Η παρακμή της χώρας σε ένα γράφημα

Το αναδημοσιεύω χωρίς κανένα επιπλέον σχόλιο, πέραν του ότι αποτελεί μεγάλη ντροπή για τη χώρα που διαμόρφωσε την έννοια της ‘παιδείας’ όπως σήμερα την αντιλαμβάνεται όλος ο πλανήτης.

Όποιος επιθυμεί να δει τις λεπτομέρειες μπορεί να το κάνει εδώ.

Επιχειρηματικότητα, ιδέες και γλώσσα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

Τι είναι μια εταιρεία;

Αξίζει πραγματικά να αναρωτηθούμε. Είναι το ΑΦΜ της ή το καταστατικό της; Μήπως είναι τα γραφεία της ή άραγε το προϊόν της;

Αν το μελετήσουμε θα καταλήξουμε πως είναι κάτι πέρα από αυτό. Είναι μια ιδέα, ένα όραμα ή ίσως μια κοινή πεποίθηση, η οποία με έναν σχεδόν μαγικό τρόπο ενώνει και συντονίζει ανθρώπους ώστε να συν-εργαστούν και να συν-δημιουργήσουν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Στο μνημειώδες έργου του ‘Sapiens’ ο Harari αναφέρει έναν παρόμοιο συλλογισμό. Όταν το διάβασα μου φάνηκε υπερβολικός, όσο όμως το σκέφτομαι και όσο αναλογίζομαι την εμπειρία, τελικά κρίνω πως έχει δίκιο.

Μια εταιρεία είναι (και αυτή) μια ιδέα.

Να προσέχουμε τις ιδέες μας λοιπόν και να φροντίζουμε να τις μοιραζόμαστε με τους σωστούς ανθρώπους, μην ξεχνώντας πως αυτός είναι τελικά ο ρόλος τους: Να υπηρετούν τον άνθρωπο.

Τέλος, ειδικά στην εποχή της αναπλαστικής τεχνητής νοημοσύνης (Gen AI), πρέπει να ξαναδούμε με μεγάλη σοβαρότητα την γλώσσα. Αν χάσουμε, ή καλύτερα αν σταματήσουμε να εξελίσσουμε την γλώσσα, θα είναι ένα μεγάλο πισωγύρισμα για την ανθρωπότητα καθότι χωρίς γλώσσα, δεν υπάρχουν (αξιόλογες) ιδέες. Αν φτάσουμε εκεί, καμιά μηχανή δεν θα μπορέσει να μας βοηθήσει.

Τώρα λοιπόν που ξεκινά η σχολική χρονιά, αν θέλετε ακούστε με: Μην σας απασχολούν οι πολλές δραστηριότητες, ούτε το απύθμενο βάθος των διαφόρων δεξιοτήτων.

Τα παιδιά μας βασικά πρέπει να μάθουν να γράφουν και να μιλάνε. Να κάνουν φυσική αγωγή και μουσική, όπως θέλει η κλασική παιδεία. Πάνω απ' όλα όμως, να διδαχτούν να αγαπάνε. Αν επιτευχθούν αυτά, η αποστολή μας ως κοινωνία θα έχει εκπληρωθεί. 

Στη γιορτή για τα 25 χρόνια της Virtual Trip

Ο Επίκουρος, πιθανότατα ο κορυφαίος των διανοητών ανά τους αιώνες, την αποκαλούσε ‘καταστηματική ηδονή’.

Ισως αυτό περιγράφει καλύτερα το βίωμα μου κατά την αποψινή γιορτή με τους συναδέλφους μου για τα 25 χρόνια από την ίδρυση της ‘εταιρείας των φοιτητών’, της Virtual Trip.

Ένα τεράστιο ευχαριστώ, μέσα απ’ την καρδιά μου, σε όλους όσους ταξιδέψαμε μαζί αυτό το τέταρτο του αιώνα!

Τέλος, μια υπόσχεση πως θα συνεχίσουμε με την ίδια ενέργεια και ενθουσιασμό για τα επόμενα 25 χρόνια, προσπαθώντας να είμαστε χρήσιμοι, να είμαστε δημιουργικοί και διαφυλάττοντας ως κόρη οφθαλμού την ανθρώπινη υπόστασή μας.

Χρειάζεται και τύχη, κυρίως όμως απαιτείται επιμονή

Καθώς γιορτάζουμε τα 25 χρόνια από την ίδρυση της Virtual Trip, ένα μήνυμα του συνιδρυτή μου, του Περικλή Ακριτίδη, μου φάνηκε ιδιαίτερα εύστοχο:

«Αν έμαθα κάτι τα τελευταία 25 χρόνια, είναι ότι για να πετύχεις πρέπει να επιμείνεις. Η τύχη μετράει, αλλά δεν είναι το παν».

Δεν θα μπορούσα να το θέσω καλύτερα. Για μένα, αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική αλήθεια όχι μόνο της επιχειρηματικότητας, αλλά της ίδιας της ζωής.

Στην Ελλάδα μεγαλώσαμε μέσα σε μια βαθιά ριζωμένη «κουλτούρα της τύχης». Αν κάποιος πετυχαίνει, λέμε ότι «στάθηκε τυχερός». Αν αποτυχαίνει, τον λυπόμαστε γιατί «ήταν άτυχος». Είναι μια βολική εξήγηση για όλα, που μας απαλλάσσει από την ευθύνη να δούμε κατάματα την πραγματικότητα: ότι τις περισσότερες φορές δεν επιμείναμε όσο έπρεπε, δεν προσπαθήσαμε αρκετά, δεν δουλέψαμε με την απαιτούμενη συνέπεια και ένταση.

Η αλήθεια είναι σκληρή αλλά απελευθερωτική: η τύχη παίζει πολύ μικρότερο ρόλο απ’ όσο νομίζουμε. Ναι, υπάρχουν οι ακραίες καταστάσεις που καθορίζουν δραματικά μια ζωή — από το να γεννηθείς σε συνθήκες ακραίας φτώχειας μέχρι να βρεθείς θύμα ενός τραγικού ατυχήματος. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς και για το ενδεχόμενο να γεννηθεί κανείς σε μια ιδιαίτερα εύπορη οικογένεια. Όμως, έξω από αυτές τις εξαιρετικές περιπτώσεις, η ζωή είναι, κατά μία έννοια, δίκαιη.

Αν επιμένεις σοβαρά, με συνέπεια και για αρκετό καιρό, τότε έχεις πραγματικές πιθανότητες να πετύχεις. Όχι σίγουρη επιτυχία — αλλά σίγουρες πιθανότητες. Και αυτό είναι κάτι που το χρωστάμε πρώτα στον εαυτό μας και μετά στην κοινωνία μας: να πάψουμε να κρυβόμαστε πίσω από τη «τύχη» και να αναλάβουμε την ευθύνη της προσπάθειας.

Η «κουλτούρα της τύχης» είναι μια παγίδα που διαπερνά την ελληνική κοινωνία. Από το σχολείο και την πολιτική μέχρι την επιχειρηματικότητα και την καθημερινότητα, συνηθίσαμε να αναζητούμε εξωτερικές δικαιολογίες αντί να καλλιεργούμε την αρετή της επιμονής. Κι όμως, καμία κοινωνία δεν μπορεί να προχωρήσει έτσι.

Η διαδρομή από τη Virtual Trip ως την Epignosis, την AbZorba Games, τη Yodeck και τόσες άλλες προσπάθειες το αποδεικνύει. Δεν πετύχαμε επειδή ήμασταν «τυχεροί». Πετύχαμε γιατί συνεχίσαμε. Γιατί δεν τα παρατήσαμε όταν όλα έμοιαζαν αβέβαια. Γιατί, μέσα από κόπο, απογοήτευση και εξάντληση, επιμείναμε.

Πέρα από την κοινωνία συνολικά, το μήνυμα αυτό έχει μεγάλη αξία για την κοινότητα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Αν καλλιεργούμε την ιδέα ότι «όλα είναι θέμα τύχης», ουσιαστικά αποθαρρύνουμε τους νέους ιδρυτές. Τους μαθαίνουμε να παραδίνονται νωρίς, να αλλάζουν εύκολα πορεία, να εγκαταλείπουν. Αντίθετα, το πιο πολύτιμο που μπορούμε να τους μεταδώσουμε είναι ότι η επιμονή είναι ο μόνος αξιόπιστος δρόμος προς την επιτυχία.

Κι αυτό είναι το πραγματικό μήνυμα που θέλω να μείνει από αυτήν την επέτειο:

Η τύχη είναι εκτός ελέγχου μας. Η επιμονή, όμως, είναι πάντα στα χέρια μας. Και αν θέλουμε να αλλάξουμε την πορεία της χώρας μας, πρέπει να επιλέξουμε την επιμονή — και να θάψουμε για πάντα την κουλτούρα της τύχης.

υγ. Θα ήθελα κλείνοντας, στο παραπάνω πλαίσιο, να αναγνωρίσω τη δική μου καλή τύχη. Γεννήθηκα στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’70. Όχι μέσα στην προνομιούχα αφρόκρεμα, αλλά σε μια κοινωνία που μου προσέφερε σταθερότητα, παιδεία και δυνατότητες. Γι’ αυτό νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη. Γνωρίζω ότι για την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού οι δυνατότητες αυτές δεν προσφέρονται ακόμα. Έτσι λοιπόν, μία από τις αποστολές της ζωής μου είναι να αξιοποιώ όποιο βήμα έχω για να δώσω σε περισσότερους ανθρώπους —ιδίως σε όσους προέρχονται από λιγότερο τυχερές γωνιές του κόσμου— παρόμοιες ευκαιρίες: να προσπαθήσουν, να επιμείνουν, να πετύχουν.

Virtual Trip: 25 χρόνια από το πρώτο φοιτητικό startup στην Ελλάδα

Πριν από 25 χρόνια, στο Ηράκλειο Κρήτης, πέντε προπτυχιακοί φοιτητές μαζί με την Critical Publics ξεκινήσαμε τη Virtual Trip. Ίσως το πρώτο φοιτητικό startup στην Ελλάδα. Μια προσπάθεια που άνοιξε δρόμους, με πολλές δοκιμές και –όπως ήταν αναμενόμενο– αρκετές αποτυχίες. Όμως μέσα από αυτήν τη διαδικασία χτίστηκε το γόνιμο έδαφος για μελλοντικές μεγάλες επιτυχίες, όπως οι εταιρείες Epignosis, Yodeck και AbZorba Games.

Εκείνη την Τρίτη, 5 Σεπτεμβρίου 2000, όταν με τον Περικλή, τον Χάρη, τον Μίλτο και τον Νίκο ιδρύαμε τη Virtual Trip, δεν ξέραμε τι μας επιφύλασσε το μέλλον. Ήμασταν όμως όλοι γεμάτοι ενθουσιασμό για αυτό το πρώτο βήμα στο άγνωστο.

Αναλογιζόμενος σήμερα αυτό το τέταρτο του αιώνα, καταλήγω ότι ο «ενθουσιασμός του εξερευνητή» αποτελεί βασικό κινητήριο μοχλό όχι μόνο για τους ιδρυτές, αλλά για όλα τα μέλη κάθε επιχειρηματικού οργανισμού. Η επιχειρηματικότητα είναι ένα βήμα στο άγνωστο· ένα ταξίδι σε αχαρτογράφητα νερά. Και όμως, η δύναμη της θέλησης για εξερεύνηση μπορεί να γίνει τόσο ισχυρή, που συχνά μοιάζει με σιγουριά – ή ακόμα και με βεβαιότητα.

Νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη για όλους όσους ταξιδέψαμε μαζί, από το υπόγειο του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Κρήτης μέχρι το κτίριο της Starttech Ventures στο κέντρο της Αθήνας.

Σήμερα, σε αυτήν την επέτειο, μπορώ μόνο να πω πως η εσωτερική ανάγκη μου για εξερεύνηση, για δοκιμή νέων πραγμάτων, παραμένει το ίδιο ισχυρή όπως εκείνη την Τρίτη του Σεπτεμβρίου του 2000.

Στα επόμενα 25 χρόνια, λοιπόν!