Την περασμένη βδομάδα ενώ ήμουν σε σύντομες διακοπες στο όμορφο Άστρος Κυνουρίας, άκουσα σε μια συζήτηση ότι συμπολίτης μας οργισμένος διαμαρτυρόταν στην τηλεόραση κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών στην Αττική κι ενώ κινδύνευε το σπίτι του να καεί. Μάλιστα, με έμφαση αναρωτιόταν: "Που είναι το κράτος;".
Μάλιστα. Που είναι το κράτος.
Άκουσα ακόμα ότι κάποιος του απάντησε δηκτικά ότι "το κράτος είναι εκεί που ήταν κι όταν έχτιζες το σπίτι αυτό" υπονοώντας πως ήταν αυθαίρετο.
Προφανώς δεν έχω ιδέα για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Θα μπορούσε το σπίτι αυτό να έχει χτιστεί με τρόπο νόμιμο και ηθικό και ο εν λόγω συμπολίτης μας να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση όσον αφορά την τήρηση των υποχρεώσεών του προς το κοινωικό σύνολο. Θα μπορούσε με άλλα λόγια να αποτελεί μια ακραία εξαίρεση.
Ακραία εξαίρεση διότι ο κανόνας είναι πολύ συγκεκριμένος: Πολλοί από εμάς συχνά εξανίστανται και αναρωτιόνται "που είναι το κράτος;". Νομίζω οι περισσότεροι θα έχουμε βρεθεί σε τέτοιες περιπτώσεις - εάν δεν ήμαστε εμείς οι ίδιοι που αναρωτιόμασταν...
Ας δούμε λοιπόν που είναι το κράτος:
Μάλιστα. Που είναι το κράτος.
Άκουσα ακόμα ότι κάποιος του απάντησε δηκτικά ότι "το κράτος είναι εκεί που ήταν κι όταν έχτιζες το σπίτι αυτό" υπονοώντας πως ήταν αυθαίρετο.
Προφανώς δεν έχω ιδέα για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Θα μπορούσε το σπίτι αυτό να έχει χτιστεί με τρόπο νόμιμο και ηθικό και ο εν λόγω συμπολίτης μας να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση όσον αφορά την τήρηση των υποχρεώσεών του προς το κοινωικό σύνολο. Θα μπορούσε με άλλα λόγια να αποτελεί μια ακραία εξαίρεση.
Ακραία εξαίρεση διότι ο κανόνας είναι πολύ συγκεκριμένος: Πολλοί από εμάς συχνά εξανίστανται και αναρωτιόνται "που είναι το κράτος;". Νομίζω οι περισσότεροι θα έχουμε βρεθεί σε τέτοιες περιπτώσεις - εάν δεν ήμαστε εμείς οι ίδιοι που αναρωτιόμασταν...
Ας δούμε λοιπόν που είναι το κράτος:
- Το κράτος είναι εκεί που πούλησες ένα προϊόν χωρίς απόδειξη "επειδή διαφορετικά στα παίρνει όλα η εφορία"
- Το κράτος είναι εκεί που αγόρασες ένα προϊόν χωρίς απόδειξη "διότι δεν σου φτάνουν τα χρήματα που βγάζεις για να ζήσεις"
- Το κράτος είναι στην ψήφο που "έδωσες" σε κάποιον πολιτικό για να "τακτοποιήσει το παιδί σου" καθώς ήταν κάτι που "το δικαιούσουν"
- Το κράτος ήταν εκεί που αδιαφόρησες για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα σου και με ύφος έλεγες "δεν ασχολούμαι με την πολιτική"
- Το κράτος ήταν εκεί που έχτιζες το αυθαίρετό σου, εκεί που 'άλλαζες' την 'χρήση γης' του οικοπέδου σου, εκεί που 'έκλεινες' τον ημιυπαίθριό σου
- Το κράτος ήταν εκεί που 'έσβηνες' την κλήση για τη ζώνη ασφαλείας ή το παράνομο παρκάρισμα
- Το κράτος ήταν εκεί που 'έδινες ένα χαρτζιλίκι' στον εφοριακό που σε έλεγχε, ώστε να μειωθεί το ποσό που θα πλήρωνες στο δημόσιο
- Το κράτος ήταν εκεί που εσύ εξεβίαζες τον πολίτη για να έχεις μαύρα και αφορολόγητα έσοδα, είτε είσαι ο εφοριακός της παραπάνω περίπτωσης, ή δικαστής, ή γιατρός με φακελάκι, ή υπάλληλος της πολεοδομίας ή του δασαρχείου και τόσες άλλες περιπτώσεις
- Το κράτος είναι στα σκουπίδια που άφησες στην παραλία, στο τσιγάρο που πέταξες στο πεζοδρόμιο
- Το κράτος είναι στο κατάστημα εστίασης που ο πελάτης ρωτάει "καπνίζουν μέσα στο κατάστημα" και ο υπεύθυνος απαντά "μην ανησυχείτε, βεβαίως και καπνίζουν"
Η λίστα είναι πραγματικά ατελείωτη. Με λίγη φαντασία θα μπορούσε να γραφτεί βιβλίο ολόκληρο με 'τοποθεσίες' που βρίσκεται το κράτος.
Δυστυχώς όμως το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο.
Η ορθή απάντηση στην ερώτηση "μα που είναι το κράτος;" είναι πως βρίσκεται μέσα στον καθένα από εμάς, στη βαθιά ριζωμένη αντίληψη πως το κράτος είναι κάτι ξένο που σκοπό έχει το κακό μας και εμείς πρέπει να προστατευτούμε από αυτό, ή για να ακριβολογούμε, να ζούμε με αυτό παθαίνοντας τη μικρότερη δυνατή ζημιά.
Πολλοί λένε πως αυτό είναι ένα κατάλοιπο της τουρκοκρατίας. Δεν γνωρίζω καθώς ούτε ιστορικός είμαι, ούτε κοινωνιολόγος, ούτε ψυχολόγος. Το βλέπω όμως παντού, ότι το κράτος μας το θεωρούμε ξένο.
Εκεί είναι λοιπόν που πρέπει να δώσουμε όλη μας την προσοχή: Να κατανοήσουμε σε βάθος ότι το κράτος είναι δικό μας. Τότε ίσως πάψουμε συλλογικά να εγκληματούμε εναντίον του και ίσως κι εκείνο να μπορέσει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Είναι όμως παράλογο να περιμένουμε σοβαρές υπηρεσίες από έναν οργανισμό τον οποίο κατακλέβουμε σε καθημερινή βάση.
Κλείνω με μια δυσάρεστη μα δυστυχώς αληθινή παρατήρηση: Στο σημερινό περιβάλλον το να είναι κανείς μέλος της μικρής μειοψηφίας που δεν κατακλέβει το κράτος, περιέργως αλλά πολύ αληθινά δεν του δίνει το δικαίωμα να διαμαρτύρεται όταν εκείνο δεν λειτουργεί σωστά! Το καθήκον του Πολίτη δεν εξαντλείται βλέπετε στην τήρηση των αυστηρά δικών του υποχρεώσεων αλλά εκτείνεται στο να μεριμνά ώστε το κοινωνικό σύνολο να καλύπτει τις υποχρεώσεις του - - έτσι ώστε το κράτος εν τέλει να μπορεί να λειτουργήσει.
Τρόπος άλλος για να συμβεί αυτό πέραν της ενεργού πολιτικής δραστηριοποίησης, δεν γνωρίζω να υπάρχει.
