Η δύναμη της δημιουργίας κόντρα στη βία της υπερκατανάλωσης

Ο λεγόμενος "ανεπτυγμένος κόσμος" διακατέχεται από μια μανία υπερκατανάλωσης. Χωρίς να είμαι ειδικός, πιθανολογώ ότι οι ποσότητες καταναλωτικών προϊόντων που διατίθενται στις χώρες αυτές, έχοντας υπόψιν μου τόσο διατροφικά προϊόντα όσον και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, θα επαρκούσαν για να καλύψουν ένα σημαντικό τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού - αν όχι το σύνολο - απλά και μόνο με έναν εξορθολογισμό της σχετικής σπατάλης.

Αυτή η μανία κατανάλωσης δεν είναι φυσιολογική. Έχει επιβληθεί ως μηχανισμός επιβίωσης ενός οικονομικού συστήματος που στηρίζεται στο κεφάλαιο και το μονοπώλιο. Όπως η συγκέντρωση κεφαλαίου στο πρωταρχικό της στάδιο γίνεται αποκλειστικά και μόνο με χρήση βίας, έτσι και η μανία κατανάλωσης είναι η εξέλιξη της βίας στην καθημερινότητα. Όλοι μας νιώθουμε υποχρεωμένοι να καταναλώσουμε, από φαγητό και ρούχα μέχρι αυτοκίνητα, σπίτια και πολυτελή ταξίδια. Όχι μόνο αυτό, αλλά ταυτίζουμε την προσωπική μας πρόοδο με την καταναλωτική μας δυνατότητα. Θεωρούμε πρόοδο να αγοράζουμε ακριβότερα ρούχα, ακριβότερο αυτοκίνητο, ακριβότερο σπίτι.

Αυτή η καταναλωτική μανία έδωσε ένα άριστο υπόβαθρο για τα φαινόμενα του υπερδανεισμού και της αισχροκέρδειας. Οι περισσότεροι από εμάς μπήκαμε σε έναν φαύλο κύκλο προεξόφλησης πιθανών μελλοντικών επιτυχιών μας για να βιώσουμε σήμερα την ψεύτικη ευτυχία της κατανάλωσης. Πολύ χειρότερα, προχωρήσαμε σε στρέβλωση των επαγγελματικών μας πρακτικών, υπερβήκαμε το πλαίσιο των αρχών & αξιών της κοινωνίας μας, φτάνοντας στην αισχροκέρδεια. Όλα αυτά, σε μια ατελείωτη προσπάθεια για ακόμα μεγαλύτερη κατανάλωση.

Δεν είναι καθόλου περίεργο που οι επιλογές αυτές οδήγησαν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα στην κατάρρευση. Η πιθανολογούμενη διάσωσή του έγινε και πάλι με τη βία: Οι κυβερνήσεις έδρασαν άμεσα για να προστατεύσουν τα συμφέροντα των πολυεθνικών που κινδύνευσαν να πέσουν σαν χάρτινοι πύργοι. Ποιοί πλήρωσαν τα σπασμένα; Και πάλι οι συνήθεις ύποπτοι: Τα πλατιά λαϊκά στρώματα.

Ποιά είναι η λύση;

Δεν μπορώ να σκεφτώ καμία άλλη από τον έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας από αυτά τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Για να επιτευχθεί αυτό χρειαζόμαστε πρώτα απ'όλα μια νέα σχέση με την εργασία που θα πάψει να είναι η διαδικασία για την ικανοποίηση της καταναλωτικής μανίας μας και θα γίνει το μέσο πραγμάτωσης της δημιουργικότητάς μας. Καθένας από εμάς θα ανακαλύψει τη χαρά της δημιουργίας και θα αφήσει πίσω του τον εθισμό στην κατανάλωση.

Αλλάζοντας το μοντέλο παραγωγής της οικονομίας είναι νομοτελειακά βέβαιο ότι θα ανατραπεί και το μοντέλο κατανάλωσης. Το υποκείμενο-δημιουργός συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από το υποκείμενο-καταναλωτής. Αν καθένας από εμάς αποφασίσει να χαρακτηρίζεται από ότι παράγει και όχι από ότι καταναλώνει άμεσα θα εξορθολογιστεί η κατανάλωση, αφήνοντας περισσότερα αγαθά για εκείνους που τα έχουν πραγματικά ανάγκη.

Ποιός είναι λοιπόν με διαφορά o πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιδράσουμε στη βία που υφιστάμεθα καθημερινά; Απλά, να προτάξει καθένας μας τη δύναμη της δημιουργίας κόντρα στη βία της κατανάλωσης. 

Η επιχειρηματικότητα θα φέρει και πάλι τη νεότητα στη «Γηραιά Ευρώπη» - Η Ελλάδα και πάλι στην Πρωτοπορία

Λίγο πριν την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, ο Αμερικάνος Υπουργός Εξωτερικών Ντόναλντ Ράμσφελντ είχε αναφερθεί στη «Γηραιά Ευρώπη» μετά την αποτυχημένη του προσπάθεια να έχει τη συμμαχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ιστορία αφενός δικαίωσε μεν τους Ευρωπαίους ηγέτες καθώς ουδέποτε ανακαλύφθηκαν στο Ιράκ όπλα μαζικής καταστροφής – που σύμφωνα με τις ΗΠΑ ήταν η αιτία της εισβολής – αφετέρου δε, δυστυχώς, μέχρι σήμερα δικαιώνει τον κ. Ράμσφελντ ως προς τον χαρακτηρισμό του: Η Ευρώπη είναι πολύπλευρα γερασμένη.

Βασικό χαρακτηριστικό της νεότητας είναι η κίνηση, η ενέργεια. Αντίθετα, χαρακτηριστικό του γήρατος είναι η στασιμότητα. Σύμφωνα με το EBAN, www.eban.org, «The European Business Angels Network», το 2008 έγιναν στην Ευρώπη επενδύσεις πρώιμου σταδίου («angel investments») της τάξης των 4 δις €, ενώ την ίδια χρονιά στις ΗΠΑ ύψους 19 δις €. Αυτό, ενώ το ΑΕΠ της ΕΕ27 είναι κατά 20% μεγαλύτερο από των ΗΠΑ και ενώ τη χρονιά εκείνη [2008] η οικονομική κρίση ήταν πολύ εντονότερη στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρώπη.

Το γεγονός ότι στις ΗΠΑ η δυναμική της νέας επιχειρηματικότητας είναι κατά περίπου 600% μεγαλύτερη από ότι στην Ευρώπη δίνει δίκιο στον κ. Ράμσφελντ. Πράγματι, αυτή η στασιμότητα, ο συντηρητισμός, είναι που έχουν γεράσει την Ευρώπη. Τα πάντα κινούνται αργά, τα πάντα συμβαίνουν πολύ προσεκτικά, ο κυρίαρχος τρόπος σκέψης είναι συντηρητικός.

Η Ελλάδα όχι μόνο δεν αποτελεί ευρωπαϊκή εξαίρεση στα παραπάνω αλλά με σιγουριά μπορούμε να πούμε ότι εδώ είναι που τα προβλήματα αυτά μεγιστοποιούνται. Είμαστε η πιο γερασμένη οικονομία στην Ευρώπη, είμαστε η κοινωνία όπου οι νέοι πτυχιούχοι 22 και 23 ετών αντί να ονειρεύονται ανάπτυξη και δημιουργία, συνωστίζονται σε εξετάσεις για να γίνουν χωροφύλακες και συνοριακοί φρουροί. Απίστευτη ανασφάλεια, εντυπωσιακό έλλειμμα αυτοπεποίθησης.

Δεν πρέπει να πέσουμε όμως στην παγίδα της «ελληνικής ιδιαιτερότητας», η οποία μάλλον είναι δείγμα πνευματικού επαρχιωτισμού. Το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό και έχει τα ίδια χαρακτηριστικά σε όλα τα μέλη της Ένωσης. Απλώς, στην Ελλάδα το πρόβλημα μεγιστοποιείται και είναι περισσότερο προφανές από οπουδήποτε αλλού. Περισσότερο προφανές και για έναν καθοριστικό λόγο ακόμα: Η Ελλάδα, μετά το τέλος του διπολισμού, έχει ανακτήσει την «ευτοπία» της, δηλαδή οι συνθήκες της γεωοικονομίας είναι τέτοιες που θα έπρεπε να αποτελεί ένα παράδειγμα προς μίμηση για την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την επιχειρηματικότητα. Έπρεπε να οδηγεί την Ευρώπη, όχι να είναι ουραγός της.

Ελλάδα και Ευρώπη συνολικά λοιπόν είναι γερασμένες, συντηρητικές, αρτηριοσκληρωτικές κοινωνίες και οικονομίες. Οι νέοι Ευρωπαίοι όμως έχουμε άλλη άποψη. Δεν γεννηθήκαμε γερασμένοι, θεωρούμε πως τα όνειρά μας αξίζουν μια ευκαιρία και πως η ευκαιρία αυτή δεν προϋποθέτει τη μετακόμισή μας στο San Francisco. Εξάλλου, μας αρέσει να ζούμε στην Ευρώπη, τη νέα μεγάλη μας χώρα, της οποίας η ποιότητα ζωής είναι κορυφαία στον κόσμο – Πιθανότατα με κορυφαία της Ευρώπης, την Ελλάδα.

Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Νέων Επιχειρηματιών, www.yes.be, ανακοίνωσε στα τέλη του 2010 την «YES Agenda 2010 – 2015» η οποία θέτει δυο βασικές προτεραιότητες:

i. Την προώθηση των επενδύσεων πρώιμου σταδίου για την ανάπτυξη της νέας και καινοτόμου επιχειρηματικότητας.
ii. Την δυναμική ανάπτυξη των ενδο-ευρωπαϊκών εμπορικών συναλλαγών ώστε η «ενιαία αγορά» να γίνει μια πραγματικότητα για τη μικρή & μεσαία επιχείρηση σε όλη την Ευρώπη.

Οι νέοι άνθρωποι της δημιουργίας σε όλη την Ευρώπη πιστεύουμε πως η επίτευξη των δυο αυτών στρατηγικών στόχων είναι σε άμεσο όφελος της νέας μεγάλης μας χώρας, της ισχυρότερης οικονομίας του κόσμου, και των 500 εκατομμυρίων συμπατριωτών μας. Πολύ περισσότερο, πιστεύουμε πως η επάνοδος της Ευρώπης στην τροχιά της δημιουργίας θα αποφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα τόσο για τους ίδιους τους Ευρωπαίους όσο και για όλη την ανθρωπότητα.

Η συνάντηση της ιστορίας και του πολιτιστικού αποθέματος χιλιετιών με την υψηλή τεχνολογία του 21ου αιώνα θα φέρει ότι πιο σύγχρονο, ότι πιο νέο, ότι πιο προοδευτικό έχει γνωρίσει ποτέ η παγκόσμια ιστορία. Οι νέοι Ευρωπαίοι θα είμαστε οι οδηγοί αυτής της πορείας.

Στο πλαίσιο αυτό, χτίζοντας το σύγχρονο πάνω στο παραδοσιακό, η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις για να επανέλθει στην πρωτοπορία και να είναι ηγέτιδα της νέας αναπτυξιακής πορείας της Ευρώπης. Οι νέοι είμαστε αποφασισμένοι για αυτό και θα το πετύχουμε.