Για την ημέρα του πατέρα

19 Ιουνίου 2016
Παράλιον Άστρος, Κυνουρία Αρκαδίας
Λίγο πριν το ξημέρωμα

Πρώτη φορά κατάλαβα πως είσαι μεγάλος το 1998. Ήμουν στο τρίτο έτος στο Ηράκλειο. Ήρθατε επίσκεψη με τη μαμά. Είδα να μπαίνει στο σπίτι ένας γέρος. Ήταν περίεργο. Ήσουν τότε 70 ετών, εγώ 21. Σκέφτηκα πως δεν πειράζει που ήσουν σχετικά μεγάλος, γιατί ήσουν καλά στην υγεία σου. Εξάλλου πριν πέντε μόλις χρόνια η φυσική σου κατάσταση ήταν εντυπωσιακή. Πόσο πολύ μπορεί να είχε αλλάξει εν τω μεταξύ;

Πάρα πολύ, δυστυχώς.

Πριν λίγες μέρες, την Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016. Η επικοινωνία μας πια περιορίζεται στα εξαιρετικά απολύτως απαραίτητα. Ένα νεύμα, ένα βλέμα, μια σύντομη φράση. Οι ουρολοιμώξεις συχνές και επίπονες. "Μην ανησυχείς", μου είχε πει στο τηλέφωνο για να με καθησυχάσει ο ουρολόγος της κλινικής, όπου είχες εισαχθεί επειγόντως ενώ ήμουν στη Φινλανδία, "χρειάστηκε να τοποθετήσουμε καθετήρα, γνωρίζω όμως ασθενείς που τα έχουν καταφέρει με καθετήρα ακόμα και για δυο χρόνια". 

Ήταν τότε αρχές Ιουνίου του 2013, ήδη δηλαδή έχουν περάσει περισσότερα από τρία χρόνια.

Για μέρες ο πυρετός δεν υποχωρεί. Μήπως τελικά αυτήν τη φορά δεν είναι ουρολοίμωξη; Κάτι περίεργο συμβαίνει. Η συμβουλή του ειδικού είναι να δούμε μήπως υπάρχει λοίμωξη αναπνευστικού. Ο γενικός γιατρός πολύ σωστά προτείνει να γίνει ακτινογραφία, καθώς τελευταία δεν συνεργάζεσαι με τις αναπνοές όταν προσπαθεί "να σε ακούσει". Η ακτινογραφία όμως έκρυβε εκπλήξεις. Έτσι λοιπόν τώρα πηγαίνουμε στην κλινική για την απαραίτητη αξονική, ακολουθώντας κατά γράμμα τις χθεσινές οδηγίες. 

Μπαίνουμε στο αυτοκίνητο. Είσαι πάντα στη θέση του συνοδηγού. Η Λία κάθεται πίσω. Σαν να δυσφορείς κάπως. Έχει ζέστη, έχεις πυρετό και δεν κάθεσαι άνετα. Σου κρατώ το χέρι για να νιώσεις λίγη ασφάλεια και ξεκινάμε. Φαίνεσαι ήρεμος. "Πρόσεξε", λες ξαφνικά και δυνατά. Έκπληξη μεγάλη. Ενστικτωδώς το πόδι μου πατάει με δύναμη το φρένο. Σταματαμε περίπου μισό μέτρο από το σοβιετικής κατασκευής αυτοκίνητο, του οποίου ο κατά τα άλλα συμπαθέστατος οδηγός έκρινε πως το οχτάγωνο σήμα με το κόκκινο φόντο και τα κεφαλαία λευκά γράμματα "STOP" δεν ήταν κάτι που τον αφορούσε.

Αυτός ήσουν πάντα. Ορθολογιστής. Είχες καιρό να μιλήσεις, το έκανες όταν έπρεπε. Σημαντικό να κρατάει ο γιος το χέρι για να νιώθει ο πατέρας ασφάλεια, πιο σημαντικό όμως να φτάσουμε με ασφάλεια στον προορισμό μας. Σίγουρα επίσης θα έχεις θυμώσει μαζί μου. Έπρεπε να τον είχα δει, κι ας πέρασε το στοπ.

Οι εξετάσεις έγιναν και επιβεβαίωσαν τα αναμενόμενα. Τελικά, μεταξύ πολλών σοβαρών άλλων, έχεις πλέον και χολοκυστίτιδα. "Είναι 88 ετών ο πατέρας σας...", λένε ξεκινώντας με συμπάθεια όλοι οι γιατροί και μετά την φράση αυτή όλες οι διευκρινίσεις, οι αναλύσεις και οι θεραπευτικές επιλογές τίθενται υπό πρίσμα διαφορετικό. 

Πράγματι, είσαι 88 ετών. Τι σημαίνει άραγε αυτό; Μήπως ότι δεν θα κάνουμε το καλύτερο δυνατόν; Δεν νομίζω. Σίγουρα όμως χρειάζεται σκέψη σοβαρή ως προς το τι πραγματικά είναι το καλύτερο δυνατόν.

Πριν οχτώ μέρες στην Ακρόπολη (11-6-2016)

Η σκέψη του Βασίλη για τις διακοπές στο Άστρος είναι πράγματι εξαιρετική. Τελευταία φορά είχαμε πάει όλοι μαζί στα Χανιά το 2010. Τώρα πια έχουμε τη μεγάλη απώλεια, είναι αδύνατον να πάμε όλοι μαζί. Η ζωή όμως προχωράει. Έχουμε νέα αγαπημένα πρόσωπα στην οικογένεια και πάνω απ' όλα έχουμε τον Γιώργο και τη Βάλια. Το κίνητρο είναι ισχυρό.

Φοβόμουν πως θα σε κουράσει το ταξίδι, τελικά όμως ήταν άνετο. Η καθημερινή επαφή με τον Γιώργο και τη Βάλια σίγουρα αναζωογονητική για σένα, όπως και πολύ ενιαφέρουσα για τα παιδιά που περιεργάζονται τον "μεγάλο" παππού τους. Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ πως θα είχαν ουσιαστική επικοινωνία  τα 18 μηνών εγγόνια με τον 88χρονο, ασθενή παππού τους. Ασύλληπτο, πραγματικά. Πρωτόγνωρο.

Είναι μεγάλη ευτυχία να συνυπάρχουν τρεις γενιές σε μια οικογένεια.

Δεν είχαμε συζητήσει ποτέ για την ημέρα του πατέρα. Υπήρχε άραγε τη δεκαετία του '80 και την '90; Ήταν γνωστή στην Ελλάδα; Δεν θυμάμαι τίποτα σχετικό. Αρχικά σε φαντάζομαι να λες ότι δεν είσαι σύμφωνος με την ιδέα. Κάθε μέρα είναι ημέρα του πατέρα, κάθε μέρα είναι ημέρα της μητέρας, κάθε μέρα είναι μια μέρα για να κάνουμε το δέον γενέσθαι. Ίσως όμως μετά να μου έλεγες πως οι γιορτές έχουν λόγο ύπαρξης, πως είναι σημαντικές για να μας θυμίζουν τις προτεραιότητές μας.

Σε λίγο ξημερώνει, φοβάμαι πως το μυαλό μου είναι μπερδεμένο. Θέλω να σου πω πολλά, νιώθω όμως πως οι σκέψεις μου είναι ατάκτως ερριμμένες. Πρέπει να τις συγκροτήσω. Θα το κάνω, θα το καταφέρω, σύντομα. 

Θα σου πω μόνο το εξής: 

Στενοχωριέμαι πολύ που δεν μπορούμε να συζητήσουμε. Μου λείπει η τετράγωνη λογική σου. Μου λείπει η ορθολογική ανάλυση και η συμβουλή σου. Θλίβομαι που δεν μπορώ να σου περιγράψω μια μεγάλη επιτυχία ή μια μεγάλη αποτυχία. Μου λείπει η επικοινωνία με το πρότυπο που είχα για περισσότερα από 30 χρόνια.

Όμως, με ειλιρίνεια απόλυτη,

Το γεγονός ότι είσαι εδώ και σε όλες τις παραπάνω καταστάσεις και σε πολλές περισσότερες, μπορώ να σε κοιτάξω στα μάτια και να σε ρωτήσω αν είσαι καλά και εσύ να μου απαντήσεις με ένα νεύμα, ένα βλέμα ή μια σύντομη φράση, είναι με διαφορά μεγάλη ό,τι σημαντικότερο έχω στη ζωή μου.

Χρόνια πολλά μπαμπά.

Η προσέγγιση Stra.Tech.Man. ως αναγκαία προϋπόθεση επιτυχίας στις Νεοφυείς Επιχειρήσεις

Φρανκφούρτη, Γερμανία
24 Μαΐου 2016

Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω θερμά τον καλό φίλο και εξαίρετο επιστήμονα και πανεπιστημιακό δάσκαλο Χάρη Βλάδο για τη μεγάλη τιμή που μου κάνει φιλοξενώντας κείμενό μου στο νέο του πόνημα, το βιβλίο "Στρατηγική Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων σε Συνθήκες Κρίσης: Η προσέγγιση Stra.Tech.Man" που σύντομα θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Κριτική, το οποίο θεωρώ πως έχει μεγίστη χρησιμότητα τόσο σε φοιτητές και ερευνητές όσο και σε επιχειρηματίες. 

Η εμπνευσμένη προσέγγιση Stra.Tech.Man., που μπορεί να είναι μια αποτελεσματική πυξίδα σε κάθε είδους επιχείρηση, βρίσκει ιδανικό πεδίο εφαρμογής στη νεοφυή επιχειρηματικότητα – Στις επιχειρήσεις δηλαδή που είναι νέες σε ηλικία, έχουν κάποια προϊοντική ή διαδικαστική καινοτομία και στοχεύουν σε ταχεία ανάπτυξη των μεγεθών τους.

Στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια βιώνουμε την άνθιση των νεοφυών επιχειρήσεων και, πολύ περισσότερο, μια ολοένα και αυξανόμενη συζήτηση γύρω από αυτές. Ξαφνικά πολλοί και διάφοροι φορείς στη δημόσια σφαίρα, ιδιώτες και οργανισμοί, με ενθουσιασμό αναφέρονται στη νεοφυή επιχειρηματικότητα ως μια από τις λίγες διεξόδους που υφίστανται στην παρούσα κατάσταση της οικονομίας που χαρακτηρίζεται από τέλμα και απαισιοδοξία.

Έχοντας εργαστεί τα τελευταία δεκαέξι χρόνια στον τομέα, αρχικά ως επιχειρηματίας και στη συνέχεια ως επενδυτής, σίγουρα δεν θα μπορούσα να είμαι αντίθετος στη νεοφυή επιχειρηματικότητα – πολύ περισσότερο μάλλον αφού έδωσα σημαντικό ποσοστό του χρόνου, της ενέργειας και των πόρων μου για την προώθησή της στην Ελλάδα, μέσα από την Ελληνική Ένωση Νεοφυών Επιχειρήσεων, αλλά και στην Ευρώπη, μέσα από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Νέων Επιχειρηματιών.

Παρά ταύτα, δεν μπορώ να είμαι ανήσυχος με τις εξελίξεις που παρατηρώ στην πολύπαθη χώρα μας – και όχι μόνο – κατά τα τελευταία δυο χρόνια. Μου θυμίζει τα φοιτητικά μου χρόνια στο Ηράκλειο Κρήτης όπου με έκπληξη άκουγα ανθρώπους στο κυλικείο του πανεπιστημίου, σε καφετέριες στο κέντρο της πόλης, ακόμα και σε περίπτερα και super market, να συζητούν για το χρηματιστήριο και για το νέο «δυνατό χαρτί» που είχαν μόλις αγοράσει και ήταν «βέβαιοι» πως σε ελάχιστο χρόνο θα τους απέφερε σημαντικότατα κέρδη – Διότι ήταν έξυπνοι και δεν χρειαζόταν πια να «ταλαιπωρούνται» με τις σπουδές ή τις εργασίες τους.

Αυτή ακριβώς ήταν η «κουλτούρα της αρπαχτής» που κατέστρεψε όχι μόνο την ελληνική οικονομία αλλά και, σε μεγάλο βαθμό, τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας μας.

Δεν μπορώ να μην διαπιστώσω πως παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται στην σκηνή της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Η αποθέωση της «καταπληκτικής ιδέας» και του μεγάλου «κύκλου χρηματοδότησης». 

Πρόκειται για μια ζάλη, μια μορφή ναρκωτικού, που μας κάνει να ξεχνάμε το προφανές: Ότι το επίθετο «νεοφυής» έπεται του ουσιαστικού «επιχείρηση» – και, όπως πολλές φορές έχει αποδειχτεί ιστορικά με τους πιο εντυπωσιακούς τρόπους, όπως για παράδειγμα με το «dotcom bubble» στις αρχές του αιώνα μας – ακριβώς όταν ξεκινούσα την επιχειρηματική μου διαδρομή – οι νόμοι της αγοράς και των επιχειρήσεων παραμένουν αμείλικτοι ανεξαρτήτως των αλλαγών ή εξελίξεων στις διάφορες παραμέτρους του επιχειρηματικού γίγνεσθαι.

Ο Χάρης Βλάδος, παρέχοντας σημαντικότατη υπηρεσία στον κλάδο του επιχειρείν τόσο από την ακαδημαϊκή & ερευνητική  όσο και την εφαρμοσμένη εκδοχή του έχει προτείνει την προσέγγιση Stra.Tech.Man. ως εργαλείο / μπούσουλα για τη δημιουργία και διοίκηση των επιχειρήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στο υφιστάμενο περιβάλλον μας, εκείνο δηλαδή των μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που είναι η κύρια μορφή επιχειρηματικότητας στον Ελλαδικό χώρο και μάλιστα στο περιβάλλον της οικονομικής (και κοινωνικής, πολιτικής, αξιακής, κ.ο.κ.) κρίσης που βιώνουμε, ή ορθότερα που έγινε ευρύτερα αντιληπτή, από το 2009 και έπειτα.

Είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για τους νεοφυείς επιχειρηματίες η προσέγγιση Stra.Tech.Man., τόσο για όσους έχουν ήδη ξεκινήσει όσο και για τους επίδοξους, διότι έχει δυο βασικότατα χαρακτηριστικά – προϋποθέσεις για επιτυχία: Είναι σφαιρική και ορθολογική. Καταφέρνει να συνοψίζει τρεις βασικότατους άξονες για την ορθή διοίκηση και χάραξη στρατηγικής της επιχείρησης – Στρατηγική, Τεχνολογία και Μάνατζμεντ – προωθώντας τον ορθολογισμό ως κριτήριο λήψης αποφάσεων (κάτι που τόσο έντονα έχει λείψει από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα).

Ακούω συχνά επίδοξους επιχειρηματίες να μιλούν για ιστορίες επιτυχίας (κύρια προερχόμενες από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού Ωκεανού) όπου έγιναν εξαγορές νεοφυών επιχειρήσεων σε υψηλότατο τίμημα, όπως για παράδειγμα του WhatsApp και του Instagram, την στιγμή που οι εξαγοραζόμενες επιχειρήσεις είχαν από ελάχιστα έως μηδενικά έσοδα. Δημιουργούνται έτσι ψευδαισθήσεις ότι το φαινόμενο αυτό μπορεί να επαναληφθεί και μάλιστα στην Ελλάδα. Καλώς η κακώς – καλώς κατά την άποψή μου – οι περιπτώσεις αυτές ούτε μπορούν ούτε πρέπει να αντιγραφούν.

Οι επιχειρήσεις αυτές απλώς έτυχε να αναπτύξουν κάποια χαρακτηριστικά συμπληρωματικότητας προς μια άλλη, ευημερούσα και ταχέως αναπτυσσόμενη επιχείρηση – εν προκειμένω το facebook – η οποία προτίμησε να τις εξαγοράσει παρά να αναπτύξει αυτές τις υπηρεσίες εσωτερικά τόσο για λόγους χρόνου/κόστους όσο και για να «γλυτώσει» έναν αυριανό ανταγωνιστή. Δεν υπάρχει όμως τίποτα επαναλήψιμο στις στρατηγικές του WhatsApp & του Instagram. Αντίθετα, η στρατηγική του τύπου «θέλω να έχω πολλούς χρήστες και μετά θα δω πως  θα βγάλω χρήματα» έχει οδηγήσει στο κλείσιμο δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, ή και χιλιάδες σε παγκόσμια κλίμακα,  νεοφυείς επιχειρήσεις. Η ίδια η σύγκριση της πορείας του facebook με εκείνης του twitter είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτική: Καλές επιχειρήσεις είναι εκείνες που καταφέρνουν να αυξάνουν τα έσοδα και τα κέρδη τους στη βάση μιας μέσο- και μακροπρόθεσμης στρατηγικής.

Πλήθος μελετών καταλήγει σε συμπεράσματα που κάθε επιχειρηματίας με στοιχειώδη εμπειρία και ανοιχτό μυαλό θεωρεί προφανή: Καλές επιχειρήσεις είναι εκείνες που είναι τακτοποιημένες. Που κάνουν προγραμματισμό και προϋπολογισμό. Που οι κινήσεις τους είναι υπολογισμένες. Που προσέχουν τις σχέσεις τους με πελάτες και προμηθευτές. Που παρακολουθούν προσεκτικά και σέβονται τον ανταγωνισμό. Που δαπανούν χρόνο, ενέργεια και πόρους για να καταλάβουν τις τάσεις της αγοράς τους. Που σκέφτονται το σήμερα, το αύριο και το μεθαύριο, βασιζόμενες σε μια ορθολογική ανάλυση του τι συνέβη χθες και προχθές. Που δίνουν απόλυτη έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό τους και κάνουν ότι μπορούν για να το υποστηρίξουν με συστήματα και διαδικασίες.

Τελικά, επιτυχημένες επιχειρήσεις δημιουργούν οι άνθρωποι που προσέχουν όλα τα παραπάνω αλλά κάνουν και κάτι ακόμα, που προϋποθέτει ανοιχτό μυαλό (ορθολογισμό) και παραμερισμό των εγωισμών:  Καταφέρνουν να προσλαμβάνουν συνεργάτες που είναι καλύτεροι από εκείνους.

Μίλησα παραπάνω για την ανάγκη προϋπολογισμού. Θα ήθελα να δώσω μεγίστη έμφαση στο σημείο αυτό: Η ορθή  διαχείριση των οικονομικών, λογιστικά, φορολογικά, ταμιακά και καθ οιονδήποτε άλλο τρόπο, είναι προϋπόθεση απαραίτητη για την επιτυχία των επιχειρήσεων, είτε παραδοσιακών ή νεοφυών. Πολλές φορές ακούω νέους επιχειρηματίες να λένε ότι «βαριούνται» τα λογιστικά, «δεν καταλαβαίνουν» τα φορολογικά και θεωρούν τους προϋπολογισμούς και απολογισμούς ως «περιττή γραφειοκρατία». Ειλικρινά, δεν γνωρίζω συνταγή άλλη για πιο βέβαιη αποτυχία σε μια επιχείρηση. Όσο σημαντικός είναι ο πελάτης, όσο σημαντικό είναι το προϊόν, άλλο τόσο σημαντική είναι και η διαχείριση των οικονομικών.

Ο Καθηγητής Daniel Isenberg του Harvard Business School σε μια διάλεξή του που είχα την τύχη να παρακολουθήσω συνέκρινε τις επιχειρήσεις SEGWAY και ACTAVIS. Η πρώτη είχε εξαιρετική προϊοντική καινοτομία (το γνωστό δίτροχο όχημα που «μένει όρθιο μόνο του» χάρη σε γυροσκοπικούς μηχανισμούς κ.α.), εντυπωσιακή χρηματοδότηση (άνω των $400 εκ.), και συμβούλους & επενδυτές τα μεγαλύτερα ονόματα του παγκοσμίου επιχειρηματικού κύκλου. Η ACTAVIS ήταν μια μικρή εταιρεία στην Ισλανδία που παρήγαγε αντίγραφα (γενόσημα) φάρμακα. Οι δυο επιχειρήσεις ξεκίνησαν το 2009. Η μια με την επένδυση των $400 εκ, η άλλη με εξαγορά περίπου $12 εκ. Λιγότερο από δέκα χρόνια μετά, η SEGWAY είχε πρακτικά χρεοκοπήσει, ενώ η ACTAVIS αύξησε την αξία της κατά χίλιες φορές και πουλήθηκε περίπου $12 δις. Η ACTAVIS  μπορεί εξ ορισμού να μην είχε προϊόντική καινοτομία, καθότι παρήγαγε αντίγραφα φαρμάκων, ήταν μια εταιρεία με πολύ προσεγμένα οικονομικά, καταπληκτική διαχείριση ανθρωπίνου δυναμικού, εξαιρετικές πωλήσεις και απίστευτα logistics. Με λίγα λόγια ήταν μια εταιρεία που αξιοποίησε πλήρως την τεχνολογία, χάραξε ορθή στρατηγική και είχε άριστη διοίκηση.

Όπως φανερώνει το παραπάνω παράδειγμα, και πάμπολλα άλλα στη βιβλιογραφία αλλά και στο εξαίρετο αυτό βιβλίο του Χάρη Βλάδου, η μεθοδολογική, ορθολογική προσέγγιση είναι αυτή που μπορεί να αποδώσει καρπούς με τρόπο προβλέψιμο. Είναι η βάση του επιχειρείν, τόσο παραδοσιακού όσο και νεοφυούς, που θα επαναφέρει την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη συνολικά στην τροχιά της ανάπτυξης και της προόδου.  

Offshore και κακιστοκρατία

Βουδαπέστη, Ουγγαρία
4 Ιουνίου, 2016

Βρίσκομαι αυτές τις μέρες στη Βουδαπέστη για το 5ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεανικής Επιχειρηματικότητας - Ένα ιδιαίτερα σημαντικό εξαμηνιαίο γεγονός για τη νεανική επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη, το οποίο κατά ενδιαφέροντα τρόπο γεννήθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2014. Συζητώντας με τους συναδέλφους στο περιθώριο του συνεδρίου, φυσιολογικά ρωτούν όλοι για την επικαιρότητα στην Ελλάδα. 

Προσπάθησα να τους ενημερώσω για την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τις off-shore εταιρείες, η οποία κατέληξε σε μια από τις πλέον παράλογες αποφάσεις στην ιστορία του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Πραγματικά  ποτέ στο παρελθόν δεν έχω δεί ξανά συνομιλητές μου από το εξωτερικό να εκπλήσσονται τόσο πολύ και τόσο αρνητικα. 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Τις τελευταίες μέρες γίναμε όλοι μάρτυρες μιας εξωφρενικής συζήτησης σχετικά με τις «off-shore εταιρείες», οι οποίες – ορθώς – βρίσκονται στο στόχαστρο των διεθνών μηχανισμών καταπολέμησης της διαφθοράς (σημειώνοντας βεβαίως πως περισσεύει η υποκρισία στις εν λόγω διεθνείς προσπάθειες αφού παγκοσμίως οι οικονομικές ελίτ βασίζουν την οικονομική τους υπόσταση στις off-shore).

Καθώς το ευρύ κοινό μάλλον αγνοεί τι πραγματικά είναι οι off-shore εταιρείες, παρακάτω απαριθμούνται τα βασικά τους χαρακτηριστικά μιας off-shore:

1. Έχει έδρα σε έναν «φορολογικό παράδεισο» (“Tax Haven”)
2. Στους φορολογικούς αυτούς παραδείσους η φορολογία εισοδήματος είναι ΜΗΔΕΝ (εξ ου και “Tax Haven”)
3. Οι εταιρείες αυτές δεν είναι καν υποχρεωμένες να τηρούν λογιστικά βιβλία και να διατηρούν τα συνήθη φορολογικά στοιχεία (δεν έχουν αρχεία)
4. Προσφέρουν ένα πέπλο κάλυψης ως προς την ταυτότητα των ιδιοκτητών τους (μέσα από εκπροσώπους μετόχων κλπ)
5. Δεν έχουν προσωπικό, υποδομές ή άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα. Πρόκειται για «εταιρείες – σφραγίδες».

Τα παραπάνω δεν αποτελούν μια εξαντλητική περιγραφή των χαρακτηριστικών μιας off-shore επιχείρησης ενώ φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις ή και ενδιάμεσες καταστάσεις (όπως π.χ. το καθεστώς που μέχρι πρόσφατα είχαν ακόμα και χώρες της ΕΕ όπως Λουξεμβούργο, Κύπρος, Μάλτα – μέχρι σε κάποιο βαθμό και η Ιρλανδία). Πιθανότατα  όμως δίνουν ένα καλό περίγραμμα για τις ανάγκες της υπόθεσης που συζητάμε.

Για ποιο λόγο να κάνει κάποιος μια off-shore επιχείρηση; Μπορεί να υπάρχουν θεμιτοί και αθέμιτοι λόγοι, στην πραγματικότητα όμως οι αθέμιτοι είναι εκείνοι που κυριαρχούν. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων οι off-shore εταιρείες είναι ένα μέσο για την αποφυγή της φορολογίας στον τόπο πραγματικής τέλεσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως επίσης και «αποθήκευσης» των ρευστών διαθεσίμων που έχουν συγκεντρωθεί από αυτή. Μην ξεχνάμε όμως πως μπορεί  υπάρχουν και θεμιτοί λόγοι, όπως για παράδειγμα η προστασία μιας ομάδας δημιουργών από ένα απολυταρχικό καθεστώς στη χώρα τους (που είναι περισσότερο σύνηθες απ’ ότι θα θέλαμε να νομίζουμε).

Δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς με την άποψη ότι  οι off-shore επιχειρήσεις είναι ένα δημιούργημα της απληστίας. Έχει δυστυχώς αποδειχτεί πως όσο περισσότερα χρήματα βγάζει κάποιος, τόσο περισσότερο τον ενοχλεί να πληρώνει φόρους. Για να το δει κανείς όσο πιο απλά γίνεται:

- Αν βγάζεις 40.000 τον χρόνο και πρέπει να πληρώσεις τις 15.000, δηλαδή 37,5%, θα σου φανεί πολύ, θα διαμαρτυρηθείς – πιθανόν έντονα – αλλά μάλλον τελικά θα το πληρώσεις (και κάπως έτσι βγήκε το ρητό για τις δυο βεβαιότητες της ζωής: Πρώτον κάποτε θα όλοι θα πεθάνουμε και δεύτερον, μέχρι να πεθάνουμε θα πληρώνουμε φόρους) 

- Αν πάλι βγάζεις 400.000 τον χρόνο και πρέπει αντιστοίχως να πληρώσεις 150.000, σου φαίνεται πολύ πιο άσχημο. Το ποσό είναι υπερβολικό!  θα κάνεις ότι περνά από το χέρι σου για να μειώσεις το ποσό που οφείλεις  να πληρώσεις – κάπου εκεί θα αναζητήσεις επαγγελματικές συμβουλές για το λεγόμενο tax structure optimization (κορυφαία στιγμή του οποίου είναι η δημιουργία των off-shore επιχειρήσεων).

-  Αν όμως  βγάζεις 4.000.000 ή 40.000.000. ή και 400.000.000 δεν υπάρχει απολύτως καμία περίπτωση να πληρώσεις τα 1.500.000, 15.000.000 ή 150.000.000. Θα χρησιμοποιήσεις όλα τα διαθέσιμα εργαλεία όπως οι off-shore επιχειρήσεις και θα μειώσεις κατακόρυφα τα ποσά αυτά – Φροντίζοντας να βρεις και πολλές καλές δικαιολογίες για να εκλογικεύσεις την παράνομη και ανήθικη αυτή σου πράξη (όπως π.χ. «μπορεί να μην πληρώνω φόρο εισοδήματος αλλά κάνω αγαθοεργίες [CSR…] ενώ συνεισφέρω και την τόνωση της κατανάλωσης και της απαχόλησης].

Δυστυχώς, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, η απληστία έρχεται  μαζί με τη συγκέντρωση του πλούτου, είναι σχεδόν νομοτελειακό – Να μια μεγάλη πρόκληση για το εκπαιδευτικό μας σύστημα και την κοινωνία συνολικά.

Όλα τα παραπάνω αναφέρθηκαν για να εξηγηθεί η κατά κανόνα, αλλά όχι πάντα, ένοχη φύση των off-shore επιχειρήσεων και για να εξηγηθεί πως κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα διαφωνούσε με την απαγόρευση συμμετοχής σε off-shore επιχειρήσεις εκείνων που επιθυμούν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι – κάθε άλλο μάλιστα.

Αυτό που συνέβη όμως στο Ελληνικό Κοινοβούλιο δεν έχει καμία σχέση με το παραπάνω! Αντίθετα είναι μια πρωτόγνωρη, ασύλληπτη, αντισυνταγματική, αντιευρωπαϊκή και βαθιά αντιδημοκρατική ομόφωνη απόφαση όλων των «κομμάτων» (ο Θεός να τα κάνει…) που αφαιρεί το δικαίωμα του εκλέγεσθαι σε όσους Έλληνες πολίτες συμμετέχουν σε επιχειρήσεις του εξωτερικού.

Είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Τι μας λέει πλέον ο νομοθέτης, για τους δημιουργούς που θα ήθελαν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι:
- Ο ελαιοπαραγωγός της Μεσσηνίας δεν μπορεί πια να κάνει μια επιχείρησης business development & logistics στη Γερμανία 
- Ο ξενοδόχος της Ρόδου δεν μπορεί να κάνει ένα γραφείο πωλήσεων στην Αγγλία
- Ο γιαουρτάς της Ηπείρου δεν μπορεί να κάνει μια μονάδα παραγωγής στις ΗΠΑ 
- Οι δημιουργοί των νεοφυών επιχειρήσεων δεν μπορούν να κάνουν παραρτήματα στη Μ. Βρετανία, τη Σουηδία και το Ισραήλ
- Ο αρχιτέκτονας της Μακεδονίας δεν μπορεί να κάνει επιχείρηση στη Μ. Ανατολή

...και πλήθος άλλων παραδειγμάτων.

Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι εκείνη της διασποράς: Τα εκατομμύρια των Ελλήνων στη Β. Αμερική, στην Αυστραλία, στις άλλες χώρες της Ευρώπης και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, είναι ένας πολύτιμος πολιτικός, κοινωνικός και οικονομικός πόρος για τον ελληνισμό. Πολλοί από τους ομογενείς μας έχουν διακριθεί στον επιχειρηματικό στίβο. Οι άνθρωποι αυτοί, που πολλοί από αυτούς ειλικρινά επιθυμούν να προσφέρουν κάτι στην πατρίδα, είναι πια δια νόμου αποκλεισμένοι από τη διαδικασία του εκλέγεσθαι. Πρόκειται περί τραγωδίας.

Είμαι απόλυτα βέβαιος πως η απόφαση αυτή θα ‘πέσει’ τόσο στα ελληνικά όσο και στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Δεν μπορώ να καταλάβω πως αφαιρείται το δικαίωμα του εκλέγεσθαι ενός Ευρωπαίου πολίτη σε μια χώρα – Μέλος της ΕΕ, επειδή επιχειρεί σε μια άλλη χώρα – Μέλος (ή και οπουδήποτε άλλού). Θα έλεγε κανείς πως έχουμε να κάνουμε με τον ορισμό του παραλογισμού!

- Σε μια χώρα που περνά βαθιά κρίση και η μοναδική της ελπίδα είναι η ανάπτυξη της εξωστρεφούς οικονομίας, 
- Σε μια χώρα που έχει μια τεράστια διασπορά και προσπαθεί με κάθε τρόπο να ενισχύσει τους δεσμούς της διασποράς με την πατρίδα, 
- Σε μια χώρα που η εικόνα της σε πελάτες, προμηθευτές και επενδυτές του εξωτερικού η έχει πληγεί βαρύτατα και για το λόγο αυτό πολλοί προτιμούν να συναλλάσσονται με νομικές οντότητες που εδρεύουν αλλού – πράγμα που ευθέως ζητούν από τους Έλληνες δημιουργούς, 
- Σε μια χώρα που σε τελική ανάλυση έχει capital controls και οι τραπεζικές κινήσεις με το εξωτερικό απαγορεύονται,

...στη χώρα αυτή το λαμπρό, φωτισμένο πολιτικό της σύστημα αποφάσισε να στερήσει βασικά πολιτικά δικαιώματα σε όσους επιχειρούν στο εξωτερικό.

Η απόλυτηομοφωνία του όλου  λεγόμενου «πολιτικού»φάσματος στην ψήφιση αυτής της άθλιας ρύθμισης είναι εντυπωσιακή. Τελικά, είναι όλοι τους συνένοχοι. Τελικά, η κυρίαρχη αντίληψη του «κυβερνώ», σε όλο το φάσμα, παραμένει εκείνη του «διορίζω».  Κανείς δεν φαίνεται να ασχολείται με το «παράγω», έχουν όλοι όμως αναλυτικές απόψεις για το «καταναλώνω». Η Ελλάδα έτσι γίνεται μια τριτοκοσμική χώρα. Ένα κράτος – ντροπή.

Ίσως τελικά βέβαια να ήταν μια χρήσιμη απόφαση καθότι αποκαλύπτει τι πραγματικά είναι η «κακιστοκρατία» για την οποία τόσες φορές έχει μιλήσει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Αποκαλύπτεται έτσι ποιος πραγματικά κυβερνά αυτήν τη χώρα.

Το ερώτημα πλέον  τίθεται όλο και πιο επιτακτικά: Ως πότε θα ανεχόμαστε τη διακομματική κακιστοκρατία;  Ας ελπίσουμε ότι στο 6ο ή στο 7ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεανικής Επιχειρηματικότητας θα μπορέσει να δοθεί μια καλύτερη απάντηση στο ερώτημα - έκπληξη «Μα καλά, η κυβέρνηση κάνει αυτά τα απαράδεκτα, εσείς όμως τι κάνετε;»