Θριάσιο: Μα πώς είναι δυνατόν;

Πρόσφατα σε κάποιους φίλους από την Ισπανία έδειχνα το Θριάσιο από τους πρόποδες της Πάρνηθας.

Δεξιά τους έδειχνα την Ελευσίνα, «τον ιερότερο τόπο του αρχαίου κόσμου».

Ευθεία ήταν η Σαλαμίνα και στην στενή λωρίδα θάλασσας ανάμεσα σε Σαλαμίνα, Ασπρόπυργο και Ελευσίνα έγινε η ναυμαχία που καθόρισε την την ιστορία της Ευρώπης.

Τα έβλεπαν με θαυμασμό, έλεγαν πόσο τυχεροί είμαστε που ζούμε εδώ.

Μετά το μάτι τους δεν μπορούσε να μην πέσει στο τωρινό, στο «υπαρκτό Θριάσιο». Εν ολίγοις, έναν τεράστιο, τοξικό σκουπιδότοπο.

«Μα πώς είναι δυνατόν;» με ρώτησαν έκπληκτοι.

Αυτό ακριβώς αναρωτιέμαι κι εγώ. Μα πώς είναι δυνατόν;

Καριέρα, χολέρα και νεοφυείς επιχειρήσεις

«Η καριέρα είναι χολέρα», είχε πει ο πρωθυπουργικός σύμβουλος Νίκος Καρανίκας και όλοι έπεσαν να τον φάνε. Δεν είναι σκοπός μου στο άρθρο αυτό να υπερασπιστώ αυτόν τον άνθρωπο, που ένα γύρισμα της τύχης τον έφερε σε μια καίρια θέση κατά τρόπο μάλλον απρόσμενο. Εξάλλου οι άριστοι γνωρίζουν καλύτερα. Βασισμένος σε τι να έχω άποψη εγώ, εφόσον έχουν ήδη μιλήσει εκείνοι; Εν πάση περιπτώσει, πολλά έχουν δει τα μάτια μας – το είδαμε κι αυτό, μα ειδικά στην στην φράση του αυτή ο κ. Καρανίκας έχει δίκιο. Έστω και εάν, είναι πιθανό, φτάνει στο ίδιο συμπέρασμα ερχόμενος από άλλο μονοπάτι.

Ναι λοιπόν, η «καριέρα» είναι χολέρα. 

Ποια καριέρα όμως; Ποιοι είναι λοιπόν οι «καριερίστες»; Είναι εκείνοι που επιθυμούν και καταφέρνουν πάντα να επιπλέουν και να «ανεβαίνουν», δίχως ποτέ, μα ποτέ, να αναλαμβάνουν οποιαδήποτε ατομική ευθύνη για την επιτυχία του εγχειρήματος μέσα στο οποίο υποτίθεται πως λειτουργούν. «Πρώτα ο εαυτούλης μου», αυτή είναι η ιδεολογία του καριερίστα. Αυτός ο φορέας της ιδιότυπης  ενδιαφέρεται πρώτα και κύρια για την πάρτη του. Θέλει να έχει υψηλές αποδοχές, μεγάλα μπόνους και πρώτα απ' όλα βαρύγδουπο τίτλο και «αναγνώριση». Απαιτεί να του μιλάς με σεβασμό, συχνά στον πληθυντικό, και είναι πρώτος στις επιτυχίες μα τελευταίος στις αποτυχίες.

Αυτό που θέλω να πω με απλά λόγια είναι το εξής: Οι «καριερίστες», στο πλαίσιο του παραπάνω ορισμού, είναι είναι ένα μεγάλο πρόβλημα όχι μόνο για τις επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα αλλά συνολικά για την κοινωνία μας. Η νίκη έχει πολλούς πατέρες, η ήττα κανέναν. Η διάσημη αυτή ρήση θα μπορούσε να έχει λεχθεί για τους καριερίστες. Αν δει κανείς τα ελληνικά επιχειρηματικά «success stories» των τελευταίων δεκαετιών, θα ανακαλύψει μεγάλο πλήθος από δαύτους.

Διάβαζα πρόσφατα το εκπληκτικό βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου «Το κλειδί είναι κάτω από το γεράνι». Λέει σε ένα σημείο ο συγγραφέας για την έννοια της ατομικής ευθύνης. Ότι από τη μια, ο κόσμος θα αλλάξει μόνο αν πρώτα καθένας μας αποφασίσει να αλλάξει μόνος του και από την άλλη, είναι τόσοι πολλοί αυτοί που ποτέ δεν ανέλαβαν καμία ατομική ευθύνη περιμένοντας τη ζωή τους να περάσει.

Αυτοί είναι οι καριερίστες. Είναι εκείνοι που τρέμουν την ατομική ευθύνη. Είναι οι μισθοφόροι που με την κατάλληλη αμοιβή δεν θα διστάσουν να κάνουν οτιδήποτε – και, ταυτόχρονα, οι πρώτοι που θα εγκαταλείψουν το σκάφος στην πιο δύσκολη στιγμή. Πάνω απ' όλα, αυτό που πρέπει να γίνει απόλυτα σαφές σε όλους, είναι τα άτομα με αυτήν τη συμπεριφορά  καμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με την επιχειρηματικότητα.

-    Ο επιχειρηματίας, ο δημιουργός, ο μάστορας, πάνω απ' όλα βάζει την ομάδα. Ο καριερίστας πάνω απ' όλα βάζει τον εαυτούλη του, την «καριέρα του».

-    Τον δημιουργό τον ενδιαφέρει τι γίνεται στην πραγματικότητα. Τον καριερίστα τον ενδιαφέρει τι φαίνεται ότι γίνεται. Να «φανεί» ότι έκανε τη δουλειά, όχι να την κάνει στην πράξη.

-    Ο μάστορας πρώτα και κύρια αναλαμβάνει πάντα την ευθύνη των πράξεων του. Αντίθετα, ο καριερίστας δεν φταίει ποτέ. Εκείνος, πάντα έκανε τη δουλειά του σωστά. Για τα άλλα δεν ήξερε, δεν γνώριζε, δεν ρωτήθηκε. Σίγουρα πάντως, δεν έφταιγε ποτέ σε τίποτα.

Τα είχε πει λοιπόν καλά ο πρωθυπουργικός σύμβουλος. Αμφιβάλλω βέβαια αν είχε κάνει την ίδια ανάλυση, όμως το συμπέρασμα είναι ίδιο. Η «καριέρα» είναι χολέρα.

Στην κοινωνία αυτή θέλουμε δημιουργούς. Θέλουμε ανθρώπους που επιζητούν την ατομική ευθύνη στο πλαίσιο της συλλογικής προσπάθειας. Θέλουμε ανθρώπους που εμπνέονται από τη δημιουργία και θέλουν να νιώσουν τη χαρά της. Θέλουμε ανθρώπους που μπορούν να είναι χρήσιμοι στο κοινωνικό σύνολο και να βρίσκουν δίκαιη ανταμοιβή για την προσπάθεια που κάνουν και για τα αποτελέσματά της.

Φτάνει πια με τον ατομισμό. Αυτός είναι που ενσαρκώνεται στην κυρίαρχη αντίληψη περί καριέρας, αυτός είναι η χολέρα. Στο μέτρο που η ανθρωποκεντρικότητα είναι η πλέον απάνθρωπη φιλοσοφία, ομοίως ο ατομισμός οδηγεί στη άρνηση της ατομικής ευθύνης και στην ουσιαστική διάλυση κάθε ομάδας.

Η πρόοδος όμως είναι πάντα αποτέλεσμα δουλειάς ομαδικής.

Ένα ευχαριστώ στον Ζακ Κωστόπουλο

Το λιγότερο που χρωστάμε όλοι στον Ζακ Κωστόπουλο είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ. Αυτό διότι άθελά του, μέσα από το τραγικό του τέλος αποκάλυψε τις μάσκες που με τόση επιμέλεια φορούσαν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Αποκάλυψε πάνω απ' όλα πόσο τραγικά ανεπαρκής είναι η παιδεία που διαχρονικά προσέφερε η ελληνική πολιτεία στους μελλοντικούς πολίτες της.

Ένας θάνατος είναι πάντα μια τραγωδία. Ο θάνατος δεν έχει εθνικότητα, πολιτισμό ούτε κοινωνική τάξη. Ο θάνατος του εχθρού είναι το ίδιο θλιβερός τον θάνατο του φίλου. Η απώλεια μιας ζωής είναι μια ανείπωτη τραγωδία, όπως και για οποιαδήποτε λόγο τελικά προκύψει.

Όμως φαίνεται πως την παραπάνω αναντίρρητη αλήθεια, όσο κι αν έχει πάμπολλες φορές επιβεβαιωθεί στην ιστορία, ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας επιμένει να την αγνοεί.

Ο προπονητής στην εφηβική ομάδα μπάσκετ της Δόξας Ασπροπύργου το 1993 μας είχε πει «του ετοιμοθάνατου δεν πας να του βγάλεις το μάτι», όταν κάποτε παίξαμε αδικαιολόγητα σκληρή άμυνα εναντίον μιας ομάδας που κερδίζαμε με μεγάλη διαφορά.

Κάτι που κατάλαβαν εύκολα δεκαπεντάχρονα παιδιά πριν 25 χρόνια, μοιάζει να υπερβαίνει πλήθος συνανθρώπων μας σήμερα, πολλοί εκ των οποίων με λαμπρές σπουδές και καριέρες.

Είναι κρίμα. Μια ζωή οδηγημένη από το μίσος είναι μια ζωή ανεκπλήρωτη, μια ευκαιρία χαμένη. Χιλιάδες συνανθρώπων μας βιώνουν αυτήν την απέραντη δυστυχία. Ζουν στο μίσος, το βγάζουν εναντίον ενός ανθρώπου που έχασε τη ζωή του τόσο σκληρά, τόσο άδοξα και τόσο άδικα.

Η απάντηση μας όμως δεν μπορεί να είναι μίσος προς το μίσος. Όπως έλεγαν παλιότερα, το αίμα δεν ξεπλένεται με αίμα. Οι άνθρωποι αυτοί πρώτα απ'όλα χρειάζονται την κατανόηση και την αγάπη μας, μήπως και καταφέρουν να διασωθούν. Στη συνέχεια όμως, η πλειοψηφία της κοινωνίας έχει μια κορυφαία προτεραιότητα: Τη ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, τη συθθέμελη αλλαγή του έτσι ώστε οι επόμενες γενιές να απαλλαγούν από την κατάρα του μίσους — Μήπως και εκείνες τελικά καταφέρουν να ζήσουν.

Για τη συνειδητοποίηση της παραπάνω πραγματικότητας χρωστάμε όλοι ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Ζακ Κωστόπουλο.