Χρειάζεται και ο Κυριάκος κάποιο μνημόνιο για να σκίσει

Τις απόψεις μου για το λεγόμενο "μακεδονικό" ζήτημα τις είχα εκφράσει στο βήμα αυτό με απόλυτη σαφήνεια. Η θέση μου ήταν πως η Ελλάδα δεν έπρεπε να δεχτεί τη χρήση του όρου "Μακεδονία" στη ονομασία του κρατιδίου στα βόρεια συνορά μας, με το σκεπτικό ότι η συμφιλίωση των λαών πρέπει να γίνεται στη βάση της αλήθειας και ότι η διαιώνιση μιας παραχάραξης της ιστορίας προσφέρει ιδιαίτερα εύφορο έδαφος για την στρατηγική του "διαίρει και βασίλευε" που τόσο αποτελεσματικά εφαρμόζουν οι μεγάλες δυνάμεις.

Μια προσεκτική ματιά στο κείμενο της συμφωνίας στην οποία πρόσφατα κατέληξαν οι δυο πρωθυπουργοί καταλήγει στο εξής: Παρότι η λέξη "μακεδονία" παραμένει, καθίσταται απολύτως σαφές ότι αφενός μεν έχει γεωγραφικό προσδιορισμό και μόνο, αφετέρου δε το κρατίδιο αναγνωρίζει σε όλους τους τόνους ότι κατοικείται κυρίως από μια σλαβική εθνότητα (κυρίως, καθώς υπάρχει και το αλβανικό στοιχείο) η οποία απολύτως καμία σχέση δεν διεκδικεί να έχει με την αρχαία μακεδονία, την ιστορία και τον πολιτισμό της.

Ως εκ τούτου θεωρώ πως η προτεινόμενη συμφωνία εξασφαλίζει την Ελλάδα ως προς τη σημαντικότερη ανησυχία της που είναι εκείνη του αλυτρωτισμού. Τι συμβαίνει όμως στη χώρα μας μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας αυτής; Με μεγάλη έκπληξη βλέπουμε όλοι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης με κορυφαίο τον πρόεδρό τουνα αντιτίθεται σφόδρα.
 
Η εκτίμησή μου είναι πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης μην υποστηρίζοντας τη συμφωνία μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας διαπράττει ένα απόλυτα τραγικό σφάλμα. Εκτός της γελοιοποίησής του, αφού εδώ και πολλά χρόνια η "εθνική θέση" μιλούσε για σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και απαλοιφή των αλυτρωτισμών, μετατρέπει τον εαυτό και την παράταξή του σε απόλυτο αβανταδόρο της Χρυσής Αυγής.

Εξηγούμαι:

Πανευρωπαϊκά παρατηρείται το φαινόμενο ενίσχυσης της άκρας δεξιάς. Πολλοί το αποδίδουν στο συνδυασμό της οικονομικής κρίσης και στην πασίδηλη παρατήρηση του διαρκούς ανοίγματος της ψαλίδας στην ποιότητα ζωής μεταξύ της μεσαίας τάξης και του 1% των πλουσιοτέρων στρωμάτων της κοινωνίας - διαφορά που γίνεται όλο και περισσότερο αισθητή ακόμα και λόγω των κοινωνικών δικτύων.

Αυτό σίγουρα έχει βάση αλήθειας. Πολύ περισσότερο όμως φοβάμαι πως ισχύει το εξής: Στα περισσότερα των ευρωπαϊκών κρατών λειτουργούσε κάποιας μορφής δικομματισμός. Στην Ελλάδα για παράδειγμα είχαμε το δίπολο Νέα Δημοκρατία - ΠαΣοΚ που τα τελευταία έξι χρόνια έχει αντικατασταθεί από το δίπολο Νέα Δημοκρατία - ΣύΡιζΑ.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτών των διπόλων είναι ότι ποτέ και για κανένα λόγο τα αντίπαλα κόμματα δεν θα συμφωνήσουν σε οτιδήποτε. Η Νέα Δημοκρατία το 2010-12 ήταν φανατικά αντιμνημονιακή. Όμως το 2012-2015 υλοποίησε το μνημόνιο. Ομοίως ο ΣυΡιζΑ ήταν ακόμα φαντικότερα αντιμνημονιακός το 2010-2015 και από το 2015 μέχρι σήμερα υλοποιεί κανονικότατα το μνημόνιο. Ακόμα και το ΠαΣοΚ που έφερε το μνημόνιο το 2010 έγινε αντιμνημονιακό μόλις βρέθηκε εκτός κυβέρνησης το 2015. Μιλάμε για απολύτως τραγελαφικές καταστάσεις σε όλο το φάσμα του λεγόμενου "συνταγματικού τόξου".

Γίνεται λοιπόν σαφές στον μέσο ψηφοφόρο ότι τα "κόμματα εξουσίας" δεν ενδιαφέρονται για τίποτα άλλο παρά για την εξουσία και είναι πολύ εύκολο για αυτά να κάνουν τη μέρα - νύχτα για να το πετύχουν.

Ας έρθουμε στο ζήτημα της ονομασίας του κρατιδίου στα βόρεια σύνορά μας. Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε κρατήσει μια συνεπή γραμμή στο ζήτημα σαν πρωθυπουργός και σαν πολιτικός πρώτης γραμμής στη συνέχεια. Η κόρη του, Ντόρα Μπακογιάννη, ακολούθησε ορθά τα βήματά του ως υπουργός εξωτερικών. Το ίδιο έκανε και ο υιός του, Κυριάκος Μητσοτάκης, μέχρι πρότινος. Έλεγε σε όλους τους τόνους πως στο ζήτημα αυτό πρέπει να έχουμε ρεαλισμό και μετριοπάθεια.

Τώρα όμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πρωθυπουργός εν αναμονή. Η μετριοπάθεια και ο ρεαλισμός "δεν πουλάνε" όταν είσαι έτοιμος να ανεβείς στην εξουσία. Πρέπει λοιπόν και ο Κυριάκος να πει ότι "λεφτά υπάρχουν", πρέπει και αυτός να "καταργήσει μνημόνια και εφαρμοστικούς με έναν νόμο, σε ένα άρθρο". Διάλεξε να το κάνει αυτό σε ένα θέμα ιδιαίτερα προσφιλές στις ακραίες πτέρυγες της δεξιάς παράταξης, το μακεδονικό.

Τα μέσα του εξωτερικού έδωσαν για ακόμα μια φορά σαφή εικόνα: "Η Δημοκρατία της Μακεδονίας δέχτηκε να μετονομαστεί για να τερματίσει την 27-ετή διένεξή της με την Ελλάδα". Αυτό έγραψαν όλοι, σε όλο τον κόσμο.

Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας φαίνεται πως τα διάβασε αυτά και το πρώτο που σκέφτηκε ήταν να καταθέσει πρόταση μομφής. Μιλάμε για μια πραγματικά τεράστια απογοήτευση. Λυπάμαι τόσο πολύ που επιβεβαιώθηκα που δεν ήμουν #metonKyriako, αφού πράγματι είναι δέσμιος των συμφερόντων νομής της εξουσίας στη δεξιά παράταξη.

Θερμά συγχαρητήρια λοιπόν, Κύριε Πρόεδρε της Νέας Δημοκρατίας. Βρήκατε το μνημόνιο που θα σκίσετε, που θα το καταργήσετε κι εσείς με έναν νόμο, σε  ένα άρθρο. Βεβαίως, όταν γίνετε κυβέρνηση, όλα αυτά μικρή σημασία θα έχουν. Ενδεχομένως να υποχρεωθείτε "από τις καταστάσεις" και κυρίως "από τους τραγικά εσφαλμένουν χειρισμούς των προηγουμένων" να υπογράψετε μια μάλλον χειρότερη συμφωνία - Ναι, ακριβώς, κάτι σαν την "επαναδιαπραγμάτευση των μνημονίων".

Όσο τα μεγάλα πολιτικά κόμματα δεν ανταποκρίνονται στο όνομά τους, δεν έχουν όραμα, άποψη, στρατηγική για το μέλλον του τόπου αλλά αντίθετα είναι συμφεροντολογικές ομάδες με αυτοσκοπό την κατάκτηση της εξουσίας, τόσο μεγάλος αριθμός πολιτών, αηδιασμένος από την απύθμενη υποκρισία και πιεσμένος από την άσχημη καθημερινότητά του, θα κάνει το βήμα προς το κενό υποστηρίζοντας την άκρα δεξιά και εκθέτοντας ολόκληρη την κοινωνία στους κινδύνους που μας παρουσιάζει η ιστορία του 20ού αιώνα.

Αποτελεί κοινό τόπο σε όσους έχουν αποπειραθεί να συζητήσουν το θέμα στο εξωτερικό ότι οι ελληνικές θέσεις αντιμετωπίζονται με κάτι ανάμεσα σε χλευασμό και απαξίωση. Φαινόμαστε ως μια ισχυρή χώρα, συγκριτικά με το εν λόγω κρατίδιο, που έχουμε κάποιου είδους νεύρωση με την αρχαία ιστορία μας και βγάζουμε τα απωθημένα μας στον πρώτο αδύναμο που βρήκαμε.

Η Νέα Δημοκρατία στο πλαίσιο αυτό είχε μια τεράστια ευκαιρία επίδειξης ηγετικής συμπεριφοράς. Η υποστήριξη της συμφωνίας, που είναι μια από τις ελάχιστες ελληνικές διπλωματικές επιτυχίες μεταπολεμικά, ήταν αυτό που χρειάζεται η χώρα. Ακόμα και αν βραχυπρόθεσμα ήταν επιζήμια δημοσκοπικά, μέσο- και μακροπρόθεσμα θα απογείωνε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Δυστυχώς όμως η ηγεσία, ειδικά δε η πολιτική εκδοχή της, μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι.

Έχουν δίκιο οι Ιταλοί!

Είναι γενικά γνωστό πως η επιχειρηματικότητα είναι πολύ ανεπτυγμένη στην Ιταλία, ιδιαίτερα στον Βορρά της χώρας. Πολύ βοηθά σε αυτό ένας εκπληκτικός οργανισμός που ονομάζεται Confindustria.

Πρόκειται για κάτι σαν τον "Ιταλικό ΣΕΒ", φοβάμαι όμως πως οι ομοιότητες σταματούν στην ονομασία, καθώς η Confindustria έχει πολλές δεκάδες χιλιάδες μέλη, ανοιχτή, διαφανή και δημοκρατική λειτουργία, ισχυρό τμήμα νέων και πολλές άλλες δραστηριότητες με ισχυρά θετικό πρόσημο στην Ιταλική κοινωνία.

Τα χρόνια που ήμουν Πρόεδρος του Yes for Europe — Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Νέων Επιχειρηματιών, είχα τη μεγάλη χαρά να συνεργαστώ στενά με τρεις διαδοχικούς Προέδρους των νέων επιχειρηματιών της Confindustria και να γνωρίσω δεκάδες Ιταλούς συναδέλφους. Έχω πολύ μεγάλο σεβασμό για την κοινότητα τους.

Οι άνθρωποι αυτοί είναι βαθιά ευρωπαϊστές. Είναι θα έλεγα Ευρωπαίοι με την αυθεντική έννοια του όρου. Βιώνουν όμως μια παράλογη κατάσταση που πολύ απλά συνοψίζεται στο εξής: Αν πάρει κανείς δύο πανομοιότυπες, απολύτως ισοδύναμες εταιρείες, τη μια με έδρα στη Λομβαρδία και την άλλη με έδρα στη Βαυαρία, με έκπληξη θα δει ότι η ιταλική επιχείρηση έχει να αντιμετωπίσει ένα εντυπωσιακά υψηλότερο κόστος δανεισμού σε σχέση με τη γερμανική ανταγωνίστρια της.

Στο σημερινό επιχειρηματικό περιβάλλον μια τόσο μεγάλη διαφορά των κόστος δανειοδότησης πολύ συχνά έχει καθοριστική σημασία, με αποτελέσματα που έχουν αρχίσει να γίνονται προφανή. Εξ ου και ο θυμός των Ιταλών.

Αναρωτιέται κάνεις, είναι δίκαιο αυτό; Για ποια ευρωπαϊκή ενοποίηση μιλάμε όταν καταστρατηγείται απόλυτα ο ελεύθερος ανταγωνισμός; Γιατί οι ιταλικές (και όχι μόνο αυτές , προφανώς) επιχειρήσεις πρέπει να πληρώνουν τέτοιο βαρύ τίμημα απλώς και μόνο εξ αιτίας της χώρας μέλους στην οποία έτυχε να ιδρυθούν;

Ο θυμός των Ιταλών είναι απολύτως δικαιολογημένος. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι στην καλύτερη περίπτωση ημιτελής. Όσο δεν προχωράει, τα προβλήματα θα οξύνονται και η έκρηξη αργά ή γρήγορα θα καταστεί αναπόφευκτη.

Εάν είχαμε μια πραγματικά ενοποιημένη ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά, εάν η εταιρεία της Λομβαρδίας μπορούσε εύκολα να δανειοδοτηθεί από μια βαυαρική τράπεζα, ακριβώς όπως και οι βαυαρικές επιχειρήσεις, τότε η αξία της ένωσης θα ήταν σε όλους απολύτως προφανής.

Φοβάμαι πως υπάρχει μια ισχυρή τάση στην ΕΕ, ή ακριβέστερα σε συγκεκριμένους κύκλους της, να απαιτείται και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος. Η λαϊκή σοφία όμως μας βεβαιώνει πως αυτό είναι αδύνατο. Δεν μπορούν τα ισχυρά κράτη μέλη να υποτίθεται πως προωθούν την ένωση όπου βολεύει και στα κρίσιμα ζητήματα να διατηρούν δεσπόζουσα θέση και προνόμια. Το μοντέλο αυτό δεν θα δουλέψει ποτέ.

Οι Ιταλοί είναι μάλλον ο περισσότερο ευρωπαϊκός λαός. Είναι η καρδιά και το θεμέλιο της Ευρώπης. Η ΕΕ δεν μπορεί ούτε σαν σκέψη να υπάρξει χωρίς την Ιταλία.

Η μεγάλη αυτή χώρα είχε για δεκαετίες κάνει μεγάλα λάθη, οδηγούμενη από ηγεσίες σαφώς κατώτερες των περιστάσεων. Υπάρχει πλήθος μεγάλων προβλημάτων που πρέπει να διορθωθούν άμεσα.

Θεμελιωδώς όμως οι Ιταλοί έχουν απόλυτο δίκιο να είναι θυμωμένοι. Όσο δεν αποκαθίσταται μια αίσθηση στοιχειώδους δικαιοσύνης και ισονομίας στην ευρωπαϊκή οικονομία, όχι μόνο η πολιτική ένωση θα παραμένει ένα μακρινό όνειρο αλλά η ίδια η οικονομική & νομισματική ένωση θα κινδυνεύσει σοβαρότατα να διαλυθεί, με τραγικές πιθανές συνέπειες για όλη την Ευρώπη.

«Έχω έναν φίλο που πληρώνει τη Visa με την Diners»

Η δεκαετία του '80 ήταν η χρυσή περίοδος του Χάρρυ Κλυνν. Θυμάμαι τους συμμαθητές μου να συζητάνε συχνά για αυτόν, επαναλαμβάνοντας διαρκώς ατάκες τους που κυκλοφορούσαν με κάθε τρόπο - από κασέτες ήχου μέχρι οτιδήποτε άλλο. Για κάποιο λόγο εμένα δεν μου άρεσε πολύ, ούτε στο σπίτι συζητούσαμε για αυτόν. Σε κάθε περίπτωση όμως ήταν πολύ, πάρα πολύ δημοφιλής.

Εκεί, στα τέλη της δεκαετίας του '80 η ελληνική κοινωνία μπήκε στον αστερισμό των πιστωτικών καρτών. Μπήκαν δηλαδή τα θεμέλια της οικονομικής κρίσης που 'έσκασε' 25 χρόνια μετά με εκκωφαντικό θόρυβο, όπως ακριβώς έγινε και σε τόσες άλλες χώρες που δόθηκε πρόσβαση σε φτηνό δανεισμό ενώ η κοινωνία δεν ήταν καθόλου εκπαιδευμένη για αυτό.

Κάποια στιγμή ένας καλός μου φίλος και συμμαθητής είχε μια καινούργια κασέττα του Χάρρυ Κλυνν που ήθελε να ακούσουμε. Εκεί άκουσα τον σπουδαίο κωμικό να λέει το αμίμητο "έχω έναν φίλο που πληρώνει τη Visa με την Diners". Ήταν πράγματι πολλά χρόνια μπροστά. Αυτό που περιέγραψε ο Χάρρυ Κλυνν τότε σε μια φράση ήταν εκείνο που έκανε όλη η χώρα λίγα χρόνια μετά.

Νομίζω πως στο τέλος της ζωής του ο Χάρρυ Κλυνν βασανίστηκε από ανείπωτη θλίψη. Η οικογενειακή του τραγωδία με την ασθένεια και τελικά απώλεια του γιου του ήταν μάλλον αδύνατο να τη διαχειριστεί. Αυτή η θλίψη, η απογοήτευσή του, ήταν μάλλον προφανής στις τελευταίες του δημόσιες τοποθετήσεις - με τις οποίες προσωπικά διαφωνούσα κάθετα.

Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει την προσφορά του και το λαμπρό μυαλό του. Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε περισσότερους Χάρρυ Κλυνν. Χρειαζόμαστε περισσότερους οξυδερκείς ανθρώπους. Πάνω απ' όλα, χρειαζόμαστε περισσότερους καλλιτέχνες που δεν είναι αποκομμένοι από την κοινωνία, που δεν είναι μαριονέττες του συστήματος αλλά αντιλαμβάνονται και τον ιστορικό ρόλο που πάντοτε είχε και θα έχει η τέχνη οποιασήποτε μορφής - Να είναι δηλαδή στη πρωτοπορία της προόδου, με όλες τις πολιτικές διαστάσεις που έχει η θέση αυτή.