Ο εξευτελισμός μιας επιστημονικής επιτροπής

Τρίτη στην εθνική οδό, κατεύθυνση προς Αθήνα, λίγο μετά το μεσημέρι. Στη 1:00 το ραδιόφωνο παίζει το δελτίο ειδήσεων γνωστού σταθμού πανελλήνιας εμβέλειας. Η εκφωνήτρια λέει κάτι μαγικό: "Στις 2:00 αναμένεται να ξεκινήσει η συνεδρίαση της επιστημονικής επιτροπής για να αποφασίσει ....". 

Αφού τελειώνει την φράση της, δίνει τον λόγο σε έναν συναδελφό της, ο οποίος χωρίς καμία συστολή λέει τα εξής: "Σύμφωνα με πληροφορίες η επιτροπή σήμερα θα αποφασίσει τα εξής..." και συνεχίζει απαριθμώντας όλες τις (προφανώς, προειλημμένες) αποφάσεις.

Ω του θαύματος, η επιτροπή εν τέλει αυτά όντως αποφάσισε.

Αναρωτιέμαι: Μπορεί να υπάρξει περισσότερος εξευτελισμός των, υποτίθεται, κορυφαίων επιστημόνων της χώρας; Έχει χαθεί κάθε έννοια αυτοσεβασμού; Αν δεν σέβονται τον εαυτό τους, δεν σέβονται καν την επιστήμη που θεραπεύουν;

Πριν μήνες είχε γίνει μια μεγάλη δημόσια συζήτηση περί του εάν η επιτροπή αποφασίζει ή εισηγείται στην κυβέρνηση. Τότε είχαμε μάθει πως πράγματι, η επιτροπή απλώς εισηγείται και η κυβέρνηση της χώρας έχει την ευθύνη των αποφάσεων. Το διαρκές γραφείο τύπου που κυβερνά αυτήν τη χώρα προφανώς αποφάσισε πως στη φάση αυτή είναι προτιμότερο να εμφανίζεται να αποφασίζει η επιτροπή.

Οι επιστήμονες που συμμετέχουν σε αυτήν περιέργως (ή μήπως όχι;) δεν έχουν κανένα πρόβλημα να παρέχουν απλόχερα την 'επιστημονική ευλογία' τους σε αποφάσεις που ήδη έχουν ληφθεί. Εδώ θα μου πείτε, η Κυρία Μίνα Γκάγκα δεν έχει πρόβλημα να έχει πολιτικό προϊστάμενο τον Κύριο Θάνο Πλεύρη, στην παροχή επιστημονικής επιβεβαίωσης θα κολλούσαν;

Το αστείο είναι πως μιλάμε για μια επιτροπή που έχει δεκάδες μέλη (ασαφές βέβαια ποια είναι η ακριβής της σύνθεση και τα κριτήρια επιλογής των ειδικών). Όποιος έχει βρεθεί σε συνεδρίαση τέτοιου πολυάριθμου σώματος γνωρίζει πολύ καλά πως το μόνο που δεν μπορεί να κάνει είναι όντως να συσκεφτεί και να λάβει ουσιώδεις αποφάσεις.

Ζούμε μια πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Η Ελληνική Κυβέρνηση είναι αυτή που, υποτίθεται πως, ευαγγελίζεται τον σεβασμό της επιστήμης, εκείνη η ίδια όμως εξευτελίζει βάναυσα την επιστημονική κοινότητα με τις παραπάνω πρακτικές.

Η επιστήμη στηρίζεται στη μεθοδολογία, στο πείραμα και βεβαίως στην αέναη έρευνα. Πολλές φορές κάνει λάθη και τα αναγνωρίζει προχωρώντας μπριστά. Αυτοί που τον Μάιο του 2020 έλεγαν πως νίκησαν τον κορωνοϊό και τον Οκτώβριο του 2021 μιλούσαν για πανδημία των ανεμβολίαστων, θα αναγνωρίσουν τα λάθη τους ως οφείλουν σαν επιστήμονες;

Στην αρχή αυτής της πανδημίας είχα απευθύνει έκκληση να τερματιστούν οι "επικοινωνιακές στρατηγικές" ώστε η πανδημία να αντιμετωπιστεί ορθολογικά, επιστημονικά. Είμαι βέβαιος πως το ίδιο ζητούσε η συντριπτική πλειοψηφία των συμπολιτών μας. Μιλούσαμε όπως φάνηκε "εις ώτα μη ακουόντων". 

Από τον μεγαλειότατο Μητσοτάκη τον Β' δεν περιμέναμε κάτι καλύτερο. Είχαμε όμως, δικαίως και βασίμως, προσδοκίες από την επιστημονική κοινότητα της χώρας, προσδοκίες που δυστυχώς διαψεύσθηκαν απογοητευτικά.

Ποτέ δεν είναι αργά. Ας ελπίσουμε πως οι επιστήμονες αυτής της χώρας την ύστατη στιγμή θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Εκτός αν νομίζουν πως έφτασαν εκεί που έφτασαν για να νομιμοποιούν με το "κύρος" τους προειλημμένες αποφάσεις του διαρκούς γραφείου τύπου. 

Στην περίπτωση αυτή ο ελληνικός λαός ας τους προσφέρει τον οίκτο που αρμόζει.

Εμβολιαστική ορθοδοξία

Διαβάσαμε χθες στον διεθνή τύπο πως και η Ιταλία αποφάσισε να μην επιτρέπει σε ανθρώπους κάτω των 60 ετών να εμβολιάζονται εναντίον του νέου κορωνοϊού με το εμβόλιο της AstraZeneca, με την κυβέρνηση της χώρας να παραδέχεται ότι "έχει δημιουργηθεί σύγχυση".  

Εδώ θα βρείτε το σχετικό άρθρο: Italy's Draghi urges no vaccine let up, signals AstraZeneca U-turn

Όπως θα δείτε στο άρθρο, ο ίδιος ο Mario Draghi αποφάσισε να μην κάνει τη δεύτερη δόση με το AstraZeneca αλλά να το αντικαταστήσει με άλλο εμβόλιο. Συγκεκριμένα το παραπάνω άρθρο λέει:

Draghi, who is 73, said he himself would be getting a different type of vaccine next week after tests showed that he had developed a low number of antibodies when he had received an initial AstraZeneca shot in March. "Mixing doses is safe," he said, but health authorities would be flexible.

Δίκαια λοιπόν θα αναρωτηθεί κάποιος: Είναι 'ψεκασμένος' ο super-Mario της Ευρωπαϊκής οικονομίας; Νομίζω τον ξέρουμε για ακραία περίπτωση τεχνοκράτη και ρεαλιστική.

Στον ελληνικό - και όχι μόνο - δημόσιο διάλογο όμως εάν πριν μερικές ημέρες υποστήριζε κανείς ότι έκανε ο Ιταλός πρωθυπουργός σίγουρα θα χαρακτηριζόταν 'ψεκασμένος', με μεγάλη ευκολία μάλιστα και, το χειρότερο, θα γινόταν το τέλειο υποψήφιο θύμα μιας δολοφονίας χαρακτήρα.

Το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Όπως γνωρίζουμε όλοι, ο δρόμος προς την κόλαση είναι πολύ συχνά στρωμένος με καλές προθέσεις. Η εμβολιαστική ορθοδοξία προτάσσεται ως μια μορφή πατριωτισμού ή έστω ως κοινωνικό καθήκον. Δημιουργείται όμως ένα πολύ κακό προηγούμενο καθώς η αμφισβήτηση και η αμφιβολία συγκροτούν τη μήτρα της προόδου - διαφορετικά, αντί για εμβόλια θα ελπίζαμε ακόμα σε προσευχές και ψαλμωδίες.

Την "επόμενη μέρα" θα πρέπει να γίνει μια πολύ σοβαρή συζήτηση: Δεν μπορεί να συζητάμε για επιστημονικά θέματα με όρους δογματισμού και ειδωλολατρίας.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, έχω κάνει πρώτη δόση Άστρα αρχές Μαϊου και την επόμενη βδομάδα θα κάνω τη δεύτερη. Προτρέπω τους πάντες να εμβολιαστούν το συντομότερο, με όποιο εμβόλιο μπορούν. Θυμώνω πολύ όμως με τον δογματισμό που έχει αναδυθεί και τη δολοφονία χαρακτήρα που συντελείται σε όποιον τολμά να διατυπώσει κάποια αμφιβολία ή έστω κάποια ερωτηματικά.

Όπως και με πολλές πτυχές της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού, έχουν γεννηθεί πολλά και ιδιαίτερα εύλογα ερωτηματικά και ανησυχίες για την έλλειψη δημοκρατικών αντανακλαστικών στις δυτικές κοινωνίες, με την Ελλάδα να αποτελεί μια ακραία περίπτωση της παραπάνω νοσηρής κατάστασης.

H επικίνδυνη "εμβολιαστική αισιοδοξία", τα "Greek Statistics" και η ανάγκη μιας συγγνώμης του Κυριάκου Πιερρακάκη

Πριν περισσότερο από μια δεκαετία η χώρα μας έγινε πρώτη είδηση παγκοσμίως με τα αλήστου μνήμης "Greek Statistics", τα τεχνάσματα δηλαδή που χρησιμοποιούσαν οι κυβερνώντες την Ελληνική Δημοκρατία τα χρόνια που προηγήθηκαν της πτώχευσης του 2010 ώστε να μπορούσαν να δανείζονται απρόσκοπτα για να συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο.

Με μεγάλη έκπληξη είδα μια δημόσια δήλωση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κυριάκου Πιερρακάκη στις 7/5/2021 που έλεγε ότι "Συνολικά, περισσότεροι από τέσσερα εκατομμύρια πολίτες έχουν ήδη εμβολιαστεί ή έχουν προγραμματίσει τα ραντεβού τους." Η παραπάνω δήλωση βέβαια αναπαράχθηκε σε μια πιο απλοποιημένη μορφή της, που λίγο-πολύ άφηνε την εντύπωση ότι 4 εκατομμύρια συμπολίτες μας, σχεδόν το 40% του πληθυσμού μας, έχει ήδη εμβολιαστει. 

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση, έκανα μια σύντομη αναζήτηση on-line και βρήκα στοιχεία που έλεγαν πως τη μέρα της δήλωσης του κ. Υπουργού ίσχυαν τα εξής:

• Λίγο περισσότεροι του 1.000.000 συμπολιτών μας έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους, έχουν δηλαδή κάνει και τις δυο δόσεις.
• Περίπου ακόμα 2.000.000 συμπολιτών, έχουν κάνει την πρώτη τους δόση (δηλαδή 3.000.000 είναι "μερικώς εμβολιασμένοι", όρος μάλλον αδόκιμος αφού η αποτελεσματική ανοσία χτίζεται μετά τη χορήγηση και των δυο δόσεων).
  
• Επιπλέον 1.000.000 συμπολιτών έχει κλείσει ραντεβού για να εμβολιαστεί τον Μάιο και τον Ιούνιο.

Το παραπάνω θα μπορούσε να διδάσκεται ως ένα λαμπρό παράδειγμα των "Greek Statistics". Έχοντας χτίσει ανοσία στο 10% του πληθυσμού (που ούτε καν αυτό είναι ακριβές, αφού η ανοσία χτίζεται μετά την πάροδο ενός διαστήματος από τη χορήγηση της δεύτερης δόσης), δημιουργείς την εντύπωση ότι περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας είναι εμβολιασμένος και ότι είμαστε πολύ κοντά στην ανοσία της αγέλης.

Το παράπτωμα αυτό του κ. Πιερρακάκη είναι βαρύτατο και είναι υπόλογος έναντι της ελληνικής κοινωνίας. Η πραγματικότητα είναι πως παρά την πρόοδο του εμβολιασμού (προσωπικά έκανα την 1η δόση του εμβολίου της  AstraZeneca την Τρίτη του Πάσχα 4/5/2021 και θα κάνω τη 2η δόση στο τέλος Ιουνίου), ο κίνδυνος έκρηξης της επιδημίας παραμένει σημαντικός. Από τη μια το άνοιγμα της εστίασης, από την άλλη η λειτουργία σχολείων, φροντιστηρίων και εμπορίου και όλα αυτά συνδυαζόμενα με την εντονότατη κόπωση από το μακροχρόνιο lock-down, δημιουργούν ένα πολύ επικίνδυνο μείγμα που μαζί με την "εμβολιαστική αισιοδοξία" μπορεί να μας οδηγήσει σε μια κορύφωση του 3ου κύματος της επιδημίας.

Τι εννοώ με τον όρο εμβολιαστική αισιοδοξία; Κάτι πολύ απλό: Ο κουρασμένος, ταλαιπωρημένος και γενικότερα απηυδησμένος πολίτης, μόνο και μόνο επειδή έκλεισε σήμερα ραντεβού για να κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου του αρχές Ιουνίου, περισσότερο υποσυνείδητα και λιγότερο συνειδητά θα αρχίσει να μειώνει την προσοχή του στα μέτρα προστασίας. Αν το σκεφθείτε λίγο και αν κοιτάξετε γύρω σας, θα δέιτε ότι η "εμβολιαστική αισιοδοξία" υπάρχει ήδη και ίσως έχει τραγικά αποτελέσματα.

Τα εμβόλια είναι όντως ο μόνος τρόπος για να βγούμε από τον φαύλο κύκλο της πανδημίας και ο θαυμασμός όλων μας πρέπει στους επιστήμονες και τεχνολόγους που έκαναν αυτό το θαύμα μέσα σε λίγους μόνο μήνες. Όμως το εμβόλιο προϋποθέτει τη χορήγηση και των δυο δόσεων και κάποιες μέρες υπομονή μετά τη 2η δόση για να είναι πλήρως αποτελεσματικό. Αν λοιπόν σήμερα εμείς πάψουμε να προσέχουμε επειδή απλώς και μόνο προγραμματίσαμε να εμβολιαστούμε στο σύντομο μέλλον, το μόνο που θα κάνουμε είναι να συνεισφέρουμε σε μια νέα κορύφωση της επιδημίας με ιδιαίτερα τραγικές συνέπειες, όπως επί παραδείγματι συνέβη στη Χιλή.

Δηλώσεις όπως αυτές του Κυριάκου Πιερρακάκη είναι επικίνδυνες και στην εντελώς λάθος κατεύθυνση.

Θέλω να πιστεύω πως ο κ. Υπουργός θα καταλάβει το λάθος του, θα ανασκευάσει και θα ζητήσει συγγνώμη. Κάτι τέτοιο θα ήταν πράξη ευθύνης προς το κοινωνικό σύνολο και παράδειγμα υψηλού πολιτικού πολιτισμού.

Εσείς πως τον πίνετε, Κύριε Πρωθυπουργέ;

Την περασμένη Τρίτη 16 Φεβρουαρίου στην Αττική - και όχι μόνο στην Αττική - χιόνισε. Χιόνισε λίγο παραπάνω απ'  ότι περιμέναμε, σε καμία όμως περίπτωση δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Θυμάμαι ο ίδιος μεγάλες χιονοπτώσεις στην Αττική το 2004, το 2005 και το 2008, με εκχιονιστικά μηχανήματα στην πλατεία Συντάγματος και με αναγκαιότητα χρήσης αντιολισθητικών αλυσίδων για να πάω από τον Ασπρόπυργο προς το κέντρο της Αθήνας.

Ήταν μια έντονη χιονόπτωση, σε καμία περίπτωση όμως δεν ήταν μια θεομηνία, ένα ακραίο φυσικό φαινόμενο, ενώ οι μετεωρολόγοι είχαν ειδοποιήσει πριν πολλές ημέρες. Ως αποτέλεσμα του φαινομένου αυτού βεβαίως, εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας υπέστησαν μια μεγάλη ταλαιπωρία, μένοντας δίχως νερό και ρεύμα μερικοί μάλιστα μέχρι και για πέντε ολόκληρες ημέρες. 

Δυστυχώς τίποτα από αυτά δεν είναι νέο. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις που ανέφερα είχε λίγο ή πολύ συμβεί το ίδιο. Βλέπετε, οι αδυναμίες και οι ανεπάρκειες του ελληνικού κράτους είναι διαρκείς, διαχρονικές και διακομματικές. Έχουν να κάνουν με την ίδια την οργάνωση και τη στελέχωσή του και όχι με την πολιτική παράταξη που κατά περιόδους κατέχει τους θεσμούς. Όποια κυβέρνηση κι αν είχαμε, τα ίδια πράγματα θα είχαν συμβεί.

Όπως όμως έχω υποστηρίξει στο ιστολόγιο αυτό, από τον Ιούλιο του 2019 τη θέση της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας την έχει καταλάβει ένα πολυδύναμο γραφείου τύπου. Η πραγματικότητα έχει υποχωρήσει σαν προτεραιότητα (αν είναι δυνατόν), καθώς η επικοινωνία είναι η νέα θεά που καθορίζει τις τύχες της Ελλάδας.

Το πολυδύναμο αυτό γραφείου τύπου [ναι, αναφέρομαι σε εκείνο που δεν δίστασε μεταξύ να ανακοινώσει τρίτο lockdown, ενώ (άκουσον, άκουσον!) ακόμα δεν είχε τερματιστεί το δεύτερο, απλώς και μόνο για να "ξεχαστούν" οι γραφικότητες της Ικαρίας], έχει πολυδιαφημίσει το "επιτελικό κράτος". Το επιτελικό αυτό όμως κράτος είναι θύμα της αναξιοκρατίας και του νεποτισμού που χαρακτηρίζει την ίδια την κορυφή της ελληνικής κυβέρνησης. Το ψάρι, όπως λέει ο λαός, βρωμάει απ' το κεφάλι.

Προφανώς λοιπόν δεν θα μπορούσε εκ του λόγου αυτού και μόνο το ελληνικό & επιτελικό κράτος να ανταποκριθεί σε μια απρόσμενη κατάσταση, όπως περίτρανα αποδείχτηκε. Έφτασαν να κλείνουν την Εθνική Οδό, να κόβουν την Ελλάδα στη  μέση, για να ...προλάβουν το πρόβλημα που θα δημιουργούταν. Πάλι καλά που δεν έκοψαν προληπτικά την ηλεκτροδότηση και την υδροδότηση για να προλάβουν διακοπές από την κακοκαιρία.

Τις στιγμές λοιπόν που εκτυλίσσονταν όλα αυτά, τι έκανε ο Κύριος Πρόεδρος της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας; Πως επέλεξε να εκφράσει το ενδιαφέρον και τη συμπόνια του; Πολύ απλά: Απολαμβάνοντας ένα καφεδάκι στο κέντρο της Αθήνας(*) μαζί με κάποιους δημοσιογράφους - επαγγελματική τάξη που έχει αναδειχθεί ως η πολυτιμότερη όλων στη νέα πραγματικότητα που ζούμε.

Φαντάζομαι ο κ. Πρόεδρος θα γιόρταζε το μεγάλο επίτευγμα του επιτελικού κράτους: Η Εθνική Οδός Πλατεία Συντάγματος - Πλατεία Κολωνακίου, παρά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, είχε καταφέρει να μείνει ανοιχτή. Μάλιστα και στα δυο ρεύματα. Το "κράτος των Αθηνών" μπορεί να συνεχίσει να κοιμάται ήσυχο, η κύρια αποστολή του είχε επιτευχθεί.

Όλοι εμείς οι κοινοί θνητοί μείναμε να ρωτάμε: Εσείς, πως τον πίνετε, Κύριε Πρωθυπουργέ; Διότι εμείς, αν και μάλλον ουδόλως σας απασχολεί, εδώ και καιρό τον πίνουμε βαρύ, πικρό και σκέτο.

Ο Πρωθυπουργός την ώρα της κορύφωσης της κακοκαιρίας της Τρίτης 16/2. 

(*) Πολλές φορές έχει τονιστεί ότι πρέπει να αποθαρρύνονται οι πολίτες να συχνάζουν έξω από τα καφέ, πίνοντας το καφέ τους εκεί δημιουργώντας συνωστισμό. Ακριβώς αυτό που κάνει στη φωτογραφία ο κ. Πρωθυπουργός, δίχως φυσικά να τηρεί την "κοινωνική αποστασιοποίηση". Με ποια ηθική νομιμοποίηση τώρα θα επιβάλει πρόστιμα η Ελληνική Αστυνομία σε συμπολίτες μας που θα υποπέσουν στο ίδιο παράπτωμα;

Χωρίς τον Δαυίδ

Αντιγράφοντας τον αγαπητό φίλο Χριστόφορο Κώνστα:

Καρφώνεις στο παράθυρό σου βαριά ξύλινη τάβλα.  Αδειάζεις τις τσέπες σου. Γεμίζει ο δρόμος  λιβάνι, λουλούδια, λέξεις και ένα  βαρύ φορτίο αγάπης. Πολύχρωμα κελαηδίσματα κάθονται στο μπαλκόνι σου. Φοράς το καινούργιο διάφανο κοστούμι σου. Έχω βαρύ ιικό φορτίο να κουβαλήσω λες και μας κλείνεις το μάτι. Χαμογελάμε. H Αμπίμπα γυρίζει αλλού το κεφάλι και κουλουριάζεται δίπλα στον κάκτο. Φανερά ενοχλημένη.

                                                                                                             Χωρίς τον Δαυίδ   

                                                                                                                 5/2/2021

Ο εξαίρετος εκπαιδευτικός, λογοτέχνης, φωτογράφος, Δαυίδ Μπάκας, αγαπημένος γείτονας, φίλος και συμπολίτης, μας άφησε πρόωρα, άδικα και απροσδόκητα την Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2021, πέφτοντας θύμα της επιδημίας του νέου κορωνοϊού. 

Τα λόγια είναι φτωχά για να εκφράσουν την θλίψη μου. O Δαυίδ ήταν ένα από τα πρόσωπα του Ασπροπύργου που μας έκανε όλους περήφανους, λάμπρυνε την πόλη μας με την παρουσία του, ήταν πρότυπο για τους μαθητές του και για όλον τον Ασπρόπυργο.

Τα θερμότερά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους φίλους του Δαυίδ. Το έργο του θα είναι μαζί μας για πάντα και μέσα από αυτό θα συνεχίζει κι εκείνος να είναι μαζί μας.

Μερικές φωτογραφίες και ποιήματα του Δαυίδ Μπάκα:

Η ιατρική ως τσίρκο

Κανείς αντικειμενικός παρατηρητής δεν θα μπορούσε να μην σημειώσει την τεράστια απογοήτευσή που προκαλεί το "εμβολιαστικό show" που εκτυλίσσεται εδώ και λίγες μέρες στις τηλεοράσεις μας. Βλέπουμε ένα τσούρμο ανθρώπους στις ηλικίες 40-60, οι οποίοι συχνά έχουν άριστη φυσική κατάσταση και κανένα υποκείμενο νόσημα, να τρέχουν να εμβολιαστούν δήθεν για να "μας ενθαρρύνουν". Πρόκειται περί ασυλλήπτου γελοιότητας, την στιγμή μάλιστα που τα εμβόλια που έχουν ήδη έρθει στη χώρα είναι για λιγότερους από 5.000 ανθρώπους.

Με ποιο δικαίωμα λοιπόν στερείται η δυνατότητα ενός ηλικιωμένου να εμβολιαστεί, πράγμα που θα του έσωνε τη ζωή, για να εμβολιαστούν στη θέση του οι κκ Μητσοτάκης, Τσίπρας, Κικίλιας και Βαρουφάκης, οι οποίοι σίγουρα θα μπορούσαν να περιμένουν δίχως κανένα πρόβλημα;

Ο συμβολισμός θα ήταν ισχυρότερος εάν βλέπαμε απλούς πολίτες να εμβολιάζονται με σαφώς καθορισμένα κριτήρια προτεραιοποίησης. Όχι αυτό που μας παρουσιάζεται το οποίο χωρίς καμία δόση υπερβολής θα το χαρακτήριζα "ιατρική ως τσίρκο", ένα εμβολιαστικό reality το οποίο εντάσσεται στο επικοινωνιακό πλάνο του πολυδύναμου γραφείου τύπου που κατέχει την κυβέρνηση της χώρας.

Πριν λίγες μέρες ασθένησε από κορωνοϊό ένας πολύ δικός μου άνθρωπος ηλικίας 81 ετών και η κατάστασή του είναι δύκολη. Εϊναι σε ένα από τα κρατικά νοσοκομεία που αντιμετωπίζουν τον κορωνοϊό και ευελπιστώ να τα καταφέρει. Σαν τον άνθρωπο αυτόν, σε όλη τη χώρα υπάρχουν χιλιάδες. Βλέποντας λοιπόν το ''εμβολιαστικό πανηγυράκι στις κάμερες'' ενώ παράλληλα κοντά σου βιώνεται μια πολύ δύσκολη κατάσταση, είναι εξαιρετικά απογοητευτικό και ιδιαιτέρως εκνευριστικό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα βιώνουν μια τέτοια δύσκολη κατάσταση, πράγμα που κάνει το show αυτό ακόμα πιο αισχρό.

Λίγη ντροπή δεν θα έβλαπτε, Κυρίες και Κύριοι του πολυδύναμου γραφείου τύπου.

Αυτή η κλεπτοκρατική κάστα λοιπόν που αυτοπαρουσιάζεται ως "πολιτικό σύστημα" (πολιτικό, τρόπος του λέγειν), όπως παλιότερα δημιούργησε την Χρυσή Αυγή για να φαίνεται εκείνη "δημοκρατική", τώρα ανέλαβε τον ρόλο του όψιμου υπερασπιστή της επιστήμης. Στα κανάλια βέβαια και στα επικοινωνιακά πλάνα, διότι η σκληρή αλήθεια φαίνεται στο ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανά η χώρα για Έρευνα & Ανάπτυξη.

Κατακεραυνώντας λοιπόν τους αστείους αντιεμβολιαστές, προσπαθεί η κάστα να μας πείσει ότι είναι καλύτερη των ψεκασμένων. Αυτό όμως, δυστυχώς για εκείνους, δεν τους κάνει λιγότερο γελοίους. 

Ζούμε στη χώρα που κανείς διαβάζει άρθρα επί άθρων και αναλύσεις επί αναλύσεων για τη σωβρακοφανέλα του Σωτήρη Τσιόδρα, (ναι, εκείνου που νίκησε τον κορωνοϊό) όμως οι χιλιάδες νεκροί της πανδημίας παραμένουν δίχως όνομα, δίχως φωνή, ως να ήταν κομπάρσοι της ζωής και όχι άνθρωποι με βίο, προσφορά και  συναισθήματα. Είναι ένα αδιανόητο αίσχος και η θέση αυτή δεν έχει τίποτα "κομματικό", δεν εντάσσεται στην τρέχουσα "πολιτική" (τροπος του λέγειν δηλαδή) αντιπαράθεση.

Η χώρα, ο κόσμος συνολικά σε τελική ανάλυση, έχει ανάγκη την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου: Πόλις, πολίτης, πολιτισμός. Αυτό που ζούμε στην "υπαρκτή πολιτική" είναι κάτι διαφορετικό. Από το "ζώον πολιτικόν", μας έμεινε μόνο το πρώτο συνθετικό της φράσης.

Στην Ελλάδα αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό το τσίρκο. Σε δυο μέρες ξεκινά το έτος 2021, που σηματοδοτεί την επέτειο των διακοσίων ετών από τη μεγάλη μα ανολοκλήρωτη επενάσταση του 1821. Διακόσια χρόνια μετά λοιπόν, ήρθε η ώρα η επανάσταση να ολοκληρωθεί και η Ελλάδα να απελευθερωθεί από τους κοτζαμπάσηδες.

Ένα Μάτι την ημέρα: Ύβρις και Νέμεσις για τους εραστές της καμένης σάρκας

Στις 23 Ιουλίου 2018 μια ασύλληπτης έκτασης τραγωδία συνέβη στην Αττική με τη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι όπου 102 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους με αδιανόητα επώδυνο τρόπο. Όσο ζω δεν θα ξεχάσω τις ιστορίες ηρωϊσμού και αυτοθυσίας που έλαβαν χώρα εκείνη την ημέρα, αναφερόμενος κυρίως σε συνανθρώπους μας που την κρίσιμη στιγμή, αφού βεβαιώθηκαν πως τα νεώτερα μέλη της οικογένειάς τους είναι σε ασφαλές μέρος, επέλεξαν τελικά να μείνουν μαζί με αγαπημένα τους ηλικιωμένα πρόσωπα που ήταν ανήμπορα να κινηθούν και τελικά βρήκαν μαζί ένα τραγικό τέλος. 

Η τραγωδία αυτή έχει ήδη μελετηθεί πολύ και είμαι βέβαιος πως θα μελετάται για πολλά χρόνια ακόμα. Κάποια πρώτα συμπεράσματα από το πεδίο της επιστήμης λένε τα εξής: (α) Τα μετεωρολογικά φαινόμενα εκείνης της μέρας ήταν πρωτόγνωρα και η ταχύτητα επέκτασης της φωτιάς ήταν αδιανότητα γρήγορη, (β) τα πυροσβεστικά μέσα ήταν απασχολημένα με την αντιμετώπισης μιας άλλης, δυνητικά πολύ επικίνδυνης, μεγάλης φωτιάς στην απέναντι πλευρά της Αττικής, (γ) αναμφίβολα έγινε υπο-εκτίμηση του κινδύνου στις πρώτες στιγμές της πυρκαγιάς και (δ) τελικά όλοι οι παραπάνω παράγοντες μαζί με το πολεοδομικό χάος της περιοχής, την τεραστίας έκτασης αυθαίρετη δόμηση και την απουσία επαρκούς εκπαίδευσης στον πληθυσμό αλλά και στις υπηρεσίες, οδήγησαν σε μια ανεπανάληπτη καταστροφή.

Ήταν πράγματι μια πάρα πολύ επώδυνη εθνική τραγωδία.

Αυτό όμως που ακολούθησε ήταν ακόμα περισσότερο αδιανόητο και θα ρίχνει τη βαριά σκια του στην ελληνική πολιτική σκηνή για δεκαετίες. Το τότε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τον επικοινωνιακό ερασιτεχνισμό της τότε κυβέρνησης και να ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου πολιτική σπέκουλα επάνω στις στάχτες του δάσους, των περιουσιών και, αν είναι ποτέ δυνατόν, επάνω στους ίδιους τους νεκρούς της τραγωδίας.

Γράφτηκαν άρθρα επί άρθρων, δημοσιεύτηκαν ανατριχιαστικές λεπτομέρειες με στόχο το συναίσθημα του εκλογικού ακροατηρίου, κινήθηκαν διαδικασίες "απόδοσης ευθυνών", παράχθηκαν μέχρι και - υποτίθεται 'ερευνητικά' - ντοκιμαντέρ που επεικόνισαν τα γεγονότα εκείνης της ημέρας με λυρικό τρόπο και πάντοτε βέβαια οδηγώντας την απόδοση των ευθυνών, πολιτικών ακόμα και ποινικών, στην κυβέρνηση της εποχής. Έμαθε όλη η Ελλάδα την ιστορία του κάθε θύματος, την απόγνωση των συγγενών του, λεπτομέρειες που έκαναν όλη την κοινωνία να πλημμυρίζει από συμπόνια για τα θύματα αλλά και από οργή για τους κυβερνώντες.

Αναδείχτηκε έτσι λοιπόν ένα νέο είδος πολιτικού όντος: Ο εραστής της καμένης σάρκας. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση αυτού του πολιτικού αυτού όντος είχε βέβαια ήδη γίνει με τους "νεκρούς της ΜΑΡΦΙΝ", όμως με την τραγωδία στο Μάτι το είδος ολοκληρώθηκε και τελικά απογειώθηκε.  Οποτεδήποτε κάτι πήγαινε στραβά στον δημόσιο διάλογο για την τότε αντιπολιτευόμενη και τώρα κυβερνώσα παράταξη, το απόλυτο όπλο έβγαινε από την φαρέτρα: Η τραγωδία στο Μάτι. Τελικά, ακόμα δεν το μάθαμε, μήπως ο Τσίπρας ήξερε για τους νεκρούς εκείνο το βράδυ και έπαιζε θέατρο;

Ουδείς φαίνεται να αναρωτήθηκε: Ήταν άραγε δυνατό να μην ήξερε; Σε τι όμως θα βοηθούσε να έλεγε εκείνο το βράδυ λεπτομέρειες για τα θύματα, την στιγμή της κορύφωσης της τραγωδίας; Σε τι θα διευκόλυνε αυτό τους χιλιάδες ανθρώπους που είχαν φίλους και συγγενείς στην περιοχή και ήταν ανήμποροι να βοηθήσουν; Ή μήπως άραγε ο Τσίπρας είχε κάποιο σατανικό σχέδιο να εξαφανίσει τους νεκρούς και τα καμένα σπίτια την επόμενη μέρα ώστε να γλυτώσει τις συνέπειες; Ήμαρτον επιτέλους! Πολλά μπορεί κανείς να χρεώσει στον Αλέξη Τσίπρα και τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συνολικά (ούσα πολύ κατώτερη των προσδοκιών), στο συγκεκριμένο θέμα όμως η ευθύνη τους αφορά έναν ασύλληπτο επικοινωνιακό ερασιτεχνισμό και τίποτα άλλα.

Δυομισι χρόνια μετά η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί εμβρόντητη να συμβαίνει μια παρόμοια τραγωδία κάθε μέρα. Χθες, Σάββατο 28/11, μάθαμε πως 121 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας επιπλοκών του νέου κορωναϊού. Προστέθηκαν σε 101 που είχαμε την προηγούμενη μέρα. Την τελευταία εβδομάδα συνηθίσαμε να ακούμε τριψήφιους αριθμούς νεκρών. Από την αρχή της πανδημίας περίπου 2.300 συνάνθρωποί μας έχουν χάσει τη ζωή του και, αν είναι δυνατόν, περίπου 1.300 από αυτούς μόνο τον τρέχοντα Νοέμβριο. Είναι μια πραγματικά αδιανότητη τραγωδία. Η Ελλάδα του 2020 βιώνει "ένα Μάτι την ημέρα" και, δυστυχώς, απέχουμε πολύ από το τέλος.

Η μεγάλη διαφορά όμως είναι πως ενώ ουδείς τρόπος υπήρχε να προβλεφθεί η τραγωδία στο Μάτι, το "ένα Μάτι την ημέρα" μπορούσε κάλλιστα να προβλεφθεί και η χώρα μπορούσε να προετοιμαστεί. Δεν το έκανε όμως διότι βαυκαλιζόταν ότι "νίκησε τον κορωνοϊό", όπως δίχως ίχνος ντροπής έλεγε τον Μάιο του 2020 ο Καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας.

Πρώτοι και μεγαλύτεροι αρνητές του κορωνοϊού αποδείχτηκαν οι ίδιοι οι εραστές της καμένης σάρκας. Έτσι, μετά την ύβρι ήρθε νομοτελειακά η νέμεσις. Εκείνοι που έχτισαν την καριέρα τους πάνω στην οσμή της καμένης σάρκας στο Μάτι, τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν "ένα Μάτι την ημέρα".  Πράγματι δε, το αντιμετωπίζουν με τον μόνο τρόπο που ξέρουν: Την προπαγάνδα και τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. 

Έκπληκτος ο ελληνικός λαός μαθαίνει ότι υπάρχουν νεκροί δυο κατηγοριών. Για τους 102 νεκρούς της φωτιάς στο Μάτι μάθαμε τα πάντα. Την ιστορία τους, το τραγικό τους τέλος, τους ανθρώπους που αφήνουν πίσω τους. Οι χιλιάδες νεκροί όμως του κορωνοϊού είναι σαν να μην υπάρχουν για τα ελληνικά μέσα "ενημέρωσης". Δεν έχουν πρόσωπο, δεν έχουν ιστορία, δεν μαθαίνουμε τι αφήνουν πίσω. Πολύ συχνά δε, τους κατηγορούμε μάλιστα πως ευθύνονται για τον ίδιο τον θανατό τους αφού είχαν έλλειμα ατομικής ευθύνης. Μιλάμε για μια αδιανόητη ντροπή που δεν σέβεται ούτε το νεκρό σώμα, ότι πιο ιερό δηλαδή στην μακραίωνη ελληνική παράδοση.

Οι χιλιάδες νεκροί όμως αυτής της αδιανόητης τραγωδίας είναι εδώ. Έχουν φωνή μέσα από τα αγαπημένα τους πρόσωπα και η φωνή τους θα ακουστεί απ' άκρη σ' άκρη της χώρας, όσα εκατομμύρια και αν μοιράσει στα φερέφωνά του ο κ. Πέτσας. Οι άνθρωποι αυτοί έχασαν τη ζωή τους διότι οι κατ' όνομα και μόνο 'υπεύθυνοι' δεν έκαναν τη δουλειά τους για περισσότερους από έξι μήνες. Βαυκαλίζονταν βλέπετε και αυτοί όπως ο "Σωτήρης", ότι "νίκησαν τον κορωνοϊό.

Εκείνοι που εμμονικά οδήγησαν το εθνικό σύστημα υγείας σε μια πλήρη απαξίωση, προσπαθούν λέει τώρα να το στηρίξουν. Ξέρουν πολύ καλά να προσλαμβάνουν μαζικά συνοριοφύλακες και ειδικούς φρουρούς, δυσκολεύονται όμως ιδιαίτερα να μονιμοποιήσουν τραυματιοφορείς, τραπεζοκόμους, καθαρίστριες, νοσηλευτές και ιατρούς που τόσο απεγνωσμένα χρειάζεται το ΕΣΥ για να λειτουργήσει. Οι χιλιάδες νεκροί της τραγωδίας του κορωνοϊού θα τους διδάξουν ότι αυτές οι εμμονές είχαν τραγικά αποτελέσματα.

Η δημόσια υγεία βλέπετε, αποδείχτηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν μπορεί να είναι ιδιωτικό προϊόν καθώς η υγεία του ενός επηρρεάζει την υγεία του άλλου. Για να μπορέσει το άτομο να είναι υγιές, πρέπει εν τέλει η κοινωνία να απολαμβάνει ένα υψηλό επίπεδο υγείας και αυτό μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μόνο μέσα από ένα ανοιχτό, μαζικό, σύγχρονο και προσβάσιμο ισότιμα σε όλους Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ίσως σας φαίνεται απλό, οι εραστές της καμένης σάρκας όμως έχουν μεγάλη δυσκολία να κατανοήσουν αυτά τα απλά πράγματα.

Η οργή και η απογοήτευσή μου με όσα συμβαίνουν με ανάγκασαν να γράψω τις παραπάνω γραμμές. Ελπίζω έστω και την ύστατη στιγμή οι κυβερνώντες να κοιταχτούν στον καθρέφτη, να ανακτήσουν επαφή με τη συνείδησή τους και να πράξουν το δέον γενέσθαι. Ελπίζω ακόμα η αντιπολίτευση να μην κάνει σπέκουλα πάνω στους νεκρούς του κορωνοϊού. Να ζητήσει και εκείνη ένα μεγάλο συγγνώμη καθώς κυβέρνησε αλλά το ΕΣΥ δεν το ενίσχυσε όσο θα έπρεπε. 

Πάνω απ' όλα όμως, εύχομαι όσοι ενσαρκώνουν το πολιτικό ον του εραστή της καμένης σάρκας να αντιληφθούν τον ξεπεσμό τους. Να ζητήσουν μια μεγάλη συγγνώμη από τον ίδιο τους τον εαυτό και από τα συγγενικά και προσφιλή τους πρόσωπα. Να μετανοήσουν πραγματικά και να ενταφιάσουν το αηδιαστικό αυτό πολιτικό όν σε ένα μαύρο ντουλάπι της ιστορίας από το οποίο δεν πρέπει να ξαναβγεί ποτέ.

Ο ελληνικός λαός αξίζει κάτι καλύτερο. Οι ιδεολογίες του θανάτου δεν έχουν θέση στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Ας πορευτούμε εμπρός με πυξίδα τις ιδεολογίες της ζωής.

Περί Σουηδίας, κορωνοϊού και επιστήμης

Διάβαζα τις προάλλες στο έγκριτο Euro2day.gr ένα άρθρο με τίτλο "Οι Σουηδοί έχασαν την πίστη τους στη στρατηγική της χώρας κατά Covid-19" το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Ήταν ένα ακόμα από τα - κυριολεκτικά - εκατοντάδες άρθρα που εμφανίζονται στον ελληνικό (και όχι μόνο) τύπο σχετικά με τους Σουηδούς οι οποίοι λίγο πολύ παρουσιάζονται ως ανάλγητοι, απάνθρωποι, ενδεχομένως βάρβαροί και σίγουρα αδαείς περί του ορθού τρόπου αντιμετώπισης των επιδημιών.

Το μακρινό 1998 έζησα στη Σουηδία κάνοντας το εαρινό εξάμηνο δευτέρου έτους των σπουδών μου στο Royal Institute of Technology της Στοκχόλμης χάρη στο εξαίρετο πρόγραμμα Erasmus. Έχω λοιπόν ιδία γνώμη περί Σουηδίας και ας μου επιτραπεί να τονίσω πως όταν ακούω ότι στη Σουηδία γίνεται κάτι λάθος ενώ στην Ελλάδα γίνεται σωστα, ειδικά δε όταν αυτό το 'κάτι' αφορά μια κρατική λειτουργία και πολύ περισσότερο στον τομέα της υγείας, είμαι πολύ, πάρα πολύ επιφυλακτικός.

Καλό λοιπόν είναι να δούμε τι λένε τα δεδομένα. Το παρακάτω γράφημα είναι αποκαλυπτικό:

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Σουηδία δεν τα πάει καθόλου άσχημα. Για την ακρίβεια τα πάει πολύ καλύτερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ - ενώ βεβαίως τα πάει εντυπωσιακά καλύτερα από την Ελλάδα. Ανανεωμένες πληροφορίες μπορεί κανείς να βρει και σε αυτόν εδώ τον σύνδεσμο.

Παρατηρήστε το εξής: Ενώ την τελευταία εβδομάδα στην Ελλάδα έχουμε από 80 εώς 120 απώλειες την ημέρα από τον νέο κορωνοϊό, η Σουηδία έχει τα εξής αποτελέσματα: 20/11: 27, 21/11: 24, 22/11: 33, 23/11:  33, 24/11: 21, 25/11: 10, 26/11: 3, 27/11: 16. Γιατί λοιπόν αυτή η εμμονή του τύπου με την δήθεν "αποτυχία" της Σουηδίας και, πολύ περισσότερο, με την απολύτως δήθεν "αγανάκτηση" του σκανδιναβικού αυτού λαού; Ας το σκεφτούμε και ας βγάλουμε όλοι τα συμπεράσματά μας για τους λόγους αυτής της εμμονής.

Βέβαια, πολλοί θα αναφερθούν στο γεγονός ότι η Σουηδία μετρά έναν αριθμό περίπου 6.700 νεκρών από την πανδημία, αριθμός που δεν είναι μικρός (η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει περίπου 2.300 με παρόμοιο πληθυσμό - μην σας ξεγελά όμως ο απόλυτος αριθμός, ο ρυθμός άυξησης έχει σημασία). 

Πράγματι λοιπόν. Μετράει 6.700 θανάτους μέχρι στιγμής η Σουηδία, εκ των οποίων σχεδόν όλοι στο πρώτο κύμα και από αυτούς το πολύ μεγάλο ποσοστό σε γηροκομεία (όπου έγινε ένα μεγάλο λάθος και αν δεν κάνω λάθος αποδόθηκαν ευθύνες).

Η Σουηδία όμως, σε αντίθεση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, θα γλυτώσει πολλές χιλιάδες θανάτους λόγω καθυστερημένης διάγνωσης καρκίνων, καρδιοπαθειών και άλλων σοβαρών ασθενειών (κάτι απολύτως διαπιστωμένο — ο κόσμος αργεί να πάει στον γιατρό εν μέσω lockdown, όποτε δυστυχώς μερικές φορές όταν τελικά πάει, είναι αργά).

Ακόμα η Σουηδία θα γλιτώσει την τεράστια αύξηση των ναρκωτικών, του αλκοολισμού, των ψυχοφαρμάκων και της ενδοοικογενειακής βίας, που παρατηρείται πάντοτε με το lockdown (ενώ θα μπορούσαν να περιγραφούν με πολύ μελανά χρώματα οι τεράστιες οικονομικοκοινωνικές επιπτώσεις του).

Έρχεται μια στιγμή που το lockdown απομένει να είναι η μόνη διαθέσιμη λύση. Το θέμα είναι η οργανωμένη πολιτεία να καταφέρει να μην φτάσει στην στιγμή εκείνη. Οι Σουηδοί φίλοι μας ήταν οι μόνοι που το κατάφεραν και τους αξίζουν - κατά την γνώμη μου πάντα - συγχαρητήρια.

Αυτό όμως που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε είναι πως είμαστε ακόμα στη μέση του δεύτερου κύματος και ότι, κατά πάσα πιθανότητα, θα υπάρξει και τρίτο κύμα (κατά το οποίο στην Ισπανική Γρίπη ήταν που καταγράφηκε η μεγάλη πλειοψηφία των θυμάτων). Στο τέλος γίνεται λογαριασμός και τότε θα μάθουμε όλοι εάν ο μοναχικός δρόμος της Σουηδίας ήταν σωστός ή όχι. Μέχρι τότε θα πρότεινα να παρακολουθούμε και να έχουμε σεβασμό προς εκείνους που τολμάνε να πάρουμε μια διαφορετική απόφαση, όχι βάσει δοξασιών (π.χ. "με τη Θεία Κοινωνία δεν κολλάει") αλλά βάσει της τρέχουσας επιστημονικής γνώσης.

Τέλος, δεν γίνεται να μην το πω, έχω μεγάλο θαυμασμό για τον Σουηδικό λαό που ακόμα και σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη όπως η πανδημία του κορωνοϊού κατάφερε να προστατέψει τη δημόσια υγεία χωρίς να καταπατήσει τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Μια πράγματι δύσκολη άσκηση κατά την οποία οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές δημοκρατίες - της Ελλάδα προεξάρχουσας - απέτυχαν παταγωδώς.

Σχετικά με την επείγουσα πρόσληση των τριακοσίων ιατρών για τις ΜΕΘ

Στο μνημειώδες έργο του Fred Brooks "The Mythical Man-Month:  Essays on Software Engineering", που για πολλούς είναι η βίβλος της τεχνολογίας ανάπτυξης λογισμικού, βρίσκει κανείς μια διδαχή που από τότε που ειπώθηκε έχει κεντρική θέση στην σκέψη κάθε υπευθύνου έργου λογισμικού (αλλά και κάθε υπευθύνου έργου γενικότερα, καθώς η αρχή αυτή πλέον έχει εφαρμογή σε πολύ ευρύτερο πεδίο):

“Adding manpower to a late software project, makes it later.”

O συγγραφέας παρατήρησε κάτι απλό: Όταν οι υπεύθυνοι κάποιου έργου έχουν υποτιμήσει τις ανάγκες ανθρωπίνων (και όχι μόνο) πόρων για την υλοποίησή του, έρχονται αντιμέτωποι με καθυστερήσεις και με άλλες αποκλίσεις από τους δεδομένους στόχους (χρονοδιάγραμμα, ποιότητα, προϋπολογισμός, κλπ). Συχνά τότε οι υπεύθυνοι κυριεύονται από πανικό και αντιδρούν σπασμωδικά. Η πλέον τυπική σπασμωδική αντίδραση είναι η προσθήκη νέου ανθρωπίνου δυναμικού στην ομάδα υλοποίησης του έργου, την στιγμή που η ομάδα πασχίζει να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση.

Τότε κατά κανόνα τα πράγματα είναι καταστροφικά. Μια ήδη υπερφορτωμένη ομάδα που δεν προλαβαίνει να κάνει τις τρέχουσες εργασίες της πρέπει να μειώσει τον παραγωγικό της χρόνο για να μπορέσει να εκπαιδεύσει και να ενσωματώσει τα νέα μέλη που προστέθηκαν. Αυτό έχει τις εξής άμεσες συνέπειες: Μειώνεται η παραγωγικότητα (αφού οι μάχιμοι αντί να εργάζονται, εκπαιδεύουν), αυξάνονται τα λάθη (αφού μπαίνουν νέοι που δεν ξέρουν καλά τις συνθήκες), αυξάνεται το κόστος (προφανές), μειώνεται η ποιότητα (επίσης προφανές).

Η κατάλληλη στιγμή προσθήκης νέων ανθρώπων σε μια ομάδα είναι εκείνη της ηρεμίας, όχι εκείνη της έντασης. Δεν νομίζω πως χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση το θέμα. Φαίνεται όμως πως τα παραπάνω είναι είτε άγνωστα ή αδιάφορα για την Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας - Το είχε πει ο Καστοριάδης σε ανύποπτο χρόνο, βλέπετε: 

"Πάει καιρός που σ΄ αυτή τη χώρα κανείς δε πέθανε από γελοιοποίηση...".

Η ελληνική κυβέρνηση είχε όλο τον χρόνο από τον Μάρτιο του 2020 να ενισχύσει το ΕΣΥ με ιατρικό, νοσηλευτικό και υποστηρικτικό προσωπικό το οποίο ούτως ή άλλως χρειαζόταν. Υπήρχε όλος ο απαραίτητος χρόνος ώστε οι άνθρωποι αυτοί να προσληφθούν, να εκπαιδευτούν, να ενσωματωθούν και να καταστούν παραγωγικοί. Και όμως, αντί να γίνουν όλα αυτά, παρότι ο ελληνικός λαός υπέστη ένα lock-down ώστε να καταφέρουμε να κάνουμε "flatten the curve" (σύμφωνα με το πανευρωπαϊκό σύνθημα του Μαρτίου), η κυβέρνησή μας έρχεται και αναγγέλει σήμερα την πρόσληψη 300 στελεχών για τις ΜΕΘ.

Όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, αυτήν την στιγμή οι προσλήψεις αυτές θα κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Αν υπάρχει ένα μέτρο που θα μπορούσε να αποδώσει, θα ήταν η παράκληση σε προσωπικό που πήρε πρόσφατα σύνταξη να επιστρέψει εθελοντικά στην εργασία του. Είναι εκείνοι που ξέρουν πως δουλεύει το σύστημα και θα είναι παραγωγικοί από την 1η μέρα. 

Εκτός βέβαια εάν το Υπουργείο Υγείας προγραμματίζει να χρησιμοποιήσει τους "300 του Ιπποκράτη" για την επόμενη πανδημία, που ειδικοί προβλέπουν πως θα εμφανιστεί σε 2 έως 10 χρόνια από το τέλος της πανδημίας του κορωνοϊού. Εξάλλου, δεν θα είναι η πρώτη φορά: Όπως είναι γνωστό, πολλά από τα ολυμπιακά έργα (υποτίθεται) για τους Αγώνες Αθήνα 2004 παραδόθηκαν τελικά λίγο μετά την ολυμπιάδα του Πεκίνου 2008. Μάλλον το σχετικό "επιχειρησιακό DNA" είναι διαχρονικό και διακομματικό.

Νεοφυείς επιχειρήσεις: Γιατί δεν πρέπει να ενισχυθούν λόγω κορωνοϊού

Εδώ και αρκετούς μήνες η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια επιδημία παγκοσμίου κλίμακας που παρόμοιά της δεν είχε υπάρξει κατά τα τελευταία εκατό χρόνια. Οι ειδικοί λένε πως τελευταία φορά που έλαβε χώρα μια παρομοίου μεγέθους επιδημίας ήταν την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου με την "Ισπανική Γρίπη". 

Από τις πρώτες βδομάδες της εκδήλωσης της επιδημίας στην Ελλάδα, χωρίς να παραγνωρίζω καθόλου την κρισιμότητα και την επικινδυνότητά της, έγραψα στο ιστολόγιο αυτό πως η πανδημία του κορωνοϊού θα σημάνει μια μεγάλη νίκη του ανθρώπου καθώς, πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, αντί να στρέφουμε το βλέμμα μας στον ουρανό και να ζητάμε βοήθεια από μια ανώτερη δύναμη, προσπαθούμε να επιλύσουμε το δύσκολο αυτό πρόβλημα με τις μεθόδους της γνώσης και της λογικής. 

Δεν θα άλλαζα λέξη από το άρθρο αυτό, εξακολουθώ να το υποστηρίζω απολύτως. Ομολογώ όμως πως έπεσα έξω στις προβλέψεις μου. Έλεγα τότε ότι "ακραία σενάρια μιλούν μέχρι και για ένα εκατομμύριο θύματα". Δυστυχώς όμως είμαστε ακόμα στο πρώτο κύμα και τα θύματα είναι ήδη περίπου επτακόσιες χιλιάδες, άρα πιθανότατα μετά το δεύτερο και πιθανόν το τρίτο κύμα, να μιλάμε για αριθμό αρκετά μεγαλύτερο του εκατομμυρίου (σε κάθε περίπτωση βέβαια, εντυπωσιακά μικρότερο από τον αριθμό θυμάτων της ισπανικής γρίπης).

Κάτι που όμως δεν είχα προβλέψει ήταν η οικονομική ζημιά της επιδημίας. Πράγματι βλέπουμε πως στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη, στις πλέον αναπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη, οι προβλέψεις είναι ιδιαιτέρως δυσοίωνες. Μιλούν όλοι για μια τεράστια ύφεση, της τάξης του 10% ίσως και ακόμα περισσότερο. Στην Ελλάδα δε, όπου ο τουρισμός είναι περισσότερο από 20% του ΑΕΠ και η πτώση του τουρισμού είναι περίπου 80%, μια συνολική ύφεση του 15% δεν θα είναι έκπληξη για κανέναν. Σημειωτέον πως ακόμα και στις χειρότερες χρονιές της πρόσφατης οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, ουδέποτε είχαμε ύφεση μεγαλύτερη του 8% σε ετήσια βάση. Τα πράγματα λοιπόν στην οικονομία θα γίνουν πολύ, πολύ άσχημα.

Για να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση οι κεντρικές τράπεζες στην Αμερική και στην Ευρώπη διέθεσαν στην αγορά τεράστια ποσά ρευστότητας. Ειδικά στην Αμερική μιλάμε ήδη για αρκετά τρισεκατομμύρια και είναι βέβαιο πως η Ευρώπη θα ακολουθήσει. Ας μην μπερδεύεται κανείς όμως: Δωρεάν χρήματα δεν υπάρχουν. Τα τεράστια αυτά ποσά είναι δανεικά από τις επόμενες γενιές και υπάρχει μεγάλος φόβος πως για να γλυτώσουμε εμείς σήμερα - και για να μην θίξουμε τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες, την τεράστια υπερ-συγκέντρωση του πλούτου, που είναι η κύρια αιτία του προβλήματος - για να γλυτώσουμε λοιπόν εμείς σήμερα δίχως να αμφισβητήσουμε το status quo, θα την πληρώσουν οι τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Φοβάμαι πολλοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι βάζουμε όλοι μαζί μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια των σπιτιών μας.

Εν πάση περιπτώση, μέσα στο κλίμα ευφορίας που δημιουργούν οι ειδήσεις για τη διάθεση αυτών των μεγάλων "πακέτων", βλέπει κανείς διάφορες ομάδες να διεκδικούν το μερτικό τους. Δεν μπορώ λοιπόν να κρύψω την έκπληξή μου που ανάμεσα στις ομάδες αυτές είδα και ...νεοφυείς επιχειρήσεις, πράγμα κατά την ταπεινή μου γνώμη εντελώς παράλογο. Εξηγούμαι:

(α) Ένας σημαντικός αριθμός νεοφυών επιχειρήσεων όχι μόνο δεν θίγεται αλλά αντίθετα ενισχύεται σημαντικά από την πανδημία. Αυτό διότι σε συνθήκες καραντίνας αυξήθηκε κατακόρυφα η χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών (ηλεκτρονική εκπαίδευση, ηλεκτρονικό εμπόριο, πλατφόρμες επικοινωνίας και συνεργασίας, κλπ). Έτσι, ο μεγάλος αριθμός νεοφυών επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται σε αυτούς τους τομείς αναπτύχθηκε αλματωδώς το τελευταίο τρίμηνο.

(β) Ένας άλλος επίσης σημαντικός αριθμός νεοφυών επιχειρήσεων είναι επιχειρήσεις που αναπτύσσουν θεμελιωδώς νέες τεχνολογίες (η αγορά αρέσκεται να τις αποκαλεί "DeepTech"), οι οποίες κατά κανόνα εργάζονται για πολλά χρόνια μέχρι να μπορέσουν να φτάσουν σε μια εμπορικά αξιοποιήσιμη έκδοση του προϊόντος τους. Οι επιχειρήσεις αυτές κατά κανόνα έχουν ήδη λάβει μεγάλες χρηματοδοτήσεις για να ξεκινήσουν τις εργασίες τους και καθόλου, μα απολύτως καθόλου, δεν θα επηρεαστούν από την τρέχουσα συγκυρία. Μερικά τρίμηνα ύφεσης δεν θα σημάνουν τίποτα για μια εταιρεία που έχει κύκλο ανάπτυξης προϊόντος ίσο με τρία ή και τέσσερα χρόνια.

(γ) Κάποιες νεοφυείς επιχειρήσεις ξεκινούσαν δίχως να έχουν καμία επιτυχία υλοποίησης ενός βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου και απλώς εκμεταλλεύονταν την υπερ-επάρκεια κεφαλαίου προς επένδυση (ακόμα και στην Ελλάδα!). Για τις εταιρείες αυτές, που τώρα πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα (η κρίση βλέπετε είναι ένα reality check), ας μην το συζητήσουμε, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν ούτως ή άλλως.

(δ) Τέλος υπάρχει ένας σχετικά μικρός αριθμός νεοφυών επιχειρήσεων που η δραστηριοποίησή τους έχει άμεση σχέση με έναν κλάδο της οικονομίας που είναι άμεσα θιγόμενος από την κρίση, όπως ο τουρισμός ή οι μεταφορές. Είναι αλήθεια πως αυτές οι επιχειρήσεις θα υποστούν ένα μη αναμενόμενο πλήγμα. Καλώς ή κακώς όμως, κανείς δεν είπε ποτέ πως το μονοπάτι της επιχειρηματικότητας είναι ελεύθερο ρίσκου - μάλλον, ακριβώς το αντίθετο. Για την ακρίβεια το επιχειρείν και το επενδύειν καθορίζονται από μια πολύ απλή εξίσωση:

                                                       Risk = Return

... είναι μάλλον στα όρια του αστείου κάποιος με μεγάλη χαρά να δέχεται το Return όταν αυτό προκύπτει, αλλά να στενοχωριέται και να μιλά για αδικία όταν, δυστυχώς, πραγματώνεται το Risk. Αυτός είναι ο κόσμος του επιχειρείν και πρέπει να τον δεχτούμε. Ας μην ξεχνάμε μάλιστα πως οι πραγματικά καλές επιχειρήσεις θα μπορέσουν να κάνουν ότι χρειαστεί για να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα (μέσα ίσως από κάποιο pivot), οπότε ίσως η κρίση για αυτές να γίνει ευκαιρία.

Βλέοντας τα πράγματα σφαιρικά δεν μπορούμε παρά να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στις πολύ μεγάλες κοινωνικές ομάδες που πλήττονται βαρύτερα από την οικονομική κρίση που προκάλεσε η επιδημία του νέου κορωνοϊού. Η ανεργία και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης πρέπει να είναι οι προτεραιότητές μας. Υπ' αυτήν την έννοια, οι κρατικοί πόροι που έγιναν εκτάκτως διαθέσιμοι (τους οποίους επαναλαμβάνω θα φορτώσουμε ως χρέος στα παιδιά και στα εγγόνια μας) καλό θα είναι να δαπανηθούν σε πράγματα που έχουν πραγματικά σημασία: Την καταπολέμηση της ανεργίας μεγάλης κλίμακας, την υγεία και την παιδεία. 

Είναι πράγματι κρίμα να έχει άσχημη κατάληξη μια μέχρι πρότινος πολλά υποσχόμενη νεοφυής επιχείρηση (αν και, όπως αναλύσαμε, τη μεγάλη πλειοψηφία αυτών η τρέχουσα συγκυρία τις βοηθάει!). Είναι όμως πολύ μεγαλύτερο κρίμα χιλιάδες άνεργοι να μην έχουν υποστήριξη και να μην μπορούμε σαν κοινωνία να προσφέρουμε πρέπουσες υπηρεσίες υγείας και παιδείας σε όλους τους συνανθρώπους μας.

Οι ιδρυτές των λίγων αυτών νεοφυών επιχειρήσεων που ίσως κλείσουν, θα έχουν όλη την εμπειρία να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα. Οι εργαζόμενοι τους, εύκολα θα βρουν δουλειά στις άλλες νεοφυείς επιχειρήσεις που απογειώνονται χάρη στην πανδημία, ενώ επίσης οι επενδυτές τους κατά μέσο όρο θα βγάζουν πολύ καλύτερες αποδόσεις (πράγμα που φαίνεται και στο αμερικάνικο χρηματιστήριο). Εκεί λοιπόν δεν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα.

Αντίθετα, η πανδημία θα προκαλέσει έκρηξη της ανεργίας σε μη ανταγωνιστικούς κλάδους και θα πιέσει αφόρτητα τα ήδη επιβαρυμένα συστήματα υγείας και παιδείας. Εκεί είναι το μείζον πρόβλημα, ας κατευθύνουμε εκεί τους πόρους που μας δανείζουν οι μελλοντικές γενιές.

Ο Στέλιος Πέτσας φέρνει τον κομμουνισμό

Κάποιοι κακεντρεχείς αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν να πληρώνονται μέσα "ενημέρωσης" για υποτιθέμενη καμπάνια ενημέρωσης για τον κορωνοϊό και να μην γίνεται άμεσα δημοσίευση των εν λόγω στοιχείων (μάλλον εδώ ο κ. Πιερρακάκης δεν μπορεί να εφαρμόσει πολιτικές open data).

Κάποιοι ακόμα περισσότεροι κακεντρεχείς λένε ότι η λίστα δεν δημοσιεύτηκε για περίπου ένα τρίμηνο διότι αποτέλεσε αντικείμενο "μαγειρέματος". Μα, αν είναι δυνατόν; Μαγείρεμα στις σχέσεις κράτους - μέσων "ενημέρωσης", που ακούστηκε;

Κάποιοι άλλοι, οι αδιανόητα κακεντρεχείς, αναρωτήθηκαν ""για ποιο λόγο έπρεπε να πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος τα μέσα "ενημέρωσης"; Για να κάνουν τη δουλειά τους; Πολλοί περισσότερο αφού τόσοι και τόσοι συντελεστές των ενημερωτικών εκπομπών διαβεβαίωσαν πως δούλεψαν αφιλοκερδώς. Δηλαδή, αν δεν τους πληρώναμε, για ποιο πράγμα θα μας ενημέρωναν τα μέσα "ενημέρωσης" κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Ίσως για το πρωτάθλημα baseball της Κούβας;"".

Εκείνοι όμως που έσπασαν κάθε ρεκόρ κακεντρέχειας ήταν αυτοί που αναρωτήθηκαν "με ποια κριτήρια το ένα site πήρε Α χρήματα και το άλλο site ή κανάλι πήρε Β χρήματα;". Αυτοί οι άθλιοι, κατ' όνομα και μόνο συνάνθρωποί μας, αγνοούν το προφανές:

Ο Στέλιος Πέτσας είναι ορκισμένος κομμουνιστής.

Όλη αυτή η συζήτηση για τα κριτήρια είναι στη σφαίρα του αισχρού νεοφιλελευθερισμού. Φτάνει πια, δεν έχει θέση πιά στη κοινωνία μας.

Ο Βλαδίμηρος Ιλίτς Ουλιάνοφ τα έχει πει όλα και ο λόγος του είναι διαταγή για τον Στέλιο Πέτσα:

- Κάθε μέσο "ενημέρωσης" θα ενημερώνει σύμφωνα με τις δυνατότητές του,
- Κάθε μέσο "ενημέρωσης" θα επιχορηγείται σύμφωνα με τις ανάγκες του.

Τόσο όμορφα και απλά.

Οι αντεπαναστάτες τέλος ας μην γκρινιάζουν που δεν πήραν επιχορήγηση αλλά να ευχαριστούν από καρδιάς τον σ. Υπουργό που τους επιτρέπει να υπάρχουν (για την ώρα τουλάχιστον).

6/7/1984
Βόρεια Κορέα της Δύσης

Το πρωτάθλημα baseball της Κούβας

Όπως πολλοί από εμάς γνωρίζουν, το άθλημα του baseball είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο στην Κούβα και το εν λόγω πρωτάθλημα θεωρείται από τα πιο ανταγωνιστικά του κόσμου. Μάλιστα, πολλές επαγγελματικές ομάδες των ΗΠΑ, όπου φυσικά το baseball επίσης ανθεί, κάνουν ότι περνά από το χέρι τους για να πάρουν ταλαντούχους κουβανούς παίχτες - πράγμα συχνά περίπλοκο λόγω των τεταμένων σχέσεων των δυο χωρών.

Εκεί λοιπόν που κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα ανυπομονούσε να συνεχίσει να ενημερώνεται καθημερινά και διεξοδικά για το πρωτάθλημα baseball της Κούβας, όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες που το θέμα αυτό μονοπωλεί τα μέσα ενημέρωσης, έρχεται το Υπουργείου Τύπου και με μια απολυταρχικού τύπου απόφαση εξαναγκάζει τους λειτουργούς της τέταρτης εξουσίας στη χώρα μας να σταματήσουν να μας ενημερώνουν για το συγκλονιστικό αυτό πρωτάθλημα και να μας ζαλίσουν με ανόητες, ανούσιες ειδήσεις και ενημερώσεις σχετικά με τον κορωνοϊό.

Για να κρύψουν δε το απολυταρχικό τους πρόσωπο, θα έλεγε κανείς φτάνουν στο όριο σχεδόν να 'δωροδοκήσουν' (καθ' υπερβολήν η έκφραση, φυσικά δεν την εννοώ κυριολεκτικά) τα μέσα ενημέρωσης με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό (αρχικά ακούσαμε για 11 εκατομμύρια, μετά για 20, ποιός ξέρει πόσα ήταν...) επιχειρώντας να καταστήσουν τους λειτουργούς της δημοσιογραφίας συνενόχους στην αποσιώπηση των απίστευτων συμβάντων και εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα στα γήπεδα του διαμαντιού της καραϊβικής.

Απευθύνω προσωπική έκκληση στον Υπουργό κ. Πέτσα αλλά και στον ίδιο τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη τον 2ο. Δείξτε έλεος σεβαστοί άρχοντες! Ο ελληνικός λαός δεν μπορεί άλλο να στερείται ενημερώσεως για τα τεκταινόμενα στο πρωτάθλημα baseball της Κούβας. Επιτρέψτε στα μέσα ενημέρωσης να επανέλθουν στη φυσιολογική ροή των ειδήσεών τους και σταματήστε επιτέλους να τους εξαναγκάζετε να μεταδίδουν ειδήσεις για το ελάσσον ζήτημα του κορωνοϊού που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα ήταν ούτε στα μονόστηλα των εφημερίδων.

(Για το γεγονός ότι κάποιοι τιποτένιοι υπήκοοι σας, σεβαστοί Άρχοντες, τόλμησαν να θέσουν ζήτημα δημοσίευσης [άκουσον-άκουσον!] των ποσών με τα οποία εξαναγκάστηκε κάθε μέσο ενημέρωσης να σταματήσει να μας ενημερώνει για το πρωτάθλημα baseball της Κούβας θέλω απλώς και μόνο να εκφράσω τη βαθύτατη αγανάκτησή μου. Οι εν λόγω υπήκοοι έχουν διαπράξει έγκλημα εσχάτης προδοσίας και πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπεις των αισχρών πράξεών τους.).

Ευελπιστώντας η έκκλησή μου να γίνει αποδεκτή,

Θερμούς χαιρετισμούς προς όλους τους αναγνώστες αυτού του ιστολογίου,

27/6/1984,
Βόρεια Κορέα της Δύσης

Tα ασφαλή προγούλια

Εδώ και μερικές εβδομάδες ζούμε ένα μαζικό θέατρο του παραλόγου σχετικά με τα υποτιθέμενα μέτρα προστασίας από τον νέο κορωνοϊό, τα οποία δήθεν εφαρμόζονται μετά την άρση των απαγορεύσεων. Είναι αλήθεια πως η Ελλάδα υπήρξε είτε σοφή ή τυχερή ή ίσως και τα δυο. Η επιδημία δεν έλαβε απειλητικές διαστάσεις και ο συνολικός απολογισμός των θυμάτων είναι πολύ μικρότερος του ημερησίου απολογισμού άλλων χωρών της Ευρώπης. Αξίζουν λοιπόν πολλά συγχαρητήρια και όλους τους αρμοδίους αλλά και στον ελληνικό λαό, συγχαρητήρια που από το ιστολόγιο αυτό δεν έχω σταματήσει να δίνω.

Κάποια στιγμή όμως πρέπει να βγούμε από την ευφορία της επιτυχίας, είτε αυτή οφείλεται, επαναλαμβάνω, σε ικανότητα ή σε τύχη ή και στα δύο, και να κοιτάξουμε την πραγματικότητα. Εδώ και μερικές εβδομάδες γίνονται συνεχόμενες άρσεις των διαφόρων απαγορεύσεων και μαθαίνουμε ότι μπορούμε να επανερχόμαστε στις κανονικές μας δραστηριότητες αλλά "με προσοχή".

Βασικότερη σύσταση όλων είναι η τήρηση απόστασης ασφαλείας. Κανονικά δεν πρέπει να ερχόμαστε πιο κοντά από δυο μέτρα από τους συνανθρώπους μας. Επιπλέον, πρέπει να πλένουμε συχνά και σχολαστικά τα χέρια μας και, κατά 'ισχυρή σύσταση' να φοράμε μάσκα σε όλους τους κλειστούς χώρους, μέσα μεταφοράς κλπ.

Αυτά γίνονται στο επίπεδο των συστάσεων και των ανακοινώσεων. Ας δούμε όμως τι συμβαίνει στην πραγματικότητα: Απολύτως τίποτα εξ αυτών!

Η πραγματικότητα λοιπόν είναι ότι ο ελληνικός λαός θεωρεί πως τον κορωνοϊό "τον νικήσαμε" και ότι "τον έχουμε αφήσει πίσω μας". Μια βόλτα σε πλατείες των Αθηνών θα σας πείσει για του λόγου το αληθές. Ο κόσμος είναι πολύς. Κατά την κοινή έκφραση "ο ένας πάνω στον άλλον". Δεν υφίσταται καμία αποστασιοποίηση και εννοείται πως μάσκες φορούν μόνο όσοι χαρακτηρίζονται ως γραφικοί καθώς και όσοι φοβούνται τα πρόστιμα.

Οι τελευταίοι, κυρίως οι εργαζόμενοι στους κλάδους του λιανικού εμπορίου και της εστίασης, αξίζουν ιδιαίτερης μνείας. Φορούν μια υφασμάτινη μάσκα, συχνά καταϊδρωμένη, η οποία προστατεύει το πλέον κρίσιμο τμήμα του σώματός τους: Το προγούλι (οι πλέον προχωρημένοι βέβαια τη μάσκα την έχουν να κρέμεται από το αυτί. Είμαι βέβαιος πως ήδη θα γίνονται εικασίες για το «τι σημαίνει» η επιλογή του δεξιού ή αριστερού αυτιού...).

Είναι γνωστό πως μελέτη 29 κορυφαίων ερευνητικών εργαστηρίων παγκοσμίου κλάσεως έχει αποδείξει πως το προγούλι είναι η κύρια περιοχή εισόδου των κορωνοϊών, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου που προκαλεί την ασθένεια COVID-19, στον ανθρώπινο οργανισμό. Ας μην έχουμε κανένα φόβο λοιπόν, καμία ανησυχία: Τα προγούλια των Ελλήνων είναι καλά προστατευμένα.

Συνταγματικά δικαιώματα και κορωνοϊός

Έγραψα πρόσφατα στο ιστολόγιο αυτό πως τα μέτρα προστασίας που ελήφθησαν για τον κορωνοϊό, αν και αμαφίβολα αναγκαία και αποτελεσματικά, ήταν ταυτόχρονα και μια πολύ κακή αρχή όσον αφορά την καταπάτηση των συνταγματικά καρτοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αναφέρομαι πρώτα και κύρια στον περιορισμό της ελεύθερης μετακίνησης, που είναι κορυφαίο συνταγματικό δικαίωμα αλλά και δικαίωμα που απορρέει από τη συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν κατάλαβα καλά, το συνταγματικό αυτό δικαίωμα ανεστάλη με κάποια υπουργική απόφαση ή πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Σκεπτόμενος το ζήτημα αυτό εκ νέου, αναρωτιέμαι κατά πόσον η σοβαρότητα του ζητήματος συμβαδίζει με τον τρόπο λήψης της εν λόγω απόφασης.

Επί παραδείγματι, που έχουν δημιουργηθεί τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Δεν θα έπρεπε ο κ. Πρωθυπουργός να ενημερώσει την εθνική αντιπροσωπεία για το κρίσιμο ζήτημα που επέβαλλε την αναστολή διατάξεων του Συντάγματος;
• Δεν θα έρεπε να διεξαχθεί συζήτηση στην εθνική αντιπροσωπεία και η εν λόγω απόφαση να υπερψηφιστεί από αυξημένη πλειοψηφία δυο τρίτων ή τριών πέμπτων;
• Δεν θα έπρεπε η κα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ως επιβλέπουσα της λειτουργίας του πολιτεύματος να δώσει τη σύμφωνη γνώμη της;
• Αν μη τι άλλο, δεν θα έπρεπε να ερωτηθεί και να δώσει τη σύμφωνη γνώμη της η ηγεσία της δικαστικής εξουσίας, ο κ. Πρόεδρος του Αρείου Πάγου και ο κ. Πρόεδρους του Συμβουλίου της Επικρατείας;

Δηλαδή, είναι δυνατόν η αναστολή ενός συνταγματικού δικαιώματος να γίνεται απλώς και μόνο με απόφαση της εκτελεστικής εξουσίας; 

Δεν είμαι ειδικός, οπότε απευθύνομαι στους ειδικούς νομικούς ρωτώντας τους για την πολιτική διάσταση του θέματος. Ως πολίτης όμως είμαι πολύ, πάρα πολύ ανήσυχος που μια τέτοιας βαρύτητας απόφαση ελήφθη από την εκτελεστική εξουσία δίχως μια διαδικασία σαν την παραπάνω. Εύλογα αυτό κάνει τους πολίτες να ανησυχούν ότι ενδεχομένως σε μελλοντική περίσταση μια κακοπροαίρετη εκτελεστική εξουσία δύναται να πράξει το ίδιο χωρίς να συντρέχουν πραγματικοί λόγοι όπως σήμερα και βασιζόμενη στο προηγούμενο να μην εφαρμόσει και τότε την πρέπουσα διαδικασία.

Υπενθυμίζω πως κάτι αντίστοιχο συνέβη το 2010 όταν η χώρα  βρέθηκε σε ένα νέο de facto καθεστώς με το μνημόνιο δίχως να συμβούν τα παραπάνω. Τι ακολούθησε; Ένας τραγικός διχασμός που έχει δηλητηριάσει τον λαό μας ανεπανόρθωτα. Η σχετική ευθύνη του Γ. Α. Παπανδρέου είναι βαρύτατη. Ομοίως βαρύτατη φαίνεται να είναι και η ευθύνη του Κυρ. Κ. Μητσοτάκη που επί δικής του προεδρίας της κυβερνήσεως ανεστάλησαν συνταγματικά δικαιώματα με μια απλή υπουργική απόφαση.

Τους δημοκρατικούς πολιτειακούς θεσμούς πρέπει να τους προσέχουμε ως κόρη οφθαλμού. Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία δεν τα έχει πάει πολύ καλά με τη διάκριση των εξουσιών - το λέω με τον πιο ευγενικό δυνατό τρόπο. Ελπίζω ο ελληνικός λαός να αντιληφθεί την κρισιμότητα του ζητήματος και να πράξει αναλόγως.

Μέρες μικρές κι ατέλειωτες

Σήμερα είναι Τρίτη 5 Μαΐου 2020. Είμαι σε καραντίνα λόγω κορωνοϊού από το πρωί της Τρίτης 10 Μαρτίου 2020, έκλεισα δηλαδή αισίως οχτώ ολόκληρες, 'γεμάτες' εβδομάδες και μια ακόμα μέρα. Γρήγορο συμπέρασμα: Ο άνθρωπος μπορεί να συνηθίσει τα πάντα. Δεύτερο γρήγορο συμπέρασμα: Η πραγματικότητα πανεύκολα μπορεί να υπερβεί και την πιο δυνατή φαντασία.

Οι μέρες είναι μικρές. 

Ξυπνάω, πάντα με ξυπνητήρι. Το πρώτο χτυπάει στις 9:00. Το κλείνω πάντα. Ξαναχτυπά στις 9:30. Συνήθως σηκώνομαι. Μερικές φορές χτυπάει πάλι στις 9:40. Στις 9:45 ξεκινά το daily meeting με το Starttech Team. Ευτυχώς χωρίς κάμερα. Κάποιες φορές προλαβαίνω να πιω καφέ, κάποιες άλλες όχι. Έχω την εντύπωση πως ξυπνάω κάποια βάρβαρη πρωινή ώρα, όπως ίσως νιώθει κάποιος που ξυπνά κατά τις 5:00 το πρωί. Η πλάκα είναι ότι εκατοντάδες φορές τα τελευταία είκοσι χρόνια έχω ξυπνήσει 5:00 το πρωί για να πάρω κάποια πτήση - ποτέ δεν ήταν ευχάριστο. Και όμως, τώρα το 9:30 μου φαίνεται δυσκολότερο.

Κάνουμε το daily. Συνήθως κυλά ομαλά και ευχάριστα. Κάποιες φορές; όπως είναι απολύτως φυσιολογικό, όχι και τόσο.  Όλα είναι στο πρόγραμμα, πάντα βρίσκουμε την άκρη. Το ενδιαφέρον είναι ότι επικοινωνώ περισσότερο με την ομάδα τώρα παρότι όταν ήμαστε στο γραφείο - και αυτό μου αρέσει πάρα πολύ. Τελειώνουμε στις 10:00 - αν και καμιά φορά πάμε 5 λεπτά παραπάνω, σπανίως και 10. Μετά καφές και το πρώτο set από push-ups (από τα οποία θα ακολουθήσουν δεκάδες, σε σύντομα διαλείμματα των videoconferences). Στις 10:15 είναι το daily του Cloud Agency. Καθώς είναι η νεώτερη των ομάδων μας, προσπαθώ να μπαίνω σχετικά συχνά, πράγμα που δεν κάνω σε καμία άλλη από τις ομάδες μας. Ίσως δυο φορές την εβδομάδα, μερικές φορές και τρεις. Μετά με το ζόρι 15-20 λεπτά για απάντηση σε emails και ξεκινούν τα one-on-one. Tα περισσότερα είναι (πολύ) σύντομα, 15 λεπτών. Με την ομάδα μου και με key-persons πάμε στα 30-λεπτά. Η ώρα πάει 2:00 πριν το καταλάβω και έχουν ήδη γίνει 14 video-calls.

Στις 2:00 λοιπόν διάλειμμα για φαγητό. Ποτέ δεν ήμουν τόσο τακτικός στο φαγητό - Ίσως μόνο στο σύντομο πέρασμά μου από τον στρατό. Το 'lunch-break' κρατάει μια ώρα. Μια συνήθεια που απέκτησα από την περίοδο της νηστείας (όπου βεβαίως δεν νήστεψα) ήταν εκείνη του χαλβά. Είτε με σοκολάτα ή παραδοσιακός. Εξαιρετικό γλυκό, ταιριάζει με κάθε γεύμα! Ίσως αυτό εξηγεί το +1.5 κιλό της καραντίνας. Στις 3:00 με 3:15, πίσω στο laptop.

Δίνω ακόμα 45 λεπτά στον εαυτό μου για να διαβάσει emails. Στις 4:00 ξεκινάει ο δεύτερος κύκλος one-on-one που συνήθως πάει μέχρι τις 6:00. Σύντομο διάλειμμα για "ανακοίνωση αποτελεσμάτων" και στις 6:15 συνεχίζω. Είναι η ώρα των τηλεφωνημάτων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού - Ευτυχώς έχουν μάθει να ξεκινούν νωρίς στην Καλιφόρνια, είναι 8:15 το πρωί. Αντίθετα σε Νέα Υόρκη και Βοστόνη είναι λίγο πριν το μεσημέρι. Όλα αυτά θα τελειώσουν κατά τις 7:00 ίσως και 7:30.

Τι κάνεις τότε; Στέλνεις μήνυμα στο 13033. Δηλαδή, μέχρι χθες. Είτε για κάποια από τα απαραίτητα ψώνια ή για το νέο όνομα της βόλτας - γυμναστική το λένε. Συνήθως πήγαινα για περπάτημα. Λίγες, εννοώ πολύ λίγες, δυο ή τρεις, πήγα μια βόλτα με το ποδήλατο. Βόλτα, όχι προπόνηση. Για κάποιο πολύ περίεργο λόγο δεν έχω καμία όρεξη για αερόβια άσκηση.

Επιστροφή στο σπίτι. Έχει πέσει νύχτα. Προσοχή με τα ρούχα & παπούτσια που φοράμε έξω, πρέπει να τα βγουν αμέσως μόλις ανοίξει η πόρτα και προσεκτικά να μεταφερθούν στο μπαλκόνι. Πρέπει τα χέρια να πλυθούν καλά και να απολυμανθεί το κινητό και το ρολόι, ή οτιδήποτε άλλο είχα μαζί μου. Μετά βραδινό φαγητό, συνήθως συνέχεια του μεσημεριανού με κάποιο έξτρα. Το αλκοόλ δεν έχει ακόμα κάνει ποδαρικό για το 2020 και ελπίζω να μην κάνει ποτέ ξανά. Στη συνέχεια λαμβάνει χώρα μια διαδρομή μεταξύ υπολογιστή, κινητού, τηλεόρασης και βιβλίου. Προσπαθώ να έχει κυρίαρχο ρόλο το βιβλίο, αλλά δεν τα καταφέρνω πάντα. Σε υπολογιστή και κινητό προσπαθώ να κάνω (και) κάτι χρήσιμο. Προγραμματισμό (!) στον υπολογιστή και duolingo στο κινητό. Στην τηλεόραση εξ' ορισμού τίποτα χρήσιμο δεν μπορεί να γίνει.

Κάποια στιγμή τα νιώθω τα μάτια μου να βαραίνουν. Κοιτάζω το ρολόι του κινητού. Κάποιες φορές δείχνει 2:00, κάποιες 2:30, κάποιες άλλες ακόμα και 3:30. Το ρεκόρ της καραντίνας ήταν 3:45 (πώς λοιπόν να ξυπνάω το πρώι;).  Οι ώρες αυτές, από 10:30, μετά το βραδινό φαγητό και μέχρι την ώρα που θα καταλάβω πως πρέπει να κοιμηθώ, κυριολεκτικά περνούν δίχως να το καταλάβω - εκτός βέβαια από τις φορές που κάποιος ξεχασμένος αμερικάνος θα θέλει να μιλήσουμε στις 10 ή 11 το βράδυ (ευτυχώς όχι και τόσο συχνά). Δεν έχω όμως παράπονο, διάβασα μερικά υπέροχα βιβλία (Ecce Homo του Νietzsche, Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους του Ραφαηλίδη και, κορυφαίο όλων, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά του Καζαντζάκη) και άρχισα να προγραμματίζω εκ νέου, πρώτη φορά στον 21ο αιώνα - ίσως και σε επίπεδο δευτέρου έτους!

Οι μέρες είναι ατέλειωτες.

Ειλικρινά δεν ξέρω ούτε πως να το περιγράψω, πολύ περισσότερο πως να το διαχειριστώ. Οι μέρες περνάνε πριν το καταλάβω, κι όμως η κάθε μια τους ήταν πραγματικά ατέλειωτη. Νιώθω σαν να έχω ένα διαρκές jet lag. Ίσως σαν να έχω ταξιδέψει κάπου στη μέση του Ατλαντικού, με 3-4 ώρες διαφορά, που όμως ότι και να κάνω δεν μπορώ να προσαρμοστώ. Τώρα για παράδειγμα, βλέπω το ρολόι του υπολογιστή και γράφει 12:33πμ - Αυτό όμως δεν έχει να κάνει καθόλου με το πως αισθάνομαι. Ίσως σαν να είναι 9 το βράδυ. Κλασική περίπτωση jet lag.

O χρόνος τελικά είναι όντως σχετικός. Η αντίληψη του χρόνου πρέπει να έχει καθαρά να κάνει με την εναλλαγή παραστάσεων, καταστάσεων και εντυπώσεων. Η μονοτονία είναι βάρβαρη. Κάνει τις μέρες ταυτόχρονα μικρές και ατέλειωτες. Όχι μόνο δηλαδή η εμπειρία του χρόνου συρρικνώνεται αλλά αποκτά συνάμα και μια βασανιστική διάσταση. Περίπου όπως περιμένεις έξω από την αίθουσα του χειρουργείου περιμένοντας νεώτερα για την εγχείρηση ενός αγαπημένου προσώπου σου. 

Αυτό που όμως με τρομάζει είναι η δύναμη της συνήθειας. Αυτήν τη βάρβαση, αφύσικη και απάνθρωπη κατάσταση, όχι απλώς τη συνήθισα, αλλά άρχισε και να μου αρέσει κιόλας. Επικεντρώνομαι στα λίγα θετικά, όπως για παράδειγμα ότι γλυτώνω την ταλαιπωρία μετάβασης στο και επιστροφής από το γραφείο, και ξεχνάω όλα τα αρνητικά (με πρώτο και κύριο την στέρηση της ελευθερίας κίνησης). Έπιασα τον εαυτό μου σχεδόν να στενοχωριέται που σταματά η καραντίνα, που δεν πρέπει πια να στείλω μήνυμα για να βγω. Νοσταλγία για μια κατάσταση περιορισμού, είναι ίσως εντελώς παράλογο. Τελικά ο άνθρωπος μπορεί να συνηθίσει τα πάντα και αυτή του η ιδιότητα εκτός από μεγάλο προτέρημα μπορεί να είναι και μεγάλο μειονέκτημα - Όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις οικογενειακής βίας που τόσο συχνά διαβάζουμε τελευταία.

Κάποιοι λένε πως η καραντίνα και γενικότερα η πανδημία του κορωνοϊού θα μας αλλάξει τις συνήθειες. Αμφιβάλλω τα μάλα και αυτό υποστηρίζεται από την ίδια την αντίδρασή μας στην καραντίνα: Τη συνηθίσαμε αμέσως. Ομοίως λοιπόν αμέσως θα επανέλθουμε στις πρότερές μας συνήθειες μόλις παρέλθει ο λόγος της καραντίνας.

Το μεγαλύτερο μάθημα για μένα όμως, πολύ περισσότερο και από την εντυπωσιακή δύναμη της συνήθειας, είναι η σχετική φύση του χρόνου. Ο Καζαντζάκης λέει "Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή". Συμβατικά μετράμε τη ζωή σε ημερολογιακό χρόνο, σε περιστροφές της γής γύρω από τον ήλιο. Βλέπω όμως πως η καραντίνα μας διδάσκει, πράγμα για το οποίο της είμαι υπόχρεος, πως μετράμε τελείως λάθος. Δεν κάνει ο χρόνος τη ζωή μα οι εμπειρίες, οι αλλαγές, οι μεταβάσεις, η ποικιλία. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να είναι πολλές, αρμονικές και όμορφες. 

Μια πρόκληση για την ελευθερία: Μήνυμα στο 13033 - Μετακίνηση 6

Σήμερα το απόγευμα έστειλα μήνυμα στο 13033. Έβαλα την αιτιολογία "6", που νομίζω αναφέρεται στη σωματική άσκηση. Εδώ που τα λέμε πάντα αυτήν έβαζα, ήταν βολική. Η απάντηση ήρθε ακαριαία, τόσο που δεν έπαψε να με εντυπωσιάζει για το μηδαμινό network latency. Θα έλεγα πως κατά πάσα πιθανότητα, είναι απόλυτως αυτόματη. Άρα, έγινε καμία άρνηση μετακίνησης σε όλο το διάστημα του lock-down; Δεν έχω ακούσει αλλά θα στοιχημάτιζα πως όχι.

Όσο και αν η υλοποίηση του συγκεκριμένου μέτρου ήταν από χαριτωμένη ως αστεία (έχω κρατήσει ακόμα τα εξοδόχαρτα από το ιδιαίτερα σύντομο πέρασμά μου από τον Ελληνικό Στρατό), δεν μπορώ να μην πω ότι ήταν μια πάρα πολύ κακή αρχή: Σε ένα κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρειάστηκε να ενημερώνουμε, υποτίθεται να παίρνουμε άδεια, για να βγούμε από το σπίτι μας. Δεν αντιδράσαμε διότι όλοι αντιλαμβανόμαστε τη σοβαρότητα του λόγου. Αναρωτιέμαι όμως τώρα, εάν μια επόμενη φορά, ο λόγος δεν είναι σοβαρός και είναι υποκινούμενος από αντιδημοκρατικές δυνάμεις, θα αντιδράσει κανείς; Φοβάμαι πως όχι. Τουλάχιστον όχι η μεγάλη πλειοψηφία.

Το κατά πόσο η καραντίνα, το lock-down, είναι αποτελεσματικά για την καταπολέμηση της πανδημίας θα το δείξει η ιστορία. Προσωπικά τα μέτρα τα εφάρμοσα με σοβαρότητα από την πρώτη στιγμή και προέτρεψα όποιον ήξερα να κάνει το ίδιο. Σχεδόν τίποτα δεν θα αλλάξει στη ζωή μου από αύριο. Θα συνεχίσω να δουλεύω από το σπίτι και να βγαίνω έξω για τα απολύτως απαραίτητα και μόνο για αυτά. Θα συνεχίσω με λίγα λόγια να προσέχω τόσο για να προστατέψω τον εαυτό μου όσο και για να μην έχω τύψεις ότι έγινα 'βαποράκι του κορωνοϊού' και μετέφερα τον ιό σε κάποιο αγαπημένο μου πρόσωπο.

Αυτό όμως που έχει κριθεί ήδη είναι πως στην πλειοψηφία του παγκοσμίου πληθυσμού επεβλήθη μια απαγόρευση ή έλεγχος της κυκλοφορίας ταυτόχρονα με μια κανονικοποίηση, ένα ξέπλυμα θα έλεγα, της ιδέας πως 'αν συντρέχει σοβαρός λόγος' δεν τρέχει και τίποτα να πάψουν να υπάρχουν προσωπικά δεδομένα, να πάψει να υπάρχει ιδιωτικότητα και ο μεγάλος αδερφός να επεμβαίνει όποτε χρειαστεί για να μας επαναφέρει στην τάξη. Για την προστασία του κοινωνικού συνόλου, εννοείται.

Δεν μπορώ να κρύψω λοιπόν πόσο πάρα πολύ ανήσυχο με κάνει το τελευταίο. Τα απολυταρχικά καθεστώτα έχουν πλέον πρόσβαση σε τεχνολογία που μπορεί να πραγματώσει το όνειρο του κάθε γκεταπίτη, του κάθε φασίστα και χουνταίου όπου γης. Οι δυνατότητες παρακολούθησης και ελέγχου έχουν πια εξελιχθεί εντυπωσιακά, για αυτό και οι λαοί, ως απάντηση, δεν μπορούν παρά να υιοθετήσουν το δόγμα της μηδενικής ανοχής στην καταπάτηση των ατομικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων.

Πραγματικά, όση έμφαση και να δώσω στην παραπάνω θέση δεν θα είναι αρκετή. Από τη φωτιά μέχρι την πυρηνική ενέργεια, ξέρουμε ότι δεν υπάρχει καλή και κακή τεχνολογία. Υπάρχουν μόνο καλές και κακές χρήσεις της. Για αυτό, τα δημοκρατικά μας αντανακλαστικά πρέπει τώρα να είναι πιο έντονα παρά ποτέ. Θα κάνουμε ότι χρειαστεί σαν κοινωνία για να προστατευτούμε από την πανδημία. Θα είμαστε όμως έτοιμοι να υπερασπιστούμε την ελευθερία μας σε όλα τα επίπεδα με οποιοδήποτε κοστος.

....και για να μην ξεχνιόμαστε: Ελπίζω να μην χρειαστεί να στείλω στο 13033 ποτέ ξανά, για οποιονδήποτε λόγο.

Χορηγίες και εργασιακή ασφάλεια

Εν μέσω της απροσδόκητης πανδημίας του κορονοϊού αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε όλοι ότι η ελληνική οικονομία - όπως φυσικά και η διεθνής - θα δεχτεί ένα πολύ βαρύ πλήγμα. Επί παραδείγματι, ο τουρισμός στην Ελλάδα δημιουργεί από 15% έως και 30% του ΑΕΠ σύμφωνα με διάφορες αναλύσεις. Είναι σαφές πως φέτος τουλάχιστον αυτό το έσοδο επί της ουσίας θα είναι ανύπαρκτο ενώ ακόμα και αν στο μέτωπο της ιατρικής η πρόοδος είναι ταχεία και καθοριστική, σίγουρα δεν πρόκειται να επανέλθει στα προ της επιδημίας επίπεδα εάν δεν περάσουν αρκετά χρόνια.

Για την εργασιακή ασφάλεια: Αυτός είναι το πεδίο της κοινωνικής ευθύνης για τις επιχειρήσεις σήμερα. Καμία δουλειά δεν πρέπει να χαθεί λόγω της επιδημίας. Όπου αυτό δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό - και οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις - οι επιχειρήσεις οφείλουν να σταθούν στο πλευρό των εργαζομένων.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι πρέπει να τους ενημερώσουν έγκαιρα και αντικειμενικά. Πρέπει να συζητήσουν με ειλικρίνεια τα νέα δεδομένα. Σημαίνι ακόμα ότι πρέπει να τους ακούσουν και ότι πρέπει να δώσουν χρόνο. Να φροντίσουν να μείνουν στο πλευρό των εργαζομένων τους στη δύσκολη αυτή περίοδο με κάθε δυνατό τρόπο. Όταν λέμε ότι οι επιχειρήσεις είναι οι άνθρωποί τους πρέπει να το εννοούμε και τώρα είναι η στιγμή να το αποδείξουμε.

Ίσως είναι μια καλή στιγμή να θυμηθούμε τον ορισμό του συμμετοχικού καπιταλισμού (stakeholder capitalism):

Stakeholder capitalism is a system in which corporations are oriented to serve the interests of all their stakeholders. Among the key stakeholders are customers, suppliers, employees, shareholders and local communities

Για το εταιρικό καθήκον προς την κοινωνία: Από τότε ξεκίνησε αυτή η υγειονομική κρίση ακούμε για πλήθος δωρεών από ιδιώτες και επιχειρήσεις προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το Εθνικό Σύστημα Υγειας που είχαμε μάθει όλοι να βρίζουμε και να υποτιμούμε τόσα χρόνια, που τώρα όμως ήταν η μόνη μας ελπίδα. Θέλω να πω ότι σε κάθε περίπτωση οι χορηγίες και οι δωρεές αυτές είναι καλοδεχούμενες, σε καμία περίπτωση όμως δεν υποκαθιστούν το βασικό κοινωνικό καθήκον των επιχειρήσεων, που δεν είναι άλλο από την παροχή ασφαλούς & βιώσιμης εργασίας καθώς και την πληρωμή των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών.

Δεν μπορώ να μην πω ότι θλίβομαι βλέποντας αυτό που συμβαίνει συχνά στη μικρή μας χώρα όπου χορηγίες και δωρεές είναι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα και συνοδεύονται από ανταλλάγματα. Προτρέπω λοιπόν τους επιχειρηματίες, τους δημιουργούς κάθε τομέα της οικονομίας, να συνεχίσουν να βοηθούν με χορηγίες και δωρεές στο μέτρο που επιτρέπουν οι δυνάμεις τους, ούτε όμως να προσπαθήσουν να το εκμεταλλευτούν επικοινωνιακά ούτε φυσικά να θεωρήσουν πως δικαιούνται απαλλαγής από τις κύριες υποχρεώσεις τους.

Ελλιπής η ενημέρωση για τον κορωνοϊό

Πριν λίγες εβδομάδες είχα γράψει στο ιστολόγιο αυτό - κάνοντας έκκληση να τερματιστούν οι επικοινωνιακές τακτικές στο τόσο κρίσιμο αυτό ζήτημα -  ότι θα ήταν θαύμα εάν η Ελλάδα είχε λιγότερα από 1.000 θύματα στην πανδημία του κορωνοϊού. Ευτυχώς το θαύμα έγινε, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, και αξίζουν ειλικρινή εύσημα στους υπευθύνους! Ευελπιστούμε σε ανάλογη συνέχεια στα επόμενα στάδια της επιδημίας και, κυρίως, στο δεύτερο και τρίτο κύμα της.

Δεν μπορώ πάντως να μην σημειώσω πως η ενημέρωση που δίδεται καθημερινά από τον ΕΟΔΥ μέσω τον ανακοινώσεων του κ. Τσιόδρα είναι ελλιπέστατη. Για παράδειγμα δείτε την χθεσινή ανακοίνωση του ΕΟΔΥ εδώ. Όπως θα παρατηρήσετε, δίνονται διεθνή δεδομένα κρουσμάτων, θυμάτων και αριθμού ανθρώπων που έχουν αναρρώσει. Στη συνέχεια δίνοντα τα αντίστοιχα δεδομένα για την Ελλάδα, μαζί με κάποια ενδιαφέροντα δεδομένα.

Στην εποχή των ανοιχτών δεδομένων θα περίμενε κάποιος κάτι καλύτερο! Τι είναι αυτό; Νομίζω το ελάχιστο, σύμφωνα με τα παραδείγματα άλλων χωρών, θα ήταν να είχαμε ενημέρωση για τα εξής:

Κρούσματα:
- Συνολικά κρούσματα
- Κρούσματα τελευταίου 24ώρου

Εισαγωγές στα νοσοκομεία και εξιτήρια:
- Συνολικός αριθμός εισαγωγών
- Αριθμός εισαγωγών τελευταίου 24ώρου
- Τρέχων αριθμός νοσηλευομένων
- Εξιτήρια τελευταίου 24ώρου
- Συνολικός αριθμός εξιτηρίων

Στοιχεία ΜΕΘ
- Συνολικός αριθμός εισαγωγών ΜΕΘ
- Αριθμός εισαγωγών ΜΕΘ τελευταίου 24ώρου
- Αριθμός ασθενών που βγήκαν από τις ΜΕΘ το τελευταίο 24ωρο
- Συνολικός αριθμός ασθενών που εξήλθε από τις ΜΕΘ

Ασθενείς σε κατ' οίκον παρακολούθηση:
- Συνολικός αριθμός ασθενών σε κατ' οίκον παρακολούθηση
- Αριθμός ασθενών που ετέθησαν σε κατ' οίκον παρακολούθηση τελευταίου 24ώρου
- Αριθμός κατ' οίκον ασθενών που έχουν θεραπευτεί

Θύματα:
- Συνολικός αριθμός θυμάτων
- Θύματα τελευταίου 24ώρου

Σε κάποιους μπορεί αν φαίνονται υπερβολικά. Πιστέψτε όμως, δεν είναι καθόλου. Ειδικά ο αριθμός ημερησίων εισαγωγών στο νοσοκομείο, ο συνολικός αριθμός νοσηλευομένων (ο οποίος αρχικά δημοσιευόταν) και οι αντίστοιχοι αριθμοί εξιτηρίων έχουν τεράστια σημασία για την κατανόηση της δυναμικής της επιδημίας.

Οι κκ. Τσιόδρας και Πιερρακάκης έχουν απολαύσει ύμνους το τελευταίο διάστημα. Μπράβο τους, το δικαιούνται. Νομίζω όμως πως ζούμε στην εποχή των ανοιχτών δεδομένων και της διαφάνειας οπότε τα παραπάνω στοιχεία θα έπρεπε να γίνονται διαθέσιμα στο ευρύ κοινό σε πραγματικό χρόνο. Είναι δικαίωμα των πολιτών να γνωρίζουν.

Πως τα καθημερινά push-ups μου υπενθύμισαν την τεράστια δύναμη της συνήθειας

Ήταν απόγευμα Δευτέρας 9 Μαρτίου όταν είχαμε αρχίσει να προβληματιζόμαστε ιδιαίτερα στο γραφείο σχετικά με την επιδημία του κορωνοϊού και την αντίδραση που οφείλαμε να έχουμε. Ένας συνάδελφος επέστρεφε εκείνη τη μέρα από το Παρίσι ενώ άλλοι δυο ετοιμάζονταν να πάνε πάνε στο Λονδίνο. Πήραμε τη δύσκολη απόφαση να τους ζητήσουμε να μπουν σε 14-μερη καραντίνα σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες επίσημες ενημερώσεις.

Το ίδιο απόγευμα, μόλις επέστρεψα σπίτι, έμαθα πως είχε βρεθεί κρούσμα του κορωνοϊού στο γυμναστήριο που πηγαίνω. Αποφάσισα αμέσως να κάνω το ίδιο, να τεθώ σε καραντίνα δηλαδή για δυο εβδομάδες, τόσο για πραγματικούς λόγους όσο και για να δώσω το παράδειγμα. Η συνέχεια βέβαια είναι γνωστή σε όλους, οπότε από εκείνη τη μέρα εργάζομαι συνεχώς από το σπίτι και έχω περιορίσει τις μετακινήσεις μου στο απολύτως αναγκαίο.

Θυμάμαι το πρωί της Τρίτης 10 Μαρτίου. Ένιωθα περίεργα που έπρεπε να μείνω στο σπίτι. Αυτό που ήρθε στο μυαλό μου σαν ερώτημα ήταν "τι θα κάνω με τη γυμναστική". Ακόμα δεν καταλαβαίνω γιατί εκείνη η σκέψη μου δημιουργήθηκε ως προτεραιότητα, έτσι συνέβη όμως. Σκέφτηκα τότε κάτι απλό: Αφού δεν μπορώ να πηγαίνω στο γυμναστήριο και δεν θέλω να βγαίνω συχνά έξω, θα κάνω γυμναστική στο σπίτι. Βάρη δεν είχα, ούτε άλλο εξοπλισμό, οπότε είπα να δοκιμάσω με το απλούστερο όλων: Push-ups.

Όπως προστάζει το management, για να μπορέσεις να διαχειριστείς κάτι, πρέπει να μπορείς να το μετρήσεις. Είπα λοιπόν να βγάλω ένα benchmark: Πόσα push-ups μπορώ να κάνω στη σειρά, σε ένα σετ, με σωστή εκτέλεση. Στις 10 Μαρτίου λοιπόν μετά βίας έκανα 22. Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια, όταν ήμουν πολύ πιο νέος, γυμνασμένος και με σαφώς λιγότερο σωματικό βάρος, είχα φτάσει μέχρι τα 38 συνεχόμενα push-ups.

Κάθε μέρα λοιπόν έκανα αρκετά σετ των 10 push-ups, κάποιες φορές και των 15. Δεν τα μετρούσα. Κάποιες μέρες έκανα 3 σετ, ενώ άλλες μπορεί να έκανα και 10, ίσως κάποιες φορές και 15. Που και που έκανα μέτρηση δυνάμεων για το πόσα μπορώ να κάνω στη σειρά. Γρήγορα έφτασα στα 25, μετά στα 30, μετά στα 34, στα 37, στα 40, στα 42 και δέκα μέρες πριν στα 46. Εκεί ένιωσα πως υπάρχει ένας 'τοίχος', αντίστοιχος με εκείνον του μαραθωνίου.

Δεν αγχώθηκα και συνέχισα την καθημερινή μου συνήθεια. Πολλά σετ των 10 και των 15, μερικές φορές πλέον και των 20, ακόμα και των 30 όταν υπάρχει κέφι. Έτσι λοιπόν, χάρηκα πολύ που χθες το πρωί, περίπου 7 εβδομάδες μετά το ξεκίνημα αυτής της νέας συνήθειας, κατάφερα να κάνω 50 push-ups με άριστη εκτέλεση και μάλιστα σχετικά εύκολα.

Προφανώς δεν θεωρώ ότι είναι κάποιο μεγάλο κατόρθωμα. Ξέρουμε όλοι ανθρώπους που μπορούν να κάνουν αμέτρητα push-ups ή άλλες δυσκολότερες ασκήσεις, και όμως δεν έχουν καταφέρει τίποτα στη ζωή τους. Παρά ταύτα, αυτό το μικρό γυμναστικό επίτευγμα μου υπενθύμισε το εξής: Την τεράστια δύναμη της συνήθειας.

Όταν πήγα το 2013 πρώτη φορά στην Αμερική με το πρόγραμμα IVLP, μου έκανε τρομερή εντύπωση που τόσο στα πανεπιστήμια όσο και αλλού έβλεπα επιγραφές με ένα υποτιθέμενο ρητό του Αριστοτέλη (τον οποίον πραγματικά λατρεύουν εκεί) με την εξής αγγλική φράση "We are what we repeatedly do; excellence then is not an act but a habit".

Ψάχνοντάς το, είδα πως πρόκειται για μια ελεύθερη απόδοση των λόγων του Αριστοτέλη, πάντως σίγουρα εκπέμπει ένα πολύ δυνατό μήνυμα που όλοι πράγματι πρέπει να το πάρουμε πολύ σοβαρά.
Δεν είμαστε όντως παρά οι συνήθειές μας και μόνον αυτές. Άρα καλά θα κάνουμε να τις διαλέξουμε προσεκτικά.

Τα βιβλία Power of Habit του Charles Duhigg και φυσικά το Principles του Ray Dalio προσφέρουν μια πολύ καλή οπτική στο πως μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τις συνήθειές του, να τις αξιολογήσει και, ενδεχομένως, να επιχειρήσει να τις τροποποιήσει. Πράγμα, η τροποποίηση, που όποιος έχει επιχειρήσει να πετύχει σε τομείς όπως η διατροφή ή το κάπνισμα έχει αντιληφθεί πόσο δύσκολο είναι.

Aς μου επιτραπεί λοιπόν μια συμβουλή: Να αντιληφθούμε την τεράστια δύναμη της συνήθειας. Τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο είναι η πλέον κυρίαρχη των εννοιών.

Η επιδημία του κορωνοϊού θα είναι μια νίκη του ανθρώπου

Για χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος όποτε ερχόταν αντιμέτωπος με μια επιδημία παγκόσμιας κλίμακας όπως αυτή του κορονοϊού, με απόγνωση έστρεφε το βλέμμα του στον ουρανό, ζητούσε βοήθεια από τον Θεό.

Είναι πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που ο άνθρωπος στρέφει το βλέμμα στον διπλανό του. Ζητά βοήθεια από τον ίδιο τον άνθρωπο. βρίσκει λύσεις στην επιστήμη και την τεχνολογία. Βοήθεια αληθινή, όπως αποδεικνύουν τα νούμερα.

Όταν θα δούμε τα πράγματα από απόσταση, η επιδημία του κορωνοϊού θα είναι μια τεράστια νίκη του ανθρώπου, θα συμβολίζει την ανύψωση του σε ένα ανώτερο επίπεδο.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ και ένα μεγάλο μπράβο σε όλους εκείνους που συναποτελούν την κοινωνία της γνώσης, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας. 

Όσο πηγαίνουμε σ' αυτήν την κατεύθυνση το μέλλον την ανθρωπότητας θα είναι όλο και καλύτερο.