Το Ισραήλ και η απόλυτη ανάγκη του εθνικού μας branding

Ο Πρόεδρος του Ισραήλ είπε χθες, Δευτέρα 29/1/2018, κατά την επίσκεψη του στην Αθήνα:

“Κάθε 8 ώρες γεννιέται στο Ισραήλ μια start up επιχείρηση και οι ιδρυτές της θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Είναι κάτι που μας κάνει υπερήφανους.”

Το ενδιαφέρον δεν είναι στο ίδιο το στατιστικό, το οποίο εκτός των άλλων είναι θεμελιωδώς λάθος (ο Daniel Isenberg, εκ των δημιουργών του "Ισραηλινού θαύματος", έχει αποδείξει ότι ο μεγάλος αριθμός startups είναι γενικά αρνητικός δείκτης, αυτό που μετράει είναι ο αριθμός των scale-ups), αλλά στην απόλυτη συνέπεια με την οποία ο Πρώτος Πολίτης μιας χώρας εξυπηρετεί την εθνική στρατηγική branding που οι ειδικοί έχουν επιλέξει (“startup nation”).

Να προσέξουμε λοιπόν τον επαρχιωτισμό μας. Σκοπός δεν είναι να αρχίσουμε να μετράμε κι εμείς τα start-ups που δημιουργούνται για να γίνουμε το "Ισραήλ των Βαλκανίων". Σκοπός είναι να επιλέξουμε ένα ξεκάθαρο εθνικό branding, να επικοινωνηθεί και να εξηγηθεί σε όλους τους φορείς (από τον ΠτΔ και τον ΠΘ μέχρι τους πρέσβεις και του ΟΕΥ) ώστε να μπορέσουν να την υπηρετήσουν.

To παραπάνω ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε στην Starttech Ventures με τις μικρές μας δυνάμεις. Στην κατεύθυνση αυτή επίσης  - και μάλιστα αποκλειστικά σε αυτήν - έχω προτείνει να κινηθούν όλοι οι φορείς και οι ενώσεις, όπως πχ έχω προτείνει στον ΣΕΚΕΕ, όπου έχω την τιμή να είμαι μέλος ΔΣ.

Εθνικό branding λοιπόν. Σε αυτό να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Ισραήλ.

Dominique, Σιγάλας και Ευρωπαϊκά scale ups

Διάβαζα σήμερα πως η Google θα κάνει μια μεγάλη επένδυση στην Πορτογαλία και ότι οι φίλοι Πορτογάλοι πανηγύριζαν δεόντως, με δηλώσεις του ίδιου τους του Πρωθυπουργού, τα σχετικά νέα. Θυμήθηκα ότι το 1995, όταν o μπασκετικός Παναθηναϊκός ανακοίνωνε πως θα "φέρει" στην Ελλάδα τον Dominique Wilkins ο 'ξανθός' απαντούσε από την πλευρά του Ολυμπιακού, με αρκετή δόση ειρωνίας, λέγοντας ότι 'κάποιοι φέρνουν παίχτες από το ΝΒΑ και κάποιοι άλλοι στέλνουν στο ΝΒΑ', ανεφερόμενος στον Γιώργο Σιγάλα που οι φήμες τότε έλεγαν πως θα ήταν ο πρώτος Έλληνας καλαθοσφαιριστής που θα πήγαινε στο καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου.

Παρότι ο μάλλον καλύτερος Έλληνας αμυντικός όλων των εποχών (ο οποίος ας σημειωθεί πως ήταν ο μόνος που αντιμετώπισε επιτυχώς τον Νίκο Γκάλη - αν και στη δύση της καριέρας του Nick) ουδέποτε πήγε τελικά στο ΝΒΑ[*], επί της ουσίας ο Ιωαννίδης είχε δίκιο (δεν περίμενα ποτέ να το πω αυτό...).

Πρέπει να σε χαρακτηρίζει ότι παράγεις, όχι ότι αγοράζεις.
Σίγουρα για μια μικρή χώρα όπως η Πορτογαλία, είναι καλό να επενδύουν εκεί γίγαντες όπως η Google. Πολύ σημαντικότερο όμως είναι στην ίδια την Πορτογαλία όπως και στην Ελλάδα και γενικά σε όλη την Ευρώπη να δημιουργήσουμε τα δικά μας scale-ups, τους δικούς μας πρωταθλητές.

Οι σύντροφοι στην Άπω Ανατολή το έχουν καταλάβει εδώ και πολλά χρόνια και, μέχρι στιγμής, τα δεδομένα λένε πως έχουν πράξει σωστά.

5 χρόνια, 2 μήνες και 20 μέρες - Ένας σύντομος απολογισμός

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά ως facebook post στις 24 Ιανουαρίου 2015.

Πέρασαν 5 χρόνια, 2 μήνες και 20 μέρες. Θεωρητικά η θητεία ήταν διετής. Η ζωή όμως μας φέρνει τα πράγματα διαφορετικά απ' ότι λέει η θεωρία. Η οικονομική κρίση, η άνοδος του αντιευρωπαϊσμού, η φυσιολογική κούραση της Συνομοσπονδίας μετά από (τότε) 22 χρόνια λειτουργίας και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες έφεραν πολύ μεγάλες προκλήσεις στο Yes for Europe.

Προκλήσεις που για να ξεπεραστούν επιτυχώς απαίτησαν τεράστια επένδυση ενέργειας, χρόνου και πόρων, όπως και την υπομονή των συνεργατών μου που ξαφνικά με είδαν να γίνομαι part-time στην εργασία που μας ζει. Στη διαδρομή αυτή όμως γνώρισα εξαιρετικούς ανθρώπους από όλη την Ευρώπη και, χάρη στη συνεργασία που αναπτύξαμε, οι προκλήσεις ξεπεράστηκαν.

Το Yes for Europe σήμερα έχει διπλάσια ενεργά μέλη από το 2010. Ήταν αυτό που άνοιξε τη συζήτηση του 'Scale-up' στην Ευρώπη (#ScaleUpEurope). Κάνει δύο σημαντικά events κάθε χρόνο (European Youth Entrepreneurship Conference - EYEC). Έχει αναγνωριστεί από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, μεγάλους επιχειρηματικούς οργανισμούς και τα αντίστοιχα διεθνή δίκτυα. Έχει συγκεκριμένο όραμα για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη σε βάση ισοτιμίας και ρεαλισμού. Έχει τέλος υγιέστατα οικονομικά.

Ολοκλήρωσα τη θητεία αυτή με αίσθημα πληρότητας τόσο για τους στόχους που πετύχαμε όσο και, πολύ περισσότερο θα έλεγα, για τις σχέσεις που δημιουργήσαμε. Το μήνυμα που θέλω να δώσω και το μάθημα που έμαθα είναι σαφές: Όσοι βιάστηκαν να προβλέψουν το τέλος της συλλογικότητας έκαναν λάθος μεγάλο. Μόνο η συλλογικότητα και η συνεργασία μπορούν να μας βοηθήσουν στις ιδιαίτερα περίπλοκες καταστάσεις της εποχής. Ο ατομισμός είναι η ρίζα του κακού και η απάντηση σε αυτόν είναι η συνεργασία.

Ο νέος Πρόεδρος του Yes for Europe, Luca G. Donelli, είναι ενας εξαίρετος επιχειρηματίας και αληθινα Ευρωπαίος πολίτης. Ειμαι ευτυχής γιατι ξερω πως ειναι καλύτερος απο μένα, πράγμα που το βλέπω ως δικαίωση, ενώ συμπληρώνεται απο μια φανταστική ομάδα αντιπροέδρων απο τη Μ. Βρετανία (Alex Mitchell) - πράγμα που έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό - την Ισπανία (Mikel Beroiz), την Πολωνία ( Przemysław Grzywa) και την Τουρκία (Serkan Yazicioglu) - που επίσης έχει ένα συμβολισμό. Η επιτυχία τους είναι βέβαιη και τόσο εγώ όσο και οι προηγούμενοι Πρόεδροι θα κάνουμε οτι μπορούμε για να βοηθήσουμε!

Σκέψεις από την παρουσίαση του βιβλίου "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου" του Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Ήταν μεγάλη τιμή και χαρά για μένα που μπόρεσα χθες να είμαι παρών στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Μιχάλη Χαραλαμπίδη με τίτλο  "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου". 

Από την εξαίρετη συνολικά εκδήλωση, θα ήθελα να ξεχωρίσω την παρέμβαση του Καθηγητή Γεωργίου Πανέτσου. Πραγματικά, τέτοια ποιότητα λόγου έχει λείψει πολύ από την ελληνική δημόσια σφαίρα, ιδιαίτερα μάλιστα από το πανεπιστήμιο.

Καθώς λόγω ενός εκτάκτου προσωπικού ζητήματος χρειάστηκε να φύγω λίγο πριν τις 22:00 και δεν πρόλαβα να μοιραστώ κάποιες πολύ σύντομες σκέψεις μου, θέλησα να το κάνω σήμερα με την  ανάρτηση αυτή. Σημειώνω λοιπόν τα ακόλουθα, που ήθελα να μοιραστώ με τους υπολοίπους παρισταμένους χθες:

1. Συνάδελφοι και φίλοι νωρίτερα σήμερα (χθες), πριν την εκδήλωση, με ρωτούσαν «τι είναι ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης;». Μια είναι η απάντηση που μου ήρθε στο μυαλό: Δάσκαλος. Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης είναι ένας μεγάλος δάσκαλος τον οποίον πρέπει να συγχαρούμε από τα βάθη της καρδιάς μας για το ευρύτατο συγγραφικό του έργο, μια αληθινή συνομιλία με την ιστορία που έχει τεράστια ανάγκη ο τόπος. Η Ελλάδα και η Ευρώπη. 
2. Πολλοί θα έχετε ακούσει για τις λεγόμενες «νεοφυείς επιχειρήσεις», τα «startups». Είναι γνωστό πως ένα μεγάλο τμήμα της εν λόγω κοινότητας στην Ελλάδα, στην οποία πολλοί έχουν εναποθέσει τις ελπίδες για την ανάκαμψή μας (και που για να μπορέσει να γίνει αυτό θα πρέπει τα ελληνικά startups να ανακαλύψουμε κι εκείνα τον «ελληνικό τρόπο»), ξεκίνησε από το Ηράκλειο, στις κοινότητες του Πανεπιστημίου Κρήτης και τοθυ Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας πριν από 15-20 χρόνια. Αυτό που όμως δεν είναι γνωστό και πρέπει σήμερα να αναγνωριστεί είναι πως σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη αυτής της κοινότητας οφείλει πολλά στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη που την ενέπνευσε με το γνωστό «να γίνουμε όλοι μάστορες», δέκα χρόνια πριν η τηλεοπτική κάστα των Αθηνών αρχίσει να ψελλίζει διστακτικά, δίχως να καταλαβαίνει τίποτα επί της ουσίας, περί «επιχειρηματικότητας».
3. Παγκοσμίως μια από τις αναμφισβήτες «βίβλους» των νεοφυών επιχειρήσεων είναι το βιβλίο «Zero to One», που έχει γράψει ο διάσημος επιχειρηματίας και επενδυτής Peter Thiel, ιδρυτής της PayPal και βασικός επενδυτής & μέλος Δ.Σ. στο facebook. Στο βιβλίο αυτό ο Thiel κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την απουσία οράματος τόσο στην πολιτική όσο και στην επιχειρηματική ηγεσία. Λέει πως οι δημιουργοί, οι οραματιστές, πρέπει να επικρατούν των τεχνητών του χρήματος (‘financial engineering’), ώστε να υπάρχει υγιής ανάπτυξη και μακρόχρονη ευημερία. Ο Thiel απευθύνει έκκληση για μεγαλεπήβολα σχέδια, για μεγάλα έργα (φέρνοντας ως παράδειγμα τη δεκαετία του ’60 με τα μεγάλα σχέδια κατάκτησης του διαστήματος και θεραπείας ασθενειών, αντιπαραβάλλοντάς τα με την παρακμή των αρχών του 2000, τις τιτλοποιήσεις δανείων, τα ‘μπουκέτα’ ομολόγων και όλες τις τεχνικές που οδήγησαν στην κατάρρευση του 2008). Τα αναφέρω όλα αυτά γιατί είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που διαπιστώνω ότι ο Peter Thiel έχει έναν συνομιλητή, έναν συναθλητή, τον μοναδικό ίσως στην Ευρώπη, τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το εμπνευσμένο σχέδιο για την «Ρωμανία» είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα, η Ευρώπη, η Ανατολική Μεσόγειος.

Κλείνω την παρέμβαση αυτή εκφράζοντας την αγωνία μου για να φτάσει ο λόγος που εκφράζει η «Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία» καθώς και όλο το συγγραφικό έργο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στη νεολαία. Σίγουρα εκδηλώσεις σαν την αποψινή βοηθούν πολύ, είναι στη σωστή κατεύθυνση, νομίζω όμως πως, στο μέτρο που δεν θα χαθεί η ποιότητα, απαιτείται ταυτόχρονα και κάποια μαζικότητα.

Startups και αφοσίωση

Ξέρω πάρα πολλούς που «ξεκίνησαν ένα startup» παράλληλα με την 9-to-5 εργασία τους ή παράλληλα με κάποια άλλη επαγγελματική τους δραστηριότητα.

Δεν ξέρω όμως κανέναν που να πέτυχε κάτι αξιόλογο, επιχειρώντας στο παραπάνω πλαίσιο.

Ακόμα και να υπάρχουν μερικοί, θα είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. 

Η επιτυχία μπορεί να προϋποθέτει διάφορα πράγματα, το πρώτο και σημαντικότερο όμως είναι η απόλυτη αφοσίωση.

Focus λοιπόν αγαπητοί μου φίλοι. Απόλυτο focus κι επιμονή. Η επιτυχία τότε, αργά ή γρήγορα θα έρθει.

Αφού δημοσίευσα τα παραπάνω στο LinkedIn, ένας φίλος σχολίασε:

"Αυτό σημαίνει και χρημματοδότιση. Πως θα κάνεις και θα αφήσεις το 9-7 (ποτέ δεν είναι 5) χωρίς κεφάλαιο για να ζήσεις μέχρι (και αν) να αποδώσει το startup;"

Η απάντησή μου στην παρατήρηση αυτή είναι ξεκάθαρη: 

H παραπάνω άποψη είναι η πιο κλασική δικαιολογία. Δυστυχώς όμως, κατά την γνώμη μου πάντα, είναι απλά μια δικαιολογία. Συνοπτικά σημειώνω τα εξής:

1. Η επιχειρηματική δραστηριότητα σημαίνει την ανάληψη ρίσκου. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι φτιαγμένοι για αυτό. Εάν το ρίσκο σε καταβάλει, τότε απλά δεν πρέπει να κάνεις αυτήν την επιλογή — και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό.
2. Στο, πολύ πιθανό πλέον, ενδεχόμενο όπου δεν έχεις κάποιο μικρό κεφάλαιο για να ξεκινήσεις (σημειώνω πως με μεθοδολογίες όπως το Lean Startup, Customer Development κλπ το απαραίτητο κεφάλαιο συχνά είναι πολύ μικρό) τότε η λύση είναι προφανής: Δουλεύεις κάποιο διάστημα και κάνεις αποταμίευση. Βρίσκεις ακόμα έναν ή δύο ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι το ίδιο όραμα και κάνουν κι αυτοί το ίδιο. Βάζετε όλα τα δικά σας λεφτά, πηγαίνετε σε συγγενείς και φίλους και δίνουν ότι μπορούν. Με όσα μαζεύετε ξεκινάτε την εταιρεία, μειώνοντας τα προσωπικά σας έξοδα στο απολύτως ελάχιστο δυνατό. 

Είναι εύκολο; Δεν είναι καθόλου, μα καθόλου εύκολο. Είναι όμως απολύτως εφικτό. Ας μείνει το εξής συμπέρασμα: Πολύ σημαντικότερη απόφαση από το "τα θα κάνεις" στην καριέρα σου είναι το "τι δεν θα κάνεις".

Το να προσπαθήσεις να έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, είναι από λίγη που σπάνια αποδίδει, στην επιχειρηματικότητα μάλιστα συχνά έχει καταστροφικά αποτελέσματα. 

Είτε θα δημιουργήσεις λοιπόν ένα startup ή θα έχεις μια full-time εργασία. Μαζί και τα δύο, δεν γίνεται.