συναφών αντικειμένων είναι σαφής: Όχι μόνο να μην φοβάστε τα μαθηματικά του προγράμματος σπουδών σας αλλά κοιτάξτε να ανακαλύψετε τη μαγεία τους. Ναι, συμφωνώ, είναι καλά κρυμμένη :-) Υπάρχει όμως και μπορεί να σας ανοίξει νέους, εκπληκτικά δημιουργικούς δρόμους.

Όσο για μένα και τις υπηρεσίες για αυτοκίνητα που σκέφτομαι, ποιος ξέρει. Μπορεί σε λίγο να κουραστώ και να τα παρατήσω. Ισως όμως και να μπορέσω να κάνω την έκπληξη. Ότι κι αν γίνει πάντως τελικά, μυστικό δεν θα το κρατήσω.

Εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία

Κάθε επιχείρηση κατά βάση είναι οι άνθρωποι της. Θα δει κανείς στη βιβλιογραφία αλλά και με την κοινή λογική πως εκτός από τους ανθρώπους, βασικό ρόλο παίζουν ακόμα τα συστήματα και οι διαδικασίες. Αν το καλοσκεφτούμε όμως θα δούμε πως εν τέλει και αυτά, τα απολύτως κρίσιμα και απαραίτητα συστατικά μιας επιχείρησης, αναφέρονται στους ανθρώπους τους οποίους αφορούν.

Είναι πράγματι λοιπόν ο άνθρωπος το θεμέλιο κάθε επιχείρησης. Μια απλή ανάλυση όμως θα μας οδηγήσει πως οι άνθρωποι σε έναν οργανισμό παίρνουν διάφορους ρόλους και, σαν να μην έφτανε αυτό, πολλές φορές ένας άνθρωπος τυχαίνει να έχει περισσότερους του ενός ρόλους. 

Μελετώντας τους ρόλους αυτούς γρήγορα φτάνουμε στο συμπέρασμα πως κατηγοριοποιούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες:

— Τον ρόλο του εργαζομένου
— Τον ρόλο του διευθυντή
— Τον ρόλο του ιδιοκτήτη (ή μετόχου, ή επενδυτή)

Οι τρεις αυτοί ρόλοι είναι απολύτως διακριτοί και πρέπει να είναι με σαφήνεια κατανοητοί τόσο από τον οργανισμό όσο και από κάθε μέλος του. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πως δεν είναι σπάνιο ένας άνθρωπος να έχει ταυτόχρονα δύο ρόλους ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχει και τους τρεις.

Συνοπτικά οι στόχοι κάθε ρόλου είναι οι ακόλουθοι:

— Ο εργαζόμενος πρέπει να εκτελεί τις εργασίες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του οργανισμού, για την εξυπηρέτηση δηλαδή του λόγου ύπαρξης του.

— Ο διευθυντής είναι εκείνος που έχει την ευθύνη του συντονισμού των εργαζομένων, καθώς και της ορθής εκτέλεσης των διαδικασιών και απόδοσης των συστημάτων, ώστε το αποτέλεσμα της εργασίας να συμβαδίζει τόσο με τα ποιοτικά και λειτουργικά όσο και με τα οικονομικά κριτήρια και στόχους που έχουν τεθεί από τον οργανισμό.

— Ο ιδιοκτήτης είναι βασικά εκείνος που κάνει τρία πράγματα: Την αρχική επένδυση, την περιοδική, συνήθως ετήσια, στοχοθεσία και χάραξη στρατηγικής, καθώς και τον ορισμό της διεύθυνσης - Του γενικού δηλαδή διευθυντή της επιχείρησης.

Σε επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους και συνήθως πολυμετοχικές υπάρχει η έννοια του Διοικητικού Συμβουλίου που είναι ένα ολογομελές και ευέλικτο σώμα το οποίο παίζει τον ρόλο της αντιπροσώπευσης των ιδιοκτητών, οι οποίοι το ορίζουν και στους οποίους αναφέρεται κατά κανόνα μέσω μιας ετήσιας γενικής συνέλευσης τους.

Στο πλαίσιο αυτό, κυρία ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο ορισμός της κατάλληλης διοίκησης και η χάραξη στρατηγικής που θα οδηγήσει σε αύξηση της αξίας του οργανισμού (κανονικά σε μακροχρόνια και βιώσιμη βάση).

Σε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις δεν είναι καθόλου σπάνιο το ίδιο πρόσωπο να είναι εργαζόμενος - δημιουργός, διευθυντής και ιδιοκτήτης. Αυτό είναι απολύτως εντάξει στο πλαίσιο που ο συγκεκριμένος άνθρωπος κατανοεί τους ρόλους αυτούς και έχει τη δυνατότητα να εναλλάσσεται μεταξύ τους.

Εκεί που πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα είναι στο ζήτημα των αμοιβών καθώς οι τρεις ρόλοι που περιγράψαμε αντιστοιχούν σε τρία διαφορετικά είδη αμοιβής.

Η εργασία πρέπει να αμείβεται με τρόπο αντικειμενικό, με βάση τις τιμές της αγοράς. Δεν είναι σπάνιο καθόλου να βλέπουμε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις που αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από τους ιδρυτές, δημιουργώντας διάφορες στρεβλώσεις.

Επειδή η επιχείρηση είναι "δική τους", οι ιδρυτές συχνά βάζουν είτε πολύ μικρό, ή πολύ μεγάλο, ή άλλες φορές και καθόλου μισθό για τον εαυτό τους. Είναι μεγάλο λάθος καθώς αλλοιώνει την ίδια τη δική τους εικόνα για την επιχείρηση.

Μετά οι διευθυντές πρέπει να αμείβονται βάσει στόχων. Συχνά θα έχουν κάποιες βασικές αποδοχές, καθώς είναι κι εκείνοι εργαζόμενοι, όμως το μεγάλο μέρος της αμοιβής τους πρέπει να καταβάλλεται με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από τους ιδιοκτήτες, ή από το ΔΣ εκ μέρους των ιδιοκτητών, ιδανικά μάλιστα αναλογικά με την επίδοση που επετεύχθη σε κάθε στόχο.

Τέλος οι ιδιοκτήτες πρέπει να αμείβονται από τα κέρδη. Δηλαδή αφού ο οργανισμός έχει καλύψει όλες τις υποχρεώσεις του και έχει κάνει και τις επενδύσεις που θα του επιτρέπουν να συνεχίσει να είναι αποδοτικός και στο μέλλον, εάν και εφόσον υπάρχει περίσσευμα αυτά είναι τα διανεμόμενα κέρδη στους ιδιοκτήτες — που από οικονομικής άποψης είναι ο μόνος λόγος ύπαρξης μιας επιχείρησης (άποψη βέβαια που αμφισβητείται ευθέως από πολλούς και σοβαρούς ανθρώπους αλλά σε αυτό θα επανέλθουμε σε επόμενη ανάρτηση).

Στην περίπτωση που σε κάποιο πρόσωπο συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός από τους παραπάνω ρόλους, οι αμοιβές πρέπει να υπολογίζονται ανεξάρτητα. Για παράδειγμα, δεν γίνεται ο ιδιοκτήτης να μην έχει έναν λογικό μισθό "γιατί θα πάρει από τα κέρδη", αφού η ίδια η πράξη του μικρού - ή βεβαίως και του μεγάλου - μισθού επηρεάζει την κερδοφορία. Αντίστοιχα, δεν γίνεται ο ιδρυτής που έχει και μια διοικητική ευθύνη να μην έχει και κάποια στοχοθεσία και οι αμοιβές του να μην έχουν να κάνουν με την επίτευξη των στόχων.

Αν αναλογιστούμε τα παραπάνω θα δούμε ότι πράγματι, δυστυχώς, ελάχιστοι ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων κάνουν στοχοθεσία και σύνδεση της αμοιβής τους, ως διευθυντές, αναλόγως της επίτευξης στόχων και, πολύ χειρότερα, ειδικά στις λεγόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ελάχιστοι ιδρυτές αντιλαμβάνονται πως τα κέρδη που μπορούν να μοιραστούν προκύπτουν αφού έχουν πληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις και έχουν επίσης γίνει οι απαιτούμενες επενδύσεις για το μέλλον. 

Πολύ συχνά ακούμε για ιστορίες μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών όπου 'μπέρδευαν' το ταμείο της επιχείρησης με το πορτοφόλι τους (έμποροι, ασφαλιστές και πολλοί άλλοι...) με τραγικές συνέπειες τελικά καθώς τα χρήματα που ξόδευαν δεν ήταν στην πραγματικότητα δικά τους. Δυστυχώς το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται συχνά και σε νεοφυείς επιχειρήσεις που έχουν λάβει κάποια ουσιαστική χρηματοδότηση.

 

Για να έχουμε καλύτερες επιχειρήσεις και ισχυρότερη οικονομία είναι απαραίτητο οι επίδοξοι ιδρυτές να κατανοήσουν αυτούς τους τρεις ρόλους, εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία, που υπάρχουν σε οποιαδήποτε επιχείρηση, κερδοσκοπική ή μη, οποιουδήποτε είδους.

Αν αυτό δεν συμβαίνει, όπως δυστυχώς είναι ο κανόνας, οι πιθανότητες είναι πως σε μια περίοδο που δεν υπάρχει έντονη ανάπτυξη (διότι όταν "βρέχει λεφτά" ακόμα και οι χειρότερες επιχειρήσεις φαινομενικά μεγαλώνουν) οι επιχειρήσεις αυτές δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν και θα προκύψουν τα φαινόμενα που βιώνουμε στη χώρα μας τα τελευταία επτά χρόνια.