Βεβαιότητες και μίσος | Σκέψεις από μια σύντομη επιστροφή στο Facebook

Έλαβα μια πρόσκληση να εγγραφώ στο Facebook κάποια στιγμή το 2006 και άρχισα να το χρησιμοποιώ ενεργά από το 2007. Έβαλα στην πλατφόρμα αυτή πολύ χρόνο και πολλή ενέργεια. 

Έβλεπα πως άξιζε τον κόπο καθώς μπορούσα να μένω σε επαφή με το κοινωνικό μου δίκτυο αλλά και να γνωρίζω ανθρώπους που δεν ήξερα προηγουμένως. Πολύ περισσότερο όμως μου άρεσε πως μπορούσα να εκφράζω απόψεις για ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων και να βρίσκω ανθρώπους που τους ενδιέφεραν και μπορούσαμε να αλληλεπιδράσουμε.

Σε επόμενο χρόνο άρχισα να το χρησιμοποιώ και για επαγγελματικούς λόγους καθώς το Facebook προσέφερε ένα ευέλικτο κανάλι υποστηρίξης υφισταμένων πελατών αλλά και προσέλκυσης νέων.

Όσο περνούσαν τα χρόνια όμως παρατηρούσα μια αλλαγή: Η πλατφόρμα απαιτούσε όσο και περισσότερο χρόνο και προσοχή από μένα, σε σημείο που γινόταν - αρχικά υποσυνείδητα - κουραστική. Έβλεπα πως ότι κι αν έγραφα, όση προσπάθεια και αν αυτό απαιτούσε και όση απήχηση κι αν είχε, μετά από λίγες μέρες είχε ξεχαστεί οριστικά και αμετάκηλτα. Σε όρους "1984", πήγαινε στην 'τρύπα του χρόνου'.

Πάνω απ' όλα όμως έβλεπα όλους τους χρήστες να κινούνται προς όλο και πιο ακραίες απόψεις. Κατά τα άλλα ήρεμοι και φιλήσυχοι άνθρωποι δεν είχαν κανένα πρόβλημα να βρίζονται σαν λιμενεργάτες - ή και να 'ξεκατινιάζονται' - στην εντυπωσιακή αυτή πλατφόρμα.

Τέλος παρατήρησα μερικά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της δικής μου συμπεριφοράς που με εντυπωσίαζαν:

1. Ήμουν σε κρίσιμες συναντήσεις και έβλεπα τις ειδοποιήσεις μου

2. Οδηγούσα και απαντούσα σε σχόλια

3. Επισκεπτόμουν εντυπωσιακά μέρη, που πιθανότατα δεν θα έχω την τύχη να επισκεφτώ ξανά, και έχανα τον χρόνο μου αναρτώντας φωτογραφίες και λέγοντας - στο Fecebook - πόσο όμορφα ήταν.

Κάπου εκεί είδα το ντοκιμαντέρ "Το Κοινωνικό Δίλημμα", το οποίο ενθέρμως σας προτείνω να δείτε κι εσείς:

https://www.netflix.com/gr/title/81254224

Μετά από όλα αυτά, έγινε σε μένα ξεκάθαρο πως ήμουν εθισμένος. Έπρέπε να φύγω από την πλατφόρμα αυτή. Μου πήρε μερικές προσπάθειες, έφυγα όμως οριστικά το καλοκαίρι του 2020, σχεδόν πριν πέντε χρόνια.

__

Όχι το Facebook δεν είναι πλατφόρμα με σκοπό να "συνδέσει" τους ανθρώπους. Αντίθετα είναι ένας εκπληκτικός μηχανισμός τροποποίησης της συμπεριφοράς τους, πράγμα που καταφέρνει με εκπληκτική αποτελεσματικότητα.

Καθώς πλέον οι χρήστες του Facebook είναι κάποια ηλικίας (η δική μου γενιά είναι +/- 50 πια...), η ίδια αποστολή για τους νεώτερους επιτελείται από το Instagram, το TikTok και άλλες πλατφόρμες.

Σκοπός όλων είναι κοινός: Η τροποποίηση της συμπεριφοράς.

__

Πριν λίγες μέρες, σχεδόν 'κατά λάθος', επανήλθα στην πλατφόρμα για να λειτουργήσουν κάποιες εταιρικές σελίδες που είχε χαθεί άλλη πρόσβαση. Πειραματίστηκα, ίσως να "έπεσα και στην παγίδα", να προωθήσω κι εδώ τη δουλειά που κάνουμε με το Together for Europe - Movement for the European Federal Union, το οποίο όντως αξίζει να δείτε στο www.togetherforeurope.com και να υποστηρίξετε το petition μας στο https://change.org/EuropeanFederalUnion - πράγματι δεν υπάρχει άλλη λύση πέρα από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης!

__

Κάθισα λοιπόν αυτές τις δυο-τρεις μέρες και διάβασα αναρτήσεις τόσο φίλων όσο και αγνώστων. Δυστυχώς οι φόβοι μου επιβεβαιώθηκαν: Οι συντάκτες τείνουν να είναι απόλυτα βέβαιοι για όσα ισχυρίζονται. Αναρωτιέμαι, από που όλοι αυτοί οι συνάνθρωποί μας αντλούν τόση, μα τόση βεβαιότητα; Φαίνεται πως στο σύμπαν του Facebook, η αμφισβήτηση, ο σπόρος δηλαδή της προόδου και της επιστήμης, είναι έννοια απαγορευμένη.

Ακόμα χειρότερα διάβασα πλήθος αναρτήσεων, πολλές από ανθρώπους με πανεπιστημιακή μόρφωση, οι οποίες ξεχείλιζαν μίσος. Πόσος θυμός και πόση στενοχώρια; Πόση αρνητική ενέργεια; Και πόση χαμένη ευκαιρία όταν όλη αυτή η ενέργεια καταναλώνεται σε ένα ή περισσότερα posts στο Facebook και δεν τροφοδοτυεί μια αληθινή, προοδευτική δράση στον 'αληθινό κόσμο';

Πρέπει να σημειωθεί πως πολλοί από όσους γράφουν με θυμό και μίσος δηλώνουν στο προφίλ τους ότι είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Ο υποφαινόμενος ακολουθεί με σεβασμό το τυπικό της θρησκείας μας στην κοινωνική ζωή του, τον ενοχλεί πάντα όμως ο φορμαλισμός. Πολύ περισσότερο, όταν έρχεται αντιμέτωπος με τα υπαρξιακά ερωτήματα, η μόνη ειλικρινής απάντηση που μπορεί να δώσει είναι μια: "Δεν ξέρω". Είμαι δηλαδή αγνωστικιστής και πολλά θεολογικά ερωτήματα με υπερβαίνουν.

Πιστεύω όμως στον άνθρωπο. Ένας εκπληκτικός άνθρωπος, σύμφωνα με τη θρησκεία μας, ήταν και ο Ιησούς Χριστός. Σύμφωνα με την ίδια θρησκεία πάντα, ο άνθρωπος αυτό, ο Γιός του Θεού και Θεάνθρωπος, μας δίδαξε επί της ουσίας ένα και μόνο πράγμα:

Ο Θεός Είναι Αγάπη.

Ας το προσπαθήσουν να το θυμηθούν αυτό όσοι πέφτουν στην παγίδα του φθόνου και του μίσους εκφραζόμενοι στην πλατφόρμα αυτή.

__

Ζητώ συγγνώμη αν σας κούρασα με τις σκέψεις αυτές. Θεωρήστε τις παρακαλώ ως έναν ειλικρινή χαιρετισμό. Σε λίγες μέρες θα αποχωρήσω εκ νέου. Οι περισσότεροι ξέρετε που να με βρείτε εφόσον το επιθυμήσετε. Ψηφιακά είμαι πάντα στο www.tsigos.gr 

Χάρηκα που έστω και έτσι ήρθαμε πάλι σε επικοινωνία. Να είστε πάντα καλά! Και την επόμενη φορά που θα κληθείτε να επιλέξετε μεταξύ μιας 'ψηφιακής εμπειρίας' και μιας εμπειρίας στον πραγματικό κόσμο, στην αληθινή ζωή δηλαδή, σκεφθείτε να επιλέξετε τη δεύτερη!

Ογδόντα χρόνια μετά: Ένα μεγάλο ευχαριστώ

Πέρασαν ογδόντα χρόνια από την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας και το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη. Κοιτάζοντας πίσω, τώρα που έχουμε την τεράστια τύχη να είναι μαζί μας ελάχιστοι ακόμα επιζώντες του πολέμου, το λιγότερο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Ένα ευχαριστώ γενικά σε όσους αγωνίστηκαν, σε όσους έδωσαν τη ζωή τους για να νικήσουν το ναζιστικό τέρας.

Το ευχαριστώ αυτό όμως οφείλει να γίνει και πολύ πιο συγκεκριμένο. Ο μεγάλος Ernest Hemingway είχε μιλήσει για την οφειλή αυτή με πολύ συγκεκριμένα λόγια:

«Ο κάθε άνθρωπος, που αγαπά την ελευθερία, χρωστάει τόσα στον Κόκκινο Στρατό, που δε θα μπορούσε να τα ξεπληρώσει ποτέ, με ό,τι κι αν έκανε».

Για το πείραμα που έγινε στη Ρωσία και τις γειτονικές της χώρες από το 1917 έως το 1991, μπορεί να πει κανείς πολλά. Σε όρους ιστορίας είναι ακόμα πολύ νωρίς. Τις επόμενες δεκαετίες, ίσως και τους επόμενους αιώνες, το πείραμα αυτό θα μελετηθεί και θα εξαχθούν συμπεράσματα.

Μπορεί κανείς να μιλήσει για πολλά επιτεύγματα του «κράτους των εργατών». Μπορεί ακόμα να μιλήσει και για μεγάλα λάθη, πολλά με εγκληματική διάσταση. Οι σχετικές συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σε όλο τον κόσμο και οι διαφωνίες είναι έντονες. Λογικά θα συνεχίσουν για πολύ ακόμα.

Ένα όμως είναι αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς καλόπιστος παρατηρητής: Όταν ο Αντίχριστος εμφανίστηκε στη γη, με τη μορφή εκείνου του απεχθούς αυστριακού, ήταν ακριβώς ο στρατός του κράτους των εργατών, ο Κόκκινος Στρατός, που όρθωσε το ανάστημα του στους ναζί και εν τελεί, μαζί με τους ελεύθερους ανθρώπους όλου του κόσμου, συνέτριψε την προσποίηση του κακού και έσωσε την αξιοπρέπεια του ανθρώπινου είδους.

Το έκανε αυτό ο κόκκινος στρατός πληρώνοντας ένα αδιανόητο τίμημα: Περισσότερες από 20.000.000 ψυχές χάθηκαν μέσα σε λίγα χρόνια για να μείνουμε άνθρωποι.

Σήμερα λοιπόν, την ογδοηκοστή επέτειο της μεγάλης αντιφασιστικής νίκης των λαών, θέλω να ενώσω τη φωνή μου με εκείνη του Ernest Hemingway και να ευχαριστήσω τον Κόκκινο Στρατό. Εκείνους που έμειναν όρθιοι και πάλεψαν όταν κάθε ελπίδα έμοιαζε χαμένη και έτσι εμείς σήμερα είμαστε ελεύθεροι.

Δίπλα στον Κόκκινο Στρατό βέβαια πολέμησαν ηρωικά και νικητήρια οι στρατοί των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της ελεύθερης Γαλλίας και δεκάδων άλλων εθνών, μεταξύ των οποίων κορυφαία θέση έχει ο ηρωικός Ελληνικός Στρατός και η απαράμιλλη Εθνική μας Αντίσταση.

Τα νούμερα όμως μιλούν από μόνα τους. Το τίμημα που πλήρωσε ο Κόκκινος Στρατός, που δίνει αντίστοιχα μεγάλη σημασία στην ιστορική του νίκη, είναι πέρα από κάθε δυνατότητα περιγραφής.

Αιώνια δόξα και τιμή στους ηρωικούς νικητές του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και διαχρονική επαγρύπνηση ώστε το αυγό του φιδιού να μην επωαστεί ποτέ ξανά.

Για την αυριανή Πρωτομαγιά

Παρότι η αυριανή ημέρα εδώ και χρόνια έχει εκφυλιστεί σε μια αργία,

Η οποία μάλιστα, δίχως ντροπή, 'μεταφέρεται' για κάποια άλλη, πιο βολική ημερομηνία,

Κανείς μας δεν πρέπει να ξεχνάει ότι στ' αλήθεια δεν είναι αργία, μα είναι όντως απεργία.

Διότι απ' όσα έχουμε, τίποτα δεν μας χαρίστηκε.

Όλα κερδήθηκαν με πολλή, σκληρή και ομαδική δουλειά,

Αλλά και με αγώνες, που άλλες εποχές απαίτησαν να χυθεί και κάμποσο αίμα.

Κι επειδή, όταν λέμε απεργία στην Ελλάδα, όλα ξεκίνησαν από τους Καπνεργάτες της Μακεδονίας,

Σπάνιο τέκνο των οποίων ήταν ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Χρόνη Μίσσιο,

Αν θέλετε ακούστε τη συμβουλή μου και ψάξτε για να μάθετε την ιστορία του σημαντικού αυτού ανθρώπου,

Η διαδρομή της ζωής του οποίου μας αποκαλύπτει τι στην ευχή συνέβη σε αυτήν τη χώρα τον τελευταίο αιώνα.

Αξίζει τον κόπο. Δείτε παρακάτω ένα υπέροχο τραγούδι και ένα απόσπασμα από μια διαφωτιστική συνέντευξη.

Καλή Πρωτομαγιά σε όλους!

Ο Πάπας Φραγκίσκος και το Μεγάλο Σχίσμα

Ο Πάπας Φραγκίσκος υπήρξε ένας από τους Ποντίφικες που πραγματικά υπερασπίστηκαν με θέρμη τον τερματισμό του «Μεγάλου Σχίσματος» και εργάστηκαν σοβαρά για την επαναφορά της ενότητας στον χριστιανικό κόσμο — ευτυχώς, ο Ομόλογός του στη Νέα Ρώμη τον υποστήριξε πλήρως (κάτι που κατέστησε τον Βαρθολομαίο συχνά αντιδημοφιλή σε συντηρητικούς ελληνικούς θρησκευτικούς κύκλους).

Από ευρωπαϊκή σκοπιά, το Μεγάλο Σχίσμα είχε πολύ σημαντικές ιστορικές συνέπειες, οι οποίες εξακολουθούν (!) να γίνονται αισθητές και συχνά εργαλειοποιούνται από τους λαϊκιστές.

Το να εργάζεται κανείς για τον τερματισμό του Μεγάλου Σχίσματος (επιτέλους!), ήταν πράγματι μια θαρραλέα πράξη.

Εύχομαι ο διάλογος να συνεχιστεί και η προσπάθεια να ολοκληρωθεί.

Η Ανατολική και η Δυτική Ευρώπη ίσως με αυτόν τον τρόπο καταφέρουν τελικά να έρθουν πιο κοντά.

Ποτέ ξανά

Όσες φορές κι αν έρθω στο Μαυσωλείο του Διστόμου, δεν το συνηθίζω.

Αυτό που έγινε στη Ευρώπη τις δεκαετίες του 1920 και 1930 και οδήγησε στο γερμανικό ναζιστικό καθεστώς πρέπει να μελετηθεί καλά. Ξανά και ξανά. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφήσουμε να ξανασυμβεί.

Οι δυνατότητες του ανθρώπου πλέον είναι τέτοιες που αν εμφανιστεί εκ νέου ένα τέτοιο καθεστώς (σπέρματα του οποίου βλέπουμε συχνά), θα σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας όπως την ξέρουμε.

Αν ακούσετε κάποιον να επιχειρηματολογεί ότι «αξίζει να σκοτώσεις κάποιον/ους για έναν υποτιθέμενο ‘ανώτερο σκοπό’», πιθανότατα έχετε να κάνετε με έναν φασίστα ή νεοναζί.

Στον οποίο πρέπει απλά να πείτε «ποτέ ξανά».

Σκύλλα και Χάρυβδη στην Ανατολία

 Είδα αυτό εδώ το άρθρο με τον απαίσιο τίτλο "Τουρκία: Στο συνέδριο του CHP Παπανδρέου και Δούκας" και μου ήρθε στο μυαλό το εξής:

Αν κάποιος σας ρωτήσει τι είναι να έχεις να διαλέξεις ανάμεσα στην Σκύλλα και τη Χάρυβδη, μπορείτε να του πείτε πως είναι σαν να έχεις να διαλέξεις ανάμεσα στους ισλαμοφασίστες του ΑΚΡ και τους κεμαλοφασίστες του CHP στην Τουρκία.

Ούτε Σκύλλα, ούτε Χάρυβδη λοιπόν.

Οι λαοί της Ανατολίας έχουν δικαίωμα στη δημοκρατία. Με μια πολυκεντρική, περιφερειακά οργανωμένη δημοκρατική χώρα, που θα σεβαστεί τους αυτόχθονες λαούς της Μικράς Ασίας και θα συνεργαστεί για ένα καλύτερο αύριο για όλους.

υγ. Όσο για τον υιό... τι να πει κανείς πια. Μάλλον έχει μείνει στα ζεϊμπέκικα με τον Τζεμ και στο "συνωστίζονταν" της Ρεπούση. Κρίμα όμως για τον Χάρη Δούκα. Πρέπει να διαβάσει περισσότερο.

Μνήμη Μιχάλη Χαραλαμπίδη - Μια συζήτηση για την περιφερειακή ανάπτυξη και πέρα από αυτήν

Στις 28 και 29 Μαΐου οργανώθηκε στην Αθήνα ένα διήμερο εκδηλώσεων μνήμης για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη υπό τον τίτλο «Εἶσαι τοῦ Ρήγα Φερραίου παιδί!». 

Οι οργανωτές μου έκαναν την τιμή να με καλέσουν σε ένα τραπέζι συζήτησης με θέμα "Η Πολιτική ως τοπικό Σχέδιο. Για ένα περιφερειακό αναπτυξιακό μοντέλο.", συντονιστή τον Δικηγόρο Γιώργο Παπασίμο και συζητητές τον Τάσο Τσατσάκη, Αντιδήμαρχο Ηρακλείου, Μπενέτο Σπύρου, τ. Δήμαρχο Λειψών και εμένα. 

Έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, στην οποία φυσικά μίλησα χωρίς σημειώσεις, αφού νομίζω πως σε καμία σημείωση δεν μπορεί να χωρέσει λόγος που αφορά τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Οι συνομιλητές μου έκαναν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις, από τις οποίες έμαθα πολλά. Έκανα ότι μπορούσα να συνεισφέρω κι εγώ. Το παρακάτω κείμενο το συνέταξα σήμερα, προσπαθώντας να ανακαλέσω στην μνήμη μου όσα ειπώθηκαν στη συζήτηση - παρότι είναι μάλλον αδύνατον ο προφορικός λόγος να τιθασευτεί σε ένα γραπτό κείμενο.

___

Το 1999 ακούσαμε τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη να μας καλεί να "γίνουμε όλοι μάστορες", όταν το ΚΚΚΑΣΟΡ - και το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού φάσματος - εξαπατούσε τον ελληνικό λαό με αυτό που κατέληξε στο 'σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου'.

Ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμά του. Γίναμε οι μάστορες του 21ου αιώνα και ο Μιχάλης, δίχως ίσως να το είχε σκεφτεί ποτέ, έγινε ο πατέρας του ελληνικού κινήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Το 2009 στην Πασκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας, το 2010 στο Ελληνικό Συνέδριο Νεοφυών Επιχειρήσεων, το 2011 στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Νέων Επιχειρηματιών και το 2012 στην Αθηναϊκή Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας, μέσα στα σκοτεινότερα χρόνια της οικονομικής κρίσης - κρίση που κατά τον Χαραλαμπίδη ήταν πρώτα και κύρια πολιτική - η συμμετοχή του Μιχάλη συνέπερνε τους νέους δημιουργούς. "Δεν μοιάζει με πολιτικό", έλεγαν. "Αυτό είναι το αληθινό πρόσωπο της πολιτικής", απαντούσε, όμως η στρέβλωση των λέξεων δυσχεραίνει την επικοινωνία μας.

Βρεθήκαμε το καλοκαίρι του 2023, στο αγαπημένο του Metropol Cafe στο κέντρο. Συζητήσαμε για ένα κοινό μας όραμα, που είχαμε αγγίξει ξανά πριν αρκετό καιρό: Τη διοργάνωση ενός σεμιναριακού κύκλου μεταπτυχιακού επιπέδου για τους εργαζομένους και τους συνεργάτες των επιχειρήσεων της Starttech Ventures με σκοπό να τους φέρουμε σε επαφή με την αυθεντική πολιτική και την έκφρασή της στην αναπτυξιακή στρατηγική. Ο Μιχάλης σχεδίασε ένα υψηλοτάτου επιπέδου πρόγραμμα οχτώ διαλέξεων με τον εξής εμπνευσμένο τίτλο:

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ – Η ΝΕΑ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Νέα Πολιτική Εθνική Αναπτυξιακή Παιδεία

Η πρώτη διάλεξη έγινε το απόγευμα της Τρίτης 3 Οκτωβρίου. Το κοινό ενθουσιάστηκε. Συνεχίζαμε την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα, με τελευταία την Τρίτη 12 Μαρτίου όπου παρουσιάστηκε η ανανεωμένη "Αγροφιλία", ένα από τα σημαντικότερα έργα του Χαραλαμπίδη. Ο απρόσμενος αποχωρισμός δεν μας άφησε να κάνουμε τις δυο τελευταίες διαλέξεις, για το συμβολικό κεφάλαιο και την παραγωγική μνήμη, τις οποίες όμως θα ολοκληρώσουμε μελετώντας το έργο του.

Λίγο πριν τη διάλεξη του Φεβρουαρίου 2024, ρώτησα τον Μιχάλη σχετικά με τη φράση που συνήθιζε να λέει "πρέπει να μου ζητήσετε συγγνώμη". Προσπάθησα να του πω ότι, ιδιαίτερα τα νέα παιδιά, μπορεί να δυσκολευτούν να καταλάβουν τι εννοεί. Χαμογέλασε. Μου είπε πως αυτός τους έχει συγχωρήσει όλους. "Δημήτρη, την ψυχή μου την έχω σώσει", συνέχισε. "Από τον εαυτό του πρέπει καθένας να ζητήσει συγγνώμη". Ο δάσκαλος είχε δίκιο. Του χρωστάμε μια μεγάλη και ειλικρινή συγγνώμη. Να τη ζητήσουμε σήμερα, πριν κοιμηθούμε. Η ψυχή του είναι ευγενική, θα χαρεί και θα μας συγχωρήσει. Αρκεί όμως να κάνουμε ένα πράγμα: Να αρχίσουμε να διαβάζουμε. Τόσο τα βιβλία του όσο και άλλα. "Εν αρχή ην ο λόγος".

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης έζησε δέκα ζωές σε μια, στην κυριολεξία. Τα πεδία δραστηριοποίησής του πολλά και σε όλα κατάφερε να πρωτοπορήσει. Εκεί όμως που η συνεισφορά του ήταν ανυπέρβλητη είναι η οικονομία και η ανάπτυξη. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα του δώσει τα εύσημα της πρωτοπορίας. Το συμβολικό κεφάλαιο, η παραγωγική μνήμη, η συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο, οι αλυσίδες αξίας μικρών παραγωγών, η περιφερειακή διάσταση της οικονομίας με την ανάδειξη του τοπικού - μη αντιγράψιμου - ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, οι γρήγοροι κύκλοι παραγωγείς, τα παγκόσμια δίκτυα διανομής, η άμεση απόκριση στις ανάγκες της αγοράς. Η σκέψη του Χαραλαμπίδη τα συγκέντρωσε όλα σε ένα ενιαίο αφήγημα, όπως πολύ όμορφα δίνεται από το κορυφαίο βιβλίο του "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία".

Εναπόκειται σε εμάς πως θα δράσουμε. Αν θα δράσουμε. Αν θα θελήσουμε να κάνουμε τη δύσκολη μα όμορφη διαδρομή που τρέπει τους ψηφοφόρους σε πολίτες και τους εργαζόμενους σε δημιουργούς. Ο Μιχάλης μας έχει δείξει τον δρόμο, εμείς πρέπει να κινητοποιηθούμε και να αναλάβουμε την ευθύνη της ζωής μας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως και στη διάρκεια της λεγόμενης μεταπολίτευσης η χώρα εξακολουθεί να διοικείται από μια ξενοκίνητη οικονομική ολιγαρχία η οποία όχι σπάνια έχει μέχρι και εγκληματικά χαρακτηριστικά. Κάνουν 'επιχειρήσεις' πολύ χαμηλής ανταγωνιστικότητας οι οποίες πλουτίζουν μέσα από την προνομιακή εμπορική σχέση που αναπτύσσουν με το κράτος. Για την κάστα αυτή ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνος, καθώς ζητούσε από τους Έλληνες να σκεφτούν και να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους. Για αυτό και βίωσε μια ιδιότυπη εξορία. Είχε εκδοθεί απαγορευτικό για τις απόψεις του. Η άρση του απαγορευτικού αυτού έγινε στις 27/3/2024. Τότε νόμισαν πως έπαψε πια να είναι επικίνδυνος. Μέχρι και η ηγετική ομάδα του ΚΚΚΑΣΟΡ εμφανίστηκε στην τελετή αποχαιρετισμού, ευελπιστώντας να πάρει λίγη από τη λάμψη της διαδρομής του Χαραλαμπίδη. Να το γνωρίζουν καλά όμως: Γελοιοποιούνται. Η μνήμη, η ιστορία είναι με τη μεριά του. Όχι με αυτή των 'μικρών ανθρώπων', όπως χαρακτηριστικά τους αποκαλούσε.

Εμείς, όσοι είχαμε την αγαθή τύχη να τον γνωρίσουμε, πρέπει να απαρνηθούμε τον όρο του 'Χαραλαμπιδικού'. Κανείς μας δεν τον δικαιούται, πολύ απλά διότι ο Μιχάλης στα τριάντα και πλέον χρόνια της εξορίας τους, ήταν μόνος. Απελπιστικά μόνος. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε για να τιμήσουμε την μνήμη του και, ας το πούμε ειλικρινά, να συγχωρήσουμε τους εαυτούς μας είναι πρώτα να διαβάσουμε και μετά να δράσουμε. Να φύγουμε από το επίπεδο του ψηφοφόρου και να γίνουμε πολίτες. Να γίνουμε μάστορες. Να κάνουμε πράξη την περιφερειακή ανάπτυξη, να ανακαλέσουμε την παραγωγική μνήμη, να αξιοποιήσουμε το συμβολικό κεφάλαιο.

Κάνοντάς τα όλα αυτά, θα τιμήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον μεγάλο αυτόν διανοητή, τον υπέροχο άνθρωπο, τον αληθινό πολιτικό. Είμαι απόλυτα βέβαιος πως όσο περνά ο καιρός, ο δρόμος αυτός θα γίνει δημοφιλής για τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα για τους νέους. Ενός λαού προδομένου και απογοητευμένου. Ενός λαού που σοφά επιλέγει τον ΄κανένα' - διότι, όπως σωστά έλεγε ο Χαραλαμπίδης, το κυρίαρχο μέγεθος της εποχής μας είναι ο 'κανένας'.

Τα εκατομμύρια του ελληνικού λαού που βγήκαν στους δρόμους στις 28/2/2025 έχουν μια βουβή απογοήτευση. Γνωρίζουν ότι κάτι πάει πολύ στραβά. Ξέρουν πως οι κάστες που πάρκαραν στο κράτος και απομυζούν τον δημόσιο πλούτο για δεκαετίες έχουν φτάσει στα αδιέξοδά τους. Εναγωνίως ο ελληνικός λαός αναζητά μια διαφυγή από τη βαρβαρότητα που βιώνει. Η μοναδική βιώσιμη έξοδος είναι ο όμορφος δρόμος της πολιτικής. Το σημείο εκκίνησης είναι η πολιτική σκέψη του Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το πλέον κατανοητό πεδίο της, αυτό που αποδεικνύει πως όχι, δεν είναι "όλοι ίδιοι", είναι η οικονομική και αναπτυξιακή του σκέψη. 

Η νέα γενιά είναι αυτή που θα κάνει πράξη της περιφεριακή επαναθεμελίωση του κράτους και την ανάκτηση του ελληνικού τρόπου, όπως οραματίστηκε ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Η ιστορία ήδη τον δικαιώνει και αυτό θα φανεί πολύ σύντομα σε όλους.